prof. dr hab. in\
. Tadeusz MACIAK
kpt. mgr in\
. Karol KREC
SKI
SGSP, Katedra Techniki Po\
arniczej,
Zakład Informatyki i A
ączności
DOBÓR ATRYBUTÓW BAZY PRZECIWPOśAROWEJ
BUDYNKÓW SYSTEMU INFORMACJI
PRZESTRZENNEJ SA
UśB RATOWNICZYCH
Publikacja została opracowana w ramach pracy statutowej KBN422/13/2001-1,
zrealizowanej w SGSP
W artykule przedstawiono projekt doboru tematycznego atrybutów
ppo\
. bazy danych budynków dla obszaru wysoko zurbanizowa-
nego. Bazę stanowią informacje mogące mieć znaczenie z punktu
widzenia prowadzącego działania ratownicze. Na potrzeby projek-
tu przygotowano propozycję graficznego interfejsu do bazy da-
nych.
The article presents the thematic selection of attributes of the fire
protection database with respect to buildings in highly urbanised
areas. The database contains information which can be of impor-
tance for the unit supervising rescue activities. For the purpose of
this project, a graphic interface for the database has been created.
Wstęp
W Państwowej Stra\
y Po\
arnej (PSP) wykorzystywanie systemów informacji
przestrzennej (SIP) staje się coraz bardziej powszechne. Rozwój cywilizacyjny
powoduje, \
e przed kierującym działaniami ratowniczymi pojawia się coraz więcej
pytań. Odpowiedzi na wiele z nich mo\
na uzyskać poprzez dostęp do informacji
zgromadzonych w bazach danych systemów SIP. Specjalistyczne oprogramowanie
pozwala na przetwarzanie i analizowanie tych danych oraz ich wizualizację na
mapie [1-5].
Na wszystkich szczeblach struktury PSP istnieje potrzeba dostępu do informa-
cji, jakie mogą być zawarte w systemach informacji przestrzennej [6].
 Poni\
sza publikacja ma za zadanie zapoznać czytelników z doborem atrybu-
tów dotyczących budynków. Budynki, obok drogi stanowią podstawowe obiekty
w warstwie tematycznej S (obiekty naziemne). Przedstawiony przez autorów ze-
staw atrybutów nale\
y traktować jako jedną z mo\
liwych propozycji tematycznych
układu bazy danych dla budynków w obszarze wysoko zurbanizowanym.
Autorzy zdają sobie sprawę, \
e tworzenie bazy danych dotyczących budynków
jest problemem wysoce skomplikowanym i w ogólności wią\
e się ze sprawnym
zarządzaniem aglomeracją warszawską, gdzie wymagana jest pełna wiedza o prze-
strzeni miasta. W chwili obecnej nale\
y określać warunki, jakim powinien podle-
gać system miejski w stosunku do wymagań stra\
y po\
arnej, tak aby przy tworze-
niu systemu m. st. Warszawy zostały uwzględnione postulaty PSP [7].
Propozycja interfejsu do bazy danych dotycząca budynku
W celu dostarczenia Kierującemu Działaniami Ratowniczymi (KDR) przydat-
nych informacji o obiekcie proponuje się interfejs do bazy danych zawierający
następujące elementy określające opis obiektu z punktu widzenia słu\
b ratowniczo-
-gaśniczych. Interfejs został utworzony za pomocą aplikacji Glade 0.6.2 w środo-
wisku Linux.
W podstawowym okienku (rys. 1) określono następujące zakładki tematyczne:
a/ ogólne,
b/ dojazd i rozwinięcie,
c/ klatki schodowe,
d/ ściany i stropy,
e/ dach,
f/ dz
wigi,
g/ instalacje,
h/ kondygnacje,
i/ zsyp,
j/ telefony,
k/ inne.
Poni\
ej rozwinięto poszczególne zakładki tematyczne:
a/ Ogólne
Zakładka zawiera podstawowe dane dotyczące obiektu, takie jak:
" charakterystykę obiektu,
" kategorię ZL obiektu,
" adres,
" właściciela,
" gospodarza,
" fotografię budynku.
Rys. 1. Zakładka Ogólne
a1/ Podstawowa charakterystyka obiektu
Obiekty zostały podzielone zgodnie z Rozporządzeniem ministra spraw wew-
nętrznych z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji
krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego [8] na:
" obiekt u\
yteczności publicznej,
" obiekt mieszkalny,
" obiekt produkcyjny,
" obiekt magazynowy,
" lasy (państwowe i prywatne),
" uprawy, rolnictwo,
" inne obiekty.
a2/ Kategoria ZL obiektu
Zgodnie z Rozporządzeniem ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa
z dnia 14.XII.94 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie [9] dzieli się budynki na następujące kategorie ZL:
" ZL I  budynki u\
yteczności publicznej lub ich części, w których mogą prze-
bywać ludzie w grupach ponad 50 osób,
" ZL II  budynki lub ich części przeznaczone dla u\
ytku ludzi o ograniczonej
zdolności poruszania się,
" ZL III  szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, hotele, ośrodki
zdrowia, otwarte przychodnie lekarskie, sanatoria, lokale handlowo-usługowe,
w których mo\
e przebywać do 50 osób, koszary, pomieszczenia ETO, zakłady
karne i inne podobne,
" ZL IV  budynki mieszkalne,
" ZL V  archiwa, muzea i biblioteki.
Dodanie kategorii obiektu w podstawowej zakładce dookreśla funkcje budynku.
a3/ Ulica i nr domu
a4/ Właściciel
a5/ Gospodarz
" nazwisko,
" adres,
" telefon.
a6/ Fotografia obiektu
b/ Dojazd i rozwinięcie
Znajomość optymalnego dojazdu w znaczący sposób mo\
e przyspieszyć roz-
poczęcie akcji ratowniczej. Stąd podano w kolejnej zakładce sposób najłatwiejsze-
go dojazdu i zwrócono uwagę na mogące wystąpić w tej mierze utrudnienia.
Przedstawiono równie\
czynniki mogące mieć wpływ na sposób rozwinięcia bojo-
wego.
Zakładka Dojazd i rozwinięcie jest przedstawiona na rys. 2.
Rys. 2. Zakładka Dojazd i rozwinięcie
b1/ Droga dojazdu
Droga dojazdu z jednostki do obiektu (nie zawsze pokrywa się z ulicą podaną
w adresie budynku). Punkt jest wzorowany na u\
ywanych w jednostkach ratowni-
czo-gaśniczych kartach dojazdowych.
b2/ Utrudnienia
" parkujące samochody,
" problemy z rozstawieniem drabiny,
" kwietniki, rabatki ustawione na uliczkach wewnętrznych,
" uliczki osiedlowe zamknięte szlabanami,
" wąskie bramy wjazdowe,
" wąskie uliczki,
" brak mo\
liwości rozwinięcia skokochronu,
" podjazd do budynku na odległość nie bli\
ej ni\
30 m,
" brak mo\
liwości rozwinięcia po elewacji,
" inne (pozostawiono miejsce w formularzu na opis dodatkowych utrudnień).
c/ Klatki schodowe
Znajomość danych związanych z rozmieszczeniem klatek schodowych mo\
e
ułatwić ewakuację osób z zagro\
onego obiektu oraz rozwinięcie akcji gaśniczej.
Zakładka Klatki schodowe jest przedstawiona na rys. 3.
W zakładce uwidocznione są następujące zagadnienia:
c1/ Odporność po\
arowa klatki schodowej
" nie wydzielona po\
arowo,
" wydzielona po\
arowo.
c2/ Konstrukcja schodów
" proste,
" łamane,
" wachlarzowe,
" kręcone,
" spiralne.
Konstrukcja schodów jest istotna ze względu na mo\
liwości rozwinięcia sprzę-
tu oraz sposób ewakuacji.
c3/ Podział klatek na lokale
Przykładowo: lokale od 1 do 20 znajdują się w pierwszej klatce schodowej.
c4/ Okna na klatkę schodową od strony (w stosunku do wejścia głównego):
" wejściowej,
" lewej,
" prawej,
" po przeciwnej stronie wejścia.
Informacja ta mo\
e mieć wpływ na sposób ustawienia drabiny na zewnątrz
budynku.
Rys. 3. Zakładka Klatki schodowe
c5/ Dodatkowe uwagi
Uwagi dotyczące np. przewidywanych utrudnień w poruszaniu się po klatkach
schodowych.
d/ Ściany i stropy
Kolejna zakładka obejmuje problemy związane z konstrukcją budynku. Widok
konstrukcji zakładki jest przedstawiony na rys. 4.
Rys. 4. Zakładka Ściany i stropy
W tej zakładce opisano konstrukcję budynku i jego elementów. Konstrukcja
ma du\
e znaczenie z punktu widzenia prowadzenia akcji ratowniczej i wytrzyma-
łości. W zakładce wyró\
niono następujące punkty:
" ściany nośne,
" ściany działowe,
" stropy.
d1/ Ściany nośne
" konstrukcja drewniana,
" konstrukcja stalowa,
" konstrukcja \
elbetowa,
" konstrukcja murowana.
d2/ Ściany działowe
1 palne,
2 niepalne.
d3/ Stropy
" palne,
" niepalne.
e/ Dach
Kolejna zakładka (rys. 5.) obejmuje informacje związane z dachem i poddaszem.
Wyró\
niono tutaj następujące zagadnienia:
e1/ Palność dachu
" palny,
" niepalny.
Rys. 5. Zakładka Dach
e2/ Poddasze
" mo\
liwość swobodnego poruszania się po poddaszu,
" poddasze podzielone,
" brak mo\
liwości poruszania się po poddaszu,
" sposób u\
ytkowania poddasza.
Konstrukcja poddasza mo\
e utrudnić lub uniemo\
liwić współdziałanie ratowni-
ków. W przypadku poddasza podzielonego konieczny mo\
e się okazać dostęp
z ró\
nych klatek schodowych.
e3/ Wyjścia na dach
" liczba wyjść,
" informacja na temat osoby posiadającej klucze od poddasza,
" opis dojścia do poddasza.
f/ Dz
wigi
Informacja dotycząca dz
wigów ma znaczenie ze względu na mo\
liwość uwię-
zienia w kabinie dz
wigu osób. Ponadto dz
wigi w niezagro\
onej części budynku
mo\
na wykorzystać do transportu ludzi i sprzętu ratowniczego. Na rys. 6. przed-
stawiona jest zakładka Dz
wigi. Zakładka ta obejmuje następujące informacje:
f1/ Liczba dz
wigów
" w budynku,
" w klatce schodowej.
Rys. 6. Zakładka Dz
wigi
f2/ Dopuszczalne obcią\
enie
f3/ Uwagi
Bywają sytuacje, w których dz
wigi zatrzymują się na ró\
nych kondygnacjach,
np. dz
wig nr 1 na parzystych kondygnacjach, a dz
wig nr 2 na nieparzystych.
W budynku mogą się równie\
znajdować dz
wigi towarowe. Pole uwagi przezna-
czone jest na tego typu wpisy.
g/ Instalacje
Zakładka wymienia typowe instalacje, które mogą znajdować się w budynku
ze zwróceniem uwagi na instalacje przeciwpo\
arowe:
g1/ Typowe instalacje
" instalacja gazowa,
" instalacja elektryczna,
" instalacja wodno-kanalizacyjna,
" instalacja grzewcza,
" inne.
Wa\
ne równie\
jest podanie lokalizacji punktów odcięcia poszczególnych
mediów, na które przeznaczono dodatkowe pola opisowe.
g2/ Instalacje gaśnicze
" urządzenia tryskaczowe,
" urządzenia zraszaczowe,
" stałe urządzenia gaśnicze na dwutlenek węgla,
" stałe urządzenia gaśnicze na zamienniki halonów,
" stałe urządzenia gaśnicze na gazy obojętne.
Rys. 7. Zakładka Instalacje
g3/ Wymieniono podstawową instalację wentylacyjną
" wentylacja grawitacyjna (klapy dymowe),
" wentylacja mechaniczna (wentylatory).
g4/ Obecność systemu sygnalizacji po\
aru
h/ Kondygnacje
Temat kondygnacje został opisany jak na rys. 8.
W prezentowanej zakładce ujęto:
" wysokość budynku,
" liczba kondygnacji (w tym podziemie i nadziemne),
" lokalizację pomieszczeń gospodarczych,
" lokalizację pomieszczeń technicznych,
" uwagi dodatkowe.
Zgodnie z Rozporządzeniem ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa
z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny od-
powiadać budynki i ich usytuowanie [9] wprowadzono podział budynków ze
względu na wysokość:
" niski (do 12 m),
" średnio wysoki (do 25 m),
" wysoki (do 55 m),
" wysokościowy (powy\
ej 55 m).
Rys. 8. Zakładka Kondygnacje
i/ Zsyp
Dane dotyczące zsypu umieszczono ze względu na często występujące po\
ary
wewnątrz zsypów. Zawartość bazy danych powinna rozwiązywać problem z szyb-
kim znalezieniem wejścia do zsypu jak równie\
z lokalizacją z
ródła po\
aru.
Zakładka dotycząca zsypu jest przedstawiona na rys. 9.
Rys. 9. Zakładka Zsyp
Zakładka zawiera wybrane dane dotyczące zsypu:
i1/ Typ zsypu
Chodzi o szyb w którym znajduje się zsyp. W zale\
ności od typu z
ródło po\
a-
ru mo\
e znajdować się na danej kondygnacji albo na dole zsypu. Mo\
liwe odpo-
wiedzi:
" przedzielony stropem,
" nie przedzielony stropem.
i2/ Wejście
Znaczenie ma równie\
informacja, z której strony znajduje się wejście do zsy-
pu na poziomie gruntu. Stąd zawarto dane dotyczące wejścia do zsypu w stosunku
do wejścia głównego do budynku. Wejście do zsypu z zewnątrz od strony:
" wejściowej,
" lewej,
" prawej,
" po przeciwnej stronie wejścia.
j/ Telefony
Czasami jest konieczne powiadomienie telefoniczne odpowiednich słu\
b zaj-
mujących się instalacją w danym budynku (np. w celu odcięcia danej instalacji).
Stąd w formularzu znajduje się pozycja dotycząca telefonów. Zakładka telefony
jest przedstawiona na rys. 10.
Rys. 10. Zakładka Telefony
Zakładka telefony zawiera spis telefonów do następujących słu\
b:
" pogotowia energetycznego,
" pogotowia gazowego,
" pogotowia wodociągowego,
" pogotowia dz
wigowego.
k/ Inne
Zakładka Inne przedstawiona na rys. 11. słu\
y do zapisu dodatkowych uwag
dotyczących zabezpieczenia prawidłowego działania słu\
b ratowniczo-gaśniczych,
jak np. dodatkowe punkty czerpania wody.
Rys. 11. Zakładka Inne
PODSUMOWANIE
Powy\
ej przedstawiono propozycję zawartości tematycznej bazy danych dla
ró\
nej klasy budynków. Jest to pierwsza próba projektu budowy infrastruktury
danych przestrzennych dla miasta st. Warszawy z punktu widzenia PSP. W zało\
e-
niu autorów powinna ona stanowić punkt wyjścia do dyskusji na temat opracowa-
nia standardu jednolitej bazy danych w całym kraju.
W dalszych opracowaniach zostaną przedstawione schematy baz danych ró\
-
nych przedsiębiorstw komunalnych [8].
Autorzy dziękują Szefowi Katedry Techniki Po\
arniczej, Panu dr. in\
. S. Kie-
liszkowi za przejrzenie i wyra\
enie krytycznych uwag na temat artykułu.
Oddzielne podziękowania nale\
ą się kpt. Tomaszowi Baranowi z ZRG SGSP
za konsultację w sprawie ukierunkowania projektu na potrzeby JRG.
Wszelkie uwagi dotyczące zaprezentowanego projektu prosimy kierować pod
adresem e-mail: [e-mail]
S U M M A R Y
Tadeusz MACIAK
Karol KREC
SKI
GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS IN FIRE AND RESCUE
SERVICE. THE SUBJECT SELECTION OF ATTRIBUTES
FOR THE FIRE PROTECTION DATABASE WITH RESPECT
TO BUILDINGS
The article presents the proposal for thematic selection of database attributes for
various building classes. This is the first attempt to create spatial data infrastructure
for the City of Warsaw from the National Fire Service point of view. The authors'
intention is to establish a starting point for the discussion and further to develop
the standard for a unified database for the whole country. There are next publica-
tions being worked on as regards various municipal enterprises.
PIŚMIENNICTWO
1. J. Gaz
dzicki: Systemy Informacji Przestrzennej. Państwowe Przedsiębiorstwo
Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa 1990.
2. P. Werner: Wprowadzenie do geograficznych systemów informacyjnych. Uni-
wersytet Warszawski, Warszawa 1992.
3. P. Zapart: GIS. Komputerowe systemy informacji przestrzennej. Intersoftland,
Warszawa 1994.
4. M. Kistowski, M. Iwańska: Systemy informacji geograficznej. Bogucki Wy-
dawnictwo Naukowe, Poznań 1997.
5. A. Magnuszewski: GIS w geografii fizycznej. PWN, Warszawa 1999.
6. T. Maciak, K. Kreński: Mo\
liwości zastosowania Systemów Informacji Prze-
strzennej w słu\
bach ratowniczych.  Zeszyty Naukowe SGSP 2002, nr 28.
7. T. Maciak: Wstępne zało\
enia projektowe systemu informacji przestrzennej
dla obszaru działania Zakładu Ratowniczo-Gaśniczego SGSP,  Zeszyty Na-
ukowe SGSP 2005, nr 32.
8. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 22.XII.99 r. w sprawie
szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
9. Rozporządzenie ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z dnia 14
grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowia-
dać budynki i ich usytuowanie.