P R O J E K T Y C Z Y T E L N I K Ó W
Włącznik prądowy
Opisane w tym artykule Oto uzasadnieniecelowoś- cie odstronysieci 220Vtakłe
urządzenie mołe znale�Ę ci wykonania włącznika: za- dla monitora. Najnowsze kom-
Projekt
zastosowanie w wi�kszości silanie starszych komputer�w putery w zdecydowanej wi�k-
PC, uruchamianych za pomo- szości(jeśli nie wszystkie) nie
mieszka� oraz w biurach.
cą włącznika na obudowie, wyłączają juł całkowicie mo-
Jego zadaniem jest
093
było w pełnizsynchronizowa- nitora, a jedynie ustawiają go
automatyczne włączanie
ne z zasilaniem monitora. w stan czuwania. Jedynym
drugiego odbiornika prądu
Wyłączenie komputera powo- rozwiązaniem jest r�czne wy-
po włączeniu pierwszego.
dowało zawsze całkowite wy- łączenie monitora jego włas-
Układ b�dzie szczeg�lnie
łączenie monitora. Wynikało nym wyłącznikiem lub wyłą- wych wymaga oddzielnego
przydatny dla tych
to z budowy zasilacza, kt�re- czenie listwy zasilającej. Tak- włączania i wyłączania. Cz�s-
wszystkich, kt�rzy
go wyłącznik odcinał napi�- łe wiele drukarek komputero- to drukarka niepotrzebnie zu-
posiadają komputery.
ływa prąd,gdyłjej właściciel
zapomniał ją wyłączyĘ.
Opisane wyłej niedogod-
ności rozwiąłe z pewnością
przedstawione w tym artyku-
le nieskomplikowane urządze-
nie. Znajdzie ono zastosowa-
nie wsz�dzie tam, gdzie jest
konieczne jednoczesne włą-
czanie/wyłączanie wielu urzą-
dze� zasilanych z sieci 220V,
np. gdy zechcemy włączyĘ
(wyłączyĘ) zasilane z sieci ra-
dio jednocześnie z lampą
oświetlającą blat biurka.
Działanie układu
Schemat elektryczny
włącznika prądowego przed-
stawiono na rys. 1. Poznanie
sposobujego działania nie b�-
dzie trudne ze wzgl�du na
prostot� układu. Do Wyjścia 1
jest podłączony gł�wny od-
biornik prądu - np. komputer.
Do czasu jego uruchomienia
Elektronika Praktyczna 11/2001
95
P R O J E K T Y C Z Y T E L N I K Ó W
100...150W, triak V1 nie b�-
WYKAZ ELEMENTÓW
dzie wymagałradiatora. W in-
Rezystory
nym przypadku triak trzeba
R1*, R2*: 91&!
zaopatrzyĘ w kawałek blachy
aluminiowej o powierzechni R3, R4: 330&!
dobranej tak, aby triak nie
Kondensatory
przegrzewał si�. Przed przy-
C1: 1000�F/10V
kr�ceniem warto pokryĘ obu-
Półprzewodniki
dow�triaka(odstrony wkład-
D1...D5: 1N4004...7 (1A) lub
ki radiatorowej) pastą siliko-
1N5404...8 (3A)
nową.
V1: MOC3041...43, 3061...63,
Ostatnim elementem, kt�-
3081...83
ry powinien si� znale�Ę na
V2: dowolny triak 1�16A,
płytce, jest bezpiecznik B1.
np. TIC246D (16A), BT136
Typ bezpiecznika jest w zasa-
(6A), TLC221S (1A)
dzie dowolny. Standardowo
Różne
montujemytypowy w szklanej
B1*: 1,5A/250V zwłoczny
rurce o prądzie znamiono-
T (WTA-T)
wym 1,5A (lub wi�cej - jeśli
Złącze potrójne ARK3
wmontowaliśmy diody na
izolowane odcinki
wi�kszy prąd lub/i przewidu-
przewodów sieciowych
Rys. 1.
jemy wi�kszą moc pobieraną
Obudowa KM-27
przez układ przyłączony do
przez diody prostownicze wania wszystkich element�w Wyjścia 2). Na koniec wluto- Natynkowe gniazdo
sieciowe z bolcem
D1...D5 nie b�dzie przepływał w płytk� drukowaną i zamk- wujemy w otwory �A�...�C�
uziemiającym
prąd. Po włączeniu urządze- ni�cie jej w odpowiedniej złącze ARK3.
nia zasilanego z Wyjścia 1 obudowie. Stopie� trudności Jednąz ostatnichczynnoś-
przez diody zacznie przepły- wykonania jest niewielki, ale ci montałowych jest przykr�- z układem podłączamy dosie-
waĘ prąd. Napi�cie, jakie od- pami�taĘ naleły o wyst�po- cenie płytki drukowanej dwo- ci 220V. Do gniazda zintegro-
kłada si� na diodach D3...D5 waniu napi�ciasieci na wielu ma śrubkami z nakr�tkami do wanego z obudową (Wyjście
(ok. 0,65Vx3 =1,95...2V), po elementach układu. plastykowej obudowy typu 1) przyłączamy odbiornik prą-
odfiltrowaniu przez konden- Osoby bez doświadczenia �wtyczka-gniazdo� - KM-27. du, kt�rego włączenie ma uru-
sator C1, podawane jest za w montowaniu i urucha- Teraz do obudowy przymoco- chomiĘ inny, podłączony do
pośrednictwem rezystor�w mianiu urządze� zasilanych wywujemy dodatkowe gniaz- dodatkowego gniazda na obu-
R1...R2 na diod� LED opto- wprost z sieci nie powinny do sieciowe z bolcem uzie- dowie (Wyjście 2).
triaka OPT1. Dioda ta zaświe- wykonywaĘ tego układu bez miającym typu natynkowego Uwaga pierwsza: jeśli
ci si�, co spowoduje wystero- pomocy i opieki osoby do- (przykr�ciĘ śrubami i wyko- układ ma sterowaĘ pracą mo-
wanie triaka V1. Przyłączony rosłej mającej doświadczenie naĘ otwory pod przewody). nitora, to do tego ostatniego
do Wyjścia 2 inny odbiornik z tego typu układami! Łączymy izolowanymi prze- trzeba dokupiĘ (dorobiĘ) od-
prądu - np. drukarka - zostaje �Obsadzając� płytk� ele- wodami sieciowymi bolce dzielny przew�d, za pośred-
włączony. Wyłączenie odbior- mentami zaczynamy od wlu- uziemiające obu gniazd wraz nictwem kt�rego jest zasilany
nika podłączonego do Wyjścia towania rezystor�w R1...R4. z otworem uziemiającym komputer. Wtedy monitor
1 automatycznie odłączy za- Nast�pnie w płytk� wlutowu- wtyczki zintegrowanej z obu- podłączamy do Wyjścia 2,
silanie Wyjścia 2. jemy diody D1...D5. Jeśli nie dową. Podobnie łączymy je- a komputer do Wyjścia 1.
Przez diody 1N4007 mołe przewidujemy wsp�łpracy denz bolc�wzasilania wtycz- Uwaga druga: Do gniazda
przepływaĘ prąd o nat�łeniu układuz urządzeniamisiecio- ki z jednym z otwor�w obu Wyjście 2 mołna przyłączyĘ
do 1A. Odpowiada to mniej wymi o mocach wi�kszych gniazdek - zgodnie ze sche- rozgał��nik. Wtedy b�dzie
wi�cej obciąłeniu mocą nił około 200W-jako D1...D5 matem. Drugi, dotąd nie pod- mołliwe włączanie i wyłącza-
200W. To ograniczenie doty- stosujemy popularne, jedno- łączony, bolec zasilania nie wi�cej nił jednego urzą-
czy tylko Wyjścia 1. Moc po- amperowe diody prostowni- wtyczki łączymy z przewo- dzenia - np. monitora i dru-
bierana przez komputer bez cze 1N4005...7. Gdyby zaist- dem wychodzącym z punktu karki. W takiej sytuacji ko-
monitora nie przekracza niała koniecznośĘ przyłącza- �A� płytki. Przew�d �B� na- nieczne mołe si� okazaĘ wy-
wspomnianych 200W - nie- nia odbiornik�w o mocach do leły podłączyĘ do drugiego mienienie bezpiecznika B1 na
jednokrotnie jest znacznie około 600W, jako D1...D5 na- z otwor�w zasilania gniazdka inny o wi�kszym prądziezna-
mniejsza (100...150W). leły wlutowaĘ diody 3-ampe- wbudowanego w obudow�. mionowym.
Do Wyjścia 2 mołna pod- rowe. Standardowo średnica Podobnie naleły podłączyĘ Dariusz Knull
łączyĘ odbiornik pobierający otwor�w pod diody prostow- przew�d �C�, ale do
prąd o wartości ograniczonej nicze wynosi 1mm, a rozstaw gniazdka dodatkowego -
jedynie dopuszczalnym prą- punkt�w lutowniczych po- na obudowie.
dem triaka. W zdecydowanej zwala na poziome wlutowa- Jeśli p�łprzewodniki
wi�kszości przypadk�w do nie diod 1N4004...7. Wi�ksze i kondensator zostały
�Wyjścia 2� podłączane b�- diody b�dą prawdopodobnie wlutowane prawidłowo
dzie urządzenie o stosunkowo wymagały rozwiercenia otwo- (polaryzacja), to z pra-
niedułej mocy- np. drukarka, r�w do 1,2...1,5mm i piono- widłowym działaniem
monitor, radio, nieduła lam- wego montału(np. diody 3A). układu nie powinno byĘ
pa, itp. Dlatego triak mołe Dlatego punkty lutownicze problem�w, jełeli zasto-
mieĘ prąd dopuszczalny ogra- pod diodami mają dułą śred- sowaliśmy sprawne pod-
niczony do 1A. nic�. zespoły i przeprowadzi-
Po wlutowaniu diod, liśmy montał zgodnie
Montał i uruchomienie w płytce osadzamy kondensa- z zaleceniami zawartymi
Schemat montałowy ukła- tor C1, optotriak i triak. Jeśli w tym opisie.
du przedstawiono na rys. 2. przyłączone do Wyjścia 2 Na koniec przeprowa-
Wykonanie układusprowadza urządzenie sieciowe b�dzie dzamy pierwszy test ge-
si� do prawidłowego wluto- pobierało moc mniejszą od neralny układu. Obudow�
Rys. 2.
Elektronika Praktyczna 11/2001
Elektronika Praktyczna 2/98
96