Dwudziesto097aangelsa

Temat: Stanisław Ignacy Witkiewicz - życie i Teoria Czystej Formy.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (pseud. Witkacy) był jedynym synem Stanisława
Witkiewicza, malarza i krytyka sztuki, uczestnika powstania styczniowego. Ojciec
postanowił wykształcić syna poza szkołą, twierdził, że szkoła wypacza psychikę
dziecka. Tak więc młody, niezwykle i wszechstronnie utalentowany Stanisław
Ignacy uczył się w domu, składając coroczne egzaminy w gimnazjum. Efektem takiej
polityki był z jednej strony szybki rozwój dziecka i szeroka, choć nieco
chaotyczna wiedza. Z drugiej jednak strony, nieustanne oczekiwanie na realizację
pokładanych w nim nadziei spowodowało, że Witkacy wzrastał w atmosferze
niepokoju i lęku przed przyszłością.
Wchodząc w dojrzałą fazę twórczości Stanisław Ignacy Witkiewicz stworzył własną
teorię sztuki, określaną mianem teorii Czystej Formy. Punktem wyjścia jego
rozważań było przekonanie, że świat ogarnia wielki kryzys. Zanikają religia,
filozofia i sztuka, czyli wartości, które od wieków stanowiły o postępie i
rozwoju cywilizacyjnym. Teraz ludzkość stanęła na skraju przepaści. Trzeba więc
tworzyć inną, nową sztukę. Teoria Czystej Formy wskazuje na to, co Witkacy miał
na myśli mówiąc o zmianach formalnych, dotyczących przede wszystkim teatru.
Wyszedł on mianowicie z założenia, że teatr naturalistyczny przeżywa kryzys, w
związku z czym sztuka powinna teraz realizować zupełnie inne postulaty.
Najważniejszym z postulatów było całkowite odpolitycznienie sztuki. Sztuka nie
powinna służyć czemukolwiek, tym bardziej żadnej ideologii. Powinno się
zrezygnować z funkcji utylitarnych, ideologicznych, politycznych. Widać tu
nawiązanie do postulatu "sztuka dla sztuki", czyli wskazania, że celem sztuki
jest sztuka sama w sobie. Dzieło sztuki powinno istnieć dla samego piękna
formalnego, a nie dla jakiejkolwiek idei.
Sztuka powinna wyzwolić się spod rygorów sztuki realistycznej. Realizm
odzwierciedlał rzeczywistość, ukazywał świat takim, jakim on był naprawdę,
zwracał uwagę na logicznie uporządkowaną fabułę, akcję. Teraz akcja i fabuła
powinny ulec destrukcji, nastąpić też musi rezygnacja z łańcucha
przyczynowo-skutkowego. Konsekwencją tego jest luźne powiązanie ze sobą
kolejnych scen, osłabienie związku między nimi, uwolnienie bohaterów od prawideł
psychologicznych, biologicznych, moralnych, a nawet fizycznych. Takie zerwanie z
logicznie uporządkowaną treścią sztuki sprawia, że u Witkacego osoba zabita w
jednym akcie, w drugim ożywa i przechadzając się jak nigdy nic, w dalszym ciągu
wygłasza swoje, często bezsensowne, kwestie.
Bohaterowie są z reguły artystami, którzy przeżywają na scenie ból istnienia,
próbując zgłębić tajemnicę sensu bytu ludzkiego w ogóle.
Eksperymentują więc, nierzadko wykraczając poza kanony dobrego smaku, gustu i
zdrowego rozsądku. Ponieważ celem teatru jest drażnienie widza, prowokowanie
jego zmysłów i doznań artystycznych, często u Witkacego pojawia się język
potoczny (również wulgarny), ogromną rolę odgrywa erotyzm i przemoc.
Program ideowo-artystyczny Stanisława Ignacego Witkiewicza wzbudził szereg
kontrowersji, sprowokował innych pisarzy i krytyków do ostrych protestów i
polemik, czego dowodem jest choćby spór Witkacego z Karolem Irzykowskim.
Teoria Czystej Formy, podobnie jak cała twórczość Stanisława Ignacego
Witkiewicza, jest wyrazem obaw artysty przed otaczającym go światem. Świat ten
zmierza do uniformizacji, czyli ujednolicania wszystkich ludzi, odebrania
jednostce prawa wyboru, głosu, niezależności i intymności. Witkacy żył na co
dzień z tymi obawami. Kiedy rozpoczęła się druga wojna światowa, zrozumiał, że
katastrofa jest już blisko. Gdy na ziemie polskie wkroczyła Armia Czerwona, nie
wytrzymał, 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo, zażywając truciznę i
jednocześnie podcinając sobie żyły.