Dwudziesto031aangelsa

Temat: Czy Witkacy zrealizował w Szewcach Teorię Czystej Formy?

Twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego, 18851939, popełnił
samobójstwo) wyznacza jeden z głównych nurtów sztuki awangardowej XX wieku.
Witkacy wypowiada się zarówno w malarstwie, jak i dramaturgii oraz powieści.
Artysta ten był także wybitnym filozofem i teoretykiem sztuki. Teoria Czystej
Formy jest słynną witkiewiczowską koncepcją, która odnosi się przede wszystkim
do teatru. Teatr Czystej Formy musi uwolnić się od balastu treści, wyrzec się
dążenia do naśladowania życia. Według przekonania Witkacego zbliżenie teatru do
życia i wielkie imitacje rzeczywistości na scenie są potwornością. Teatr musi
odrodzić się dzięki czystej formie. Ma on być deformacją rzeczywistego świata,
bez tradycyjnie rozumianej akcji dramatu, a tym bardziej bez realizmu
obyczajowego i językowego. Teoria Czystej Formy głosiła, że właściwy cel sztuki
to doznanie uczucia metafizycznego, które może być osiągnięte w teatrze dzięki
pewnym konstrukcjom formalnym.
W malarstwie elementami takich konstrukcji są barwy i kształty, w teatrze
natomiast są nimi działania połączone z wypowiedziami. Kolejna analogia między
malarstwem a teatrem jest następująca: w obrazie istotny jest układ kształtów
oraz barw, nie zaś przedstawione przedmioty, w dramacie z kolei sedno sprawy
stanowią napięcia między działaniami lub wypowiedziami, ich dziwaczność,
niezwykłość oraz szokujący, wzbudzający zaskoczenie charakter. Według twórcy
Teorii Czystej Formy nie są ważne życiowe, psychologiczne czy społeczne treści,
będące tradycyjnie tworzywem dla akcji dramatu. Obecnie osiągnięcie uczucia
metafizycznego jest niemożliwe bez udziału sztuki pozbawionej rażących
deformacji i bezsensów. Dramatopisarz musi deformować logikę akcji, psychologię
postaci. Aby dzieło mogło wywołać uczucie metafizyczne, aby Teoria Czystej Formy
została zrealizowana, twórca dramatu musi dążyć do bezsensu. Według Witkacego
gwałtowne podniesienie poziomu wrażliwości ludzi na początku XX w. sprawiło, że
środki stosowane dawniej przez artystów, a mające na celu wywołanie uczucia
metafizycznego, przestały wystarczać. Dzięki przeżywaniu Czystej Formy widz
znajduje się bliżej Tajemnicy Istnienia, znajduje swoją duchowość,
indywidualność. Sztuka ma wywołać uczucie metafizyczne, poczucie dziwności i
niepokoju.
Kompozycja Szewców Witkacego jest potwierdzeniem Teorii Czystej Formy. Autor
dramatu zredukował jego akcję i stworzył na scenie nieprawdopodobny, zaskakujący
widza świat, w niczym nie przypominający rzeczywistości. Przestrzeń w dramacie
zorganizowana jest bardzo dziwnie, postacie są w groteskowy sposób przerysowane,
a ponadto zamieniają się sposobem mówienia (Sajetan Tempe mówi jak prawdziwy
filozof, a Księżna jak szewcy). W wypowiedziach bohaterów dużo jest wulgaryzmów
oraz zupełnie nieestetycznych porównań. Sztukę Witkacego cechuje nadrealizm.
Autor często posługuje się groteską, która przejawia się stosowaniem elementów
deformacji rzeczywistości, wyolbrzymianiu przedstawionych zjawisk i zachowań
bohaterów. Nastrój utworu jest zróżnicowany: błazenada graniczy z rozpaczą, a
komizm z tragizmem. Sztuki Stanisława Ignacego Witkiewicza, realizujące Teorię
Czystej Formy, są bardzo widowiskowe. Uwagę widza przyciąga bogactwo rekwizytów
i kostiumów oraz łączenie elementów muzycznych i plastycznych. Godna uwagi jest
także pomysłowość dialogów oraz absurdalnych sytuacji. Tak więc pomysłodawca
Teorii Czystej Formy z powodzeniem realizował ją w swoich sztukach. Udało mu się
wstrząsnąć wyobraźnią widza, zaszokować go oraz wywołać "dreszcz metafizyczny".