Dwudziesto030aangelsa

Temat: Czy "Szewcy" Witkacego to dramat o zadzy wladzy i mechanizmach jej
dzialania ?

Aby odpowiedziec na pytanie zawarte w temacie wyjasnie najpierw co to jest
wladza. Otoz slownik jezyka polskiego z roku 1981 definiuje ten termin jako:
"stosunek spoleczny miedzy dwiema grupami, polegajacy na tym, ze jedna z grup
moze w sposob trwaly oddzialywac na postepowanie grupy drugiej w realizacji
zadan spolecznych i ma srodki zapewniajace jej kontrole tego postepowania".
Sprawowanie wladzy przez dana osobe badz zespol ludzi powinno byc
usprawiedliwione, nalezyte oraz zaslugujace na aprobate (tzw. legitymizacja
wladzy). Niestety nie zawsze jest ono takie, gdyz czlowiek czesto po dojsciu do
wladzy wyrzeka sie gloszonych np. w kampanii wyborczej programow oraz idei i
zaczyna kierowac sie wylacznie swoimi interesami, traktuje to upowaznienie do
kierowania postepowaniem innych obywateli jako mozliwosc uzyskania znacznego
awansu spolecznego oraz szybkiego wzbogacenia sie. Taka sytuacja ma miejsce w
"Szewcach" Witkacego, gdzie glowni bohaterowie, jakimi z pewnoscia sa Prokurator
Robert Scurvy i Sajetan, po dojsciu do wladzy postepuja w sposob podobny.
Na poczatku dramatu Scurvy jest tylko prokuratorem, a wiec czlowiekiem
wyksztalconym. Wyznaje on zasade podzialu miedzy ludzi pracujacych umyslowo i
tych, dla ktorych umysl jest jak gdyby niepotrzebnym dodatkiem. Z tego nalezy
wnioskowac, iz uwaza siebie za obywatela odpowiedniego do sprawowania wladzy.
Jednoczesnie cierpi on z powodu braku pochodzenia arystokratycznego, ktore
pozwoliloby mu na polaczenie sie z ksiezna. Objecie jakiegos waznego i
kierowniczego urzedu spowodowaloby takze uzyskanie awansu spolecznego, dlatego
tez Scurvy postanawia za wszelka cene zapewnic sobie wplyw na rzadzenie innymi.
Planuje nawet zostac wodzem rewolucji, jednak Sajetan odradza mu tego, gdyz
uwaza, iz nikt nie potrzebuje inteligencji. Pan Robert chce tez zreformowac
kapitalizm, twierdzi on, ze jest to "zlosliwy nowotwor". Jego "marzenia" o
sprawowaniu wladzy zostaja spelnione, bowiem otrzymuje on nominacje na ministra
sprawiedliwosci i korzystajac z tego stanowiska, oglasza sie pierwszym
prokuratorem - osoba majaca ogromny wplyw na kierowanie innymi. Kazdy rzadny
wladzy czlowiek, po jej uzyskaniu, boi sie utraty tego upowaznienia. Tak samo
zachowuje sie Scurvy, ktory korzystajac ze swoich nieograniczonych praw,
"pozbywa sie" swoich przeciwnikow politycznych poprzez ich uwiezienie. W
aresztowaniu szewcow pomagaja mu czlonkowie faszystowskiej bojowki Dziarskich
Chlopcow. Minister mimo nieskrepowanego zakresu wladzy nie jest jednak
szczesliwy. Zarzuca sobie podporzadkowanie sie tym, od ktorych otrzymal wladze,
a takze jest nieszczesliwy z powodu klamstw, ktorych codziennie sie dopuszczal
jako minister. Nie moze pogodzic sie z tym, iz skazywal na kare smierci czesto
ludzi niewinnych, nie zaslugujacych na nia. Mysli on nawet o kolejnym
przewrocie, po ktorym bedzie znajdowal sie w grupie zwyciezcow. Ale dochodzi do
komunistycznej rewolucji zorganizowanej przez Sajetana i jego wspolpracownikow,
po ktorej to Scurvy traci wladze, a nawet zostaje pozbawiony godnosci, gdyz
zwyciezcy traktuja go jak psa. Prokurator Robert po uzyskaniu rzadow nie byl
wiernym swoim ideom oraz programowi politycznemu, ulozonemu wczesniej. Czlowiek
rzadny wladzy po jej uzyskaniu "zapomina" o swoich celach i zasadach i dba tylko
o swoje prywatne sprawy. I wlasnie to przyczynia sie do jego upadku, gdyz
spoleczenstwo domaga sie od osoby upowaznionej do kierowania innymi obrony ich
interesow.
Postacia zadna kierowania innymi jest rowniez Sajetan Tempe, szescdziesiatletni
szewc znajacy filozofie i sychologie. Czlowiek ten pragnie uzyskac wladze
dlatego, gdyz bedac swiadomym polozenie swojego jak i wiekszosci innych ludzi,
chce on poprowadzic ich ku dobrobytowi, planuje polepszyc ich sytuacje.
Niezadowolny jest rowniez z tego powodu, ze wykonuje on prace mozolna,
zniewalajaca go, uniemozliwiajaca uczestniczenie w zyciu politycznym. Nie podoba
sie jemu tez nierownosc spoleczna dlatego, gdyz wiekszosc ludzi ciezko zarabia
na swoje utrzymanie i jednoczesnie pewne warstwy spoleczene wydaja pieniadze na
mieszkanie w luksusie oraz na rozrywki. Probuje on przedstawic swoje racje
prokuratorowi, ten jednak, traktujac go jako przeciwnikia politycznego, wtraca
czeladnika wraz ze wspolpracownikami do wiezienia. Ten chce aby wybuchla
rewolucja, bowiem wtedy bedzie mogl zabic Scurvy'ego. Ale po pewnym czasie
dochodzi do przewrotu, w wyniku czego wladze uzyskuja szewcy (jest to przewrot
komunistyczny). Zdobycie kierownictwa innymi ludzmi nie przynosi planowanych
zmian i wlasnie z tego powodu Sajetan cierpi, gdyz nastapila konfrontacja marzen
z rzeczywistoscia. Skarzy sie na ogromna pustke, poniewaz nie ma on juz idei,
ktore z zalozenia mialy doprowadzic do polepszenia sytuacji spoleczenstwa.
Twierdzi, ze przejecie wladzy bylo jego wielkim bledem, gdyz to zmarnowalo
dotychczasowe zycie. Jednoczesnie zmuszony zostal do podejmowania bardzo waznych
decyzji, z ktorymi nie mogl sobie poradzic - np. sprawa chlopska zakonczona
przepedzeniem "rolnikow". Pozostali szewcy nie sa zadowoleni z jego rzadow, w
zwiazku z tym dokunuja zbrodni na swoim przywodcy. Dramaturg Witkacy ukazuje
tutaj uniwersalna prawde, odnoszaca sie do rewolucji, bowiem kazda rewolucja
pozera wlasne dzieci - przywodcow rebelii. W ostatnim akcie Sajetan zostaje
jakgdyby zgladzony przez innych rewolucjonistow - pozostalych czeladnikow. Takze
autor "Szewcow" pokazuje nam jak zmienia sie osobowosc ludzi, ktorzy zdobyli
wladze. Niezaleznie od gloszonych programow politycznych i idei staja sie oni
szybko tacy sami jak ich poprzednicy - urzednicy wczesniej rzadzacy. Mozna
powiedziec, ze miejsce Scurvy'ego zostaje "zajete" przez Sajetana, czlowieka
upodobniajacego sie do pana prokuratora.
Dramat Witkacego pt. Szewcy traktuje o zadzy wladzy a takze o dalszych
mechanizmach jej dzialania. Bowiem te dwie wyzej wymienione postacie daza za
wszelka cene do kierowania inymi, jednak konczy sie to dla nich tragicznie, gdyz
nie postepuja one zgodnie z programami politycznymi ulozonymi przed objeciem
stanowisk. Postepuja wbrew swojej woli. Jest to bardzo trudne, a czesto i
niemozliwe, aby polityk kierowal sie dokladnie deklaracjami przedwyborczymi .