Dwudziesto125aangelsa

Temat: Życie i twórczość Stefana Żeromskiego w okresie XX-lecia
międzywojennego. Sytuacja społeczno-polityczna państwa polskiego u progu
niepodległości. Geneza "Przedwiośnia".

"Przedwiośnie" ukazało się drukiem w 1924 roku. Powieść ta należy do tzw.
Powieści rozrachunkowych, których autorzy rozliczają się z nowo powstałym
państwem polskim i dokonują bolesnego rozrachunku z polską rzeczywistością. Do
grona powieści rozrachunkowych zaliczamy "Przedwiośnie", "Generał Barcze"
(1923), "Czarne skrzydła" (1925-1926) Kadena Bandrowskiego "Romans Teresy
Henert" (1923) Zofii Naukowskiej, "Pokolenie Marka Świdy" (1925) Andrzeja
Struga.
Wszystkie te powieści wyrosły z zaniepokojenia autorów coraz bardziej
skomplikowaną sytuacją społeczną gospodarczą i polityczną państwa polskiego.
Wprawdzie Polska zawarła już traktaty pokojowe i częściowo ustabilizowała
granice i swą pozycję międzynarodową i rozpoczęła prace nad scaleniem w jedno
trzech odrębnych przez 123 lata organizmów państwowych. Sytuacja polityczna
Polski był bardzo trudna : społeczeństwo dopiero uczyło się funkcjonować w
warunkach ustroju wzorowanego na zachodnich demokracjach parlamentarnych. W I
sejmie ustawodawczym powołanym do życia w 1919 roku istniało 18 klubów
parlamentarnych reprezentujących wiele partii. Rozdrobnienie w parlamencie było
tak duże, że żaden z nich nie był w stanie zdobyć większości głosów. Wprawdzie
pomiędzy poszczególnymi klubami dochodziło do krótkotrwałych sojuszy, ale miało
to na celu tylko i wyłącznie jakieś cele doraźne. Niemożliwe więc było
prowadzenie konsekwentnej i skutecznej polityki. Dowodem tego fakt, że od 1919
roku zmieniło się aż 17 składów ministerialnych. Najbardziej drastycznym
przejawem kryzysu politycznego było zabójstwo prezydenta Narutowicza w 1922
roku. Działalność polityczna stało się okazją do załatwienia własnych prywatnych
interesów. I tak wiosną 1923 roku powstał centroprawicowy rząd, który bardzo
silnie paraliżował przeprowadzanie reformy gospodarczej.
Tragicznie wyglądała sytuacja ekonomiczno - gospodarczo - państwowa. Szalała
lichwa, spekulacje, drożyzna i inflacja. Wszystko to niesamowicie
dezorganizowało działalność gospodarczą w kraju. Najsilniej we znaki polskiej
gospodarce dała się inflacja (jeden dolar amerykański = 5 mln polskich złotych).
Pociągało to w rezultacie ujemny bilans handlowy, prowadziło do recesji
gospodarczej. Olbrzymim problemem po odzyskaniu niepodległości było bezrobocie,
jak również bardzo niskie płace robotników. Taki stan rzeczy wywoływał oburzenie
i protesty, czego dowodem liczne manifestacje robotników np. w Krakowie,
Bratysławii i Tarnowie. Wszystkie one zostały krwawo stłumione przez policję i
wojsko (byli liczni ranni i zabici). Poważne problemy II Rzeczypospolita miała
również z mniejszościami narodowymi wśród których zaczęły pojawiać się tendencje
separatystyczne. Mimo usilnych starań nie do końca w 1918 roku wyjaśniona
została sprawa granic (odbywały się kolejne plebiscyty na Śląsku, Warmii i
Mazurach). W 1923 ustabilizowała się dopiero granica wschodnia. Ciągle zostawała
nie wyjaśniona kwestia wolnego miasta Gdańska.
Wszystkie wyżej wymienione czynniki złożyły się na genezę "Przedwiośnia", które
okazała się ostrą reakcją Żeromskiego na taką, a nie inną sytuację II
Rzeczypospolitej. W momencie ukazania się drukiem utwór wzbudził olbrzymie
kontrowersje. Polemikę wywołały fragmenty poświęcone rewolucji rosyjskiej i
stosunkowi Żeromskiego do komunizmu. Kręgi prawicowe interpretowały
"Przedwiośnie", jako opowiedzenie się Żeromskiego za rewolucją i podżeganie do
niej (ich zdaniem dowodem na to była ostatnia scena utworu), zarzucali mu
również znieważenie godności narodowej. Tak na ironię losu powieść ta odniosła
olbrzymi sukces w rewolucyjnej Rosji, cieszyła się dużą poczytnością, co
dodatkowo zaostrzyło ataki na Żeromskiego. Próbował się on bronić, czego dowodem
jest utwór "W odpowiedzi Arcybaszewowi i innym".