Dwudziesto090aangelsa

Temat: "Przedwiośnie" - jako powieść - dyskusja ideowa.

1) Wizja szklanych domów
Pierwsza propozycja naprawy Rzeczypospolitej opiera się o postęp naukowo -
techniczny, szklane domy, których twórcą był daleki krewny doktor Baryka. Jest
to genialny wynalazek, który w całkowity sposób zmienia warunki życia i sposób
myślenia Polaków (szklane domy były tanie, dostępne dla wszystkich,
funkcjonalne, zdrowe, trwałe i wytrzymałe) - jednym słowem idealne. Na ich
przykładzie Żeromski sugeruje, że sposobem naprawy kraju jest rewolucja
naukowo-techniczna - czynnik w naturalny sposób wymuszający realizację takich
wartości jak : równość, sprawiedliwość, dobrobyt, zdrowie. Wizja ta jednak
opowiedziana przez Seweryna Barykę ma charakter baśniowy, utopijny, a w związku
z tym nie możliwa jest do zrealizowania. Żeromski neguje więc rewolucję naukowo
- techniczną jako jeden ze sposobów naprawy kraju. Utopijność tej propozycji
wyeksponowana zostaje w momencie zderzenia jej z prawdziwą sytuacją społeczną,
ekonomiczną i polityczną młodego państwa.
"Szklane domy kosztują niezmiernie tanio, gdyż przecie przy ich budowie nie ma
murarzy, cieśli, stolarzy i gonciarzy, sam materiał jeno transport na miejsce i
dwu, trzech monterów. Sam dom - bez robót ziemnych - buduje się w ciągu 3-4
dni".
"Obszerne gromadzkie szklane obory i gromadzkie chlewy dają możność rozwinięcia
nowych przemysłów mlecznych, kooperatywnej hodowli świń. Znika cuchnąca obórka
dla każdej chorej na gruźlicę krowiny i znika dwakroć bardziej cuchnący chlewik
dla brudnej świnki mającej na sobie i w sobie miliony zarazków
chorobotwórczych".
2) Program reform społeczno - politycznych zaproponowanych przez Gajowca
Koncepcja Gajowca tzw. gajowszczyzna. Gajowiec - dawny adorator matki Cezarego,
a teraz jego opiekun wyznaje ideę "Polski złożonej z 3 połówek". Jest
zwolennikiem reformy rolnej i walutowej, upowszechnienia oświaty, wzmocnienia
armii i policji, ładu społecznego. Wierzy w systematyczne reformy ekonomiczne,
powolne wychodzenie z zaborczych zaszłości, konieczność wzmocnienia pieniądza i
włożenia w reformę ogromu pracy. Uważa również, że doprowadzone do granicy
cierpliwości społeczeństwo nie będzie tak długo czekać, że gwałtowny wybuch
niezadowolenia może zniweczyć podobne reformy.
3) Ideologia komunistów
Jest to postawa niepopularna w międzywojennym okresie, gdyż za wzór stawiała
rewolucję rosyjską i głosiła jedność klas jako wartość wyższą niż odrębność
narodowa. Wśród argumentów "za" Żeromski stawia krytyczną sytuację robotników i
biedoty, stan ekonomiczny i zdrowotny tych ludzi, wizję więzień przepełnionych
"przestępcami politycznymi" czyli komunistami. Lecz natychmiast przedstawia
kontrargumenty : wizję władzy w rękach klasy robotniczej jako wizję władzy w
rękach ludzi, którzy jej nie uniosą - chorych i ciemnych, ironicznie określa
wizję rewolucji jako "raju na wzór Baku". Polskę widzi jako ideał naczelny, rząd
i prawo jako rzetelne wartości. Postać Lulka jest wyraźnie antypatyczna, a
końcowa scena Cezarego Baryki wśród demonstrantów obok Lulka, nie jest
jednoznaczną decyzją. Baryka idzie wśród robotników, ale oddzielnie, sam. Tak
jakby uznawał ich racje, lecz nie podpisywał się pod całością koncepcji.
Żeromski charakteryzuje dokładnie każdą z trzech zaprezentowanych propozycji
podkreślając własny dystans wobec każdej z nich. Negatywnie ustosunkowuje się do
ideologii komunistycznej, sceptycznie podchodzi do programu rewolucji naukowo -
technicznej. Najbliższa wydaje się mu koncepcja Gajowca, choć i tu punktuje
słabe strony.
Dystans wobec każdej koncepcji widać poprzez :
- kreację postaci (Lulek, Gajowiec)
- ironię narratora
- wypunktowanie i wyeksponowanie słabości każdej z tych koncepcji.