Dwudziesto091aangelsa

Temat: "Przedwiośnie" jako powieść polityczna.

Powieść polityczna to powieść spokrewniona ze społeczną, w której przedstawiony
jest mechanizm życia politycznego w oznaczonym miejscu i czasie. Może odnosić
się nawet do wydarzeń z odległej przeszłości i stanowić odmianę powieści
historycznej, tym bardziej że każda problematyka polityczna szybko się
dezaktualizuje i nabiera charakteru historycznego. Powieść polityczna jest
argumentem w politycznym dyskursie, a nie tylko opisaniem politycznie ważnych
zdarzeń.
"Przedwiośnie" jest pierwszą i jedyną, a zarazem najbardziej kontrowersyjną
powieścią polityczną Żeromskiego. Wywołała ona gwałtowną reakcję czytelników i
burzę prasową. Atakowana była ze wszystkich stron (komuniści, endecy i ludowcy),
tylko liberalna część społeczeństwa odniosła się do tego utworu ze zrozumieniem.
Rok 1924, rok ukazania się "Przedwiośnia", był to okres szalonej euforii
niepodległościowej. Niestety, sytuacja gospodarcza kraju była katastrofalna:
hiperinflacja, zniszczenie gospodarki. Sytuacja polityczna również nie była
najlepsza. Parlament rozpada się na drobne frakcje. Zażarta walka parlamentarna
powoduje chwiejność rządów władzy wykonawczej. Punktem kulminacyjnym tej
tragedii stało się zabójstwo prezydenta Narutowicza.
Żeromski zarysował w "Przedwiośniu" trzy możliwości wyjścia z impasu i wszystkie
trzy, jeśli nie odrzucił, to wydatnie podważył. Na początek zaproponował utopię
"szklanych domów", potraktowanych zresztą już na wstępie jako czystą fantazję.
Możliwość druga to program Gajowca: stabilizacja pieniądza, wzmocnienie armii,
upowszechnienie oświaty, popieranie rozwoju gospodarki państwowej. Program ten
jednak nie przekonał Cezarego Baryki. I wreszcie droga trzecia, droga rewolucji
pod przewodnictwem komunistów. Marsz Baryki na Belweder miał uświadomić odbiorcy
perspektywę bardzo realną. Ale jednocześnie Żeromski, przeciwnik wszelkich
rewolucyjnych metod działania, osłabił znaczenie i wymowę ostatniej decyzji
bohatera, uzależniając ją od niepomyślnego finału rozmowy z Laurą. Jego
manifestacja solidarności z tłumem robotników to po trosze akt rozpaczy i zemsty
odrzuconego kochanka. A ponadto nawet w tym momencie zespolenia z buntowniczym
pochodem Żeromski znamiennie odgradza Cezarego i niejako przeciwstawia
gromadzie. Baryka występuje bowiem z robotniczych szeregów i "prze oddzielnie".
Odrzucenie wszystkich ukazanych możliwości było bardzo wymowne. Autor nie
opowiadał się wyraźnie po żadnej stronie, chciał jedynie obudzić Polaków z
gnuśnego bezwładu i obojętności. Dziś wiemy już, że to właśnie "gajowcom" się
powiodło. Pomimo kryzysu europejskiego polska złotówka stała się około roku 1930
jedną z najtrwalszych walut. Dziś "gajowców" skłonni jesteśmy bardziej nazywać
lojalistami niż konserwatystami.