Dwudziesto051aangelsa

Temat: Jakie mogły być - w świetle "Przedwiośnia" - przyszłe losy
wyzwolonej Polski.

Powieść Stefana Żeromskiego ma przede wszystkim wymiar polityczny. Tytuł
powieści Przedwiośnie jest symboliczny. Pisarz, obserwując sytuację ojczyzny po
odzyskaniu niepodległości, rozczarowany wieloma aspektami rzeczywistości
wyzwolonego kraju, krytykuje jej wady. Przedwiośnie, bo opis tej pory roku
zamieszcza Żeromski na kartach powieści, kojarzy nam się z szarością, jest
chłodne i brzydkie. Podobnie Polska - jest brzydka, szara i nie uporządkowana.
Jednakże istnieje również optymistyczny wymiar tytułu-symbolu. Przedwiośnie
zapowiada bowiem nadejście wiosny, najpiękniejszej pory roku. To przecież wiosną
wszystko budzi się do życia. Zatem przedwiośnie niesie nadzieję na rozkwit,
reformę i poprawę sytuacji w niepodległej Polsce.
Żeromski był jednym z wielu, których rozczarowała rzeczywistość młodego państwa
polskiego. W Przedwiośniu zawarte są trzy koncepcje naprawy kraju:
I.
Koncepcja Gajowca (tzw. gajowszczyzna) - wydaje się, że jest ona najbliższa
autorowi powieści. Wprawdzie pisarz poza zaletami ukazuje również jej wady, lecz
na tle innych koncepcji kraju ten program prezentuje się najbardziej konkretnie.
Warto wspomnieć, że ta koncepcja była dosyć rozpowszechniona w Polsce
międzywojennej. Gajowiec wyznaje ideę Polski złożonej z trzech połówek. Wierzy
on w powolne wychodzenie z zaborczych pozostałości, w systematyczne reformy
ekonomiczne oraz w konieczność wzmocnienia pieniądza i włożenia sporej pracy w
reformę ojczyzny. W koncepcji tej widoczny jest także pogląd o sile modlitwy i
opiece Boga nad Polską. Gajowszczyznę cechuje zatem zrównoważenie oraz wiara w
efektywność systematycznego działania.
II.
Wizja szklanych domów - tę idealistyczną koncepcję głosił stary Baryka - ojciec
Cezarego. Opowiada on o niepodległej Polsce jak o wyśnionej Arkadii, krainie
dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych, ciepłych, sterylnie
czystych, szklanych domach. Kontrast rzeczywistości z idealistyczną wizją budzi
rozgory czenie. Jednocześnie wizja szklanych domów prowadzi do zwątpienia w
romantyczne złudzenia i zachwianie wiary w piękne, lecz nierealne fantazje.
III.
Komunistyczna koncepcja Lulka, aktywisty, którego postać jest antypatyczna.
Końcowa scena przedstawiająca Barykę wśród demonstrantów ukazuje, iż nie podjął
on jednoznacznej decyzji, nie ma skrystalizowanych poglądów na temat przyszłości
Polski. Bohater idzie bowiem wśród robotników, ale oddzielnie, wyraźnie
trzymając się na uboczu. Z postawy Baryki możemy wywnioskować, że uznaje racje
robotników, lecz nie podpisuje się pod całością koncepcji Lulka. Podobnie
Żeromski, opisując tę koncepcję w powieści, częściowo ją popiera, a częściowo
krytykuje. Wśród argumentów "za" autor powieści stawia konieczność poprawienia
krytycznej sytuacji ekonomicznej i zdrowotnej robotników i biedoty. Lecz
natychmiast przedstawia kontrargumenty: wizję władzy w rękach klasy robotniczej,
która nie potrafi jej unieść, gdyż w skład tej klasy wchodzą ludzie ciemni i
chorzy. Żeromski ironicznie określa rewolucję jako raj na wzór Baku.
Koncepcja komunistyczna nie była zbyt popularna w okresie międzywojennym, gdyż
za wzór stawiała rewolucję rosyjską, a jedność klas była dla niej najwyższą
wartością, w konfrontacji z którą znaczenie odrębności narodowej ulegało
degradacji. Z kolei dla większości ludzi Polska, po odzyskaniu niepodległości,
była naczelną wartością.