Iwona Batkowska
GOSPODARKA PRZESTRZENNA I PLANOWANIE PRZESTRZENNE
1. KLUCZOWE POJ
CIA
Gospodarka przestrzenna - brak definicji pojęcia w przepisach prawa, różne ujęcia w literaturze:
% dziedzina wiedzy zajmująca się racjonalną organizacją przestrzeni dla potrzeb społeczeństwa [B. Malisz].
% sfera działalności człowieka związana z planowym rozmieszczaniem funkcji oraz planowym zagospodarowaniem terenu [J. Regulski].
Gospodarka przestrzenna pozwala wprowadzić mechanizmy planowania długookresowego, zapewniając wykorzystanie zasobów
w najbardziej efektywny sposób. Innymi słowy, gospodarka przestrzenna to złożony proces, w którym ludzie przekształcają otaczającą
ich przestrzeń ze stanu istniejącego w stan pożądany.
Działalność ta wywołuje skutki przestrzenne zarówno pozytywne jak i negatywne, niezależnie od intencji.
Planowanie przestrzenne - dziedzina działań władz publicznych, której istotą jest:
% kształtowanie polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej, w tym w celu
stworzenia podstaw realizacji inwestycji zwiÄ…zanych z rozwojem kraju,
% przeznaczanie terenów na określone cele oraz
% ustalanie zasad ich zagospodarowania i zabudowy,
przy czym za podstawę tych działań zarówno organy samorządu terytorialnego, jak administracji rządowej są zobowiązane przyjmować
dwie naczelne wartości:
% Å‚ad przestrzenny [º%1]
% zrównoważony rozwój [º%19].
[º%1] odsyÅ‚acze w nawiasach kwadratowych :
patrz  Ważniejsze przepisy prawne dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego (w załączeniu)
gospodarka przestrzenna " " " " " 1
Iwona Batkowska
A
AD PRZESTRZENNY  takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych
relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-
estetyczne [º%1]
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ  taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych,
gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu
zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno
współczesnego pokolenia, jak i przyszÅ‚ych pokoleÅ„ [º%19]
W pojęciach ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju wspólnym elementem jest odniesienie do szeroko rozumianych potrzeb
społecznych, zawarte w definicji interesu publicznego.
INTERES PUBLICZNY  uogólniony cel dążeń i działań podejmowanych w procesie planowania przestrzennego, uwzględniających
zobiektywizowane potrzeby ogółu spoÅ‚eczeÅ„stwa lub lokalnych spoÅ‚ecznoÅ›ci, zwiÄ…zanych z zagospodarowaniem przestrzennym [º%1]
INWESTYCJA CELU PUBLICZNEGO  działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym, wojewódzkim
i krajowym), a także krajowym (obejmującym również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne), bez względu na status podmiotu
podejmującego te działania oraz z
ródła ich finansowania, stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomoÅ›ciami [º%1] [º%15]
Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu przestrzenią ma w Polsce silne podstawy prawne.
W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w art. 5 zapisano:
 Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka
i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się
zasadą zrównoważonego rozwoju . (Tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe)
Zapis ten zobowiązuje władze publiczne do prowadzenia polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne obecnym i przyszłym
pokoleniom. Dla realizacji tej zasady podstawowe znaczenie majÄ… ustawy:
" o zasadach prowadzenia polityki rozwoju,
" o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
" prawo ochrony środowiska,
" o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko.
gospodarka przestrzenna " " " " " 2
Iwona Batkowska
2. SYSTEM PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO
2.1 Usytuowanie planowania przestrzennego i gospodarki przestrzennej w strukturze kompetencyjnej administracji rzÄ…dowej
minister ds. transportu, lokalnego planowania
organ kierujÄ…cy minister ds. rozwoju regionalnego i zagospodarowania przestrzennego oraz
budownictwa
BUDOWNICTWO, LOKALNE PLANOWANIE
NAZWA DZIAA
U ROZWÓJ REGIONALNY I ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE,
MIESZKALNICTWO
dział obejmuje sprawy 1) programowania i koordynacji polityki rozwoju, w szczególności 1) architektury;
opracowywania projektów strategii rozwoju; 2) budownictwa;
2) programowania i realizacji polityki regionalnej; 3) nadzoru architektoniczno-budowlanego;
2a) planowania i zagospodarowania przestrzennego na poziomie krajowym 4) planowania i zagospodarowania
i regionalnym; przestrzennego na poziomie lokalnym;
2b) polityki miejskiej; 5) wspierania mieszkalnictwa;
3) opracowywania dokumentów programowych z zakresu 6) gospodarki nieruchomościami;
społeczno- gospodarczego, regionalnego i przestrzennego rozwoju 7) infrastruktury komunalnej;
kraju, w tym będących podstawą do pozyskiwania środków 8) rodzinnych ogrodów działkowych.
rozwojowych z Unii Europejskiej i innych z
ródeł zagranicznych;
4) wykonywania, o ile ustawa nie stanowi inaczej, zadań państwa
członkowskiego określonych w przepisach Unii Europejskiej dotyczących
funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności;
5) opracowywania analiz i prognoz rozwoju społeczno-gospodarczego,
regionalnego i przestrzennego, w tym raportu o rozwoju
społeczno- gospodarczym, regionalnym i przestrzennym kraju;
6) opiniowania zgodności rządowych strategii i programów rozwoju, w rozumieniu
przepisów o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, ze średniookresową
strategiÄ… rozwoju kraju;
7) zarządzania programami współfinansowanymi z funduszy strukturalnych
i Funduszu Spójności, w tym sektorowymi programami operacyjnymi,
(z wyjątkiem programów zarządzanych przez zarządy województw i ministrów
właściwych do spraw rozwoju wsi oraz rybołówstwa);
8) zawierania, kontrolowania realizacji i rozliczania kontraktów wojewódzkich;
9) współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego oraz organizacjami je
zrzeszającymi, a także z partnerami społeczno-gospodarczymi, w zakresie
dotyczącym rozwoju społeczno-gospodarczego, regionalnego
i przestrzennego kraju;
10) koordynacji opracowywania przez samorządy województw regionalnych
programów operacyjnych, zawierania regionalnych porozumień
programowych, a także monitorowania i oceny przebiegu ich wykonywania.
gospodarka przestrzenna " " " " " 3
Iwona Batkowska
2.2. Polityka przestrzenna a polityka rozwoju
Zasada zrównoważonego rozwoju jest urzeczywistniana poprzez politykę rozwoju i politykę przestrzenną oraz respektowanie
prawa ochrony środowiska, przy zapewnieniu powszechności dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie oraz udziału
społeczeństwa w ochronie środowiska, w tym w procesie ocen oddziaływania na środowisko.
Polityka rozwoju prowadzona jest przez Radę Ministrów, samorządy województwa oraz samorządy powiatowe i gminne.
Przez politykę rozwoju (zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) rozumie się zespół
wzajemnie powiązanych działań, podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju,
spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc
pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. Politykę rozwoju prowadzi się za pomocą strategii rozwoju określonych w art. 9. Ustawy
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r.
Strategie służące prowadzeniu polityki rozwoju kraju
Rodzaj strategii Cele Okres Dokumenty
długookresowa strategia Określa główne trendy, wyzwania, i scenariusze rozwoju 15 lat Polska 2025  Długookresowa strategia
rozwoju kraju (DSRK) społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego trwałego i zrównoważonego rozwoju
zagospodarowania kraju
średniookresowa strategia określa podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju 4  10 lat Strategie Rozwoju Kraju 2007  2015,
rozwoju kraju (ŚSRK) kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i Narodowa Strategia Spójności
przestrzennym Programy operacyjne
inne strategie rozwoju Określa podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju Krajowa strategia rozwoju regionalnego,
w danych obszarach wskazanych w średniookresowej strategia ponadregionalna,
strategii rozwoju kraju, odnoszące się do rozwoju regionów, strategia rozwoju województwa, powiatu,
rozwoju przestrzennego, sektorów lub dziedzin gminy
Polityka przestrzenna prowadzona jest przez Radę Ministrów, samorządy województwa oraz samorządy gmin.
Zadaniem polityki przestrzennej jest wywieranie wpływu na rozkład przestrzenny funkcji, zmierzając do pożądanego zagospodarowania
przestrzennego, w sposób zgodny z ustalonymi celami i priorytetami społecznymi i gospodarczymi polityki rozwoju w danym okresie,
zapewniając uporządkowany rozwój przestrzenny i ład zagospodarowania.
Polityka ekologiczna ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001
r. Prawo ochrony środowiska) i jest realizowana na podstawie . Zgodnie z tą ustawą zapewnia się społeczeństwu możliwość partycypacji
w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko, polityk, strategii, planów i programów.
gospodarka przestrzenna " " " " " 4
Iwona Batkowska
2.3 Podstawy prawne planowania przestrzennego
Planowanie przestrzenne i zagospodarowanie przestrzeni odbywa siÄ™ obecnie w oparciu o przepisy ustawy z 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która weszła w życie z dniem 11 lipca 2003 r.
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym określa:
a) zasady kształtowania polityki przestrzennej,
b) zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich
zagospodarowania i zabudowy
przyjmując za podstawę tych działań ład przestrzenny i zrównoważony rozwój.
Równoważenie interesów indywidualnych związanych z zagospodarowaniem nieruchomości i interesu publicznego następuje
w procesie planowania przestrzennego, co odbywa siÄ™ poprzez:
- przyjmowanie dokumentów kierunkowych (polityk, programów),
- stanowienie prawa miejscowego,
- wydawanie decyzji administracyjnych.
Zakres rzeczowy i forma dokumentów planistycznych, a także tryb ich sporządzania ulega w ostatnich 20 latach częstym zmianom,
w zwiÄ…zku z procesem transformacji ustrojowej oraz dostosowaniem do systemu prawnego i organizacyjnego Unii Europejskiej.
W roku 2007 rozpoczÄ…Å‚ siÄ™ pierwszy, obejmujÄ…cy lata 2007-2013 okres funkcjonowania Polski w ramach Unii Europejskiej na normalnych
zasadach członkowskich, w tym w zakresie realizacji wspólnych polityk i programowania rozwoju.
Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (co nastąpiło z dniem 1 stycznia 2007
r.) można już mówić o ukształtowaniu się w Polsce trójstopniowego systemu planowania rozwoju (planowanie na szczeblu krajowym,
regionalnym, lokalnym), którego elementem jest planowanie przestrzenne.
W związku z upowszechniającym się w Unii Europejskiej poglądem o potrzebie większej integracji planowania przestrzennego
i planowania rozwoju, w roku 2012 nastąpił wyraz
ny rozdział kompetencji w zakresie planowania przestrzennego:
- na poziomie krajowym i regionalnym kierowanie sprawami z zakresu zarówno planowania rozwoju, jak planowania przestrzennego
zostało przeniesione do kompetencji ministrowa rozwoju regionalnego, zapowiadane jest zwiększenie współzależności planowania
rozwoju i planowania przestrzennego,
- na poziomie lokalnym planowanie przestrzenne pozostało w zakresie działu kierowanego przez ministra do spraw transportu,
lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego i budownictwa; sporzÄ…dzanie strategii rozwoju gmin nadal nie jest
obowiązkowe, natomiast obowiązkowe jest sporządzenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
gospodarka przestrzenna " " " " " 5
Iwona Batkowska
2.4 Cele i zadania planowania przestrzennego
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stanowi, iż każdy ma prawo do zagospodarowania terenu, do którego ma tytuł
prawny, jednakże nie dowolnie - prawo to przysługuje w granicach określonych ustawą i zgodnie z warunkami ustalonymi w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a także jeżeli nie narusza
to chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich [º%1: art. 6 ust.2].
Sposób wykonywania prawa własności nieruchomości kształtują, wraz z innymi przepisami prawa, ustalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, który jest aktem prawa miejscowego [º%1: art. 6 ust.1, art. 14 ust.8].
Interes publiczny, w tym przesłanki związane z zachowaniem zasad ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju, stanowią
uzasadnienie dla wprowadzania ograniczeń sposobu wykonywania prawa własności nieruchomości, a nawet pozbawienia tego prawa -
w przypadkach gdy wymagajÄ… tego cele publiczne.
Pojęcia ładu przestrzennego, zrównoważonego rozwoju oraz interesu publicznego mają zasadnicze znaczenie dla określania
możliwości dysponowania nieruchomością oraz wartości nieruchomości, ponieważ zgodnie z nimi następuje ustalanie przeznaczenia
nieruchomości, do którego odwołują się przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami w odniesieniu do czynności związanych
z szacowaniem nieruchomoÅ›ci [º%15: art. 154 ust. 1 i 2].
Dokumenty z zakresu planowania przestrzennego pełnią istotną rolę w gospodarowaniu nieruchomościami, służąc jako:
% podstawa formalna podejmowania inwestycji (º% Rys. 1)
% z
ródło informacji o przeznaczeniu nieruchomości oraz o planowanych przedsięwzięciach inwestycyjnych - wykorzystywane
przy szacowaniu nieruchomoÅ›ci (º% Rys. 2)
% instrument prowadzenia racjonalnej gospodarki przestrzennej - prowadzącej do wyboru optymalnych rozwiązań dla realizacji
istotnych przedsięwzięć inwestycyjnych (głównie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym) oraz w zakresie
kierunków zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, z punktu widzenia długofalowych celów rozwoju społeczno-gospodarczego
oraz przestrzennego danego obszaru. (º% Rys. 3)
Dla gospodarowania nieruchomościami największe znaczenie mają dokumenty i decyzje planistyczne odnoszące się,
w sposób bezpośredni do konkretnych nieruchomości i stanowiące podstawę dokonywania zmian sposobu zagospodarowania
nieruchomości:
% ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
% decyzje administracyjne wydawane w sytuacji braku miejscowego planu oraz w celu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
gospodarka przestrzenna " " " " " 6
Iwona Batkowska
RYS. 1
gospodarka przestrzenna " " " " " 7
Iwona Batkowska
RYS. 2
gospodarka przestrzenna " " " " " 8
Iwona Batkowska
RYS. 3
gospodarka przestrzenna " " " " " 9
Iwona Batkowska
2.5 Poziomy planowania przestrzennego. Rodzaje dokumentów planistycznych
poziom
dokumenty planistyczne organ sporzÄ…dzajÄ…cy organ przyjmujÄ…cy
planowania
krajowy koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju minister do spraw rozwoju Rada Ministrów,
regionalnego Premier prezentuje Sejmowi
okresowe raporty o stanie przestrzennego zagospodarowania kraju minister do spraw rozwoju Rada Ministrów,
regionalnego Premier prezentuje Sejmowi
programy zawierające zadania rządowe służące realizacji inwestycji ministrowie i centralne organy Rada Ministrów,
celu publicznego o znaczeniu krajowym administracji rzÄ…dowej, po zaopiniowaniu
w zakresie swojej właściwości przez sejmiki województw
analizy i studia, koncepcje oraz programy odnoszÄ…ce siÄ™ do minister do spraw rozwoju
obszarów i zagadnień pozostających w zakresie programowania regionalnego, we współpracy
strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego z właściwymi ministrami
i społecznego oraz z centralnymi organami
administracji rzÄ…dowej
regionalny plany zagospodarowania przestrzennego województw marszałek województwa sejmik województwa
plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego, marszałek województwa sejmik województwa
jako część planu zagospodarowania przestrzennego województwa
analizy i studia, koncepcje i programy, odnoszące się do obszarów marszałek województwa
i problemów zagospodarowania przestrzennego odpowiednio do
potrzeb i celów podejmowanych w tym zakresie prac
decyzje o ustaleniu lokalizacji celu publicznego wojewoda
(na terenach zamkniętych)
decyzje o warunkach zabudowy
lokalny - analizy i studia, odnoszące się do obszaru powiatu i zagadnień starosta
powiaty jego rozwoju (powiat nie określa własnej polityki przestrzennej)
lokalny - studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wójt / burmistrz / prezydent rada gminy
gminy
wójt / burmistrz / prezydent rada gminy
miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
(prawo miejscowe)
decyzje o ustaleniu lokalizacji celu publicznego wójt / burmistrz / prezydent,
(za wyj. terenów zamkniętych)
decyzje o warunkach zabudowy
gospodarka przestrzenna " " " " " 10
Iwona Batkowska
Charakterystyka dokumentów z zakresu planowania przestrzennego na poziomie krajowym i regionalnym.
Dokumenty planistyczne na poziomie krajowym i regionalnym nie są aktami prawa miejscowego; pełnią przede wszystkim funkcję koordynacyjną
oraz informacyjną - realizacja ich ustaleń wymaga wprowadzenia do planu miejscowego, lub wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego.
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju określa uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju oraz działania
niezbędne do jego osiągnięcia, a w szczególności:
1) podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej, z wyodrębnieniem obszarów metropolitalnych;
2) wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie;
3) rozmieszczenie infrastruktury społecznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;
4) rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej
o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;
5) obszary problemowe o znaczeniu krajowym, w tym obszary zagrożeń wymagających szczegółowych studiów i planów.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa, sporządzany dla całego terytorium województwa, uwzględnia:
" ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju oraz programy zawierające zadania rządowe służące realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu krajowym, (w planie umieszcza się te inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, które zostały
ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik województwa,
zgodnie z ich właściwością),
" ustalenia strategii rozwoju województwa
oraz określa :
1) podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązań komunikacyjnych oraz infrastrukturalnych, w tym kierunki powiązań
transgranicznych;
2) system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz
dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
3) rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym;
4) obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowania oraz obszary metropolitalne;
5) obszary wsparcia;
6) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi;
7) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;
8) obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin.
Obok samorządu województwa, pewien udział w planowaniu przestrzennym na poziomie regionu ma również wojewoda. Wydaje on decyzje
o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzje o warunkach zabudowy w terenach zamkniętych, a także decyzje stanowiące
podstawę inwestycji celu publicznego realizowanych na zasadach szczególnych, uregulowanych w innych ustawach niż ustawa o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (patrz p. 2.7 - WyjÄ…tki w systemie planowania przestrzennego).
gospodarka przestrzenna " " " " " 11
Iwona Batkowska
Charakterystyka dokumentów z zakresu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest drugim (obok lokalnej strategii rozwoju), filarem
zarzÄ…dzania rozwojem gminy.
Studium, sporzÄ…dzane tylko na poziomie gminy, jest dokumentem obowiÄ…zkowym, o zakresie problematyki i procedurze opracowania
ściśle określonej w ustawie. Chociaż studium nie ma rangi prawa miejscowego, jego posiadanie przez gminę warunkuje możliwość
uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (będących aktami prawa miejscowego), ponieważ muszą one być
zgodne z politykÄ… przestrzennÄ… gminy.
Celem studium jest określenie polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego.
Do najważniejszych ustaleń studium należy określenie kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz kierunków i wskaz
ników
dotyczących przeznaczenia i zagospodarowania terenów, a także obszarów o szczególnych zasadach zagospodarowania, w tym
wyłączonych z zabudowy - ponieważ ustalenia te, poprzez ich wiążący dla miejscowych planów charakter, wpływają pośrednio na
możliwości dysponowania nieruchomościami.
Studium określa również obszary, dla których sporządzenie miejscowego planu jest obowiązkowe, a w przypadku braku miejscowego
planu oraz decyzji określającej warunki zabudowy, stanowi podstawę określania przeznaczenia terenu na potrzeby szacowania wartości
nieruchomości (art. 154 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
Dokumentem rodzącym najdalej posunięte skutki prawne jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Spośród dokumentów planistycznych sporządzanych na wszystkich szczeblach planowania przestrzennego, jedynie
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, uchwalany przez radÄ™ gminy, jest aktem prawa miejscowego.
W obszarach, dla których nie uchwalono miejscowego planu, wydaje się decyzje :
o ustaleniu warunków zabudowy lub
o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Wszystkie wymienione dokumenty i decyzje obowiązują bezterminowo (nie mają ustawowo określonego terminu ważności).
Aktualizacja studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego następuje w zależności od potrzeb, w oparciu w wyniki okresowej oceny aktualności, przeprowadzanej co najmniej raz
w okresie kadencji władz samorządowych, w trybie art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
gospodarka przestrzenna " " " " " 12
Iwona Batkowska
2.5.` Powiązania pomiędzy dokumentami planistycznymi
Ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju:
" uwzględnia się w sporządzanych programach zadań rządowych służących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym,
" uwzględnia się w planach zagospodarowania przestrzennego województw i są podstawą uzgadniania tych planów przez ministra właściwego
do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej,
" uwzględnia się przy sporządzaniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin.
Ustalenia planu zagospodarowania województwa :
" uwzględnia się w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
Ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy:
" są wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
W studium uwarunkowań i miejscowym planie uwzględnia się także :
granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa
lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji
" drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej,
" linii kolejowej o znaczeniu państwowym,
" lotniska użytku publicznego,
" inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012.
Decyzja o warunkach zabudowy oraz o ustaleniu lokalizacji celu publicznego nie musi brać pod uwagę ustaleń zawartych w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Dla obszarów, dla których sporządzenie miejscowego planu jest obowiązkowe, wydanie decyzji o warunkach zabudowy zawiesza się do
czasu uchwalenia miejscowego planu.
W pozostałych przypadkach gmina może zawiesić postępowanie w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy, na czas nie dłuższy
niż 9 miesięcy od złożenia wniosku w tej sprawie, przy czym w przypadku gdy rada gminy nie podjęła uchwały o przystąpieniu do
sporządzenia miejscowego planu w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, wójt, burmistrz lub
prezydent podejmuje postępowanie i wydaje decyzję.
gospodarka przestrzenna " " " " " 13
Iwona Batkowska
2.6. Wymagania dotyczące zawartości merytorycznej dokumentów planistycznych
Prawidłowe zakreślenie problematyki dokumentu planistycznego dla konkretnego obszaru wymaga szerokiej, interdyscyplinarnej wiedzy
merytorycznej. Obejmuje ona z jednej strony zagadnienia współzależności pomiędzy cechami środowiska geograficznego
a wymaganiami lokalizacji różnego rodzaju inwestycji oraz wpływu sposobu zagospodarowania przestrzennego na funkcjonowanie
środowiska przyrodniczego i warunki życia ludzi, a z drugiej strony zagadnienia współzależności pomiędzy kształtowaniem struktur
przestrzennych (rozmieszczeniem różnych sposobów zagospodarowania terenu, określanych też funkcjami terenu, w przestrzeni)
a rozwojem ekonomicznym, w tym rozwojem rynku nieruchomości.
Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy, w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się zwłaszcza:
a) wymagania Å‚adu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury;
b) walory architektoniczne i krajobrazowe;
c) wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych;
d) wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
e) wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także potrzeby osób niepełnosprawnych;
f) walory ekonomiczne przestrzeni;
g) prawo własności;
h) potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
i) potrzeby interesu publicznego,
j) potrzeby w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej, w szczególności sieci szerokopasmowych.
Zakres i sposób uwzględnienia w planowaniu przestrzennym wyżej wymienionych wymagań i potrzeb precyzuje ustawa
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, rozporzÄ…dzenia wykonawcze:
- RozporzÄ…dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. 2003 nr 164 poz. 1587),
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. 2004 nr 118 poz. 1233)
oraz szereg przepisów odrębnych.
gospodarka przestrzenna " " " " " 14
Iwona Batkowska
Najważniejsze z nich to:
- prawo ochrony środowiska,
- prawo wodne,
- prawo budowlane,
- prawo geologiczne i górnicze,
- prawo energetyczne,
- prawo lotnicze,
- ustawa o gospodarce nieruchomościami,
- ustawa o drogach publicznych,
- ustawa o transporcie kolejowym,
- ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
- ustawa o ochronie przyrody,
- ustawa o lasach,
- ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
- ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego,
- ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie,
- ustawa o odpadach,
- ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych,
- ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Zakres ustaleń miejscowego planu zagospodarowania opisany w pkt 3 opisany w pkt 4 studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego niniejszego materiału oraz został ustalony przepisami ustawy z 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym i charakteryzuje tylko dokumenty sporządzone na podstawie przepisów tej ustawy.
Analizując wpływ ustaleń miejscowego planu na wartość nieruchomości trzeba zwracać uwagę na podstawę prawną
sporządzenia dokumentu planistycznego, ponieważ nadal obowiązują studia i plany miejscowe opracowane na podstawie
przepisów poprzednio obowiązującej ustawy z 1994 r. Zakres ustaleń tych dokumentów nie był regulowany przepisami
rozporządzeń, a zakres ustaleń miejscowych planów sporządzanych na podstawie tej ustawy był fakultatywny.
Wymagany zakres ustaleń miejscowych planów oraz studium zmieniał się również po roku 2003. W związku z tym, zależnie od
czasu sporządzenia, miejscowe plany mogą w różny sposób kształtować wartość nieruchomości.
gospodarka przestrzenna " " " " " 15
Iwona Batkowska
2.7 Podmioty uczestniczÄ…ce w procesach planowania przestrzennego.
Główną rolę w systemie lokalnego planowania przestrzennego odgrywają samorządy gmin. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym,
sprawy ładu przestrzennego należą do zadań związanych z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej (art. 7 ust. 1 ustawy z dnia
8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym) i jako takie stanowią zadanie własne gmin. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
precyzuje to zadanie jako "Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego".
Zadania samorządu powiatu w dziedzinie planowania przestrzennego obejmują prowadzenie, w granicach swojej właściwości rzeczowej, analiz
i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego, odnoszących się do obszaru powiatu i zagadnień jego rozwoju.
Ponadto starostowie wydają decyzje o ustaleniu lokalizacji dróg publicznych kategorii gminnej i powiatowej.
Poza wymienionymi podmiotami, w procesie planowania przestrzennego biorą udział, poprzez opiniowanie lub uzgadnianie projektów dokumentów
planistycznych, organy administracji określone w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym lub przepisach odrębnych. Należą do
nich:
- wojewoda,
- regionalny dyrektor ochrony środowiska,
- państwowy inspektor sanitarny,
- państwowy inspektor ochrony środowiska,
- wojewódzki konserwator zabytków,
- organy wojskowe, ochrony granic oraz bezpieczeństwa państwa,
- właściwy organ administracji geologicznej,
- prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej,
oraz zależnie od miejscowej sytuacji :
- dyrektor właściwego urzędu morskiego w zakresie zagospodarowania pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani,
- właściwy organ nadzoru górniczego w zakresie zagospodarowania terenów górniczych,
- minister właściwy do spraw zdrowia w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej,
- dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej w zakresie zagospodarowania obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi,
- właściwi zarządcy dróg, jeżeli sposób zagospodarowania gruntów przyległych do pasa drogowego lub zmiana tego sposobu mogą mieć wpływ na
ruch drogowy lub samÄ… drogÄ™,
- izby rolnicze w odniesieniu do aktów prawa miejscowego dotyczących rolnictwa,
- prezes urzędu lotnictwa cywilnego w gminach, w których przewiduje się lokalizację nowego lub modernizację istniejącego lotniska oraz lotniczych
urządzeń naziemnych.
Szczególną grupą organów opiniujących są jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego "Lasy Państwowe" - nadleśnictwa i regionalne dyrekcje
lasów państwowych. Nie będąc formalnie organami administracji państwowej, jednostki te wypełniają jednak zadania związane z wykonaniem ustawy
o lasach, polegające na opiniowaniu projektów dokumentów planistycznych, w szczególności w przypadkach, w których projekty te przewidują
przeznaczenie gruntów leśnych na cele nieleśne.
gospodarka przestrzenna " " " " " 16
Iwona Batkowska
2.8 WyjÄ…tki w systemie planowania przestrzennego.
WyjÄ…tki w systemie planowania przestrzennego dotyczÄ… :
a) inwestycji w terenach zamkniętych - w obrębie których nie sporządza się miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
a inwestycje podejmowane są na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego lub o ustaleniu warunków zabudowy wydawanych przez
wojewodę; zasada ta nie dotyczy terenów zamkniętych ustalanych przez ministra właściwego do spraw transportu (tereny kolejowe);
b) terenów planowanych inwestycji drogowych - które podejmowane są na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych
zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Ustawa ta określa zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie
dróg publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, w tym warunki lokalizacji i nabywania
nieruchomości na ten cel oraz budowy tych dróg, a także organy właściwe w tych sprawach. Ustawa wyłącza stosowanie ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym w odniesieniu do budowy dróg. Zgodnie z jej przepisami, podstawą podejmowania inwestycji drogowych jest
decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, wydawana na wniosek właściwego zarządcy drogi przez wojewodę w odniesieniu do dróg
krajowych i wojewódzkich albo starostę w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych, która zastępuje decyzje: o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu
publicznego, o podziale nieruchomości, o wywłaszczeniu nieruchomości i o pozwoleniu na budowę. Ustawa ta ma ograniczony horyzont czasowy
obowiązywania i traci moc z końcem roku 2020.
c) terenów planowanych inwestycji kolejowych - na podstawie zmiany ustawy z dnia 19 września 2007 r. o transporcie kolejowym. Ustawa
ta określa szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych o znaczeniu państwowym, w tym warunki lokalizacji
i nabywania nieruchomości na ten cel, a także organy właściwe w tych sprawach. Zgodnie z jej przepisami, podstawą podejmowania inwestycji
zwiÄ…zanych z budowÄ… lub przebudowÄ… linii kolejowych jest decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, wydawana przez wojewodÄ™, na wniosek
ministra właściwego do spraw transportu, która zastępuje decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, a w razie potrzeby również
decyzje o podziale nieruchomości, i o wywłaszczeniu nieruchomości. Decyzja o pozwoleniu na budowę wydawana jest odrębnie.
d) inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego - które podejmowane są na podstawie ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych
zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego. Ustawa wyłącza stosowanie ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego wydawana przez
właściwego miejscowo wojewodę, w terminie 3 miesięcy od złożenia wniosku w sprawie wydania decyzji, umożliwia rozpoczęcie prac budowlanych,
zastępując decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego i pozwolenie na budowę oraz.
Ustawy wprowadzające specjalny tryb podejmowania inwestycji w zakresie infrastruktury transportu, o których mowa w p. b) - d) , zawierają również
szczególne zasady dotyczące odszkodowań związanych z przejmowaniem nieruchomości niezbędnych na cele realizacji tych inwestycji.
e) Szczególny tryb podejmowania inwestycji, zaliczonych do inwestycji celu publicznego, polegający na braku obowiązku sporządzania miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego oraz odmiennym trybie wydawania decyzji administracyjnych stanowiÄ…cych pozwolenie na realizacjÄ™ tych
inwestycji, wprowadzajÄ… ponadto przepisy ustaw:
" z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012,
" z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych - w odniesieniu do sieci szerokopasmowych,
" z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych
gospodarka przestrzenna " " " " " 17
Iwona Batkowska
3. MIEJSCOWY PLAN PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO
Znaczenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynika z faktu, iż jego ustalenia mogą ograniczać swobodę
dysponowania nieruchomością, jeżeli leży to w interesie publicznym, lub służy celom ładu przestrzennego i zrównoważonego
rozwoju.
Tylko radzie gminy przysługuje prawo uchwalania tego dokumentu.
- Wyjątek: Jeżeli rada gminy nie uchwaliła studium, nie przystąpiła do jego zmiany albo, uchwalając studium, nie
określiła w nim obszarów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim, ujętych w
planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w programach zadań rządowych, wojewoda, po podjęciu
czynności zmierzających do uzgodnienia terminu realizacji tych inwestycji i warunków wprowadzenia tych inwestycji
do studium, wzywa radÄ™ gminy do uchwalenia studium lub jego zmiany w wyznaczonym terminie. Po bezskutecznym
upływie tego terminu wojewoda sporządza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmianę dla
obszaru, którego dotyczy zaniechanie gminy, w zakresie koniecznym dla możliwości realizacji inwestycji celu
publicznego oraz wydaje w tej sprawie zarządzenie zastępcze. Przyjęty w tym trybie plan wywołuje skutki prawne takie jak
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, a koszty sporządzenia planu ponosi w całości gmina, której obszaru
dotyczy zarządzenie zastępcze (Art. 12 ust. 3 i 4).
3.1 Podstawowe cechy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z ustawÄ… z 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
- Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego (art.14. 8)
- Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania
prawa własności nieruchomości (Art. 6. 1)
- Tereny, których przeznaczenie plan miejscowy zmienia, mogą być wykorzystywane w sposób dotychczasowy do czasu
ich zagospodarowania zgodnie z tym planem, chyba że w planie ustalono inny sposób ich tymczasowego
zagospodarowania. (Art. 35)
- Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne
(Art. 14. 7) - patrz str. 23
- Miejscowy plan może być sporządzony dla dowolnej części gminy *)
Wyjątek: Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele
nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla całego obszaru wyznaczonego w studium (art. 14.3).
gospodarka przestrzenna " " " " " 18
Iwona Batkowska
- Wejście w życie planu miejscowego powoduje utratę mocy obowiązującej innych planów zagospodarowania
przestrzennego lub ich części odnoszących się do objętego nim terenu (Art. 34. 1)
- Utrata mocy obowiązującej planu miejscowego nie powoduje wygaśnięcia decyzji administracyjnych wydanych na
podstawie tego planu (Art. 34. 2), za wyjÄ…tkiem decyzji o warunkach zabudowy lub o ustaleniu lokalizacji celu publicznego,
które są sprzeczne z ustaleniami planu i na podstawie których nie została wydana ostateczna decyzja o pozwoleniu na
budowÄ™ (art. 65 ust. 1 p. 2, ust. 2).
- Jeżeli plan miejscowy obejmuje obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości, rada gminy,
po jego uchwaleniu, podejmuje uchwałę o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości, zgodnie z przepisami
o gospodarce nieruchomościami (Art. 22).
- Koszty sporządzenia planu miejscowego obciążają budżet gminy, lub, w niżej określonych przypadkach:
- budżet państwa - jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu krajowym;
- budżet województwa - jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu wojewódzkim;
- budżet powiatu - jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu powiatowym;
- inwestora realizującego inwestycję celu publicznego - w części, w jakiej jest on bezpośrednią konsekwencją zamiaru
realizacji tej inwestycji (Art. 21).
- Każdy ma prawo wglądu planu miejscowego oraz otrzymania z nich wypisów i wyrysów. a wydane wypisy i wyrysy pobiera
się opłatę administracyjną, w wysokości odpowiadającej poniesionym kosztom ich przygotowania, zgodnie z przepisami o
podatkach i opłatach lokalnych. (Art. 30).
- Plan miejscowy sporządza się w skali 1:1000, z wykorzystaniem urzędowych kopii map zasadniczych albo
w przypadku ich braku map katastralnych, gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie map w skali 1:500 lub 1:2000, a w przypadkach
planów miejscowych, które sporządza się wyłącznie w celu przeznaczenia gruntów do zalesienia lub wprowadzenia
zakazu zabudowy, dopuszcza siÄ™ stosowanie map w skali 1:5000.
gospodarka przestrzenna " " " " " 19
Iwona Batkowska
Istotną cechą systemu planowania przestrzennego w Polsce jest to, że sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego z zasady nie jest obowiązkowe, za wyjątkiem przypadków określonych w przepisach odrębnych (zgodnie z art.
14 ust. 7 ustawy) oraz w art. 10 ust. 2 pkt. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (obszary rozmieszczenia
obiektów handlowych o powierzchni powyżej 2000 m2 i obszary przestrzeni publicznej).
Do przepisów odrębnych, z których wynika obowiązek sporządzenia miejscowego planu należą m.in.:
- ustawa prawo wodne - nakazująca uwzględnienie w miejscowych planach obszarów wyznaczonych na mapach zagrożenia
powodziowego i mapach ryzyka powodziowego (mapy zostanÄ… sporzÄ…dzone przez Prezesa Krajowego ZarzÄ…du Gospodarki
Wodnej w terminie do do 22 grudnia 2013 r.) Obowiązek sporządzenia lub aktualizacji miejscowych planów dla tych obszarów
gminy będą zobowiązane wykonać w terminie 18 miesięcy od przekazania im map przez Prezesa KZGW.
Zgodnie z art. 17 p. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy  Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z
2011 r. nr 32 poz, 159), do czasu ich opracowania, jako obszary szczególnego zagrożenia powodzią traktuje się obszary
bezpośredniego zagrożenia powodzią wyznaczone przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w trybie wcześniej
obowiązujących przepisów ustawy.
- ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, zgodnie z którą sporządzenie miejscowego planu jest wymagane, jeżeli wiąże się z :
- przeznaczeniem na cele nierolnicze gruntów rolnych klas I-III na terenie gmin wiejskich, co wymaga uzyskania zgody
ministra właściwego do spraw rolnictwa,
- przeznaczeniem na cele nieleśne gruntów leśnych (co wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw środowiska -
w odniesieniu do lasów Skarbu Państwa, lub zgody marszałka województwa - w odniesieniu do pozostałych lasów)
- obszary przewidziane do scalenia i podziału nieruchomości (procedurę można przeprowadzić tylko dla terenów przeznaczonych
na cele nierolnicze i nieleśne, a miejscowy plan musi określić parametry działek uzyskiwanych w wyniku scalenia i podziału).
Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, władze publiczne mogą wprowadzać ograniczenia w sposobie
korzystania z nieruchomości stanowiących własność prywatną oraz ustanawiać szczegółowe zasady ich zagospodarowania i zabudowy,
ale ograniczenie lub pozbawienie prawa własności następuje za rekompensatą (art.36).
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwala się więc również w przypadkach, w których niezbędne jest ograniczenie
możliwości dotychczasowego sposobu wykorzystania terenu albo zmiana przeznaczenia (lub zasad zagospodarowania) nieruchomości,
określonych w art. 73 ustawy Prawo ochrony środowiska lub na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Miejscowy plan jest wówczas podstawą prawną do uregulowania roszczeń właścicieli nieruchomości, których prawa zostały ograniczone.
W pozostałych przypadkach gmina ma możliwość stosunkowo swobodnego decydowania o potrzebie sporządzenia planu miejscowego -
zależnie od występujących lokalnie uwarunkowań naturalnych (ekofizjograficznych), społeczno-ekonomicznych i własnościowych.
gospodarka przestrzenna " " " " " 20
Iwona Batkowska
3.2. Zakres ustaleń miejscowego planu
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego, zawierający część tekstową i graficzną, zgodnie z
zapisami studium oraz z przepisami odrębnymi, odnoszącymi się do obszaru objętego planem. (Art. 15)
W planie miejscowym określa się obowiązkowo:
1) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach
zagospodarowania;
2) zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego;
3) zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;
4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
5) wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych;
6) zasady kształtowania zabudowy oraz wskaz
niki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność
zabudowy jako wskaz
nik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny
udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną
wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty
obiektów,
7) granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie
odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszarów
zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych;
8) szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości objętych planem miejscowym;
9) szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy;
10) zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;
11) sposób i termin tymczasowego zagospodarowania, urządzania i użytkowania terenów;
12) stawki procentowe, na podstawie których ustala się opłatę, o której mowa w art. 36 ust. 4.
gospodarka przestrzenna " " " " " 21
Iwona Batkowska
W planie miejscowym określa się w zależności od potrzeb:
1) granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości;
2) granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej;
3) granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji;
3a) granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a [urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych
z
ródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW] oraz granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w
zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu oraz występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na
środowisko;
4) granice terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8;
4a) granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym;
4b) granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej,
linii kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska użytku publicznego, inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia
Euro 2012;
5) granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów służących organizacji imprez masowych;
6) granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a także ograniczenia dotyczące prowadzenia na ich terenie
działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów
zagłady,
7) granice terenów zamkniętych, i granice stref ochronnych terenów zamkniętych;
8) sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów publicznie dostępnych oraz do granic
przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów budowlanych oraz pokrycie dachów;
9) zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty,
standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane;
10) minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych.
Na wartość nieruchomości wywierają wpływ nie tylko ustalenia miejscowego planu dotyczące przeznaczenia terenu, ale
całokształt jego ustaleń wprowadzających ograniczenia w sposobie wykonywania prawa własności nieruchomości, w tym
dotyczących parametrów i wskaz
ników zagospodarowania terenów, a także poddania pod ochronę obszarów cennych pod
względem przyrodniczym (na podstawie ustawy o ochronie przyrody) lub histyryczno-kulturowym (na podstawie ustawy
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).
gospodarka przestrzenna " " " " " 22
Iwona Batkowska
Zgodnie z art. 15 ust. 1, w miejscowym planie uwzględnia się, oprócz zakresu ustaleń określonego w ust. 2 i 3, również wymagania
wynikające z przepisów odrębnych odnoszących się do obszaru objętego planem. Do najważniejszych z nich należą:
Art. 73 ustawy Prawo ochrony Å›rodowiska [º%19].
1. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu uwzględnia się
w szczególności ograniczenia wynikające z:
1) ustanowienia w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego,
obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, użytku ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego,
pomników przyrody oraz ich otulin [º%29 Art. 3];
2) utworzenia obszarów ograniczonego użytkowania [º%19: Art. 135] lub stref przemysÅ‚owych [º%19: Art. 136a - 136d];
2a) wyznaczenia obszarów cichych w aglomeracji oraz obszarów cichych poza aglomeracjÄ… [º%19: Art. 118b];
3) ustalenia w trybie przepisów ustawy  Prawo wodne warunków korzystania z wód regionu wodnego i zlewni oraz ustanowienia stref ochronnych
ujęć wód, a także obszarów ochronnych zbiorników wód Å›ródlÄ…dowych [º%22].
Art. 66 ustawy o ochronie przyrody [º%29]
1. W studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
uwzględnia się potrzeby funkcjonowania i rozwoju istniejących lub projektowanych ogrodów botanicznych lub zoologicznych.
Art. 19 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami [º%28]
1. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
uwzględnia się, w szczególności ochronę:
1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia;
2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków;
3) parków kulturowych.
3. W studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zależności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których
obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.
Wszelkie ustalenia miejscowego planu dotyczące ochrony zabytków nie wpisanych do rejestru, a jedynie ujętych w gminnej ewidencji zabytków,
powinny być konkretne i jednoznaczne - tak aby umożliwić odczytanie wprost z ustaleń planu możliwości dysponowania nieruchomością oraz
nakazów, zakazów, ograniczeń i dopuszczeń dotyczących sposobu zagospodarowania terenu lub obiektu objętego ochroną, w sposób umożliwiający
wycenę wartości nieruchomości. W odniesieniu bowiem do zabytków nie wpisanych do rejestru zabytków przepisy prawa nie przewidują możliwości
uzyskania od Skarbu Państwa lub z budżetu gminy rekompensaty zwiększonych kosztów utrzymania substancji budowlanej (np. poprzez wymóg
zastosowania określonych materiałów budowlanych) lub odszkodowania za ograniczenie możliwości wykorzystania nieruchomości (np. zakaz
rozbudowy) - jak to ma miejsce w przypadku zabytków wpisanych do rejestru. Miejscowy plan nie może pozostawiać tych kwestii do
dodatkowego uzgodnienia lub uszczegółowienia konserwatorowi zabytków - konserwator ma takie prawo jedynie w odniesieniu do
zabytków wpisanych do rejestru (pozwolenie konserwatorskie wydawane przed uzyskaniem pozwolenia na budowę).
gospodarka przestrzenna " " " " " 23
Iwona Batkowska
3.3. Skutki prawne ustaleń miejscowego planu
Art. 36.
1. Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w
dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądz
istotnie ograniczone,
właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:
1) odszkodowania za poniesionÄ… rzeczywistÄ… szkodÄ™ albo
2) wykupienia nieruchomości lub jej części.
2. Realizacja roszczeń, o których mowa w ust 1, może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi
albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej. Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają.
3. Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a
właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, może
żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.
4. Jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub
użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę
ustaloną w tym planie, określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Opłata ta jest dochodem
własnym gminy. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości.
5. Opłaty, o której mowa w ust. 4, nie pobiera się w przypadku nieodpłatnego przeniesienia przez rolnika własności
nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego na następcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, Nr 67, poz. 411 i Nr 70, poz. 416)
albo przepisów w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania  Renty
strukturalne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 wydanych na podstawie art. 29 ust. 1
pkt 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 oraz z 2008 r. Nr 98, poz. 634). W
przypadku zbycia przez następcę nieruchomości przekazanych przez rolnika przepisy o opłacie, o której mowa w ust. 4,
stosuje siÄ™ odpowiednio.
6. W razie stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu miejscowego, w części lub w całości,
odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, albo opłata, o której mowa w ust. 4, podlegają zwrotowi odpowiednio na
rzecz gminy lub na rzecz aktualnego właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości.
7. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, w razie stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu
miejscowego w części lub w całości gmina może żądać od aktualnego właściciela albo użytkownika wieczystego
nieruchomości zwrotu kwoty stanowiącej równowartość wypłaconego odszkodowania.
gospodarka przestrzenna " " " " " 24
Iwona Batkowska
Art. 37.
1. Wysokość odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 3, oraz wysokość
opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, o której mowa w art. 36 ust. 4, ustala się na dzień jej sprzedaży.
Obniżenie oraz wzrost wartości nieruchomości stanowią różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu
przeznaczenia terenu obowiązującego po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego a jej wartością, określoną przy uwzględnieniu
przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu, lub faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości przed
jego uchwaleniem.
ust. 1 niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim wzrost wartości nieruchomości odnosi do kryterium faktycznego jej wykorzystywania w sytuacjach,
gdy przeznaczenie nieruchomości zostało określone tak samo jak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed 1.01.1995
r., który utracił moc z powodu upływu terminu wyznaczonego w art. 87 ust. 3 - wyrok TK (Dz. U. z 2010 r. Nr 24, poz. 124)
3. Roszczenia, o których mowa w art. 36 ust. 3, można zgłaszać w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego
zmiana stały się obowiązujące.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do opłat, o których mowa w art. 36 ust. 4.
5. Notariusz, w terminie 7 dni od dnia sporządzenia umowy której przedmiotem jest zbycie nieruchomości, w formie aktu
notarialnego, jest zobowiązany przesłać wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta wypis z tego aktu.
6. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta ustala opłatę, o której mowa w art. 36 ust. 4, w drodze decyzji, bezzwłocznie po
otrzymaniu wypisu z aktu notarialnego, o którym mowa w ust. 5.
7. Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, której wartość wzrosła w związku z uchwaleniem lub zmianą
planu miejscowego, przed jej zbyciem może żądać od wójta, burmistrza albo prezydenta miasta ustalenia, w drodze
decyzji, wysokości opłaty, o której mowa w art. 36 ust. 4.
8. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przedstawia okresowo - odpowiednio do potrzeb, lecz co najmniej raz w roku - na
sesji rady gminy informację o zgłoszonych żądaniach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, i wydanych decyzjach,
o których mowa w ust. 6 i 7.
9. Wykonanie obowiązku wynikającego z roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1-3, powinno nastąpić w terminie 6
miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku opóz
nienia w wypłacie
odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości
przysługują odsetki ustawowe.
10. Spory w sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, rozstrzygają sądy powszechne.
11. W odniesieniu do zasad określania wartości nieruchomości oraz zasad określania skutków finansowych uchwalania lub
zmiany planów miejscowych, a także w odniesieniu do osób uprawnionych do określania tych wartości i skutków
finansowych stosuje się przepisy o gospodarce nieruchomościami.
gospodarka przestrzenna " " " " " 25
Iwona Batkowska
Skutki prawne wynikające z wprowadzenia ograniczeń związanych z ochroną środowiska
[º%19 : Art. 129]
1. Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy
sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości
może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.
2. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną
szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.
3. Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym
mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości.
4. Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1 3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu
prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.
5. W sprawach, o których mowa w ust. 1 4, nie stosuje się przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, dotyczących roszczeń z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości.
[º%19 : Art. 130].
1. Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska może nastąpić przez:
1) poddanie ochronie obszarów lub obiektów na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody;
2) ustalenie warunków korzystania z wód regionu wodnego lub zlewni oraz ustanowienie obszarów ochronnych zbiorników wód
śródlądowych na podstawie przepisów ustawy  Prawo wodne;
3) wyznaczenie obszarów cichych w aglomeracji oraz obszarów cichych poza aglomeracją.
2. Przepis ust. 1 nie wyklucza możliwości ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w celu ochrony zasobów
środowiska na podstawie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
[º%19 : Art. 131].
1. W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, o którym mowa w art. 130 ust. 1, na żądanie poszkodowanego
właściwy starosta ustala, w drodze decyzji, wysokość odszkodowania; decyzja jest niezaskarżalna.
2. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej decyzji, o której mowa w ust.
1, wnieść powództwo do sądu powszechnego. Droga sądowa przysługuje także w razie niewydania decyzji przez właściwy
organ w terminie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia żądania przez poszkodowanego.
3. Wystąpienie na drogę sądową nie wstrzymuje wykonania decyzji, o której mowa w ust. 1.
gospodarka przestrzenna " " " " " 26
Iwona Batkowska
[º%19 : Art. 132].
Do żądania wykupu nieruchomości w przypadkach ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, o których mowa w art. 130 ust. 1,
stosuje się odpowiednio zasady i tryb określone w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r.
Nr 261, poz. 2603, z póz
n. zm.9)).
[º%19 : Art. 133].
Ustalenie wysokości odszkodowania oraz ceny wykupu nieruchomości następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego,
określającej wartość nieruchomości według zasad i trybu określonych w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami.
[º%19 : Art. 134].
Obowiązanymi do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości są:
1) właściwa jednostka samorządu terytorialnego  jeżeli ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości nastąpiło w wyniku
uchwalenia aktu prawa miejscowego przez organ samorzÄ…du terytorialnego;
2) reprezentowany przez wojewodę Skarb Państwa  jeżeli ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości nastąpiło w wyniku
wydania rozporządzenia Rady Ministrów, właściwego ministra albo wojewody;
3) reprezentowany przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Skarb Państwa  jeżeli ograniczenie sposobu
korzystania z nieruchomości nastąpiło w wyniku wydania przez niego rozporządzenia.
[º%19 : Art. 136].
1. W razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania właściwymi
w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne.
2. Obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie
ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.
3. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której
mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w
przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.
gospodarka przestrzenna " " " " " 27
Iwona Batkowska
3.4 Procedura sporządzania ustaleń miejscowego planu
Proces ten obejmuje szereg procedur, oraz zasad rygorystycznie uregulowanych w przepisach ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym [º%1]:
Art. 28.
1. Naruszenie zasad sporządzania planu miejscowego, istotne naruszenie trybu jego sporządzania, a także naruszenie
właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części.
Art. 14.
1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich
zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego.
2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego
projektem planu.
5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące
zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium,
przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych.
Art. 17.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu
miejscowego kolejno:
1)
ogłasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o
podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu, określając formę, miejsce i termin składania wniosków do
planu, nie krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia;
2)
zawiadamia, na piśmie, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu instytucje i organy właściwe do uzgadniania
i opiniowania planu;
3) /skreślony/
gospodarka przestrzenna " " " " " 28
Iwona Batkowska
4)
sporządza projekt planu miejscowego rozpatrując wnioski, o których mowa w pkt 1, wraz z prognozą oddziaływania na
środowisko;
5)
sporządza prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego, z uwzględnieniem art. 36;
6) występuje o:
a) opinie o projekcie planu (organy wymienione w ustawie)
b) uzgodnienie projektu planu (organy wymienione w ustawie)
c) zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;
art. 25:
1. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta ustala termin dokonania uzgodnień albo przedstawienia opinii przez
organy, o których mowa w art. 11 pkt 5 i 6 oraz art. 17 pkt 6, nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni od dnia
udostępnienia projektu studium albo projektu planu miejscowego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko.
1a. Organ uzgadniający albo opiniujący może w uzasadnionych przypadkach wystąpić do wójta, burmistrza albo
prezydenta miasta, o zmianę terminu, o którym mowa w ust. 1, wskazując termin nie dłuższy niż 30 dni na
przedstawienie opinii albo dokonanie uzgodnienia
2. Nieprzedstawienie stanowiska lub warunków, o których mowa w art. 24 ust. 2, w terminie, o którym mowa w ust. 1
i 1a, uważa się za równoznaczne odpowiednio z uzgodnieniem lub zaopiniowaniem projektu.
9)
wprowadza zmiany wynikające z uzyskanych opinii i dokonanych uzgodnień oraz ogłasza, w sposób określony w pkt 1,
o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu na co najmniej 7 dni przed dniem wyłożenia i wykłada ten projekt wraz z
prognozą oddziaływania na środowisko do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni oraz organizuje w tym czasie
dyskusję publiczną nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami;
gospodarka przestrzenna " " " " " 29
Iwona Batkowska
11)
wyznacza w ogłoszeniu o wyłożeniu projektu do publicznego wglądu termin, w którym osoby fizyczne i prawne oraz jednostki
organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu planu, nie krótszy niż 14 dni od
dnia zakończenia okresu wyłożenia planu;
Art. 18.
1. Uwagi do projektu planu miejscowego może wnieść każdy, kto kwestionuje ustalenia przyjęte w projekcie planu,
wyłożonym do publicznego wglądu.
2. Uwagi do projektu planu należy wnieść na piśmie w terminie wyznaczonym w ogłoszeniu o wyłożeniu.
3. Jako wniesione na piśmie uznaje się również uwagi wniesione w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
12)
rozpatruje uwagi, o których mowa w pkt 11, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia upływu terminu ich składania;
13)
wprowadza zmiany do projektu planu miejscowego wynikające z rozpatrzenia uwag, o których mowa w pkt 11,
a następnie w niezbędnym zakresie ponawia uzgodnienia;
14)
przedstawia radzie gminy projekt planu miejscowego wraz z listą nieuwzględnionych uwag, o których mowa w pkt 11.
Art. 19.
1. Jeżeli rada gminy stwierdzi konieczność dokonania zmian w przedstawionym do uchwalenia projekcie planu
miejscowego, w tym także w wyniku uwzględnienia uwag do projektu planu - czynności, o których mowa w art. 17,
ponawia się w zakresie niezbędnym do dokonania tych zmian.
2. Przedmiotem ponowionych czynności może być jedynie część projektu planu objęta zmianą.
Art. 20.
1. Plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu że nie narusza on ustaleń studium, rozstrzygając
jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie,
gospodarka przestrzenna " " " " " 30
Iwona Batkowska
inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy, oraz zasadach ich
finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych.
Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, część graficzna oraz wymagane rozstrzygnięcia stanowią załączniki do
uchwały.
2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przedstawia wojewodzie uchwałę, o której mowa w ust. 1, wraz z załącznikami oraz
dokumentacją prac planistycznych w celu oceny ich zgodności z przepisami prawnymi.
gospodarka przestrzenna " " " " " 31
Iwona Batkowska
4. STUDIUM UWARUNKOWAC
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
4.1 Podstawowe cechy studium /wybrane przepisy/
[º%1: Art. 9]
1. W celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada
gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy.
2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza studium zawierające część tekstową i graficzną, uwzględniając
zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu
zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim
opracowaniem.
3. Studium sporzÄ…dza siÄ™ dla obszaru w granicach administracyjnych gminy.
4. Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych.
5. Studium nie jest aktem prawa miejscowego.
[º%1: Art. 12]
1. Studium uchwala rada gminy, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag, wniesionych do projektu
w trakcie jego opracowania. Tekst i rysunek studium oraz rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag stanowią
załączniki do uchwały o uchwaleniu studium.
Do najważniejszych ustaleń studium należy określenie obszarów, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8 - dla których
obowiązkowe jest sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - czyli przypadków określonych
w przepisach odrębnych ustawy - w tym wymagających przeprowadzenia scalenia i podziału nieruchomości, a także obszarów
rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 i obszarów przestrzeni publicznej.
[º%1: Art. 10]
3. Obowiązek przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku, o którym
mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8, powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego obowiązku.
[º%13: Art. 24 ust. 3]
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są podstawą tworzenia gminnych zasobów
nieruchomości.
gospodarka przestrzenna " " " " " 32
Iwona Batkowska
4.2 Zakres merytoryczny studium [º%1: Art. 10].
1. W studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające w szczególności z:
1) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu;
2) stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony;
3) stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych
oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;
4) stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
5) warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia;
6) zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia;
7) potrzeb i możliwości rozwoju gminy;
8) stanu prawnego gruntów;
9) występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych;
10) występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych;
11) występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych;
12) występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych;
13) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki
wodno- ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami;
14) zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych,
15) wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej.
gospodarka przestrzenna " " " " " 33
Iwona Batkowska
2. W studium określa się w szczególności:
1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów;
2) kierunki i wskaz
niki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy;
3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk;
4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;
6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym;
7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z
ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów zadań rządowych,
8) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie
przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary
rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 *) oraz obszary przestrzeni publicznej;
9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w tym obszary
wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;
10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej;
11) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych;
12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny;
13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności
gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów
zagłady (Dz.U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271);
14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji;
15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;
16) inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie.
2a. Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające
energiÄ™ z odnawialnych z
ródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich stref ochronnych związanych z
ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie.
*) tekst ustawy zawiera treść  400 m2 , wynikającą ze zmiany wprowadzonej przez ustawę o tworzeniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych,
która została uchylona wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. W praktyce przyjmuje się, że zapis powrócił do pierwotnego brzmienia - 2000 m2
gospodarka przestrzenna " " " " " 34
Iwona Batkowska
5. LOKALIZACJA INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO I USTALANIE WARUNKÓW ZABUDOWY
W ODNIESIENIU DO INNYCH INWESTYCJI
Art. 4.2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania
i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:
1) lokalizacjÄ™ inwestycji celu publicznego ustala siÄ™ w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;
2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.
6.1 Decyzja o warunkach zabudowy
Art. 59.
1. Zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegajÄ…ca na budowie obiektu budowlanego
lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86, wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do zmiany zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę, z
wyjÄ…tkiem tymczasowej, jednorazowej zmiany zagospodarowania terenu, trwajÄ…cej do roku.
3. W przypadku zmiany zagospodarowania terenu, o której mowa w ust. 2, bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy,
wójt, burmistrz albo prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu
nieruchomości:
1) wstrzymanie użytkowania terenu, wyznaczając termin, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o
ustaleniu warunków zabudowy, albo
2) przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania.
Art. 61.
1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:
1) co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie
wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaz
ników kształtowania zabudowy oraz
zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności
wykorzystania terenu;
2) teren ma dostęp do drogi publicznej;
3) istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu, z uwzględnieniem ust. 5, jest wystarczające dla zamierzenia budowlanego;
gospodarka przestrzenna " " " " " 35
Iwona Batkowska
4) teren nie wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne albo jest objęty
zgodą uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów, które utraciły moc na podstawie art. 67 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1;
5) decyzja jest zgodna z przepisami odrębnymi.
2. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do inwestycji produkcyjnych lokalizowanych na terenach przeznaczonych na ten cel w planach
miejscowych, które utraciły moc na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1.
3. Przepisów ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się do linii kolejowych, obiektów liniowych i urządzeń infrastruktury technicznej.
4. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do zabudowy zagrodowej, w przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego związanego z
tą zabudową przekracza średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie.
5. Warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, uznaje się za spełniony, jeżeli wykonanie uzbrojenia terenu zostanie zagwarantowane w
drodze umowy zawartej między właściwą jednostką organizacyjną a inwestorem.
Art. 60.
1. Decyzję o warunkach zabudowy wydaje, z zastrzeżeniem ust. 3, wójt, burmistrz albo prezydent miasta po uzgodnieniu z właściwymi
organami (określonymi w art. 53 ust. 4 ustawy) i uzyskaniu uzgodnień lub decyzji wymaganych przepisami odrębnymi.
2. / uchylony/
3. Decyzje o warunkach zabudowy na terenach zamkniętych wydaje wojewoda.
4. Sporządzenie projektu decyzji o ustaleniu warunków zabudowy powierza się osobie wpisanej na listę izby samorządu zawodowego
urbanistów albo architektów.
Art. 63.
1. W odniesieniu do tego samego terenu decyzję o warunkach zabudowy można wydać więcej niż jednemu wnioskodawcy,
doręczając odpis decyzji do wiadomości pozostałym wnioskodawcom i właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości.
2. Decyzja o warunkach zabudowy nie rodzi praw do terenu oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich .
Informację tej treści zamieszcza się w decyzji.
3. Jeżeli decyzja o warunkach zabudowy wywołuje skutki, o których mowa w art. 36, przepisy art. 36 oraz art. 37 stosuje się
odpowiednio. Koszty realizacji roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1 i 3, ponosi inwestor, po uzyskaniu ostatecznej decyzji o
pozwoleniu na budowÄ™.
4. Wnioskodawcy, który nie uzyskał prawa do terenu, nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku
z otrzymanÄ… decyzjÄ… o warunkach zabudowy.
gospodarka przestrzenna " " " " " 36
Iwona Batkowska
6.2 Decyzja o ustaleniu lokalizacji celu publicznego
Art. 50.
1. W przypadku braku planu miejscowego, inwestycja celu publicznego jest lokalizowana na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji
inwestycji celu publicznego. Warunek, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 4, stosuje się odpowiednio.
Art. 51.
1. W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego decyzje wydajÄ… w odniesieniu do:
1) inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim - wójt, burmistrz albo prezydent miasta w uzgodnieniu z
marszałkiem województwa;
2) inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym - wójt, burmistrz albo prezydent miasta;
3) inwestycji celu publicznego na terenach zamkniętych - wojewoda.
Dla inwestycji celu publicznego wykraczajÄ…cej poza obszar jednej gminy decyzjÄ™ o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego
wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być
realizowana ta inwestycja, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami albo prezydentami miast.
6.3 Wspólne cechy decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego (ULCP) oraz o warunkach zabudowy (WZ)
Art. 54.
Decyzje ULCP i WZ określają:
1) rodzaj inwestycji;
2) warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych, w szczególności
w zakresie:
a) warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,
b) ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
c) obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,
d) wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,
e) ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych;
3) linie rozgraniczajÄ…ce teren inwestycji, wyznaczone na mapie w odpowiedniej skali.
W procesie wydawania decyzji ULCP i WZ nie bada się zgodności ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego.
gospodarka przestrzenna " " " " " 37
Iwona Batkowska
Art. 55.
Decyzje ULCP i WZ wiążą organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę.
Art. 56.
Nie można odmówić wydania decyzji ULCP i WZ, jeżeli zamierzenie inwestycyjne jest zgodne z przepisami odrębnymi. Przepis art. 1 ust.
2 nie może stanowić wyłącznej podstawy odmowy ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego
Art. 58 / 62.
1. Postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego można zawiesić na okres
nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku w tej sprawie, a postępowanie w sprawie wydania decyzji i o warunkach
zabudowy na okres nie dłuższy niż 9 miesięcy, przy czym:
- postępowanie jest podejmowane i decyzja jest wydawana, jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od dnia zawieszenia postępowania rada
gminy nie podjęła uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego albo w okresie zawieszenia postępowania nie uchwalono
planu miejscowego lub jego zmiany;
- postępowanie w sprawie ustalenia warunków zabudowy zawiesza się aż do czasu uchwalenia planu, jeżeli wniosek dotyczy obszaru
w odniesieniu do którego istnieje obowiązek sporządzenia planu miejscowego.
2. Jeżeli decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wywołuje skutki, o których mowa w art. 36, przepisy art. 36 oraz art.
37 stosuje siÄ™ odpowiednio.
Art. 65.
Decyzje o warunkach zabudowy albo decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego wygasają, jeżeli:
1) inny wnioskodawca uzyskał pozwolenie na budowę;
2) dla tego terenu uchwalono plan miejscowy, którego ustalenia są inne niż w wydanej decyzji, a nie zostało jeszcze wydane pozwolenie
na budowÄ™.
2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się, jeżeli została wydana ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę.
3. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie art. 162 ż 1 pkt 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego.
gospodarka przestrzenna " " " " " 38
Iwona Batkowska
7. PLANOWANIE PRZESTRZENNE A OCHRONA ÅšRODOWISKA
Kluczowe pojęcia :
ÅšRODOWISKO [º%19]  ogół elementów przyrodniczych, w tym także przeksztaÅ‚conych w wyniku dziaÅ‚alnoÅ›ci czÅ‚owieka,
a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej,
a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami
OCHRONA ÅšRODOWISKA [º%19]  podjÄ™cie lub zaniechanie dziaÅ‚aÅ„, umożliwiajÄ…ce zachowanie lub przywracanie równowagi
przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:
a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
RÓWNOWAGA PRZYRODNICZA [º%19]  stan, w którym na okreÅ›lonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaÅ‚ywaniu:
człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej.
ZANIECZYSZCZENIE [º%19]  emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu Å›rodowiska, może powodować szkodÄ™
w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami
korzystania ze środowiska.
PRZEDSI
WZI
CIE [º%39]  zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w Å›rodowisko polegajÄ…ca na przeksztaÅ‚ceniu lub zmianie
sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin; przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako
jedno przedsięwzięcie, także jeżeli są one realizowane przez różne podmioty.
WALORY KRAJOBRAZOWE [º%29]  wartoÅ›ci ekologiczne, estetyczne lub kulturowe obszaru oraz zwiÄ…zane z nim rzez
bÄ™ terenu, twory
i składniki przyrody, ukształtowane przez siły przyrody lub działalność człowieka.
Kluczowe zasady :
Art. 6.
1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.
2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany,
kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.
Art. 7.
1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia.
2. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu.
gospodarka przestrzenna " " " " " 39
Iwona Batkowska
Związki pomiędzy planowaniem przestrzennym a zagadnieniami ochrony środowiska wynikają z ustawowego podporządkowania
wszelkich działań związanych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzeni zasadzie zrównoważonego rozwoju oraz obowiązującej
doktryny ochrony środowiska - która wynika ze wspólnej polityki ekologicznej krajów Unii Europejskiej.
Do najważniejszych przepisów odrębnych wpływających na treść i zasady sporządzania dokumentów planistycznych należą ustawa
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz ustawa z dnia 3 paz
dziernika 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, które zawierają dodatkowe
wymagania ogólne dotyczące zasad sporządzania dokumentów planistycznych.
Art. 71. Prawa ochrony środowiska:
1. Zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska stanowią podstawę do sporządzania i aktualizacji koncepcji
przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw,
studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
2. W koncepcji, strategiach, planach i studiach, o których mowa w ust. 1, w szczególności:
1) określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, zapewnienia ochrony przed powstającymi
zanieczyszczeniami oraz przywracania środowiska do właściwego stanu;
2) ustala się warunki realizacji przedsięwzięć, umożliwiające uzyskanie optymalnych efektów w zakresie ochrony środowiska.
3. Przeznaczenie i sposób zagospodarowania terenu powinny w jak największym stopniu zapewniać zachowanie jego walorów
krajobrazowych.
Dalsze wymagania dotyczące studium i miejscowych planów zawiera art. 72 ustawy
Art. 72.
1. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego zapewnia się warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska,
w szczególności przez:
1) ustalanie programów racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi, w tym na terenach eksploatacji złóż kopalin, i racjonalnego
gospodarowania gruntami;
2) uwzględnianie obszarów występowania złóż kopalin oraz obecnych i przyszłych potrzeb eksploatacji tych złóż;
gospodarka przestrzenna " " " " " 40
Iwona Batkowska
3) zapewnianie kompleksowego rozwiązania problemów zabudowy miast i wsi, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej,
odprowadzania ścieków, gospodarki odpadami, systemów transportowych i komunikacji publicznej oraz urządzania i kształtowania
terenów zieleni;
4) uwzględnianie konieczności ochrony wód, gleby i ziemi przed zanieczyszczeniem w związku z prowadzeniem gospodarki rolnej;
5) zapewnianie ochrony walorów krajobrazowych środowiska i warunków klimatycznych;
5a) uwzględnianie potrzeb w zakresie zapobiegania ruchom masowym ziemi i ich skutkom;
6) uwzględnianie innych potrzeb w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ziemi, ochrony przed hałasem, wibracjami i polami
elektromagnetycznymi.
/.../
3. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego określa się także sposób zagospodarowania obszarów zdegradowanych w wyniku działalności człowieka, klęsk
żywiołowych oraz ruchów masowych ziemi.
4. Wymagania, o których mowa w ust. 1 3, określa się na podstawie opracowań ekofizjograficznych, stosownie do rodzaju
sporządzanego dokumentu, cech poszczególnych elementów przyrodniczych i ich wzajemnych powiązań.
5. Przez opracowanie ekofizjograficzne rozumie się dokumentację sporządzaną na potrzeby studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz planu
zagospodarowania przestrzennego województwa, charakteryzującą poszczególne elementy przyrodnicze na obszarze
objętym studium lub planem i ich wzajemne powiązania.
Opracowania ekofizjograficzne mogą dostarczać istotnych informacji o cechach środowiska wpływających na możliwości
zagospodarowania i sposób użytkowania nieruchomości, a więc również na ich wartość, takie jak: warunki geologiczno - inżynierskie
i gruntowo - wodne posadowienia budynków, ograniczenia lokalizacji zabudowy związane z naturalnymi zagrożeniami, takimi jak
powodzie lub osuwiska, ograniczenia związane z ochroną zasobów środowiska, na przykład ustanowionymi strefami ochrony ujęć wód
lub zbiorników wód podziemnych, złożami kopalin które mogą podlegać eksploatacji, zagrożenia wynikające z działalności człowieka,
takie jak zasięg ponadnormatywnego oddziaływania hałasu ze z
ródeł komunikacyjnych, przemysłowych i innych, szkody górnicze,
skażenia gleby itp.
gospodarka przestrzenna " " " " " 41
Iwona Batkowska
6.1. Szczególne warunki zagospodarowania terenów związane z potrzebami ochrony środowiska
6.1.1 Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska
Główne ograniczenia w zagospodarowaniu terenów wynikające z potrzeb ochrony środowiska obejmują:
1. Określenie granic terenów lub obiektów objętych ochroną prawną na podstawie ustawy o ochronie przyrody (parku narodowego,
rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-
krajobrazowego, użytku ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego, pomników przyrody oraz ich otulin, stref ochrony ostoi
chronionych lub zagrożonych wyginięciem zwierząt, roślin i grzybów) oraz nakazy, zakazy i ograniczenia w zagospodarowaniu terenów
wynikające z ustaleń planów ochrony ustanowionych dla rezerwatów przyrody oraz ich otulin, a także z aktów prawnych powołujących
inne formy ochrony przyrody występujące w obszarze objętym planem.
2. Ograniczenia w zagospodarowaniu terenów wynikające z wyznaczenia obszarów cichych w aglomeracji - obejmujące wymagania
mające na celu ochronę przed wzrostem poziomu hałasu w obrębie obszarów cichych, jeżeli obszary takie zostały wyznaczone przez
Radę Miejską zgodnie z art. 118b ustawy Prawo ochrony środowiska.
3. Zasady zagospodarowania przestrzennego i ochrony środowiska wynikające z potrzeb ochrony wód powierzchniowych i podziemnych,
w szczególności :
a) ograniczenia, nakazy i zakazy wynikające z ustalenia w trybie przepisów ustawy - Prawo wodne warunków korzystania z wód
regionu wodnego i zlewni (art. 113 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy Prawo wodne),
b) ograniczenia, nakazy i zakazy wynikające z ustanowienia stref ochronnych ujęć wód powierzchniowych i podziemnych oraz
obszarów ochrony zbiorników wód podziemnych,
c) ograniczenia, nakazy i zakazy wynikające z występowania innych obszarów chronionych z uwagi na potrzeby ochrony wód,
zgodnie z rejestrem, o którym mowa art. 113 ust. 4. ustawy Prawo wodne.
Tereny górnicze
W miejscowych planach uwzględnia się granice obszarów i terenów górniczych oraz wymagania wynikające z uwarunkowań górniczych
występujących w obrębie terenów górniczych i obszarów historycznej eksploatacji, zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne
i górnicze. Szkody spowodowane działalnością górniczą regulowane są w trybie ustawy z 9 czerwca 2011 r. prawo geologiczne
i górnicze [º%50].
gospodarka przestrzenna " " " " " 42
Iwona Batkowska
Obszary ograniczonego użytkowania
W miejscowych planach uwzględnia się granice obszarów ograniczonego użytkowania, utworzonych zgodnie z art. 135 ustawy Prawo
ochrony środowiska oraz nakazy, zakazy, dopuszczenia i ograniczenia zagospodarowania terenu ustalone dla tych obszarów.
Art. 135.
1. Jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przeglądu ekologicznego
wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane
standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów
komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej,
radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania.
Przy utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, określa się granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu,
wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny
oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego.
Strefy przemysłowe
W miejscowych planach uwzględnia się granice stref przemysłowych utworzonych zgodnie z art. 136a - 136d ustawy Prawo ochrony
środowiska oraz warunki wynikające z rozporządzenia o utworzeniu stref, jeżeli dotyczą zagospodarowania terenu, w tym określenie
standardów środowiska lub wartości odniesienia, których przekraczanie na terenie strefy przemysłowej jest dozwolone.
Art. 136a.
1. Strefa przemysłowa może być utworzona na obszarach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako
tereny przeznaczone do działalności produkcyjnej, składowania oraz magazynowania i równocześnie użytkowanych zgodnie z
przeznaczeniem.
2. W granicach strefy przemysłowej jest dozwolone przekraczanie standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnych poziomów
substancji w powietrzu i dopuszczalnych poziomów hałasu, jeżeli nie zagraża to życiu lub zdrowiu ludzi, w szczególności nie narusza
wymagań norm bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Strefę przemysłową tworzy się, jeżeli, mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych,
nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska, poza terenem zakładu lub innego obiektu.
Art. 136b.
1. Objęcie nieruchomości granicami strefy przemysłowej wymaga pisemnej zgody władającego powierzchnią ziemi.
2. Zgoda, o której mowa w ust. 1, wyłącza roszczenia o odszkodowanie lub o wykup nieruchomości, o których mowa w art. 129 ust. 1 3,
w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w zakresie wynikającym z utworzenia strefy przemysłowej.
gospodarka przestrzenna " " " " " 43
Iwona Batkowska
6.2. Oceny oddziaływania na środowisko i udział społeczeństwa w opracowywaniu dokumentów planistycznych
Zgodnie z art. 29. ustawy o z dnia 3 paz
dziernika 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie Å›rodowiska oraz o ocenach oddziaÅ‚ywania na Å›rodowisko [º%39], każdy ma prawo skÅ‚adania uwag i wniosków
w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa.
Organy administracji właściwe do wydania decyzji lub opracowania projektów dokumentów, w przypadku których przepisy ustawy lub
innych ustaw wymagają zapewnienia możliwości udziału społeczeństwa, zapewniają możliwość udziału społeczeństwa odpowiednio
przed wydaniem tych decyzji lub ich zmianą oraz przed przyjęciem tych dokumentów lub ich zmianą (art. 30).
Projekty studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania
przestrzennego wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, której istotą jest obowiązek
opracowania prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń zawartych w tych dokumentach, wyłożenie jej do publicznego wglądu wraz
z projektem dokumentu oraz rozpatrzenie uwag społeczeństwa, zgromadzonych w wyniku wyłożenia tych projektów do publicznego
wglÄ…du.
Do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu
do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych.
W odniesieniu do indywidualnych zamierzeń inwestycyjnych, podejmowanych na podstawie decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji
o ustaleniu lokalizacji celu publicznego (a także decyzji wydawanych na podstawie ustaw o szczególnym trybie lokalizacji inwestycji celu
publicznego), w określonych przypadkach wymagane jest wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji
przedsięwzięcia. Decyzja wydawana jest w procesie oceny oddziaływania na środowisko, w oparciu o raport o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko.
1. Przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:
1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia
oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1,
3) planowanego przedsięwzięcia innego niż określone w ust. 1, jeżeli przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar
Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony.
Podział przedsięwzięć na grupy wymienione w pkt 1) i 2) zawiera, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. nr 213, poz. 1397, zm. Dz.U. 2013 poz. 817)
Szczegółowe zasady przeprowadzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektów dokumentów oraz udziału w tym
procesie społeczeństwa określa Dział III i IV ustawy.
gospodarka przestrzenna " " " " " 44