plik


ÿþGOSPODARKA PRZESTRZENNA Dr Janusz Reichel (wykBady) LITERATURA PRZEDMIOTU: 1. W. M. Gaczek  Zarzdzanie w gospodarce przestrzennej (wstp, rozdziaB 1 i 2) 2. T. Makowski  Zarzdzanie rozwojem miast (rozdziaB 3.2.5, 5.5) 3. R. DomaDski  Gospodarka przestrzenna (rozdziaB 3) 4. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn. 27.03.2003 r. (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami) DY{URY: WydziaB Zarzdzania UA, Aódz, ul. Matejki 22/26 Pokój 147 , I pitro tel. 635 - 63 - 39 PONIEDZIAAEK godz.16,00  17,00 CZWARTEK godz. 16,00  17,00 2 GOSPODARKA PRZESTRZENNA JAKO NAUKA GOSPODARKA PRZESTRZENNA JAKO NAUKA Gospodarka przestrzenna jako nauka zajmuje si tym czym zajmuj si uprawiajcy j naukowcy. Przedmiot badaD " Miasta i wsie, regiony oraz ich rozwój " PrzepBywy ludzi, dóbr i informacji " Zachowania przestrzenne mikrostruktur: gospodarstwa domowe, przedsibiorstwa, instytucje publiczne, " Charakterystyka tych obiektów: lokalizacja, zasig oddziaBywania, ugrupowania, wspóBzale|no[ci, " Zrodowisko (otoczenie) tych obiektów, " Przestrzenna organizacja systemu spoBeczno  gospodarczo - przyrodniczego (najbardziej zBo|ony obiekt tej dyscypliny). Gospodarka przestrzenna jako multi - dyscyplinarna dziedzina bywa nazywana: regional science (nauka regionalna - regionalistyka) GBówne problemy i terminy " Struktura przestrzenna, " Przestrzenne oddziaBywanie, " Równowaga przestrzenna, " Systemy ekologiczno-ekonomiczne, " Aglomeracje, " Przestrzenna dyfuzja innowacji, " Jako[ |ycia w regionach, " Wielorako[ celów w gospodarce przestrzennej, " Konflikty przestrzenne, " Globalizacja miast i regionów " Przestrzenna organizacja i ewolucja systemu spoBeczno  gospodarczo - przyrodniczego. GOSPODARKA PRZESTRZENNA CZY EKONOMIA PRZESTRZENNA GOSPODARKA PRZESTRZENNA CZY EKONOMIA PRZESTRZENNA EKONOMIA opisuje bezwymiarow (jedno-punktow) gospodark. EKONOMIA PRZESTRZENNA analizuje i bada przestrzenny wymiar gospodarki. Gospodarka przestrzenna jako dyscyplina naukowa, zmierza do sformuBowania uporzdkowanego systemu twierdzeD wyja[niajcych zachowanie jednostek w przestrzeni i skutków tego zachowania dla stanu przestrzeni. Aplikacyjne wykorzystanie tej dyscypliny polega na wykorzystaniu gospodarki przestrzennej do odpowiedzi na pytanie: jak mo|na osign zamierzony cel gospodarowania przestrzeni? WYMIAR PRZESTRZENNY AKTYWNOZCI LUDZKIEJ WYMIAR PRZESTRZENNY AKTYWNOZCI LUDZKIEJ Zagospodarowanie przestrzenne wynika z sumy indywidualnych decyzji wielu niezale|nych od siebie podmiotów, które d| do maksymalizacji korzy[ci Decyzje te najcz[ciej wywoBuj koncentracj zagospodarowania (np. rozwój wielkich miast) Mog prowadzi do konfliktów, niekorzystnych skutków ekonomicznych, spoBecznych i przyrodniczych. 3 KONIECZNOZ RACJONALNEGO KSZTAATOWANIA PRZESTRZENI KONIECZNOZ RACJONALNEGO KSZTAATOWANIA PRZESTRZENI " konieczno[ zapewnienia mo|liwo[ci realizacji funkcji publicznych i ograniczania konfliktów w przestrzeni " tworzenia warunków do nieskrpowanego i efektywnego funkcjonowania podmiotów gospodarczych " zapewnienia wBa[ciwych warunków zamieszkiwania i wypoczynku GOSPODARKA PRZESTRZENNA to dziaBalno[ organizujca przestrzennie system spoBeczno - gospodarczy jednostki terytorialnej. DziaBalno[ ta ma na celu wytworzenie racjonalnego ukBadu przestrzennego bdz jego przeksztaBcenie tak, aby dawaB mo|liwo[ efektywnego i wBa[ciwego funkcjonowania oraz zapewniaB mo|liwo[ trwaBego rozwoju w [rodowisku przyrodniczym jednostki terytorialnej. GOSPODARKA PRZESTRZENNA JAKO POLITYKA GOSPODARKA PRZESTRZENNA JAKO POLITYKA WBadze okre[lonych szczebli administracji prowadz polityk przestrzenn  podejmuj [wiadome i niezale|ne decyzje zmierzajce do osignicia zaBo|onych celów organizowania zagospodarowania przestrzennego POLITYKA  dziaBanie nakierowane na realizacj zaBo|onych celów w otoczeniu nie poddajcym si peBnej sterowno[ci POLITYKA   rzdzenie i kierowanie sprawami wspólnoty, paDstwa Cech polityki jest oddziaBywanie na wielu ró|nych  aktorów majcych pewn autonomi, którymi nie mo|na w peBni sterowa. Fazy polityki: 1. Okre[lenie celów (wybory o charakterze politycznym) 2. Opracowanie i przyjcie strategii  faza planistyczna (okre[lenie sekwencji dziaBaD dla poszczególnych wykonawców) 3. Sterowanie rozwojem (powodowanie dziaBaD majcych sBu|y osiganiu celów) Cechy polityki: " zakBada mo|liwo[ dokonywania wyboru dziaBania przez podmiot prowadzcy polityk " przyczynia si do przezwyci|enia |ywioBowo[ci procesów rozwoju spoBeczno- gospodarczego " jej dziaBania maj charakter publiczny POLITYKA PRZESTRZENNA to [wiadoma i celowa dziaBalno[ wBadz, polegajca na racjonalnym ksztaBtowaniu zagospodarowania przestrzennego przez wBa[ciwe u|ytkowanie przestrzeni zapewniajce utrzymanie Badu przestrzennego i umo|liwienie prawidBowego i efektywnego funkcjonowania systemu spoBeczno-gospodarczego danej jednostki terytorialnej. POLITYKA PRZESTRZENNA gminy to inicjatywy i przedsiwzicia samorzdu lokalnego sBu|ce poprawie jako[ci przestrzeni i uzyskaniu mocnej pozycji konkurencyjnej gminy lub te| utrzymaniu takiej pozycji. Zapis polityki powinien obejmowa: " cele polityki, " zadania i kierunki dziaBaD z okre[leniem ich kolejno[ci i zródeB finansowania, " instrumenty i [rodki realizacji polityki. 4 Podmiot polityki przestrzennej: " organy wBadzy paDstwowej i administracji rzdowej, " samorzdy regionalne i lokalne, " jednostki gospodarcze, " mieszkaDcy Przedmiot polityki przestrzennej - przestrzeD i jej jako[ (z punktu widzenia Badu przestrzennego i zasobów) BIERNA POLITYKA PRZESTRZENNA BIERNA POLITYKA PRZESTRZENNA Realizowana jest przez decyzje ustalajce warunki zabudowy i zagospodarowania terenu wydawane na podstawie obowizujcych, aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego oraz innych decyzji administracyjnych. Studium uwarunkowaD i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz szczegóBowe, miejscowe plany dla wybranych obszarów s traktowane jako gBówne, a czasem jako jedyne instrumenty realizacji polityki przestrzennej AKTYWNA POLITYKA PRZESTRZENNA AKTYWNA POLITYKA PRZESTRZENNA ZakBada okre[lenie kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz celów polityki przestrzennej i ich realizacj  jednak wBadze staj si czynnym uczestnikiem procesu zagospodarowania przestrzeni. Np. wykorzystuj mechanizmy rynkowe, podejmuj dziaBania inwestycyjne, kreuj atrakcyjno[ lokalizacyjn wybranych obszarów, wyposa|aj teren w infrastruktur techniczn, poszukuj mo|liwo[ci finansowania, ... Cechy aktywnej polityki przestrzennej " Nacisk na wdra|anie ustalonych celów, poszukiwanie skutecznych i efektywnych instrumentów wdro|enia, " Analiza kosztów realizacji celów, zabezpieczanie [rodków finansowych, " Wykorzystanie podej[cia strategicznego " Tworzenie spójnych, kompleksowych, programów dziaBania, " Stosowanie rynkowych instrumentów gospodarki gruntami " Podejmowanie dziaBaD prewencyjnych  zapobieganie konfliktom i ograniczeniom rozwoju, " Podejmowanie dziaBaD montujcych ró|ne zewntrzne zródBa finansowania. PLANOWANIE PRZESTRZENNE PLANOWANIE PRZESTRZENNE Dwa typy planowania: 1. planowanie rozwoju gospodarczego 2. planowanie przestrzenne ROZWÓJ GOSPODARCZY ROZWÓJ GOSPODARCZY Rozwój gospodarczy oznacza ogóB zmian (ilo[ciowych oraz jako[ciowych) jakie zachodz w systemie spoBeczno-ekonomicznym. W potocznym jzyku jest to termin o pozytywnym wydzwiku. Ekonomi[ci uwa|aj, |e rozwój gospodarczy nie jest mo|liwy bez wzrostu gospodarczego. 5 PLANOWANIE PRZESTRZENNE PLANOWANIE PRZESTRZENNE Dotyczy wszystkich form zabudowy terenów i dziaBalno[ci zwizanych z u|ytkowaniem terenów. Coraz bardziej jest traktowane jako staBa procedura negocjacyjna midzy u|ytkownikami przestrzeni miejskiej i wBadzami lokalnymi. SEKTOROWE PLANY I PROGRAMY SEKTOROWE PLANY I PROGRAMY Planowanie rozwoju gospodarczego oraz planowanie przestrzenne, jako wiodce, musz zawiera w sobie elementy planów sektorowych, a jednocze[nie stanowi dla nich warunki brzegowe. Sektorowe plany i programy zwizane z realizacj funkcji ustawowych samorzdu, takie jak np.: zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, ochrona [rodowiska, rozwój o[wiaty, gospodarka wodno-kanalizacyjna itd. PODSTAWOWE ZASADY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO PODSTAWOWE ZASADY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 1. Zasada zrównowa|onego rozwoju 2. Zasada ochrony innych warto[ci wysoko cenionych 3. Zasada ochrony interesu prawnego podmiotów dotknitych ustaleniami planistycznymi 4. Zasada samodzielno[ci planistycznej gminy 5. Inne " Zasada wBadztwa planistycznego gminy " Zasada wBa[ciwo[ci administracji rzdowej w ksztaBtowaniu polityki przestrzennej paDstwa " Zasada spójno[ci systemu planowania przestrzennego " Zasada uspoBecznienia planowania ZASADA ZRÓWNOWA{ONEGO ROZWOJU ROZWÓJ ZRÓWNOWA{ONY (sustainable development) jest to rozwój, który daje si pogodzi zarówno z przyszBymi jak i obecnymi potrzebami  Rzeczpospolita Polska (...) zapewnia ochron [rodowiska, kierujc si zasad zrównowa|onego rozwoju. RozdziaB I, Art.5. Konstytucji RP Realizacja sprawiedliwego dostpu do [rodowiska przyrodniczego przez respektowanie zasad sprawiedliwo[ci w relacjach midzy: " obecnym i przyszBymi pokoleniami " ró|nymi regionami " ró|nymi grupami spoBecznymi " interesami o charakterze lokalnym i ponad lokalnym " ludzmi i przyrod Konsekwencje rozwoju zrównowa|onego " racjonalne pozyskiwanie i u|ytkowanie zasobów [rodowiska (odnawialnych i nieodnawialnych) " eliminowanie z u|ytku substancji niebezpiecznych i toksycznych " ochrona (bierna i czynna) ró|norodno[ci biologicznej 6 " tworzenie warunków do uczciwej konkurencji o ograniczone zasoby [rodowiska i mo|liwo[ odprowadzania zanieczyszczeD " uspoBecznianie procesów decyzyjnych dotyczcych wykorzystania [rodowiska (zwBaszcza na poziomie lokalnym) " tworzenie warunków dajcych jednostkom ludzkim poczucie bezpieczeDstwa ekologicznego (zdrowe |ycie w zdrowym [rodowisku) " dziaBania na rzecz poprawy jako[ci ludzkiego |ycia " konieczno[ zmiany indywidualnego podej[cia i dziaBania, a wic przemodelowanie dotychczasowego stylu |ycia " dostarczenie ram dla integrowania na poziomie krajowym problematyki rozwoju i ochrony [rodowiska " stworzenie globalnego porozumienia (problemy ekologiczne nie znaj granic - narzdzi do ich rozwizywania nale|y równie| poszukiwa na pBaszczyznie ponad regionalnej czy globalnej)  Nakaz uwzgldniania tej zasady w planowaniu przestrzennym oznacza takie projektowanie wykorzystania przestrzeni, które zakBada zachowanie równowagi pomidzy wszystkimi elementami [rodowiska, w którym bytuje czBowiek, aby przy racjonalnym wykorzystaniu potencjaBu przyrodniczego mo|liwe byBo zaspokojenie potrzeb obecnych i przyszBych pokoleD Niewiadomski Z.  Planowanie przestrzenne. Zarys systemu. WP LexisNexis, W-wa 2003, s.35. ZASADA OCHRONY INNYCH WARTOZCI WYSOKO CENIONYCH W procesie planowania przestrzennego nale|y uwzgldni w szczególno[ci: " wymagania Badu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury, " walory architektoniczne i krajobrazowe, " wymagania ochrony [rodowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i le[nych, " wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury wspóBczesnej, " wymagania ochrony zdrowia " wymagania bezpieczeDstwa ludzi i mienia, " potrzeby osób niepeBnosprawnych, " walory ekonomiczne przestrzeni " prawo wBasno[ci " potrzeby obronno[ci i bezpieczeDstwa paDstwa, " potrzeby interesu publicznego. AAD PRZESTRZENNY  takie ksztaBtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn caBo[ oraz uwzgldnia w uporzdkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, spoBeczno-gospodarcze, [rodowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno- estetyczne. AAD PRZESTRZENNY - uporzdkowana ró|norodno[ form i funkcji u|ytkowania przestrzeni Aad przestrzenny powinien obejmowa: " Logik przestrzenn, funkcjonalne rozmieszczenie elementów i ich relacje " Optymalizacj przepBywów towarów i przemieszczeD osób 7 " Przestrzenn czytelno[ struktury, zrozumiaBo[ dla u|ytkowników " Zachowanie walorów [rodowiska przyrodniczego i kulturowego, " Dostosowanie struktur zagospodarowania przestrzeni do przyjtych spoBecznie wzorów zachowaD, " Optymalne relacje pomidzy centrum i obszarami peryferyjnymi, " Pozytywny wyraz estetyczno-krajobrazowy. Zwizek z innymi aktami prawnymi Ò! Ust. o ochronie dóbr kultury Ò! Ust. o muzeach Ò! Ust. Prawo budowlane Ò! Ust. Prawo ochrony [rodowiska Ò! Ust. o ochronie gruntów rolnych i le[nych Ò! itp. ZASADA OCHRONY INTERESU PRAWNEGO PODMIOTÓW DOTKNITYCH USTALENIAMI PLANISTYCZNYMI Konstytucyjnie chronione prawo wBasno[ci W prawie do zagospodarowania terenu z wBa[cicielem zrównany jest ka|dy, kto ma tytuB prawny do tego terenu (np. u|ytkowanie wieczyste, umowa najmu, dzier|awy, ...) WBa[ciciel terenu jest zobowizany do takiego jego zagospodarowania, aby nie narusza niczyjego interesu prawnego. PRZYKAAD W prawie budowlanym obiekt budowlany nale|y projektowa, budowa i utrzymywa zgodnie z przepisami i w sposób zapewniajcy m.in. ochron uzasadnionych interesów osób trzecich: - zapewnienie dostpu do drogi publicznej, - ochron przed pozbawieniem mo|liwo[ci korzystania z wody, kanalizacji, energii elektrycznej i cieplnej oraz ze [rodków Bczno[ci, a tak|e dopBywu [wiatBa dziennego do pomieszczeD przeznaczonych na pobyt ludzi, - ochron przed uci|liwo[ciami powodowanymi przez haBas, wibracje, zakBócenia elektryczne i promieniowanie oraz - ochron przed zanieczyszczeniem powietrza, wody lub gleby. ZASADA SAMODZIELNOZCI PLANISTYCZNEJ GMINY Decentralizacja zadaD z zakresu planowania przestrzennego " Planowanie przestrzenne jako zadanie wBasne gminy (studium uwarunkowaD i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje o warunkach zabudowy i ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego), " Wojewoda sprawuje nadzór nad podejmowanymi uchwaBami organów gminy, w tym uchwaBy o planie miejscowym (wyBcznie na podst. kryterium legalno[ci) " Administracji rzdowej pozostawiono ksztaBtowanie polityki przestrzennej paDstwa oraz koordynacj programów dla realizacji celów publicznych o znaczeniu ponadlokalnym. 8 SPRZECZNOZ / KONFLIKT SPRZECZNOZ / KONFLIKT SPRZECZNOZCI w u|ytkowaniu przestrzeni wystpuj obiektywnie. KONFLIKT jest subiektywn kategori spoBeczn. Sprzeczne funkcje w u|ytkowaniu przestrzeni mog by zródBem konfliktu, ale niekoniecznie musz. Rozwizywanie konfliktów 1. Podej[cie zapobiegawcze 2. Negocjacje i perswazja EFEKTY ZEWNTRZNE to dodatnie lub ujemne skutki wywierane przez transakcje rynkowe na podmioty nie uczestniczce w nich bezpo[rednio KOSZTY ZEWNTRZNE to koszty produkcji i konsumpcji ponoszone przez podmioty nie uczestniczce bezpo[rednio w produkcji, konsumpcji lub wymianie danego dobra Ograniczenia rynku wolnokonkurencyjnego Jednym z ograniczeD rynku wolnokonkurencyjnego jest fakt, i| rynek nie internalizuje zewntrznych kosztów dziaBalno[ci gospodarczej PRZYKAADY KOSZTÓW ZEWNTRZNYCH " degradacja [rodowiska naturalnego " spadek zdrowotno[ci spoBeczeDstwa w wyniku zatrucia powietrza, wody, gleby czy po|ywienia " spadek jako[ci |ycia w centrach miast z powodu nadmiernego ruchu samochodowego " konieczno[ czstszego odmalowywania elewacji budynków z powodu emisji do atmosfery przez ssiadujc fabryk substancji, które przyspieszaj niszczenie zewntrznego wystroju budynków " itp. Internalizacja kosztów zewntrznych Podstawow zasad wspóBczesnej polityki ochrony [rodowiska jest tzw. podatek Pigou, czyli internalizacja kosztów zewntrznych (inaczej: zasada zanieczyszczajcy pBaci) CELOWE TWORZENIE EFEKTÓW ZEWNTRZNYCH CELOWE TWORZENIE EFEKTÓW ZEWNTRZNYCH Efekty zewntrzne powstaj przede wszystkim jako niezamierzony wynik dziaBania producentów i konsumentów. Mamy tak|e do czynienia z efektami zewntrznymi, które tworzone s celowo. Dwie mo|liwe sytuacje celowego tworzenia efektów zewntrznych 1. nieodpBatne lub za cz[ciow odpBatno[ci dostarczanie i rozdzielanie przez wBadze i instytucje publiczne dóbr u|ytkowanych i konsumowanych kolektywnie (ró|nego typu [wiadczenia spoBeczne). Dobra kolektywne, okre[lane tak|e jako dobra publiczne, stanowi istotny element warunków bytowych. Ilo[ tych dóbr wzrasta wraz z rosnc opiekuDcz funkcj paDstwa. 2. interwencja wBadzy w gospodarce, gdy rzd, a czasem i wBadze lokalne, poprzez rozdzielanie czynników produkcji oraz ustalanie cen, tworz okre[lone korzystne i niekorzystne sytuacje dla produkcji i konsumpcji. 9 Zaspokojenie potrzeb czBowieka zale|y od warunków bytowych. WARUNKI BYTOWE - zasoby wBasne i relacje, jakie zachodz midzy czBowiekiem, a jednostkami w jego otoczeniu. Na te ostatnie skBadaj si za[ dwa typy relacji: 1. relacje, które zapewniaj uzyskanie wewntrznego efektu dziaBalno[ci poprzez wymian i zu|ywanie prywatnych zasobów, 2. relacje zwizane z efektami zewntrznymi, w wyniku których czBowiek uzyskuje produkty ze swego otoczenia bez naruszenia swoich zasobów DOBRA PUBLICZNE DOBRA PUBLICZNE DOBRA PUBLICZNE FAKULTATYWNE  np. drogi, parki, czytelnie i biblioteki publiczne, tereny rekreacyjne, obiekty sBu|by zdrowia, oraz DOBRA PUBLICZNE NIEFAKULTATYWNE (OBLIGATORYJNE)  np. powszechny obowizek nauczania w szkoBach podstawowych, obrona narodowa Dobra publiczne 1. Dobra, których pozyskanie nie wymaga ponoszenia kosztów ze strony odbiorcy (dobra fakultatywne ogólnie dostpne)  np. system dróg, który w peBni pokrywa potrzeby 2. Dobra, których pozyskanie wymaga od odbiorcy poniesienia okre[lonych kosztów pozyskania dobra (dobra fakultatywne zlokalizowane). Koszty te zale| od lokalizacji w przestrzeni w stosunku do miejsca [wiadczenia usBug (pokonanie oporu przestrzeni). Koszty te mog mie charakter jednorazowy (np. koszt podBczenia do zbiorczej anteny telewizyjnej) lub wystpowa za ka|dym razem (np. dojazd samochodem do urzdzeD [wiadczcych usBugi publiczne) ZACHOWANIA PRZESTRZENNE ZACHOWANIA PRZESTRZENNE Jednostki w zachowaniach kieruj si ocenami przyszBych efektów zewntrznych, tj. zmian efektu, znikniciem lub pojawieniem si efektu zewntrznego w czasie. Zachowuj si one przy tym bdz biernie (zmiany nie s uzale|nione od zmiany zachowania jednostki, istniejce bariery uniemo|liwiaj zmian), bdz aktywnie. 3 typy zachowaD u|ytkowników przestrzeni w stosunku do otoczenia 1. dopasowanie swojej dziaBalno[ci do warunków otoczenia 2. przeniesienie si w miejsce, gdzie otoczenie speBnia po|dane warunki 3. przeprowadzenie po|danych zmian w otoczeniu MZP MZP Im jednostka produkujca lub [wiadczca usBugi jest mniejsza, tym znaczenie efektów zewntrznych dla jej dziaBalno[ci jest wiksze (du|e firmy s bowiem w stanie zmienia swoje otoczenie samodzielnie) Wiksza wra|liwo[ maBych i [rednich firm na zewntrzne korzy[ci lokalizacyjne jest z powodzeniem wykorzystywana dla pobudzania rozwoju gospodarczego (tworzenie sprzyjajcych warunków w otoczeniu) 10 CZYNNIKI WPAYWAJCE NA FORMUAOWANIE I REALIZACJ CZYNNIKI WPAYWAJCE NA FORMUAOWANIE I REALIZACJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ " Poziom rozwoju spoBeczno-gospodarczego " Jako[ [rodowiska przyrodniczego " Model ustroju spoBeczno-politycznego " Istniejcy system informacji o zagospodarowaniu przestrzennym " System organizacji gospodarki przestrzennej i instytucjonalne warunki prowadzenia polityki przestrzennej " Badania naukowe z zakresu gospodarki przestrzennej INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ 1. Bezpo[rednie (nakazy i zakazy) 2. Po[rednie (charakter motywacyjny) Skuteczno[ polityki przestrzennej zale|y m.in. od zastosowania dobrego zestawu instrumentów odpowiednio skomponowanego z regulacji bezpo[rednich i po[rednich BEZPOZREDNIE INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ " Przepisy regulujce korzystanie z powierzchni i przestrzeni " Przepisy z zakresu planowania przestrzennego, prawa budowlanego, gospodarki gruntami i nieruchomo[ciami budowlanymi " Przepisy regulujce korzystanie z zasobów naturalnych, w tym przestrzeni (ró|ne formy ochrony) " Normy zbierania i przetwarzania informacji o stanie [rodowiska przyrodniczego, u|ytkowaniu gruntów, katastrze, stanie gospodarki lokalnej gmin " Przepisy wdra|ajce organizacj systemu zarzdzania gospodark przestrzenn w jednostkach samorzdowych " Normy i standardy urbanistyczne, budowlane, z zakresu ochrony [rodowiska " Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego POZREDNIE INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ " Podatki w obrocie gruntami i nieruchomo[ciami " OpBaty za u|ytkowanie wieczyste gruntów komunalnych " Informacje o dostpnych, wolnych gruntach pod zabudow " Tworzenie zasobów gruntów w gminie pod cele publiczne " Organizowanie przetargów na grunty komunalne " Zasady wyceny gruntów miejskich " Scalenia i podziaBy nieruchomo[ci " OpBaty adiacenckie z tytuBu wzrostu warto[ci nieruchomo[ci po zapewnieniu dostpu do uzbrojenia terenu " OpBata/renta planistyczna z tytuBu wzrostu warto[ci nieruchomo[ci po zmianie funkcji (przeznaczenia) w planie zagospodarowania przestrzennego 11 " Przygotowanie wBa[ciwie uzbrojonych gruntów pod inwestycje gospodarcze i oferowanie ich prywatnym wBa[cicielom " Oferty lokalizacyjne dla inwestorów " Zachty, ulgi podatkowe, zwolnienia z podatku od nieruchomo[ci dla inwestorów speBniajcych okre[lone warunki (np. rozwizania dla Specjalnych Stref Ekonomicznych) " Rozwizania marketingowe przycigajce inwestorów, promocja walorów przestrzennych, [rodowiskowych i turystycznych gminy (udziaB w targach, materiaBy promocyjne) " Jawny system informacji o rynku nieruchomo[ci w gminie " Monta|e finansowe dla pokrycia kosztów inwestycji w mie[cie " Wspólne projekty publiczno-prywatne w zagospodarowaniu wybranych obszarów gminy " Inwestowanie w infrastruktur i podnoszenie jej jako[ci poprawiajce walory lokalizacyjne jednostki i warunki zamieszkiwania " Aporty gruntowe jako wkBad gminy w realizacj wspólnych projektów rozwojowych WARTOZ PRZESTRZENI WARTOZ PRZESTRZENI WARTOZ EKOLOGICZNA PRZESTRZENI  przestrzeD jest miejscem przebiegu naturalnych procesów biologicznych SPOAECZNA WARTOZ PRZESTRZENI  przestrzeD speBnia funkcje publiczne, w przestrzeni funkcje publiczne s zlokalizowane, spoBeczna warto[ przestrzeni zale|y od funkcji, które w niej wystpuj (np. komunikacja, wypoczynek, o[wiata, administracja, sBu|ba zdrowia, obsBuga komunalna,...), w miastach najwy|sz warto[ spoBeczn maj zwykle: centra miast, centra zabudowy historycznej, parki i cigi komunikacyjne WARTOZ EKONOMICZNA PRZESTRZENI  zale|y od ekonomicznych funkcji przestrzeni (rozmieszczenie rynków zbytu, dotychczasowe zagospodarowanie terenów, korzy[ci skali produkcji, korzy[ci wspólnej lokalizacji), ale tak|e od warto[ci spoBecznych i ekologicznych (w sensie w|szym: warto[ gruntów  jednak cena gruntów nie odzwierciedla ich warto[ci ekonomicznej, zale|y od popytu i poda|y na rynku nieruchomo[ci) SYSTEM PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO SYSTEM PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO System planowania przestrzennego jest trójszczeblowy: 1. Gmina  planowanie realizacyjne 2. Organy paDstwa  kreator polityki przestrzennej paDstwa 3. Samorzd wojewódzki  Bcznik pomidzy planowaniem realizacyjnym i polityk przestrzenn paDstwa POWIAT  pozostaje  w cieniu , nie ma mo|liwo[ci wpBywa na ksztaBt przestrzeni, ma mo|liwo[ jedynie prowadzi niewi|ce analizy i studia planistyczne oraz uzgodnienia planów miejscowych w zakresie odpowiednich zadaD samorzdowych Mo|e by traktowany jako przedmiot subregionalnego planowania wojewódzkiego GMINA Dualistyczny system aktów planistycznych: 12 " Studium uwarunkowaD i kierunków zagospodarowania przestrzennego (akt polityki przestrzennej) " Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (akt prawa miejscowego) Zasada fakultatywno[ci planowania " Plany miejscowe mog ale nie musza by sporzdzane " Na obszarach pozbawionych planu gospodarowanie przestrzenne odbywa si na podstawie przepisów (ustaw) szczegóBowych i decyzji ustalajcych warunki zabudowy i zagospodarowania terenu STUDIUM Studium uwarunkowaD i kierunków zagospodarowania przestrzennego (akt polityki przestrzennej) Stanowione w procedurze zbli|onej do procedury stanowienia planu zagospodarowania przestrzennego PLAN " Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (akt prawa miejscowego) " UchwaBa (zaBczniki: rysunek planu, prognoza oddziaBywania na [rodowisko, prognoza skutków finansowych) Jest bezpo[rednio podstaw do wydania pozwoleD na budow WZIZT Decyzja ustalajca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu - wyBcznie dla obszarów pozbawionych planu ZWIZKI GMINNE " Gminy mog tworzy w celach planistycznych zwizki. " Nie mog one jednak narusza wBadztwa planistycznego gmin (nie mog by tworzone w celu uchwalenia wspólnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a jedynie opracowywania niewi|cych studiów planistycznych) PLANOWANIE METROPLOTITALNE " Realizowane na obszarach metropolitalnych ustalonych w kpzk. " Uchwala si plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego, stanowicy cz[ planu zagospodarowania przestrzennego województwa WOJEWÓDZTWO Plan zagospodarowania przestrzennego województwa PACSTWO Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (kpzk) ADMINISTRACJA RZDOWA Odpowiedzialna za ksztaBtowanie i realizacj polityki przestrzennej paDstwa (na szczeblu centralnym i w terenie /województwie/) 13 TERENOWA ADMINISTRACJA RZDOWA - WOJEWODA " Rejestrowanie zadaD rzdowych i uzgadnianie ich wprowadzania do planów miejscowych " Nie kreuje wBasnej polityki CENTRALNA ADMINISTRACJA RZDOWA KsztaBtowanie i realizacja polityki przestrzennej paDstwa RADA MINISTRÓW Przyjmuje koncepcj przestrzennego zagospodarowania kraju ustalajc zakres w jakim koncepcja ta ma stanowi podstaw sporzdzenia programów zadaD rzdowych PREZES RADY MINISTRÓW PrzedkBada Sejmowi koncepcj przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju PACSTWOWA RADA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ Organ doradczy w sprawie kpzk RZDOWE CENTRUM STUDIÓW STRATEGICZNYCH " PaDstwowa jednostka organizacyjna " Programowanie i prognozowanie rozwoju gospodarczego oraz zagospodarowania przestrzennego " Sporzdzanie kpzk oraz inne koncepcje i programy planistyczne MINISTROWIE Sporzdzanie programów zawierajcych zadania rzdowe sBu|ce realizacji inwestycji celu publicznego. MINISTER BUDOWNICTWA " WBa[ciwy dla gospodarki przestrzennej " Koordynacja dziaBaD planistycznych w województwach z planowaniem krajowym oraz prowadzenie wspóBpracy planistycznej przygranicznej i transgranicznej GAÓWNA KOMISJA URBANISTYCZNO - ARCHITEKTONICZNA " DziaBa przy Ministerstwie Infrastruktury " Organ doradczy SEJM " Tworzy podstawy porzdku prawnego w tym porzdku planistycznego (ustawy regulujce system planowania przestrzennego i gospodarki przestrzennej) " Sprawuje kontrol nad Rad Ministrów " Uchwala akty planistyczne okre[lajce podstawowe kierunki rozwoju gospodarczego i przestrzennego kraju (w tym przyjmuje kpzk) 14 KORZYZCI / NIEKORZYZCI KONCENTRACJI KORZYZCI / NIEKORZYZCI KONCENTRACJI " Korzy[ci skali  korzy[ci wewntrzne " Korzy[ci aglomeracji (wspólnej lokalizacji, urbanizacji)  korzy[ci zewntrzne " Niekorzy[ci aglomeracji KORZYZCI SKALI KORZYZCI SKALI Przestrzenne konsekwencje skali Wielko[ produkcji w danym przedsibiorstwie nie jest czynnikiem przestrzennym, ale mo|e mie znaczenie dla zagospodarowania przestrzennego (liczba i rozmieszczenie przedsibiorstw  im wiksze przedsibiorstwa tym mniejsza ich liczba i rzadszy ukBad przestrzenny) Przyczyny powstawania korzy[ci skali " Specjalizacja pracy i wyposa|enia technicznego, " Utrzymywanie mniejszych rezerw w przeliczeniu na jednostk produkcji, " Korzystniejsze warunki zakupy du|ych partii surowców i póBfabrykatów, energii, " PeBne wykorzystanie mocy przerobowej maszyn i urzdzeD. Stopniowo zaczynaj dominowa maBe i [rednie przedsibiorstwa  pojawiaj si o[rodki skupiajce dziaBalno[ produkcyjn i usBugow w przestrzeni (wykorzystanie korzy[ci wspólnej lokalizacji) Korzy[ci wspólnej lokalizacji " Wynikajce z dobrej reputacji wysokiej jako[ci wyrobów produkowanych na wyspecjalizowanych obszarach " Wynikajce z innowacyjno[ci konkurujcych ze sob przedsibiorstw ( uczenie si od ssiadów nowoczesnych metod produkcji i organizacji) " Wynikajce z powstawania wysoko wykwalifikowanych zasobów kadr " Wynikajce z wikszej sprawno[ci firm obsBugujcych biznes (transport, handel, banki, ubezpieczenia,...) " Wynikajce z kooperacji, wspóBpracy i podziaBu pracy (szczególnie wspóBpraca maBych i [rednich z du|ymi) KORZYZCI URBANIZACJI KORZYZCI URBANIZACJI " WzBy komunikacyjne (udogodnienia transportowe, redukcja kosztów transportu) " Redukcja mas przewozowych dziki lokalnemu rynkowi zbytu " Zró|nicowany i zasobny rynek pracy (wysokie kwalifikacje) " Istniejca infrastruktura techniczna i spoBeczna " Mo|liwo[ci wspóBpracy z o[rodkami badawczo-rozwojowymi i uczelniami wy|szymi. NIEKORZYZCI AGLOMERACJI NIEKORZYZCI AGLOMERACJI " Wzrost cen terenów budowlanych, ograniczony dostp do nowych terenów pod inwestycje, wzrost cen mieszkaD, wzrost kosztów utrzymania, " Obni|enie rentowno[ci firm (wzrost pBac, wzrost kosztów dzier|awy terenów,...) " Nadmierne zatBoczenie w transporcie miejskim 15 " Obni|enie si poziomu usBug publicznych (przeci|enie mo|liwo[ci infrastruktury), pogorszenie jako[ci pracy administracji publicznej, " Pogorszenie jako[ci [rodowiska naturalnego (nadmierne skupienie zródeB emisji), wzrost kosztów ochrony [rodowiska " Patologie spoBeczne wynikajce z nadmiernego zatBoczenia, gsto[ci zabudowy, przestrzennego skupienia biedy, separacji przestrzennej rejonów bogactwa, spadek poczucia bezpieczeDstwa, przestpczo[, wandalizm, Batwo[ rozprzestrzeniania si chorób zakaznych KONCEPCJA POLITYKI PRZESTRZENNEGO KONCEPCJA POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU (KPZK) ZAGOSPODAROWANIA KRAJU (KPZK) Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. o ogBoszeniu Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. (Mon. Pol. Nr 26 z dnia 16 sierpnia 2001 r. poz. 432) KONCEPCJA POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU KONCEPCJA POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU PRZEDMIOTEM jest polityka, a wic [wiadome oddziaBywanie na zagospodarowanie kraju w sposób wspóBzale|ny z priorytetami strategii jego rozwoju, PODMIOTEM jest Rzd, co - zgodnie z zasad subsydiarno[ci - odpowiednio ogranicza zakres problemowy Koncepcji, ODBIORCAMI s wszystkie podmioty publiczne i prywatne, zainteresowane zamierzeniami Rzdu w sferze polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, Relacje midzy polityk przestrzenn Rzdu a polityk przestrzenn samorzdów lokalnych i ich ponadlokalnych organizacji s oparte, w procesie tworzenia Koncepcji, na procedurach iteracyjnych oraz na procedurach negocjacyjnych w procesach ich realizacji. KONCEPCJA TO PLANOWANIE STRATEGICZNE KONCEPCJA TO PLANOWANIE STRATEGICZNE Oznacza to, |e Koncepcja nie peBni funkcji nadrzdnego planu przestrzennego zagospodarowania, wyznaczajcego fizyczne rozmieszczenie inwestycji publicznych, dostarcza natomiast przesBanek do sporzdzania programów zawierajcych zadania rzdowe. Prezentowana jest w formie sukcesywnie sporzdzanych raportów, których zakres tematyczny, zasig czasowy i forma mog by zmienne. UWARUNKOWANIA PRZEKSZTAACEC ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO KRAJU UWARUNKOWANIA PRZEKSZTAACEC ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO KRAJU Uwarunkowania przeksztaBceD zagospodarowania przestrzennego kraju wynikaj z: 1. globalnych i europejskich megatrendów i wyzwaD rozwoju a. cywilizacja informacyjna stanowica wyznacznik rozwoju kraju w systemie [wiatowym, w którym ludzie, ich kwalifikacje, postawy i sposób organizowania staj si wspóBcze[nie gBówn siB motoryczn rozwoju, a dotychczasowe rozmieszczenie surowców i majtku produkcyjnego odgrywa coraz mniejsz rol w przeksztaBceniach przestrzennego zagospodarowania kraju; b. globalizacja gospodarki - jako wyzwanie efektywno[ciowe i modernizacyjne, ksztaBtujce konkurencyjno[ polskiej przestrzeni w systemie europejskim i [wiatowym; 16 c. ekorozwój - jako wyzwanie ogólnocywilizacyjne XXI wieku okre[lajce nowe warto[ci, dBugofalowe cele strategiczne, uwarunkowania i kryteria ekologiczne rozwoju i przestrzennego zagospodarowania kraju; d. demokracja - jako wyzwanie polityczne wyznaczajce gBówne kryteria ksztaBtowania organizacji terytorialnej kraju zgodnie z reguBami funkcjonowania otwartego spoBeczeDstwa obywatelskiego i zdecentralizowanego paDstwa unitarnego; e. integracja polskiej przestrzeni z przestrzeni europejsk jako wyzwanie, które bdzie tworzy korzystne warunki asymilacji [wiatowych megatrendów w rozwoju spoBeczno-gospodarczym kraju w XXI wieku, wBczajc Polsk w jeden ze [wiatowych biegunów przyspieszonego rozwoju. 2. czynników o znaczeniu europejskim i ogólnokrajowym a. zwrotnikowe poBo|enie Polski w przestrzeni europejskiej wi|ce jej naturalne interesy narodowe z krajami poBo|onymi wokóB Morza BaBtyckiego (Europejski Region BaBtycki), z Niemcami i krajami Europy Zachodniej, z grup krajów Europy Zrodkowej (Grupa Wyszehradzk), z Rosj, BiaBorusi i Ukrain oraz z krajami Europy PoBudniowo-Wschodniej (BuBgaria, Rumunia), tworzc wa|ne politycznie ogniwo przestrzeni europejskiej z wielo[ci wspólnych interesów, lecz tak|e i sytuacji potencjalnie konfliktogennych oraz realnie konfliktowych; b. historycznie uksztaBtowana struktura przestrzenna kraju, której zasadnicza proporcjonalno[ tworzy korzystne warunki dynamizacji rozwoju kraju; utrwalone za[ w procesie dotychczasowego rozwoju dysproporcje w poziomie zagospodarowania wystpujce midzy zachodni a póBnocno-wschodni i wschodni jego cz[ci - tworz istotne zagro|enie osignicia celów strategicznych; c. walory [rodowiska przyrodniczego, którego bogactwo stwarza korzystne warunki szybkiego osignicia europejskich parametrów rozwoju i standardów |ycia polskiego spoBeczeDstwa, a unikatowe warto[ci ró|norodno[ci biologicznej wskazuj na to, |e imperatywem musi sta si przestrzeganie zasad rozwoju ekologicznie uwarunkowanego; d. przesBanki demograficzne, które wskazuj na konieczno[ racjonalnego zagospodarowania znaczcego ekonomicznie przyrostu zasobów pracy ju| do roku 2009 (ok. 2 mln), co przy niskiej mobilno[ci przestrzennej spoBeczeDstwa i skali bezrobocia i jego koncentracji przestrzennej (w tym ok. 1 mln bezrobocia ukrytego w rolnictwie) stanowi powa|ne wyzwanie dla gospodarki narodowej, a tak|e dla restrukturyzacji systemu edukacji powizanego z przebudow sieci szkóB [rednich i wy|szych (co stanowi podstawy do dynamizacji rozwoju kraju). SYSTEM STRATEGICZNYCH CELÓW ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO SYSTEM STRATEGICZNYCH CELÓW ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO KRAJU KRAJU GBówn przesBank okre[lajc system celów jest dynamizacja rozwoju i przeBamanie zapóznienia cywilizacyjnego przez ksztaBtowanie: " przestrzeni otwartej na Europ i [wiat, która generuje europejskie i [wiatowe relacje i powizania; " przestrzeni konkurencyjnej, innowacyjnej i efektywnej, która tworzy warunki umo|liwiajce uzyskiwanie przez podmioty gospodarujce konkurencyjnych efektów; " przestrzeni czystej ekologicznie, która tworzy warunki stabilnego i wielopokoleniowo zrównowa|onego rozwoju; " przestrzeni zró|nicowanej, która umo|liwia wykorzystanie zró|nicowanych przestrzennie zasobów kraju; 17 " przestrzeni politycznie zdecentralizowanej, w której samorzdy lokalne i regionalne mogByby realizowa zró|nicowane przestrzennie cele w ramach unitarnego paDstwa demokratycznego. GBówny motyw i cel generalny Historyczna konieczno[ i szansa dynamizacji rozwoju i osignicia na tej drodze europejskich standardów |ycia spoBeczeDstwa poprzez istotne zwikszenie konkurencyjno[ci gospodarki narodowej w otwartym systemie [wiatowym System celów - ksztaBtowanie mechanizmów generujcych efektywny ekonomicznie rozwój - poprawa standardu cywilizacyjnego - ochrona i racjonalne ksztaBtowanie [rodowiska przyrodniczego - ochrona dziedzictwa kulturowego - podnoszenie bezpieczeDstwa paDstwa Zwornikiem spinajcym system celów strategicznych jest ksztaBtowanie Badu przestrzennego. GENERALNE KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU GENERALNE KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU 1. dynamizacja polskiej przestrzeni w europejskim systemie konkurencji, innowacyjno[ci i efektywno[ci 2. ekologizacja 3. restrukturyzacja ogniw struktury przestrzennej kraju zdeformowanych przez procesy historycznego rozwoju 4. wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich 5. modernizacja adaptacyjna caBej struktury przestrzennego zagospodarowania kraju 6. generowanie zró|nicowanej regionalnie aktywno[ci spoBeczno-gospodarczej NARZDZIA POLITYKI PRZESTRZENNEGO NARZDZIA POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU ZAGOSPODAROWANIA KRAJU 1. Ustawodawstwo z zakresu zagospodarowania przestrzennego 2. Instrumenty gospodarcze 3. Inwestycje publiczne INSTRUMENTY GOSPODARCZE INSTRUMENTY GOSPODARCZE Jedynym ustalanym urzdowo czynnikiem cenowym, który ma istotny, chocia| po[redni, wpByw na gospodark przestrzenn, jest cena kwintala |yta, publikowana regularnie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Cena ta jest stosowana przez uprawnionych taksatorów nieruchomo[ci do ustalania warto[ci gruntów rolnych. Czynnik ten nabierze wikszego znaczenia po wprowadzeniu systemu katastralnego przy okre[laniu warto[ci katastralnej nieruchomo[ci. Instrumenty gospodarcze " Ulgi inwestycyjne w podatku dochodowym " Podatek od nieruchomo[ci 18 " Specjalne strefy ekonomiczne INWESTYCJE PUBLICZNE INWESTYCJE PUBLICZNE INWESTYCJE PUBLICZNE programy zawierajce zadania rzdowe sBu|ce realizacji celów publicznych Procesy transformacji struktury spoBeczno - gospodarczej w wyniku realizacji dBugookresowych celów rozwoju spoBeczno - gospodarczego 1. Restrukturyzacja technologiczna przemysBu 2. Zmiana struktury i tempa procesu industrializacji 3. Strukturalna reforma polskiego systemu edukacji 4. Restrukturyzacja rolnictwa 5. Restrukturyzacja zagospodarowania rekreacyjnego 6. Budowa i rozbudowa nowoczesnej infrastruktury technicznej Restrukturyzacja technologiczna przemysBu " oraz transformacja jego struktury od przemysBu ci|kiego, surowcowo-energetycznego do przemysBu wysokiej technologii stanie si siB napdow restrukturyzacji regionów tradycyjnie "uprzemysBowionych", " powodowa bdzie zasadnicze zmniejszenie emisji zanieczyszczeD wody, atmosfery i gleby oraz spadek zasobochBonno[ci rozwoju gospodarczego wraz ze wszystkimi pozytywnymi skutkami dla [rodowiska i dalszego rozwoju; " restrukturyzacja co najmniej, ale i przede wszystkim - Górno[lski Okrg PrzemysBowy, aglomeracja Bódzka, waBbrzyski okrg przemysBowy, aglomeracja krakowska; dwa okrgi wydobycia surowców bd stopniowo wyczerpywa swoje zdolno[ci produkcyjne (Dolno[lskie i KoniDskie ZagBbie Wglowe), a nastpnie pozostaBe. Zmiana struktury i tempa procesu industrializacji stanie si podstaw przeksztaBceD strukturalnych procesu urbanizacji przez: " zmniejszenie udziaBu zatrudnienia w sektorach: I (rolnictwo, le[nictwo), II (przemysB i budownictwo) oraz wzrost w sektorze III (usBugi) i IV (nauka); " wzrost poziomu urbanizacji (udziaB ludno[ci miejskiej w ludno[ci ogóBem) oraz udziaBu ludno[ci pozarolniczej w ludno[ci wiejskiej; " zmiany w strukturze przestrzennej urbanizacji w drodze racjonalizacji rozwoju demograficznego aglomeracji i okrgów przemysBowych Polski poBudniowej; wraz z tym mo|e nastpi wzrost kilkunastu miast i aglomeracji i przyspieszony rozwój kilku miast (4- 6), które mog sta si nowymi biegunami dynamizacji o znaczeniu europejskim. Strukturalna reforma polskiego systemu edukacji w kierunku nowych wyzwaD spoBeczeDstwa informacyjnego stanie si motoryczn siB napdow innowacyjno[ci spoBeczeDstwa i jego otwarcia na Europ i [wiat XXI wieku. Restrukturyzacja rolnictwa poprzez przemiany wBasno[ciowe i przeksztaBcanie struktury agrarnej (prywatyzacja PGR-ów, staBy wzrost powierzchni gospodarstw rolnych) spowoduje zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie oraz stopniow eliminacj upraw na najgorszych gruntach i uproduktywnienie najlepszych. Restrukturyzacja zagospodarowania rekreacyjnego poprzez prywatyzacj bazy turystycznej oraz rozbudow i unowocze[nienie infrastruktury technicznej generowa bdzie rozwój spoBeczno-gospodarczy ekologicznie niezdegradowanych regionów Polski póBnocnej i poBudniowej. 19 Budowa i rozbudowa nowoczesnej infrastruktury technicznej podwy|sza bdzie sprawno[ funkcjonowania gospodarki, paDstwa i spoBeczeDstwa i ich powizaD z przestrzeni europejsk. Otwarty system przestrzenny kraju dynamizujcy przeksztaBcenia polskiej przestrzeni w pierwszych dziesicioleciach XXI wieku mogByby tworzy: 1. europejski i krajowy system infrastruktury technicznej, której konstrukcj no[n bdzie system autostrad i dróg ekspresowych, zmodernizowanych kolei, portów morskich i lotnisk oraz system energetyczny i gospodarki wodnej; 2. metropolia stoBeczna, której ranga i szansa w systemie europejskim jest wspóBcze[nie porównywalna z Wiedniem, Marsyli, Genew, Tuluz, Neapolem, Dortmundem, Antwerpi, Kijowem, Prag i Budapesztem; wzrost jej znaczenia jest potencjalnie mo|liwy, jednak pod warunkiem, |e Warszawa sama znajdzie i uruchomi siBy modernizacyjne, po to, aby sta si atrakcyjnym i konkurencyjnym miejscem lokalizacji kapitaBu, innowacyjno[ci i przedsibiorczo[ci europejskiej; 3. zbiór potencjalnych biegunów (o[rodków) rozwoju spoBeczno-gospodarczego o znaczeniu europejskim (tzw. europoli), które w procesie konkurencji midzynarodowej (europejskiej) tworzy bd coraz silniejsze wzBy przedsibiorczo[ci i innowacji oddziaBywujce na caB polsk i europejsk przestrzeD; powstawa one bd w procesie europejskiej konkurencji warto[ci miejsca dla lokalizacji kapitaBu i przedsibiorczo[ci; EUROPOLE EUROPOLE Analizy wskazuj, |e jako ksztaBtujce si europole, z najwy|szymi szansami na dalszy rozwój, mo|na ju| traktowa: " Warszaw, " Trójmiasto, " PoznaD " Kraków; Do o[rodków, które mog potencjalnie w dBu|szym okresie czasu osign t szans, w ukBadzie konkurencji europejskiej, mo|na zaliczy: " Szczecin, " WrocBaw, " Aódz, " Katowice, " Lublin, " BiaBystok, " Rzeszów " bipolarn aglomeracj Bydgoszcz - ToruD; Europole - kryteria nawizujce do standardów europejskich: " wielofunkcyjny charakter, z szans na rozwój funkcji o znaczeniu europejskim, " potencjaB demograficzny przekraczajcy 0,5 mln mieszkaDców z trwaB perspektyw wzrostu, " zBo|ona struktura zatrudnienia z mo|liwo[ciami jego wzrostu w przemysBach wysokiej techniki, nauce i ksztaBceniu kadr oraz instytucjach publicznych o znaczeniu ogólnopolskim i europejskim, 20 " wzBowe poBo|enie w systemie komunikacji europejskiej (wzeB autostradowy, kolejowy, telekomunikacyjny, lotniczy, |eglugowy), " uksztaBtowany o[rodek nauki, szkolnictwa wy|szego, kultury narodowej, " wysoka jako[ [rodowiska czBowieka (przyrodniczego i antropogenicznego), zapewniajca szybkie osignicie europejskich standardów warunków |ycia, " du|y i chBonny rynek inwestycyjny i konsumpcyjny. 4. pasma potencjalnie najwy|szej innowacyjno[ci i aktywno[ci spoBeczno-gospodarczej ksztaBtujce si wspóBzale|nie z budow i modernizacj midzynarodowego i krajowego systemu infrastruktury technicznej (gBównym jego elementem bdzie system autostrad i linii kolejowych, telekomunikacyjnych, paliwowo-energetycznych); 5. sie krajowych, ponadregionalnych i regionalnych o[rodków równowa|enia rozwoju kreowanych w strefach, które z powodu historycznie uksztaBtowanego opóznienia cywilizacyjnego i recesji okresu transformacji ustrojowej wymagaj aktywizacji przy pomocy czynników zewntrznych, inaczej grozi im trwaBa peryferyzacja i marginalizacja. 6. strefy i o[rodki gospodarki turystycznej, w których najwy|sze w kraju walory [rodowiska przyrodniczego i unikatowe warto[ci kultury materialnej pobudza bd popyt europejski - gBówne zródBo ich potencjalnej aktywizacji; 7. europejska i krajowa sie ekologiczna ochrony i ksztaBtowania [rodowiska przyrodniczego. Aglomeracja Bódzka " na pocztku lat 90. kulminacyjna faza kryzysu strukturalnego " Obecne o|ywienie (jest zwizane z czynnikami koniunkturalnymi) mo|e si okaza nietrwaBe " czynniki endogeniczne (zakumulowane know-how, potencjaB badawczy Bódzkich uczelni, lokalny kapitaB) pozwol na rozwinicie dziaBalno[ci przemysBowych o zaawansowanym poziomie technologii " funkcje transportowe w skali krajowej i midzynarodowej " nale|y d|y do lepszego powizania Aodzi i Warszawy (wyzwoliBoby to nowe efekty skali, umo|liwiBo specjalizacj i zwikszyBo potencjaB tego dwubiegunowego zespoBu do poziomu liczcego si w skali europejskiej 21

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
projekt załozen ustawy o gospodarce przestrzennej
chow zwierzat gospodarskich i towarzyszacych wyklady sem III
Gospodarka wodna wykład14
notatek pl wyklad 5 planowanie przestrzenne wyklad
Ekonomika gospodarki żywnościowej wykład 1
Kataster a gospodarka nieruchomościami wykład 9
KLASYCZNE TEORIE GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ
Egzamin matematyka gospodarka przestrzenna I rok uwm
GOSPODARKA PRZESTRZENNA (1)
Kataster a gospodarka nieruchomościami wykład 3
wykaz zajęć 1 kierunek gospodarka przestrzenna 2009 2010
wykaz zajęć 2 kierunek gospodarka przestrzenna 2009 2010
Kataster a gospodarka nieruchomościami wykład 1
Kataster a gospodarka nieruchomościami wykład 5

więcej podobnych podstron