Kazimierz Szulborski*
Lech Wysokiński**
OCENA WSPÓA
PRACY KONSTRUKCJI Z PODA
OŻEM
W DIAGNOZOWANIU USZKODZEC
BUDOWLI
1. Wstęp
Analizując przyczyny przechyleń, ugięć i zarysowań budowli, zwykle przyczyny
szukamy w podatności (sztywności) podłoża. Wzajemne oddziaływanie budowli i podłoża
powoduje zazwyczaj zmiany układu sił i naprężeń w konstrukcji. Zwykle stosunek
sztywnoÅ›ci podÅ‚oża do sztywnoÅ›ci konstrukcji różni siÄ™ o 2 ÷ 3 rzÄ™dy. PodÅ‚oże z jego
naturalną zmiennością  zostało nam dane w czasie i przestrzeni, a konstrukcja dopiero
powstaje, co znaczy, że możemy ją kształtować, a w czasie wykonywania zmienia się jej
sztywność od 0 do jakiejś skończonej wielkości. Każde nadbudowane piętro w budynku to
znaczna zmiana sztywności. Zwykle, gdy wybudujemy 3  4 kondygnację obiekt reaguje już
jako sztywna bryła. Trzeba wiedzieć, że gdy są problemy ze złym, podatnym podłożem,
zwykle dają one o sobie znać już od początku budowy i w porę zauważenie odkształceń może
jeszcze nas uratować przed uszkodzeniami konstrukcji.
Najkrócej zasadę powstawania uszkodzeń w wyniku odkształceń podłoża wyraża
schemat na Rys. 1.
Rys. 1. Odkształcenia budynków na gruntach o różnej podatności [2]
Ze schematu tego można wyprowadzać praktyczne wnioski przy analizie rzeczywistych
przypadków uszkodzeń w budynkach.
*
prof. dr hab. inż.  Politechnika Warszawska
**
prof. dr hab. inż. - Instytut Techniki Budowlanej
 Ocena pracy ustroju budowlanego posadowionego na określonym podłożu ma trzy
aspekty:
1) Rozkład naprężeń i odkształceń (osiadań) w podłożu jako skutek oddziaływań
obiektu (zagadnienie mechaniki gruntów)
2) Rozkład oddziaływań na fundament i jego reakcja zależna od sztywności i
podatności podłoża (zadanie kontaktowe)
3) Wpływ sztywności nadbudowy na wartości osiadań i odporu podłoża oraz praca
całej konstrukcji (zadanie pełne)
Dla fundamentów tradycyjnych jak ławy, stopy, ruszty, płyty zagadnienia te są dobrze
poznane i zgromadzony jest obszerny materiał porównawczy. W ostatnich kilkunastu latach
powstają nowe typy posadowień, związanych z budową głębokich podpiwniczeń, co
powoduje konieczność podsumowania obserwacji i dokonania pierwszych uogólnień.
Trzeba też pamiętać, że teorie mechaniki, które stosujemy do oceny pracy budowli,
zakładają uproszczenia, posługują się modelami, które niekiedy znacznie różnią się od
rzeczywistych warunków, z którymi się spotykamy. Występuje to może w większym stopniu
w ocenie podłoża, ale także i ocenie konstrukcji, np. sztywność węzłów i połączeń zwykle nie
jest możliwe do dokładnego oszacowania.
W dalszym ciągu naszego przeglądowego referatu chcemy podać przykłady ilustrujące
zagadnienia praktyczne, przydatne rzeczoznawcom budowlanym, jak klasyfikacja uszkodzeń
budowli, a także systematykę opracowań i ekspertyz, które wykonujemy dla konstrukcji
budowlanych.
2. Proponowane definicje
W pracy stosowane będą następujące terminy, skale i klasyfikacje:
Uszkodzenia trwałe
Rysa  widoczna na elemencie nieciągłość o niewielkiej zwykle długości i rozwartości
do 0,1 mm.
Pęknięcie  deformacja o znacznej długości (np. przez całą długość ściany) zwykle
dzieląca element na oddzielne części (na przestrzał).
Szczelina  rysa lub pęknięcie o znacznej szerokości zwykle więcej od 0,5 mm.
Odkształcenia odwracalne
Ugięcie  przemieszczenie osi odkształconej elementu w dół
Wygięcie  przemieszczenie osi odkształconej elementu w górę
Skala uszkodzeń dla oceny stanu budynków stosowana w Zakładzie Geotechniki ITB
0  pomijalne
Brak widocznych rys lub pojedyncze włosowate rysy na tynkach.
1  bardzo małe
Drobne rysy w ścianach zewnętrznych, głównie przy otworach okiennych i drzwiowych
o dÅ‚ugoÅ›ci do 25 cm, widoczne przy dokÅ‚adnych oglÄ™dzinach (w iloÅ›ci 1 ÷ 5 w Å›cianie).
Pojedyncze zarysowania ścian działowych.
Uszkodzenia wystroju elewacji.
2  małe
Wyraz
ne (do 0,5 mm) pojedyncze rysy w ścianach zewnętrznych (głównie w pasach
międzyokiennych), niewidoczne od wewnątrz (nie przechodzące przez całą grubość
ściany).
Pojedyncze zarysowania ścian nośnych przy otworach okiennych i drzwiowych.
Nieliczne zarysowania stropów wzdłuż belek.
Spękania ścian działowych.
Zaznaczające się zarysowania na połączeniach płyt.
3  średnie
Spękania ścian nośnych o rozwarciu do 1 mm, o długości nie przekraczającej jednej
kondygnacji.
Zarysowania stropów wzdłuż belek (do 1 mm), występujące na większości kondygnacji.
Liczne spękania i wydzielanie się ścian działowych i wypełniających (o rozwarciu
>1 mm), powtarzajÄ…ce siÄ™ na kilku kondygnacjach.
4  poważne
SpÄ™kania Å›cian noÅ›nych o rozwarciu 1 ÷ 5 mm.
Spękania ścian zewnętrznych przy otworach okiennych i drzwiowych, łączące trzy
otwory, o rozwarciu >1 mm, przechodzące przez całą grubość ściany.
Spękania ścian >1 mm o długości większej niż jedna kondygnacja.
Zarysowania stropów wzdÅ‚uż belek, powtarzajÄ…ce siÄ™ w pionie, o rozwarciu 1 ÷ 5 mm.
Zarysowania stropów prostopadłe do belek.
5  bardzo poważne
Spękania ścian nośnych o rozwarciu >5 mm, zwłaszcza przechodzące przez kilka
kondygnacji.
Spękania stropów o rozwarciu >5 mm.
Skala ocen stanu konstrukcji lub elementów konstrukcji
Mając na względzie skalę uszkodzeń, autorzy referatu przyjęli następujące definicje
ocen stanów elementów konstrukcji i konstrukcji:
Stan zadowalający  elementy nie wykazują zarysowań, nadmiernych ugięć i śladów
korozji.
Stan mało zadowalający  elementy wykazują niewielkie zarysowania, nieznaczne
ugięcia oraz objawy korozji powierzchniowej, plamy i wykwity na tynkach, nieszczelność
pokrycia, itp.
Stan niezadowalający  elementy uległy znacznej korozji, wykazują objawy znacznych
ugięć, uszkodzenia (odpadanie) tynków, itp.
Stan przedawaryjny  elementy wykazują ugięcia i zarysowania, świadczące o
przekroczeniu stanu granicznego użytkowalności lub nośności.
Stan awaryjny  konstrukcja wykazuje trwałe uszkodzenia i silne zarysowania,
pęknięcia, miejscową utratę stateczności, itp.
Katastrofa budowlana  niezamierzone gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego
lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń
formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.
 Wyniki rejestracji uszkodzeń i badań konstrukcji omawiamy w opiniach, ocenach,
orzeczeniach i ekspertyzach. Dla podkreślenia różnego zakresu i kompetencji tych opracowań
podajemy propozycje ich definicji:
Opinia techniczna dotyczy określonych rozwiązań projektowych, zdarzeń lub zjawisk z
procesu realizacji lub użytkowania. Może zawierać również osąd rozwiązań materiałowych
oraz nakładów finansowych.
Ocena techniczna dotyczy określonych zdarzeń, zjawisk lub procesów bez podawania
przyczyn, ale z oceną zagrożeń i stanu obiektu.
Orzeczenia techniczne zawiera ocenę rozwiązań technicznych, zjawisk i zdarzeń
zachodzących w procesie projektowania, realizacji oraz użytkowania obiektu budowlanego.
Może również obejmować ocenę poszczególnych elementów konstrukcyjnych, elementów
ogólnobudowlanych, ocenę rozwiązań technologicznych i materiałowych oraz ocenę
nakładów finansowych.
W przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń lub zjawisk określa przyczyny ich
powstania oraz formułuje ocenę końcową.
Orzeczenie techniczne wykonuje osoba uprawniona.
Ekspertyza techniczna zawiera dokumentację i ocenę zjawisk zdarzeń i procesów
zachodzących w czasie realizacji lub użytkowania obiektu budowlanego. Obejmuje ona na
ogół inwentaryzację uszkodzeń elementów konstrukcyjnych i elementów
ogólnobudowlanych, badania podłoża gruntowego, badania kontrolne podstawowych
materiałów konstrukcyjnych, badania mechaniczno  strukturalne wbudowanych materiałów.
Zawiera także sprawdzającą analizę statyczną elementów i ustroju konstrukcyjnego, ocenę
rozwiązań technologicznych w poszczególnych fazach realizacji obiektu, określa i podaje
główne przyczyny uszkodzeń, proponuje zalecenia i wariantowe sposoby wzmocnienia
uszkodzonych elementów budynku oraz formułuje wnioski końcowe.
EkspertyzÄ™ wykonuje uprawniony rzeczoznawca.
Tablica 1. Zakres pojęciowy opracowań wykonanych w trakcie diagnostyki
budowlanej
Nazwa Zakres Uprawnienia
opinia dotyczy dowolnego zagadnienia -
ocena nie podaje przyczyn, podaje stan -
orzeczenie podaje też przyczynę uprawniona osoba
ekspertyza podaje także środki zaradcze rzeczoznawca
3. Modele opisu współpracy podłoża z obiektem
3.1. Zasady pracy fundamentów
Współpraca obiektu z podłożem realizuje się za pośrednictwem fundamentu. W
obliczeniach fundamentów bezpośrednich stosuje się następujące modele obliczeniowe jak:
fundamenty wiotkie, sztywne, sprężyste i inne np. sprężysto-plastyczne możliwe dzięki
stosowaniu metody MES.
Fundamenty wiotkie. Założenie to przyjmuje norma PN-81/B-03020 Rys. 2. Wykres
naprężeń w podłożu powstaje od sumy oddziaływań punktowych (rzędne ze wzorem
Boussinesqce). Podłoże przyjmujemy jako półprzestrzeń sprężystą.
Rys. 2. Sumowanie naprężeń pod fundamentem wiotkim wg [10]
Fundamenty sztywne. W wyniku nacisku powstają na krawędziach strefy
uplastycznienia, które powiększają się w wyniku przyrostu naprężeń prowadząc w
konsekwencji do utraty nośności.
Rys. 3. Osiadanie fundamentu i odkształcenia podłoża w miarę wzrostu obciążenia wg [19]
Fundamenty sprężyste. Najczęściej stosuje się tu podejście Winklera, rozwinięte przez
Zemoczkina, Sinicyna [10]. Przyjmuje się ustrój zastępczy fundamentu na sprężystym
podłożu. Belka fundamentowa ma określoną sztywność (EJ). Pod każdym wydzielonym
elementem możemy mieć grunt o innych właściwościach mechanicznych. Wszystkie reakcje
podporowe zależne są od wszystkich sił działających na belkę i poddające się sprężyście
podłoże. Przemieszczenie każdego punktu fundamentu jest zatem ugięciem belki wskutek
działających na nią sił i reakcji (obciążenie od konstrukcji  od góry i opór gruntu  od dołu ).
Przemieszczenie pod każdym z punktów jest wynikiem osiadań. Przyjmowanie wartości
osiadań, które pozwalają wyznaczać stałe sprężyste Ki jest trudne, bo wartości te praktycznie
mogą być tylko szacowane z wyników znanych osiadań budowli na podobnych podłożach
(nie można ich wyznaczać laboratoryjne ani w badaniach polowych).
 Metoda obliczeń fundamentów na sprężystym podłożu ma duże znaczenie dla
konstruowania rusztów i płyt. Zwłaszcza przy złożonych obciążeniach. Możliwości, które
daje nam obecnie komputer pozwalają na dokładniejszą analizę konstrukcji. Rozwinięciem
metody  Winklera jest SES metoda sztywnych elementów skończonych. Przykład
schematyzacji fundamentu do obliczeń pokazuje Rys. 4.
Rys. 4. Ustrój zastępczy belki na sprężystym podłożu
Powłoki fundamentowe wykonuje się w szczególnych przypadkach np. na bardzo
słabym podłożu gruntowym. Stosuje się tu teorię dz
wigarów powierzchniowych na
sprężystym podłożu z uwzględnieniem tarcia między powłoką fundamentową a podłożem.
Przykład analizy współpracy konstrukcji z podłożem przy głębokich piwnicach
nowoczesnego budynku podajemy poniżej.
3.2. Obliczenia metodÄ… MES
Budynek przy ul. A
uckiej w Warszawie
W 2003 roku zakończono realizację żelbetowej konstrukcji monolitycznej budynku
wysokościowego przy ul. A
uckiej w Warszawie. Jego całkowita wysokość, wraz ze
stalowymi wieżyczkami na dachu, wyniesie około 115 m. Projekt i realizację części
podziemnej budynku opisano w artykule [17] także [5][20]. Poniżej omówione zostanie
rozwiązanie projektowe części podziemnej. Przedstawiono też analizę osiadań budynku, wraz
z ich weryfikacją opartą na pomiarach modułów sprężystości gruntu z poziomu dna wykopu
oraz geodezyjnych pomiarach osiadań płyty fundamentowej.
Dane o budynku i posadowieniu
Budynek ma 30 kondygnacji nadziemnych oraz cztery kondygnacje podziemne. Jego
kubatura wynosi około 141 000 m3, a powierzchnia użytkowa około 45 000 m2. Budynek w
rzucie zbliżony jest do prostokąta o wymiarach 78,5 x 36,0 m.
Konstrukcję nośną oraz poziome usztywnienie budynku stanowi układ żelbetowych
ścian i belkościan oraz szyby windowe. Ściany zaprojektowano o grubości od 45 cm w części
podziemnej do 25 i 20 cm w kondygnacjach mieszkalnych. Grubości stropów żelbetowych
monolitycznych zróżnicowano w zależności od obciążenia. W części garażowej i biurowej
przyjęto grubość 26 cm, a w części mieszkalnej 20 cm.
W części garażowo-biurowej zaprojektowano konstrukcję płytowo-słupową. Słupy
szkieletu mają przekrój poprzeczny 40 x 40 i 50 x 50 cm.
Budynek posadowiono bezpośrednio na płycie fundamentowej grubości 2,2 m,
wykonanej z betonu klasy B35, o stopniu wodoszczelności W8. Zewnętrzne ściany
podziemnej (garażowej) części budynku wykonano jako żelbetowe ściany szczelinowe
grubości 80 cm.
Podziemną część budynku wykonano metodą  podstropową bez użycia rozpór
stalowych. W pierwszym etapie wykonano wykop do poziomu stropu  -1 . Następnie na
wyrównanym gruncie (podsypka z piasku) ułożono deskowanie do wykonania konstrukcji
żelbetowej stropu  -1 . Konstrukcję żelbetową stropu  -1 oparto na uprzednio wykonanych z
poziomu terenu tymczasowych słupach stalowych z dwóch dwuteowników 450 i 500. Po
zabetonowaniu, konstrukcja stropów stanowiła poziome rozparcie ścian szczelinowych. W
kolejnej fazie, przez pozostawione w stropie  -1 otwory technologiczne wybierano grunt do
poziomu stropów  -2 . Analogicznie realizowano konstrukcje pozostałych stropów  -3 i
 -4 , a następnie płyty fundamentowej. Ostatnia faza realizacji części podziemnej budynku
obejmowała wykonanie stropu  0 oraz dodatkowe uszczelnienie styków sekcji ścian
szczelinowych.
Metoda  podstropowa realizacji części podziemnej budynku wpłynęła znacząco na
ograniczenie poziomych przemieszczeń poszczególnych sekcji ścian szczelinowych oraz
poziomych i pionowych przemieszczeń zabudowy sąsiedniej.
Warunki geotechniczne
Pod warstwą nasypów niebudowlanych (ok. 2,5 m) zalegają piaski pylaste i drobne w
stanie średnio zagęszczonym do -6,5 m Niżej do -19,5 m znajdują się osady plejstoceńskie
polodowcowe: piaszczyste gliny morenowe, gliny pylaste, pyły, iły warwowe. Wśród nich
występują soczewki piasków drobnych, pylastych, gliniastych lub żwiru. Od poziomu
-20,8 m zalegają warstwy piasków fluwioglacjalnych, drobnych i średnich w stanie
zagęszczonym i średnio zagęszczonym. Najgłębiej (w granicach rozpoznania) jest położona
warstwa gruntów spoistych: iłów i glin pylastych w stanie twardoplastycznym. W poziomie
posadowienia płyty fundamentowej budynku znajdują się głównie piaski drobne i średnie.
Woda gruntowa występuje w dwóch warstwach wodonośnych:
- pierwsza, płytsza warstwa wodonośna, związana jest z piaskami; występuje ona w sposób
bardzo nieregularny na głębokości od około 7,5 m ppt;
- druga, głębsza warstwa wodonośna, związana jest z piaskami rzecznymi interglacjału
mazowieckiego; zwierciadło wód tej warstwy wodonośnej ma charakter napięty; zostało
nawiercone na poziomie od 12,0 do16,0 m ppt.; zwierciadło to stabilizuje się na poziomie
od 11,0 do 12,0 m ppt, tzn. znajduje się około 5,70 m powyżej projektowanego poziomu
płyty dennej. Nie stwierdzono kontaktu hydraulicznego pomiędzy warstwami
wodonośnymi.
Analiza osiadań budynku
W analizie osiadań uwzględniono współpracę płyty fundamentowej z baretami
stanowiącymi podparcie słupów tymczasowych oraz współpracę ze ścianami szczelinowymi.
Grubość płyty dennej (2,2 m) została przyjęta z uwagi na poziom wody (ok. 6 m) i
konieczność skrócenia czasu pompowania w czasie realizacji obiektu oraz w celu
zapewnienia równomiernych osiadań na całej powierzchni posadowienia budynku.
Wstępną analizę osiadań budynku wykonana metodą elementów skończonych w ujęciu
przemieszczeniowym, przy założeniu płaskiego stanu odkształcenia. Przyjęto sprężysto-
plastyczny model ośrodka gruntowego oparty na warunku plastyczności Coulomba Mohra.
Aby uzyskać osiadania końcowe, obliczenia wykonano przy założeniu pełnego odpływu
wody, czyli w warunkach szybkiego drenażu.
Aby wyznaczyć osiadania z zastosowaniem przyjętego modułu sprężysto-plastycznego
należało dobrać parametry E, n, F, c. Szczególnie ważny jest dobór modułu sprężystości,
którego wartość zależy od wartości i kierunku odkształceń oraz od rozkładu naprężeń pod
fundamentem. Wobec obserwowanej silnej nieliniowości fizycznej gruntu, w zakresie małych
odksztaÅ‚ceÅ„ (e = 10-5 ÷ 10-3) moduÅ‚ E0 maleje w tym przedziale o rzÄ…d wielkoÅ›ci. W obszarach
podłoża doznających małych odkształceń, szczególnie obszarach głębiej położonych, wartości
E są znacznie większe niż podawane w PN-81/B-03020. Przyjęty model nie uwzględnia
ostrych zmian modułu ze zwiększeniem odkształcenia. W przybliżeniu można ująć ten wpływ
przyjmując stałe wartości E, znacznie większe od wartości podanych w normie normalnie
stosowanych w obliczeniach konstrukcji. Wartości te można szacować na podstawie wyników
badań trójosiowych.
Modelowanie układu budynek  podłoże gruntowe wykonano w czterech etapach
(tabl. 2) wg [5]:
Tablica 2. Maksymalne przemieszczenia pionowe pod płytą denną dla poszczególnych
etapów budowy [5]
Przekrój I Przekrój I Przekrój II
Etap Wariant 1 Wariant 2
[mm] [mm] [mm]
II
 110  38  43
III 23 6 6
IV - a 131 38 40
IV  a+b 196 53 54
IV  a+b+III 218 60 60
- etap I: wprowadzono naprężenia pierwotne wynikające z ciężaru zalegających
warstw, uwzględniono wodę gruntową,
- etap II: wymodelowano wykonanie ścian szczelinowych, a następnie wykonanie
wykopu do poziomu posadowienia płyty dennej,
- etap III: wymodelowano wykonanie płyty dennej,
- etap IV: wprowadzono obciążenie działające na płytę denną; obciążenia całkowite
podzielono na dwie części w proporcjach a = 75%, b = 25%.
Obliczenia wykonano w dwóch przekrojach. W przekroju I uwzględniono dwa
warianty: I  parametry materiałowe zgodne z normą, II  wartości modułów sprężystości
(przy małych odkształceniach) gruntów zalegających pod płytą fundamentową oraz parametry
materiałowe wyznaczone jak w przypadku podobnych budynków wysokich w Warszawie.
Przekrój II obejmował tylko wariant II z przekroju I. Przy tak przyjętych założeniach
uzyskano maksymalne osiadanie budynku o wartości 60 mm.
W tablicy 1 zestawiono wartości wyliczonych osiadań budynku przy uwzględnieniu
różnorodnej konfiguracji etapowania realizacji jego konstrukcji wg [5]. Na przykład  etapIV:
a + b + III oznacza sumę osiadań od wykonania płyty dennej i obciążeń budynku.
Uzyskane z analizy numerycznej izolinie przemieszczeń pionowych (w przekroju
podłużnym) z uwzględnieniem podparcia baretami pokazano na Rys. 5, natomiast izolinie
osiadań pionowych w przekroju poprzecznym - na Rys. 6.
Rys. 5. Schemat deformacji płyty fundamentowej, wg [5].
Rys. 6. Izolinie przemieszczeń pionowych w przekroju podłużnym z uwzględnieniem baret słupów
tymczasowych i ściany szczelinowej wykonanej wokół części wysokiej, wg [5]
Analiza przebiegu izolinii wskazuje na ich w miarę równomierny rozkład w obu
analizowanych kierunkach.
W odniesieniu do wstępnej analizy osiadań [5] było zalecone wykonanie
uzupełniających badań geotechnicznych oraz sondowań statycznych CPT z poziomu
posadowienia płyty fundamentowej. Ponadto zalecono ustabilizowanie reperów w płycie
dennej w celu prowadzenia stałych pomiarów osiadań budynku w trakcie realizacji (w cyklu
co dwa tygodnie, a następnie co miesiąc) oraz po zakończeniu budowy (co trzy miesiące, aż
do zakończenia procesu osiadania).
Po wykonaniu wykopu do poziomu posadowienia płyty fundamentowej
przeprowadzono dodatkowe wiercenia i cztery sondowania CPT w celu sprawdzenia
przyjętych do obliczeń parametrów gruntu.
Uzyskane wyniki badań modułów M0 sondą statyczną CPT oraz ich porównanie z
modułami określonymi według PN-81/B-03020 podano w tablicy 3.
Tablica 3. Wyniki badań modułów M0 sondą statyczną CPT oraz ich porównanie z
modułami określonymi według PN-81/B-03020
M0 M0
Nr Rodzaj materiału wg PN-81/B-03020 wg CPT
[MPa] [MPa]
1 Gliny zwałowe,
37 80
gliny piaszczyste
2 Piaski śródglinowe,
64 - 88 150
piaski drobne
3 Gliny zwałowe 41 80
4 Piaski interglacjalne 97 - 112 220
Uzyskane z badań wartości parametrów gruntowych okazały się dużo korzystniejsze niż
przyjęte według normy PN-81/B-03020. W niektórych przypadkach nawet o ponad 100%.
Weryfikacje uprzednio wyznaczonych wyników osiadań płyty fundamentowej
wykonano metodą elementów skończonych, stosując program ABC Płyta (jako płytę na
uwarstwionym podłożu dwuparametrowym). Do obliczeń przyjęto parametry gruntu
uzyskane z sondowań CPT. Uzyskane największe osiadanie płyty dennej wyniosło 43,9 mm.
Przez cały okres budowy prowadzone były pomiary geodezyjne osiadań płyty
fundamentowej oraz osiadań zabudowy sąsiedniej. Na płycie fundamentowej zostało
ustabilizowanych dwanaście reperów. Pozostałe repery wykorzystywane były do określenia
przemieszczeń sąsiedniej zabudowy, szczególnie - podczas wykonywania części podziemnej
budynku. Sąsiednie budynki znajdują się w zasięgu stref oddziaływania wykopu. Przyjęto, że
pierwsza strefa oddziaływania wykopu wynosi od Hw do 0,5Hw, a druga od 2Hw do 4Hw - w
zależności od gruntu, w jakim wykop jest wykonywany (Hw  głębokość wykopu).
Po zakończeniu realizacji żelbetowej konstrukcji budynku wykonano pomiary
odkształceń płyty fundamentowej budynku. Uzyskane wyniki przedstawiono w postaci
warstwicowego wykresu osiadań (rys. 7a, 7b). Największe pomierzone osiadanie płyty dennej
wynosi około 27 mm.
Rys. 7a. Pomierzone przemieszczenia pionowe (wykres warstwicowy) budynku po zakończeniu
realizacji konstrukcji żelbetowej. Rzędne osiadań podano w mm [20]
Rys. 7b. Warstwicowego wykres osiadań płyty dennej
Wykonane obliczenia wykazują, że ich wartość osiadań w znacznym stopniu zależy od
przyjętych parametrów gruntowych. Wyznaczone na etapie projektowania wartości
przemieszczeń (osiadań) powinny być weryfikowane nie tylko podczas budowy, ale także 3 
5 lat po wykonaniu budynku
Podczas budowy nowych budynków z głębokimi piwnicami w zabudowie zwartej
szczególną uwagę należy zwrócić na przemieszczenia zabudowy istniejącej w strefie
oddziaływania wykopu. W przypadku obiektów sąsiadujących w złym stanie technicznym
należy prowadzić również pomiary poziomych przemieszczeń konstrukcji tych budynków.
4. Wyniki badań współpracy obiektów z podłożem
W ITB od roku 1955 do 1980 wykonywane były pomiary osiadań budynków. Pierwsze
podsumowanie wyników z okresu 1955 - 1972 zawiera [1]. Następne z okresu 1955 - 1975
zawiera [13], a materiały z konferencji [22] zawierają podsumowanie obserwacji z okresu
1955  1985. Z wyników tam przedstawionych wyprowadzono podane niżej, wybrane
wnioski.
Wybór modelu obliczeniowego podłoża budynku powinien być uzależniony od rodzaju
dostępnych, potwierdzonych doświadczalnie, parametrów odkształcalności gruntów bądz

kompleksów gruntowych.
Jeżeli dla danego rodzaju podłoża empirycznie ustalono zależność pomiędzy
osiadaniem a obciążeniem, proponuje się tę zależność wykorzystywać bezpośrednio. Przy
ustalaniu wartości modułów ściśliwości gruntów na podstawie obserwacji budynków
posadowionych na podłożach uwarstwionych, należy uwzględniać wpływ nieadekwatności
modelu obliczeniowego w stosunku do założeń.
Jeżeli w podłożu budynku występują grunty, dla których dotychczas nie ustalono
parametrów odkształcalności na podstawie danych z obserwacji a w celu określenia ich
ściśliwości wykonuje się badania np.: w edometrze lub konsolidometrze, ich wyniki, przed
zastosowaniem w obliczeniach, muszą być skorygowane przez zastosowanie współczynnika
uwzględniającego: błędy badania, efekt skali, założenie modelu obliczeniowego,
nieadekwatność modelu obliczeniowego. Współczynnik powinien zapewniać zgodność
obliczeń i pomiarów osiadania.
Z uwagi na umowność obliczeń osiadań, wynikającą z nieadekwatności modelu podłoża
traktowanego jak jednorodna półprzestrzeń sprężysta, proponuje się wprowadzenie
uproszczeń ułatwiających obliczenia:
1) uwzględnianie w obliczeniach osiadania rozpatrywanego fundamentu obciążenia
działającego na sąsiednie fundamenty jako obciążenia zastępczego, równomiernie
rozłożonego na powierzchni ograniczonej obrysem rzutu fundamentów, co przy
niewielkiej różnicy wyników pozwoli uniknąć pracochłonnej procedury odwzorowywania
rzutu fundamentów,
2) wyznaczanie osiadania fundamentów od Å›redniego naprężenia Ãz w podÅ‚ożu budynku, bez
uwzględniania usytuowania fundamentu w stosunku do pozostałych fundamentów,
3) przyjmowanie w obliczeniach osiadania fundamentu lub punktu, że podłoże budynku jest
poziomo warstwowane, przy czym układ warstw gruntów odpowiada profilowi podłoża
pod fundamentem lub punktem.
a)
b)
Rys. 8. Przebieg osiadania reperów na budynku: a) rzut budynku, rozmieszczenie reperów kierunek
osiadania; b) osiadanie reperów [13]
 Rzeczywista wartość obciążenia poszczególnych fundamentów budynku jest zawarta w
przedziale między wartościami ustalonymi według schematów doskonale wiotkiej i doskonale
sztywnej konstrukcji i zależy od rzeczywistej sztywności konstrukcji. Ze względu na
bezpieczeństwo, do obliczeń posadowienia według stanu granicznego nośności podłoża
należy przyjmować większą z obliczonych wartości obciążenia podłoża pod rozpatrywanym
fundamentem.
W przypadku, gdy spełnienie warunków niezawodności budynku lub względy
ekonomiczne wymagają zwiększenia dokładności obliczeń, w celu ustalenia rzeczywistego
odkształcenia budynku wraz z podłożem, rozkładu obciążenia fundamentów oraz wartości
dodatkowych sił wewnętrznych w elementach konstrukcji, należy rozpatrywać modele
uwzględniające rzeczywistą sztywność konstrukcji i jej rozkład.
Modele obliczeniowe, pozwalające uwzględnić rzeczywistą pracę konstrukcji, mogą
jednak znacząco wpłynąć na dokładność obliczeń, jeśli zastosuje się je do ustalenia
dopuszczalnej nierównomierności osiadania podłoża budynków o różnej konstrukcji,
technologii wznoszenia, układzie nośnym, ukształtowaniu bryły, wymiarach w rzucie,
wysokości, rodzaju wypełnienia zginanych i wyginanych itd.
Obecnie w Polsce, w projektowaniu posadowienia budynków mieszkalnych, niezależnie
od indywidualnych cech konstrukcji i charakteru odkształcenia podłoża przyjmuje się,
zgodnie z normą PN-81/B-03020, jednakową dopuszczalną wartość różnicy osiadania trzech
fundamentów w fazie eksploatacji: fo dop = 1 cm. Wartość ta została ustalona tak, aby
wykluczyć możliwość wystąpienia stanów granicznych w najmniej korzystnym przypadku, a
więc przy założeniu najmniejszej możliwej zdolności konstrukcji do przejęcia sił od
nierównomiernego osiadania podłoża.
O dopuszczalnym odkształceniu podłoża wielokondygnacjowych budynków
mieszkalnych najczęściej decyduje zdolność konstrukcji do przejęcia dodatkowych sił
wewnętrznych od nierównomierne go osiadania podłoża.
W obliczeniach dopuszczalnej różnicy obciążenia fundamentów w zasadzie należy
uwzględniać rzeczywistą sztywność konstrukcji. Jednak, z uwagi na małą dokładność
obliczeń posadowienia, proponuje się dopuścić założenie o doskonałej sztywności budynków
o L:H d" 1( gdzie: L  mniejszy wymiar rzutu budynku; H  wysokość) oraz stałej, o
maksymalnej możliwej wartości, sztywności budynków o L:H > 1. W obliczeniach
dopuszczalnego odkształcenia budynku, proponuje się przyjmować stałą sztywność, o
minimalnej możliwej wartości.
Jeżeli zaprojektowane rozwiązanie posadowienia bezpośredniego nie spełnia warunków
obliczeniowych stanów granicznych, posadawia się budynek za pośrednictwem pali, bądz

wzmacnia się podłoże.
W trudnych warunkach geotechnicznych istotnÄ… rolÄ™ w wyborze rozwiÄ…zania
posadowienia mogą odegrać uzupełniające lub kontrolne badania podłoża o odpowiednio
ukierunkowanym programie, poszerzające i uściślające dotychczasowe dane warunków
posadowienia, przy czym jednak trzeba uwzględnić ich koszt.
Wybór najwłaściwszego rozwiązania, spośród rozwiązań spełniających wszystkie
warunki obliczeniowe niezawodności obiektu, winna podyktować analiza ekonomiczna.
Ciekawy przykład nieudanego wzmocnienia podjętego przy słabych gruntach, ale przy
niewystarczającym rozpoznaniu podłoża podajemy poniżej. Koncepcję wykonania DSM
(Deep soil mixing) w gruntach silnie pęczniejących bez wcześniejszego zbadania ich skutku
należy uznać za niefortunną.
Budynek użyteczności publicznej (biblioteka) w Krakowie [23]
Grunty: iły mioceńskie z wtrąceniami gipsów, bardzo aktywne, pęczniejące
Posadowienie:  pale DSM (możliwe było posadowienie bezpośrednie)
 Wzmocniony budynek podniósł się znacznie. Pomiary od momentu założenia systemu
reperów wykazały pęcznienie ponad 30 cm, (podnoszenie nie zostało zakończone).
Prawdopodobnie ok. 12 cm podniesienia nastąpiło wcześniej do momentu wylania stóp i
założenia reperów. Ogółem więc podniesienie spowodowane pęcznieniem może wynosić
nawet 40 cm.
Przeprowadzona analiza zjawiska pęcznienia gruntu w podłożu na tle wykonanych
badań i literatury wykazała, że występujące w podłożu grunty są silnie pęczniejące. Wskaz
nik
pęcznienia gruntów to min. 8 %, prawdopodobnie więcej. Średnie ciśnienie pęcznienia
gruntów wynosiło ok. 150 kPa.
Dokumentacja geologiczno-inżynierska wskazywała na występowanie w podłożu
gruntów ekspansywnych. Ze względu na wątpliwości dotyczące wzmocnienia podłoża
gruntów szukano rozwiązania.
Rys. 9. Rzut budynku z podanymi wartościami pęcznienia w ciągu 2 lat
Wykonanie ponad 1000  pali o średnicy 80 i 60 cm, długości 2  4 m w gruntach
ekspansywnych należy uznać za przyczynę deformacji (pęcznienia) podłoża. Mechanizm
procesu mimo kilku ekspertyz jest nie do końca wyjaśniony. Jest to prawdopodobnie
pęcznienie iłów wymieszanych z cementem w palach, ale nie można także wykluczyć
podnoszenia pali od dołu przez pęczniejące grunty pod palami, wreszcie pęcznienie iłów
między palami powodujące wypychanie ich do góry. Każdy z tych mechanizmów objaśnia, że
wprowadzenie wody do ekspansywnego iłu powoduje zły efekt, który autorzy koncepcji
powinni przewidzieć i uwzględnić.
Wykonując symulację zjawiska, tj. zakładając zmianę wilgotności iłu o wartości od 5
do 20 % przy określonych wskaz
nikach pęcznienia możemy się spodziewać następujących
przemieszczeń od pęcznienia.
Tablica 4. Wartości pęcznienia (w centymetrach) przy wzroście wilgotności
gruntu dla różnych wskaz
ników pęcznienia
Wartość
Przyrost wilgotności gruntu
wskaz
nika
pęcznienia
% 5 % 10 % 20 %
5 6 12 24
8 10 18 36
10 12 24 48
15 18 36 72
Do obliczeń przyjęto pale długości 2 m (minimalna długość pali)
Rys. 10. Widok konstrukcji budynku od strony południowej (łuk)
Szczęśliwie konstrukcja podparcia to słupy stalowe, co pozwala na ich skracanie i
rektyfikację konstrukcji (Rys. 11). Należy zaznaczyć, że większe obciążenie stóp
prawdopodobnie zrównoważyłoby siły pęcznienia i proces zostałby powstrzymany.
Rys. 11. Skracanie słupów stalowych, by nie następowało zniszczenie konstrukcji stropów
Szkoła Amerykańska w Konstancinie Jeziornej [9]
Kolejnym interesującym materiałem dotyczącym uszkodzeń budynków może być
Szkoła Amerykańska w Konstancinie Jeziornej. Zasadą wybudowania tego obiektu było, żeby
dzieci amerykańskie uczyły się w szkole jak w Ameryce, więc po małych modyfikacjach
przeniesiono projekt z Kalifornii na grunt Polski. Ze względu na interesujące porównania
technologii opiszemy przypadek względnie dokładnie. Ekspertyzę obiektu wykonał Zakład
Geotechniki ITB. Pierwszą przyczyną bardzo licznych uszkodzeń budynku wydawały się
przyczyny geotechniczne, co po dokładniejszej analizie nie w pełni się potwierdziło.
Rozpatrywany budynek Szkoły Amerykańskiej w Warszawie (w skrócie ASW) jest
obiektem o stosunkowo rozległym i złożonym rzucie. Budynek nie jest podpiwniczony.
Liczba kondygnacji wynosi 1 ÷ 3.
Rozmiary obiektu charakteryzują następujące dane:
- całkowite wymiary rzutu budynku wynoszą około 175 x 111 m
- całkowita powierzchnia zabudowy wynosi około 19 719 m2
- kubatura budynku wynosi około 128 860 m3
Ukształtowanie wysokościowe konstrukcji budynku charakteryzują następujące dane:
- poziom posadzki parteru Ä… 0,00 m
- poziom posadowienia - 1,47 m
- poziom posadzki I piętra + 4,00 m
- poziom posadzki II piętra + 8,00 m
- poziom najwyższego punktu dachu + 15,60 m
Budynek zawiera następujące, zróżnicowane pod względem funkcji fragmenty:
przedszkole, zespół sal gimnastycznych, 3 zespoły lekcyjne (szkoła podstawowa   E ,
gimnazjum   M , liceum   H , pomieszczenia administracyjne   A , stołówka z
zapleczem, zaplecze techniczne, zespoły sanitarne, bibliotekę, zespół laboratoriów, zespół sal
do zajęć artystycznych wraz z dużym audytorium (salą teatralną).
Konstrukcja budynku z uwagi na jego rozmiary podzielona została dylatacjami na 9
segmentów. Rzut konstrukcji budynku i jej podział dylatacjami na segmenty przedstawiono
na Rys. 12, 13.
Rys. 12. Rzut konstrukcji budynku (parter)
Rys. 13. Rzut konstrukcji budynku (I i II piętro)
Konstrukcja poszczególnych segmentów nie jest jednolita, z uwagi na zróżnicowanie
funkcji poszczególnych pomieszczeń. W przeważającej części budynku podstawowy układ
nośny stanowią murowane ściany i monolityczne żelbetowe stropy. Wyjątek stanowi
fragment budynku mieszczący gimnazjum, w którym część stropu wykonano z płyt
prefabrykowanych sprężonych, typu Spirol.
Rozstawy ścian nośnych podpierających stropy są bardzo zróżnicowane. Maksymalne
rozstawy sÄ… znaczne, we fragmentach przykrytych stropem monolitycznym dochodzÄ… do 8,5
m, a przy przekryciu płytami prefabrykowanymi do 9,6 m.
Ściany konstrukcyjne wykonano z pustaków żwirobetonowych systemu Amerbloc o
szerokości 19 cm (Rys. 14). Grubość stropów pośrednich wynosi 26 cm, stropu nad
najwyższą kondygnacją 20 cm.
Rys. 14. System Amerbloc z pustaków żwirobetonowych
 W części administracyjnej oraz w pomieszczeniach specjalnych, jak: sala gimnastyczna,
stołówka, biblioteka, sala teatralna, podstawowy układ nośny stanowi szkielet żelbetowy,
wypełniony w razie potrzeby murem.
W konstrukcji monolitycznej wykonane są również zespoły komunikacji pionowej:
klatki schodowe i szyby windowe. Konstrukcja budynku posadowiona jest na Å‚awach i
stopach żelbetowych. Większość ścian działowych wykonana jest z pustaków żwiro-
betonowych o grubości 9 cm. Część ścian wykonano z płyt gipsowych na profilach
stalowych. Z płyt gipsowych wykonano również obudowy występujących w ścianach wnęk i
kanałów, oraz niektórych słupów.
W większości pomieszczeń wykonane są sufity podwieszane. Ściany w
pomieszczeniach wykończone są wyprawami gipsowymi i powłokami malarskimi.
Na ścianach i stropach stwierdzono występowanie uszkodzeń w postaci widocznych
na wyprawie:
- rys i pęknięć,
- spęcznień i sfałdowań wyprawy malarskiej,
- lokalnych wykwitów soli.
Ogółem w całym budynku zarejestrowano około 200 uszkodzeń, których uznanie za
usterkę może być dyskusyjne, np.: rysy o szerokości d" 0,1 mm, mało rozległe spęcznienia
powłok malarskich.
Ponadto w zestawieniu podano  klasę uszkodzenia.. Przyjęto podział uszkodzeń na
trzy klasy, obejmujÄ…ce:
klasa 1 - mało widoczne, np. rysy o szerokości rozwarcia do 0,1 mm,
klasa 2 - widoczne, np. rysy o szerokoÅ›ci rozwarcia 0,2 ÷ 0,5 mm,
klasa 3 - bardzo widoczne, np. pęknięcia o szerokości rozwarcia > 0,5 mm.
Procentowy udział uszkodzeń objętych poszczególnymi klasami w stosunku do całości
zarejestrowanych jest następujący:
klasy 1 39%
klasy 2 42 %
klasy 3 19%
Zdecydowana większość występujących uszkodzeń to rysy i pęknięcia. Uszkodzenia
tego typu stanowiÄ… 90% wszystkich zarejestrowanych.
Procentowy udział rys i pęknięć, występujących w poszczególnych elementach
budynku, do wszystkich zarejestrowanych uszkodzeń jest następujący:
a) na ścianach 49%
b) w stykach ścian murowanych
z elementami żelbetowymi 19%
c) w narożach ścian 11%
d) w elementach z płyt STG i stykach
tych elementów z konstrukcją 13%
e) w dylatacjach 6%.
Wykonywane losowo odkrywki wskazywały, że w większości przypadków rysy i
pęknięcia widoczne na wyprawach występują również w konstrukcji ścian. Przypadków
występowania uszkodzeń tylko w wyprawie było niewiele.
Ponadto w wielu odkrywkach stwierdzono, że intensywność rys i pęknięć widocznych
na wyprawach była większa niż występujących w tym miejscu w konstrukcji.
Analiza wyników pomiarów rzędnych posadzki parteru wykazała, że aktualny poziom
posadzki nie różni się istotnie od założonego w projekcie. Maksymalne różnice nie
przekraczają 17 mm. Biorąc pod uwagę, że dokładność wykonania posadzki wynosiła
ą 10 mm, na podstawie przeprowadzonych pomiarów można stwierdzić, że osiadania
konstrukcji nie są duże, rzędu 10 ą 15 mm.
 Ugięcia posadzki w pomieszczeniach gdzie wystąpiły największe uszkodzenia w
ścianach działowych wynoszą około 16 mm.
Zakres wykonawczej dokumentacji projektowej dotyczącej konstrukcji ścian, był
bardzo skromny. Nie obejmował on szeregu istotnych szczegółów, jak:
- wykonanie nadproży,
- sposobu wykonywania ścian działowych i ich powiązania ze stropem,
- sposobu łączenia zbrojenia pionowego w kanałach (zakład).
Ogólna ocena konstrukcji ścian zastosowanych w budynku wskazuje, że ich specyfiką
jest stosunkowa duża sztywność przy stosunkowo małej wytrzymałości spoin łączących
pustaki. A
atwo stwierdzić, że powierzchnia spoin jest mniejsza od powierzchni spoin w
ścianie z cegły o grubości 6 cm.
Ten typ ściany jest wrażliwy na, występujące w konstrukcji budynku odkształcenia,
spowodowane skurczem lub ugięciami stropów monolitycznych i nierównomiernymi
osiadaniami fundamentów. Wrażliwość ta dotyczy szczególnie ścian poddanych nieznacznym
naprężeniom ściskającym (ściany działowe, mało obciążone ściany nośne). W ścianach takich
wspomniane odkształcenia powodują powstanie stosunkowo szybko naprężeń rozciągających.
Wyniki badań kontrolnych podłoża potwierdziły dobre warunki posadowienia
konstrukcji. Nie stwierdzono poniżej poziomu posadowienia budynku gruntów słabych.
Sondowania wykonane w strefie ścian zewnętrznych nie wykazały również rozluz
nienia
piasków na skutek odprowadzania wód opadowych z dachu do gruntu w sąsiedztwie budynku
(sugestie użytkowników).
Analiza projektu posadowienia konstrukcji budynku nie wykazała zasadniczych
błędów. W występujących warunkach gruntowych i przyjętym sposobie posadowienia
maksymalne osiadania konstrukcji powinny wynosić 12 ÷ 15 mm. Wyniki kontrolnych
pomiarów rzędnych posadzki w poziomie parteru wskazują, że rzeczywiste osiadania
konstrukcji nie odbiegają od osiadań prognozowanych. Osiadania konstrukcji budynku są
stosunkowo małe, a różnice osiadań nie mogą różnić się istotnie od różnic osiadań z jakimi
mamy do czynienia w powszechnej praktyce projektowej. Zatem w warunkach
geotechnicznych nie można znalez
ć przyczyny uszkodzeń.
Istotne uszkodzenia w ścianach w postaci rys i pęknięć przebiegających przez całe
pasmo ścian, są wynikiem niedostatecznej odporności ścian na odkształcenia spowodowane
takimi czynnikami jak: skurcz betonu stropów, nierównomiernych osiadań konstrukcji, a w
przypadku ścian działowych na wyższych kondygnacjach również ugięć stropów.
Rys. 15. Przy drzwiach do C030a  w pomieszczeniu jest chłodno
Rys. 16. Brak dylatacji pomiędzy ścianami w pomieszczeniu C073
Rys. 17, 18. Przykłady uszkodzeń związane z ugięciami stropów
 Znaczna liczba tych uszkodzeń wskazuje, że zastosowane rozwiązanie konstrukcyjne
ścian okazało się zbyt  słabe dla przejęcia naprężeń od wspomnianych odkształceń.
Podstawą powyższego wniosku jest charakter występujących uszkodzeń. Uszkodzenia
typu  od skurczu i  nierównomiernych osiadań występują często w ścianach murowanych o
 mniejszej wytrzymałości, np. z bloczków z betonu komórkowego. W przypadku ścian
przenoszących nieduże obciążenia pionowe rysy przebiegają wzdłuż poziomych i pionowych
spoin. Przy większych obciążeniach rysy i pęknięcia przebiegają ukośnie.
Główne przyczyny uszkodzeń to niedostateczna wytrzymałość zastosowanej konstrukcji
ścian z AmerBloku do przejęcia oddziaływań od skurczu betonu, nierównomiernych osiadań
konstrukcji, ugięć stropów oraz oddziaływań termiczno-wilgotnościowych i niewłaściwe
wykończenie detali budowlanych, takich jak naroży ścian, styków ścian z żelbetem, styków
elementów STG z konstrukcją, dylatacji.
Przeprowadzone rozpoznanie nie wykazało występowania uszkodzeń zagrażających
bezpieczeństwu konstrukcji. Większość zarejestrowanych uszkodzeń rzutuje jednak istotnie
na estetykę wnętrz.
Przykłady można by mnożyć, te przedstawione tutaj mają jedynie przypomnieć dobrze
znaną, ale jak widać lekceważoną prawdę dotyczącą monitoringu pomiarów odkształceń i
zachowania się konstrukcji w trakcie budowy i eksploatacji. Monitoring może nas ostrzec
przed awariÄ… lub katastrofÄ… w trakcie budowy, pomaga znalez
ć przyczyny deformacji w
czasie wykonywania ekspertyzy. Dobrze jest, gdy system pomiarowy zostanie prawidłowo
wykonany i zachowany, bo można z niego skorzystać w dowolnym momencie, nawet po
latach w trakcie wykonywania ekspertyzy. Systemy monitoringu geodezyjnego obiektów,
zgodnie z geotechniczną normą europejską EN 1997.1, która wkrótce wejdzie jako norma
polska do praktyki, jest dla obiektów III kategorii geotechnicznej obowiązkowy. System
powinien być projektowany, chroniony i okresowo mierzony. Dane z pomiarów powinny
wchodzić do książki eksploatacji obiektu. Dla obiektów II kategorii geotechnicznej pomiary
powinno się prowadzić przynajmniej do zakończenia stanu surowego budynku.
5. Wnioski
1. W przypadku analizy uszkodzeń obiektu, budynku lub konstrukcji, pierwsza sprawa,
którą należy rozpatrzyć to rola odkształceń podłoża w obserwowanych uszkodzeniach
obiektu. Nie można rozpatrywać stanu konstrukcji bez analizy odkształceń podłoża. Inny
jest zakres badań w przypadku istnienia wpływu podłoża i gdy ten wpływ nie występuje.
2. Bardzo ważną sprawą (ciągle niedocenianą) jest sprawa monitoringu budowy. Mimo
istniejących przepisów jest tu wiele zaniedbań.
3. Obecny stan teorii i możliwości obliczeniowe powodują, że możemy prowadzić analizę
pracy konstrukcji łącznie z podłożem. Zezwalają na to istniejące programy metody MES.
Przykład takiej analizy pokazano w artykule.
4. W celu uporządkowania stosowanych w różnych opracowaniach, dotyczących
uszkodzeń, terminów i klasyfikacji, podano propozycję definicji i terminów, skali
uszkodzeń oraz stanu konstrukcji. Sformułowano również pojęcia dotyczące zakresu
opracowań wykonanych w trakcie diagnostyki obiektu.
Piśmiennictwo
[1] Boleński M.: Osiadanie nowo wznoszonych budynków w zależności od podłoża
gruntowego. ITB 1973
[2] Borusewicz W.: Konstrukcje budowlane. Arkady 1962
[3] ENV 1997.3 Eurocode 7. Projektowanie geotechniczne, cz. 3 Projektowanie z
zastosowaniem badań polowych prPN-B-04452. Materiały Konferencyjne ITB,
MrÄ…gowo 2000
[4] Final draft prEN 1997.1 Eurocode 7. Geotechnical design, styczeń 2004
[5] Dłużewski M.: Analiza numeryczna posadowienia budynku JW. Construction przy ul.
A
uckiej w Warszawie przy uwzględnieniu współpracy baret. Warszawa 2000
[6] Gwizdała K.: Nowe techniki fundamentowania. Inżynieria Morska i Geotechnika, nr
3-4/2003
[7] Konferencja ITB: Harmonizacja polskich norm geotechnicznych z systemem norm
europejskich. Referaty. MrÄ…gowo 2000
[8] Kotlicki W., Wysokiński L.: Ochrona zabudowy w sąsiedztwie głębokich wykopów.
ITB nr 376/2002
[9] Kotlicki W., Michiewicz M.: Ekspertyza techniczna przyczyn zarysowania konstrukcji
budynku ASW Projekt Sp. z o.o. przy ul. Warszawskiej 202 w Konstancinie Jeziorna.
ITB 2004
[10] Król W.: Statyka fundamentów żelbetowych z uwzględnieniem sztywności
nadbudowy. Arkady 1964
[11] Lambe W., Whitman R.:Mechanika gruntów, Arkady 1978
[12] Lancelotta R.:Geotechnical Engineering. Balkema 1995
[13] Pogorzelska J.: Analiza wyników obserwacji osiadania budowli zrealizowanych w
latach 1955  1975. Praca naukowo-badawcza ITB 1988
[14] Sieczkowski J., Kapela M.: Projektowanie konstrukcji budowlanych. WPW,
Warszawa 1996
[15] Simpson B., Driscoll R.: Eurocode 7 a commentary. London 1998
[16] Smoltczyk Ed.U.: Geotechnical Engineering Hand book. Ernst&Sohn, 2002
[17] Szulborski K., Nalewajko R.: O projekcie i realizacji części podziemnej budynku
mieszkalnego wysokościowego w Warszawie. Inżynieria i Budownictwo 2/2003
[18] Topolnicki M.: Wzmacnianie i uszczelnianie gruntu metodÄ… mieszania in-situ.
Inżynieria Morska i Geotechnika, nr 6/2003
[19] Wiłun Z.: Zarys geotechniki. Warszawa 1976
[20] Woz
niak M.: Badanie przemieszczeń pionowych konstrukcji obiektu  A
ucka 13/15 w
Warszawie w relacji do otoczenia sÄ…siadujÄ…cego. Warszawa 2003
[21] Wysokiński L.: Wymagana a osiągana dokładność rozwiązań problemów
geotechnicznych w aspekcie projektowania budowlanego. Archiwum ITB temat
2630/NG-47. Warszawa 1988
[22] Wysokiński L.: Współpraca budowli z podłożem gruntowym w projektowaniu
fundamentów bezpośrednich. Materiały konferencyjne Wyszków 1989
[23] Wysokiński L., Gaszyński J.: Ekspertyza geotechniczna dotycząca ustalenia przyczyn
powstania szkodliwych deformacji konstrukcji biblioteki PAT przy ul. Grota 
Roweckiego w Krakowie. 2003