Literatura
" Podstawy ekonomii. Praca zbiorowa pod red. R. Milewskiego, PWN,
Warszawa
" Elementarne zagadnienia ekonomii. Praca zbiorowa pod red.
R. Milewskiego, PWN, Warszawa
Makro- i mikroekonomia
" Samuelson P.A., Northaus W.D. Ekonomia 1 i 2. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszaw)
" Brzózka M., Kruk H.Makroekonomia  podstawy i zadania. Akademia
Morska, Gdynia
Wprowadzenie do wykładów
" Begg D., Fischer S., Donbush R. Makroekonomia. PWE, Warszawa
Wykład 1
5
Literatura
Makro- i mikroekonomia
" Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Mikroekonomia, PWE, Warszawa
dr inż. Anetta Waśniewska
" Adamkiewicz H.G.: Mikroekonomia. Zachowania producenta
w gospodarce rynkowej. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr. Gdańsk
" Adamkiewicz H.G., Jędrzejewska K.: Mikroekonomia. Gospodarka rynkowa
konsultacje: środa 1000-1100 i 1630-1730
i podstawy zachowania konsumenta. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia
Kadr. Gdańsk
pokój 414 B
" Kamińska T., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Teoria
podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze, Wydawnictwo UG,
Gdańsk
" Rekowski M.: Wprowadzenie do mikroekonomii, WROKOPA
e-mail: [e-mail]
Sp. z o.o., Poznań
ilias: autarkia
2 6
Program wykładów Makro- i mikroekonomia
(część makroekonomiczna)
" Wprowadzenie do ekonomii
" PKB. Metody liczenia PKB. Rachunek dochodu narodowego.
" przedmiot kończy się egzaminem
Mierniki dobrobytu
" Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa
" Rola państwa w gospodarce. Budżet państwa
" zwolnienia z egzaminu  ocena 4,5 lub 5 uzyskana z
" Pieniądz. System pieniężno-kredytowy
ćwiczeń z przedmiotu
" Bezrobocie
" Inflacja
" Cykl koniunkturalny
3 7
Program wykładów
(część mikroekonomiczna)
" Istota wyboru ekonomicznego
" Podstawowe kategorie rynkowe
" Elastyczność
" Podejmowanie decyzji przez konsumenta
" Podejmowanie decyzji przez producenta
" Konkurencja doskonała
" Rynkowe modele konkurencji niedoskonałej
" Rynek czynników wytwórczych
4
Zasoby i strumienie
Zasoby  przedstawiają wartości pewnych wielkości
ekonomicznych w danym momencie
Makro- i mikroekonomia
Strumienie  wyrażają wartości wielkości w pewnym okresie
Przedmiot ekonomii
Wykład 2
5
Ekonomia Czynniki produkcji
" nauka badająca zachowania podmiotów gospodarczych w celu
wykorzystania ograniczonych zasobów dla zaspokojenia
nieograniczonych potrzeb ludzkich
" nauka zajmujÄ…ca siÄ™ procesami gospodarczymi oraz
prawidłowościami rządzącymi tymi procesami
ziemia
dobra ekonomiczne
przekształcenie
praca
" nauka zajmująca się działalnością gospodarczą i jej
kapitał
uwarunkowaniami
2 6
Ekonomia dzieli się na: Podstawowe pojęcia
" dobra wolne - dobra dostępne dla każdego
" dobra ekonomiczne - dobra wytworzone przez
" makroekonomiÄ™ - zajmujÄ…cÄ… siÄ™ badaniem
człowieka w ograniczonej ilości
wzajemnych związków zachodzących w gospo-darce
jako całości
" koszt alternatywny  wartość najlepszej z możliwych
korzyści utraconej w wyniku określonego wyboru
" mikroekonomiÄ™ - badajÄ…cÄ… zjawiska i procesy
gospodarcze zachodzÄ…ce na konkretnym rynku
3 7
Cetris paribus
Ekonomia
założenie niezmienności pozostałych czynników
(warunków, okoliczności itp.) wpływających na
analizowane zjawisko ekonomiczne
pozytywna normatywna
dostarcza zaleceń
zajmuje siÄ™ obiektywnym,
i rekomendacji opartych
naukowym wyjaśnieniem
na subiektywnych sÄ…dach
zasad funkcjonowania
wartościujących
gospodarki
4 8
Podstawowe pojęcia
" wydatki rzÄ…dowe  wydatki ponoszone przez
państwo
" podatki  przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne
Makro- i mikroekonomia
świadczenie pieniężne na rzecz państwa
" wydatki konsumpcyjne  wydatki ponoszone na
zakup dóbr i usług
Wprowadzenie do makroekonomii
" oszczędności  część dochodu, który nie został
wydany na zakup dóbr i usług
Wykład 3
5
Podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia
" pieniÄ…dz  powszechnie akceptowany towar, za
pomocą którego dokonuje się wymiany dóbr
" wydatki inwestycyjne  wydatki ponoszone na
zakup nowych dóbr kapitałowych przez
" budżet państwa  plan finansowy zawiera-jący przedsiębiorstwa
dochody i wydatki państwa, sporządzony na okres
" wydatki na import  wydatki ponoszone na dobra
roku, zatwierdzony przez władzę ustawodawczą
produkowane za granicą i tam kupowane na użytek
gospodarki krajowej
" dochody z eksportu  dochody uzyskane ze
sprzedaży dóbr krajowych za granicę
2 6
Ruch okrężny w gospodarce (model
prosty)
Podstawowe pojęcia
wydatki na produkty i usługi
" bezrobocie  osoby w wieku produkcyjnym zdolne i
gotowe do podjęcia pracy i mimo poszukiwań nie
produkty i usługi
mogą jej dostać
gospodarstwa
przedsiębiorstwa
domowe
" inflacja  proces wzrostu ogólnego poziomu cen
usługi czynników produkcji
(spadek wartości pieniądza)
wynagrodzenie czynników produkcji
3 7
Ruch okrężny w gospodarce (model
złożony)
Podstawowe pojęcia
przedsiębiorstwa
" cykl koniunkturalny  okresowe zmiany poziomu
wydatki
wydatki na
inwestycyjne wydatki
aktywności gospodarczej
import
rzÄ…dowe
podatki
" wzrost gospodarczy  proces ilościowych zmian dochody z
oszczędności
eksportu
wielkości makroekonomicznych
sektor państwo zagranica
bankowy
wydatki
" rozwój gospodarczy  uwzględnia zmiany ilościowe i
wydatki na
rzÄ…dowe
import
jakościowe wielkości społeczno-gospodarczych
wydatki podatki
oszczędności inwestycyjne dochody z
eksportu
gospodarstwa
domowe
4 8
dochody czynników produkcji
wydatki na produkty i usługi
Metoda sumowania dochodów
polega na sumowaniu wszystkich dochodów
powstających w procesie wytwarzania produktów i
Makro- i mikroekonomia
usług w danym roku
PKB; Metody liczenia PKB
Rachunek dochodu narodowego
Wykład 4
5
PKB  produkt krajowy brutto Metoda sumowania wydatków
miara wartości produkcji wytworzonej w gospodarce polega na sumowaniu wydatków poniesionych na
danego kraju w ciÄ…gu roku dobra finalne wytworzone przez przedsiÄ™-biorstwa
krajowe
PKB=C+I+G+NX
2 6
Metody liczenia PKB PKB nie dotyczy
" transakcji poza rynkowych
" dóbr finalnych i usług gospodarstwa domowych,
" metoda sumowania produktów
które nie są przeznaczone na rynek
 sumowanie wartości dóbr finalnych
" transakcji nieprodukcyjnych
 sumowanie wartości dodanej
" czas wolny (wypoczynek)
" metoda sumowania dochodów
" czynniki określające poczucie stabilności
" metoda sumowania wydatków
" bogactwo wypracowane w przeszłości i
skumulowane
3 7
Metoda sumowania produktów
Sposoby mierzenia PKB
polega na sumowaniu wartości pieniężnej wszystkich " PKB nominalny  liczony jest w cenach bieżących z
dóbr i usług finalnych wytwo-rzonych w gospodarce okresu; mierzy bieżącą wartość pieniężną
w ciÄ…gu danego roku
" PKB realny  liczony jest w cenach stałych z roku
bazowego; eliminuje siÄ™ zmiany poziomu cen
(inflacjÄ™)
polega na sumowaniu wartości pieniężnej, o którą
wzrosła wartość dobra w kolejnych etapach produkcji
" PKB w cenach czynników produkcji
" PKB w cenach rynkowych
4 8
PNB  produkt narodowy brutto
DO - dochody osobiste
dochód uzyskany przez czynniki produkcji
pomniejszony o podatki bezpośrednie płacone przez
miara łącznych dochodów osiąganych przez obywateli
przedsiębiorstwa oraz zyski niepodzielone
danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia
usług przez czynniki produkcji
DO=Y-podatki bezpośrednie płacone przez przedsiębiorstwa 
zyski niepodzielone
PNB=PKB+V
9 13
RDO - rozporzÄ…dzalne dochody
osobiste
Deflator PKB lub PNB
całkowity dochód gospodarstw domowych po odjęciu
stosunek nominalnego do realnego PKB lub PNB, stopa
podatków dochodowych oraz kar i opłat, rozdzielany
jego wzrostu jest najczęściej stosowaną miarą inflacji
między konsumpcję i oszczędności
RDO=DO-podatki bezpośrednie płacone przez osoby fizyczne+
płatności transferowe
nPKBt
DeflatorPKB 1
100
rPKBt
t  okres czasu, rok
10 14
Mierniki dochodu
zyski
dochody
amorty- niepo-
netto z
PKN, PNN i amortyzacja
zacja dzielone
zagra-
nicy
podatki
bezpośr.
" PKN  produkt krajowy netto transfery
przedsiÄ™
PNB
PNN -biorstw
PKN=PKB-amortyzacja
w
w cenach
podatki
" PNN  produkt narodowy netto PKB
cenach
czynni-
bezpośr.
PKB
czynni- ków
w
PNN=PNB-amortyzacja
cenach w cenach ków produkcji
czynni- czynni- produ- =
DO
ków ków kcji
 amortyzacja  miara szybkości zmniejszenia się wartości = Y
dochody
produ- produkcji
RDO
(dochód część
istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym osobiste
kcji
narodo- DO
okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub
wy)
ekonomicznego zużycia
11 15
Dochód narodowy Rodzaje inwestycji
" inwestycja brutto = wartość (koszt) nowej maszyny
jest równy sumie wynagrodzeń właścicieli czynników
produkcji, będących obywatelami danego kraju
" inwestycje netto = wartość nowej maszyny  wartość starej
(lub wycofanej maszyny)
Y=PNN ceny czynników produkcji
" inwestycja odtworzeniowa = część wartości nowej maszyny,
która jest równa wartości starej maszyny
inwestycja brutto = inwestycja netto
+ inwestycja odtworzeniowa
12 16
Przesunięcia krzywej AS
AS
AS
poziom
AD
cen AS 
Makro- i mikroekonomia
Determinanty dochodu narodowego
Analiza krótkoterminowa
Wykład 5
realny PKB
AS  spadek podaży globalnej
AS   wzrost podaży globalnej
5
AD - popyt globalny Przesunięcia krzywej AD
poziom
AS
cen
suma, którą gospodarstwa
domowe i przedsiębiors-
twa planują wydać na
AD 
AD
dobra i usługi przy różnej
AD
wielkości dochodu
AD
realny PKB
PKB
AD  spadek popytu globalnego
AD   wzrost popytu globalnego
2 6
AS  podaż globalna Produkcja potencjalna
wielkość produkcji, którą
wytworzyłaby
gospodarka, gdyby
ogólna produkcja dóbr i
wszystkie czynniki
AS
usług wytworzonych w
produkcji były w pełni
gospodarce przy różnym
wykorzystana
poziomie cen
PKB
czas
3 7
Równowaga makroekonomiczna
Produkcja rzeczywista
wielkość produkcji
poziom
AS
AD
cen
faktycznie
wytworzona w danym
okresie czasu w danej
gospodarce
E - punkt
równowagi
realny PKB
czas
4 8
poziom cen
poziom cen
produkcja
produkcja
Produkcja potencjalna
a rzeczywista
Podejście keynesowskie
AS
AD ,
AD
AD
czas
Y
9 Ye Yp 13
Podejście neoklasyczne a
keynesowskie
Podejście neoklasyczne
AS
neoklasyczne keynesowskie
Podejście
(podażowe) (popytowe)
wykorzystanie
pełne niepełne
czynników produkcji
elastyczność cen doskonała niedoskonała
AD
mechanizmy rynkowe duża skuteczność nieduża skuteczność
wykorzystanie analizy długookresowe analizy krótkookresowe
Yp Y
10 14
Równowaga na rynku towarowym
Podejście neoklasyczne
stan równowagi
AS
AD=AS
AS=Y
Y=C+I+G+NX
więc
AD
AD=C+I+G+NX
AD
Yp
Y
11 15
Funkcja konsumpcji i oszczędności
Podejście keynesowskie
" Gospodarka zamknięta bez udziału państwa
AS
AD=C+I
" Dochody gospodarstw domowych można przeznaczyć na
konsumpcję lub oszczędności
Y=C+S
" Funkcja konsumpcji wyraża zależność między wydatkami
konsumpcyjnymi a bieżącym dochodem
" Oszczędności stanowią nieskonsumowaną część dochodu
AD
12 16
Ye Yp Y
poziom cen
produkcja
poziom cen
poziom cen
poziom cen
Krańcowa skłonność do konsumpcji
Hipoteza dochodu absolutnego
KSK (MPC)
część każdej dodatkowej jednostki dochodu
rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe chcą
przeznaczyć na wzrost konsumpcji
wydatki konsumpcyjne uzależnione są od wysokości
dochodu uzyskanego w danym momencie przez
gospodarstwa domowe "C
C C
"Y
C
C
KSK
Y
Y Ca
Y
17 21
Przeciętna skłonność do
Hipoteza dochodu relatywnego
konsumpcji PSK (APC)
iloczyn wydatków konsumpcyjnych i dochodu
wielkość wydatków konsumpcyjnych nie jest zależna od
dochodu, ale od standardu życia środowiska, w
C
C
którym przebywa konsument
PSK
Y
Y
18 22
Krańcowa skłonność do
Hipoteza dochodu permanentnego
oszczędzania KSO (MPS)
część każdej dodatkowej jednostki rozporządzalnego
dochód
dochód
dochodu, którą gospodarstwa domowe pragną
zaoszczędzić
wydatki konsumpcje nie sÄ…
uzależnione od bieżącej
oszczędzanie
wysokości dochodu, a
S
wysokości przeciętnego konsumpcja
S
zaciÄ…ganie
"C
pożyczek
dochodu, który spodziewa się
S
S
KSO
osoba osiągnąć w ciągu
"Y
Y
Y
swojego całego życia
Y
czas
-Ca
19 23
Przeciętna skłonność do
Efekt bogactwa (majÄ…tkowy)
oszczędzania PSO (APS)
iloczyn oszczędności i dochodu
polega na przesunięciu wykresu funkcji konsumpcji w
górę (w dół) pod wpływem wzrostu (spadku)
wartości majątku gospodarstw domowych i
S
S
zwiększenia (zmniejszenia) wydatków na każdym
PSO
poziomie rozporządzalnych dochodów osobistych
Y
Y
20 24
dochód
permanentny
Prawo malejącej skłonności do
konsumpcji
Funkcja inwestycji
I
ze wzrostem dochodów krańcowa skłonność do
konsumpcji maleje (z dodatkowego dochodu coraz
mniej jest przeznaczane na konsumpcjÄ™, a coraz
więcej na oszczędności)
I = IA
Y
25 29
Y=C+S Popyt globalny
linia 45o
I, C,
MPC M 1
MPS
AD
Y=AD
C CA k Y C = CA+ ksk" Y
C ksk Y
S CA k Y
C ksk Y
S CA (1 k Y
C ksk) Y
IA
Y CA k Y CA (1 k Y
C ksk Y C ksk) Y
I = IA
Y CA k Y CA Y k Y
C ksk Y C Y ksk Y
Y Y
Y
26 30
Y
Inwestycje (I) Inwestycje i oszczędności
zakupy nowych dóbr kapitałowych przez
przedsiębiorstwa
AD Y
Y
Y S C
S C
Rozmiary inwestycji zależą od:
" stopy procentowej
AD C I
C I
" popytu konsumpcyjnego
S C C I
C C I
" kosztów i efektywności wyposażenia kapitałowego
S I
I
" oczekiwań co do przyszłych zysków
W stanie równowagi planowane inwestycje są
równe oszczędnościom
27 31
Popyt globalny a inwestycje Nierównowagi
Gdy I > S
Zakładamy, że popyt inwestycyjny jest autonomiczny,
występuje wysoka skłonność do konsumpcji a mała do
czyli I=IA
oszczędności; rośnie produkcja a skłonność do inwestowania
Funkcja popytu przyjmuje postać
zacznie spadać
Gdy S > I
AD C I
C I
gospodarstwa oszczędzają (kupują mniej), producentom rosną
AD CA k Y I
C ksk Y I
zapasy, ograniczą oni produkcję; część oszczędności trafi do
banków  będą pieniądze na kredyty inwestycyjne dla
AD C I k Y
C I ksk Y
A
przedsiębiorstw
28 32
Mnożnik  autarkia
Nierównowaga I oraz S
bez wydatków rządu (G)
I, S
AD CA IA k Y
C I ksk Y
Przyrost wydatków inwestycyjnych o kolejną kwotę I
S
powoduje przyrost dochodu narodowego równy
S > I
1
I
Y I
Y I
I > S
1 k
ksk
Y
33 37
Mnożnik inwestycyjny
Nierównowaga AD oraz AS
bez wydatków rządu (G)
1
linia 45º
AD
Y I
Y I
1 k
ksk
Y
Y 1
AS > AD
AD = C + I
E I 1 k
I ksk
ksk k 1
kso 1
Y
Y
mi
kso 1 k
1 ksk
I
I
AD > AS
1 1
mi mi
1 k
ksk
kso
k
0
mi  mnożnik inwestycyjny
Y2 Ye Y1
Y 34 38
Mnożnik inwestycyjny
Paradoks zapobiegliwości
bez wydatków rządu (G)
" stosunek zmiany produkcji zapewniajÄ…cej utrzymanie
równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach
zjawisko polegajÄ…ce na spodku dochodu naro-
inwestycyjnych
dowego pod wpływem wzrostu oszczędności
S
I, S
" informuje, jak zmienia się dochód narodowy pod
S
wpływem zmiany wydatków inwesty-cyjnych
I = IA
0
Y
35 39
Założenie  rosną S, I bez zmian
Mnożnik konsumpcyjny
Autarkia
bez wydatków rządu (G)
samowystarczalność gospodarcza narodu, pań-stwa lub
Przyrost wydatków konsumpcyjnych o kolejną kwotę
grupy państw, także polityka zmie-rzająca do
C powoduje przyrost dochodu narodowego
osiągnięcia samowystarczalności gospodarczej
równy
1
Y C
Y C
1 k
ksk
kraj, który nie prowadzi handlu z resztą świata Y 1
Y
C ksk
C 1 k
1
1
mc
mc
kso
k
1 k
ksk
36 40
Mnożniki w autarkii Mnożniki
bez wydatków rządu (G) gospodarka otwarta, stan równowagi
AD=Y
AD=C+I+G+Ex-Im
Y m I
Y mi I
Y=C+S+T
Y m C
Y mc C C+I+G+Ex-Im=C+S+T
I+G+Ex=S+T+Im
41 45
Mnożniki  autarkia Mnożniki
z wydatkami rzÄ…du (G) gospodarka otwarta
Y C I G
C I G
1
mio mco mgo mex
m m m
Y C S T
C S T
1 k 1 t k
ksk t ksi
T TA t Y
T t Y
C I G C S T
I G C S T
MPC
M
I G S T mto
G S T
1 k 1 t k
ksk t ksi
C CA k Y T
C ksk T
TA 0
C CA k Y t Y
C ksk t Y
T t Y
t Y
C CA k 1 t Y
C ksk t
42 46
Y IA G CA k 1 t Y
I G C ksk t
Mnożniki  autarkia
z wydatkami rzÄ…du (G)
1
mi mc mg
m m
1 k 1 t
ksk t
ksk
k
mt
1 k 1 t
ksk t
43
Mnożniki
gospodarka otwarta
Y C I G N
C I G NX
ZAA
OZENIE: wzrost dochodów spowoduje spadek
eksportu netto
Funkcja eksportu netto przyjmuje postać:
NX N k Y
NX ksi Y
A
44
Ekonomiczna rola państwa
argumenty przeciw
" pojawianie się stanów nierównowagi na rynku, będących skutkiem
działalności państwa
" zniekształcone informacje
" zmniejszona elastyczność systemu gospodarczego
Makro- i mikroekonomia
" wysokie koszty interwencjonizmu państwowego przy jego
niewielkiej skuteczności
" osłabienie bodz
ców związanych z rynkiem
Rola państwa w gospodarce
" ograniczanie wolności jednostki i hamowanie oddolnej inicjatywy
Budżet państwa
" niereprezentatywność państwa
Wykład 6
5
Państwo Budżet państwa
" zapis planu wydatków, a także sposobów ich
" złożona, zróżnicowana struktura administ-racyjna
finansowania
społeczeństwa zamieszkującego dane terytorium,
" plan finansowy zawierajÄ…cy dochody i wydatki
dysponująca władzą ustawodawczą, wykonawczą i
państwa związane z realizacją podjętej polityki
sÄ…downiczÄ…
społecznej, gospodarczej, obronnej. Jest sporządzony
" centralne i lokalne instytucje oraz urzędy publiczne,
na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez
których działalność jest związana z funkcjonowaniem
władzę ustawodawczą.
danego systemu społeczno-gospodarczego
" akt prawny umożliwiający organom wyko-nawczym
gromadzenie dochodów oraz doko-nywanie
wydatków
2 6
Funkcje państwa Zasady polityki budżetowej
" uprzedności
" roczności
" ekonomiczne
" jedności
" zupełności
" równowagi
" społeczne
" szczegółowości
" prawdziwości
" polityczne
" jasności
" jawności
3 7
Ekonomiczna rola państwa
Funkcje budżetu
argumenty za
" konieczność zabezpieczenia systemu gospodarczego od strony
" fiskalna - gromadzenie dochodów budżetowych
instytucjonalno-prawnej
umożliwiających utrzymanie państwa oraz realizację
" niedoskonałości rynku i konkurencji w praktyce
określonych zadań
" występowanie negatywnych efektów zewnętrznych
" redystrybucyjna - niwelowanie zbyt dużych różnic
" istnienie dóbr publicznych
dochodowych i majątkowych oraz pomoc ludziom, którzy nie
" istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych lub korzystnych społecznie
są w stanie radzić sobie sami
" występowanie takich zjawisk jak bezrobocie czy inflacja
" stymulacyjna - na oddziaływaniu dochodów i wydatków z
" istnienie ludzi niesprawnych, starych, chorych
budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne
" powstawanie zbyt dużych, nie akceptowanych społecznie różnic
majÄ…tkowych i dochodowych
" alokacyjna - umożliwia dokonywanie zmian struktury
wytworzonego dochodu narodowego
4 8
Dochody budżetu państwa Cztery zasady A. Smitha
z 1776 r., na których powinien opierać się system
" podatki
podatkowy:
" cła
1. podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny
" dochody ze sprzedaży państwowych przedsiębiorstw
przekraczać możliwości płatnika,
2. wysokość podatków powinna być z góry określona,
" opłaty skarbowe, sądowe, notarialne
3. sposób i warunki płatności powinny być wygodne dla
płatnika,
4. koszty poboru podatku powinny być niskie, a podatki nie
powinny wpływać hamująco ma aktywność
i przedsiębiorczość podatników
9 13
Rodzaje podatków Deficyt, nadwyżka, równowaga
" deficyt budżetowy  wydatki budżetowe są wyższe
Kryterium Rodzaje
Podstawa opodatkowania
od wpływów
podziału podatków
majątkowe -przyrost wartości majątku
przychodowe -ziemia, kapitał, praca
Przedmiot
opodatkowania
dochodowe -czysty dochód " nadwyżka budżetowa  wpływy podatkowe są
konsumpcyjne -wszystkie towary konsumpcyjne bÄ…dz
wybrane
wyższe od wydatków
-majÄ…tek
Podmiot
centralne
pobierający -dochód
lokalne
podatki
-korzystanie z majÄ…tku
" równowaga budżetowa  wpływy i wydatki do
-majÄ…tek bÄ…dz
dochód
bezpośrednie
y
ródła pokrycia
-obrót, wartość dodana, wartość wybranych towarów
budżetu się równoważą
podatków
pośrednie
10 14
Skale podatkowe Deficyt, nadwyżka, równowaga
G, T
" progresywna
" regresywna
" proporcjonalna
GG=T
G
G>T
0
Y
11 15
Sposoby finansowania deficytu
budżetowego
Krzywa Laffera
przychody
z podatków
" zaciąganie pożyczek wewnątrz kraju
T max " zaciąganie pożyczek za granicą
" podwyższanie podatków
" emisja pieniędzy
t1 t2 t3 t4 t5 100%
0
stopa opodatkowania (t) 12 16
DÅ‚ug publiczny
finansowe zobowiązanie państwa z tytułu
zaciągniętych pożyczek oraz innych form działalności
państwa, w wyniku których państwo płaci
odszkodowanie
dług publiczny
krajowy zagraniczny
17
DÅ‚ug publiczny
" krajowy  redystrybucja dochodu wewnÄ…trz
społeczeństwa
" zagraniczny  redystrybucja dochodów między
krajami
18
Polityka fiskalna
" aktywna - podejmowanie decyzji dotyczÄ…cych zmian
dochodów i wydatków budżetowych pozwalających
osiągnąć zamierzone cele gospodarcze
" pasywna  wykorzystanie wrażliwości automatyczne
stabilizatory koniunktury
19
Polityka fiskalna
polityka fiskalna
ekspansywna restrykcyjna
tzw. "schładzanie" gospodarki
Państwo zwiększa podatki
Państwo zmniejsza podatki
maleje popyt malejÄ… wydatki
rośnie popyt rosną wydatki
konsumpcyjne maleje
konsumpcyjne rośnie
produkcja, malejÄ… inwestycje,
produkcja, rosnÄ… inwestycje,
dochód narodowy Y oraz
dochód narodowy Y oraz
zatrudnienie
zatrudnienie
możliwy efekt uboczny: możliwy efekt uboczny:
20
inflacja (wyższe ceny) wzrost bezrobocia
Cechy ekonomiczne pieniÄ…dza
" akceptowalność
" płynność
Makro- i mikroekonomia
" stabilność siły nabywczej
PieniÄ…dz
System pieniężno-kredytowy
Wykład 6
5
PieniÄ…dz Typy pieniÄ…dza
" powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego
dokonywana jest wymiana dóbr i usług
pieniÄ…dz
" powszechnie akceptowany towar na terenie danego
kraju (grupy państw)
towarowy bezgotówkowy papierowy
2 6
Funkcje pieniÄ…dza PieniÄ…dz kruszcowy
" środek wymiany (cyrkulacji)
" środek płatniczy (środek odroczonej płatności)
forma pieniądza towarowego, powstała wskutek
" środek przechowywania bogactwa/wartości (środek
wyparcia przez kruszce, zwłaszcza szlachetne, innych
tezauryzacji)
- pełniących wcześniej funkcje pieniądza - towarów
" miernik wartości produktów i usług (jednostka
obrachunkowa)
3 7
Cechy fizyczne pieniÄ…dza
PieniÄ…dz kruszcowy
" poręczność
I (S K B P) V
S K B P V
" trwałość
" podzielność
I  potrzebna ilość pieniądza kruszcowego
" łatwość standaryzacji (jednorodność)
S  ilość towarów
K  ilość towarów sprzedanych na kredyt
" łatwość rozpoznania (trudność podrobienia)
B  ilość towarów sprzedanych w barterze
P  ilość pieniądza niezbędna do spłaty zobowiązań
V  prędkość obiegu pieniądza
4 8
Prawo Kopernika-Greshama (1526)
Agregaty pieniężne
Agregat Składniki
pieniÄ…dz gorszy wypiera z obiegu
baza monetarna (pieniądz wielkiej siły, wielkiej mocy), w jego skład wchodzi
M0 gotówka będąca w obiegu poza bankami, gotówka w posiadaniu banków
pieniÄ…dz lepszy
komercyjnych oraz rachunki banków komercyjnych w banku centralnym
M0+wkłady bankowe na żądanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
M1
Depozyty te w każdej chwili mogą być wycofane z banku
M1+depozyty krótkoterminowe i depozyty zwrotne na żądanie, które nie mogą
M2
być bezpośrednio wykorzystane
M2+ średnio- i długoterminowe depozyty i inne rodzaje depozytów pieniężnych
M3
nie zaliczone do M2
M3 + depozyty złożone we wszystkich instytucjach finansowych (niekoniecznie
M4
w bankach)
M4 + papiery wartościowe, które mogą być przedmiotem obrotu na rynku
M5 towarowym (bony skarbowe, obligacje, listy zastawne, długi hipoteczne, weksle
itp.)
9 13
Ilościowa teoria pieniądza Koszt posiadania pieniądza
tzw. równanie wymiany " koszt posiadania pieniądza - utrata procentu lub
zysku wynikajÄ…ca z posiadania pieniÄ…dza a nie
oprocentowanych aktywów lub inwestycji
M  ilość pieniądza w obiegu (wielkość nominalna)
uV lk ć
lk Q
MguVwielk ć
P Q
Pść
V  prędkość obiegu
P  przeciętny poziom cen produktów i usług
" oczekiwany koszt posiadania pieniądza - równy
Q - ilość transakcji zawartych w danym czasie
nominalnej stopie procentowej (uzyskanej np. z
lokaty czy zakupu obligacji)
Y  ilość towaru dostępnego na rynku (realna wartość produkcji
rynku (
nk (
nk (
MoV P Y
V P Y
wytworzonej w danej gospodarce)
d )
10 14
Neutralność pieniądza Pieniądz
reguła zgodnie z którą podaż pieniądza nie oddziałuje
pieniÄ…dz
na realne zmienne, takie jak produkt czy
zatrudnienie, ale na poziom cen
popyt podaż
transakcyjny przezornościowy spekulacyjny
11 15
Prawo Hayeka Popyt na pieniÄ…dz
pieniÄ…dz lepszy wypiera pieniÄ…dz gorszy
utrzymywanie pieniÄ…dza w celu finansowania tran-
sakcji (zakupu dóbr i usług, materiałów maszyn i
transakcyjny
urządzeń
utrzymywanie pieniÄ…dza dla pokrycia nieprzewi-
dzianych wydatków (finansowanie nieoczekiwanych
przezornościowy
zakupów lub zakupów okazyjnych)
utrzymywanie pieniÄ…dza w celu dokonywania zaku-
spekulacyjny
pów spekulacyjnych na giełdzie
12 16
Równanie wymiany Fishera
Realny popyt na pieniÄ…dz
raz jeszcze
popyt nominalny (L) podzielony przez przeciętny
poziom cen (P)
L Y P km
Y P k
L
L  agregatowy (globalny) popyt na nominalne zasoby pieniÄ…dza
f Y;r
Y  realny dochód narodowy
czasem jest to P
P  przeciętny poziom cen w gospodarce
km  stały współczynnik, będący odwrotnością szybkości obiegu pieniądza (km
L
f Y;r;ktr
= 1/V)
P
ktr  koszt transakcji zamiany aktywów na pieniądz lub odwrotnie
i d l b
17 21
Popyt transakcyjny Popyt na pieniądz zależy od
Transakcyjny popyt na pieniądz zależy bezpoś-rednio od
" instytucjonalnych rozwiązań w danym kraju
nominalnego dochodu narodowego
" nominalny popyt na pieniądz rośnie ze wzrostem P i Y, a
maleje ze wzrostem r
zl Rodzina otrzymuje na poczÄ…tku
1000
miesiąca 1000 zł i wydaje w
ciągu miesiąca całą sumę.
" realny popyt na pieniądz rośnie ze wzrostem Y i ze
Jeśli ceny rosną dwukrotnie i Y
500
wzrostem ktr oraz maleje ze wzrostem r
rośnie dwukrotnie to znaczy że
popyt na pieniądz też wzrośnie
dwukrotnie
0 15 30 dzień
18 22
Popyt transakcyjny Popyt spekulacyjny
popyt na pieniądz spada ze wzrostem stopy Zależy od stopy procentowej r (im wyższa stopa
procentowej procentowa tym niższy popyt spekulacyjny)
19 23
Całkowity popyt na pieniądz A
Ä…czny popyt na pieniÄ…dz
A
ączny popyt na pieniądz (w ujęciu nomi-nalnym) zależy
od stopy procentowej i nominalnego dochodu
jest sumÄ… popytu:
narodowego
" transakcyjnego
" przezornościowego
L f P Y;r " spekulacyjnego
20 24
Popyt i podaż pieniądza Równowaga ogólna
Sm
r
Sm  podaż pieniądza
Wzrost podaży pieniądza Sm powoduje spadek stopy
Dm  popyt na pieniÄ…dz
procentowej r. Spadek r powoduje wzrost wydatków
r  stopa procentowa
na inwestycje, a inwestycje przez efekt mnożnikowy
M  pieniÄ…dz
spowodujÄ… wzrost dochodu narodowego Y (poza
x  poziom stopy procento-
wzrostem I może się też pojawić wzrost C i G)
wej równoważącej popyt i
podaż pieniądza w danym
Dm okresie
x
0
25 29
M1
Zmiana podaży pieniądza Rynek finansowy
Sm Sm
r
wskutek wzrostu
rynek finansowy
podaży pieniądza,
stopa procentowa
spada
pieniężny kapitałowy
Dm
26 30
0
M1
Zmiana podaży pieniądza
Sm Sm
r
r
Dm
Di
0
27
M1 0
I
Zmiana podaży pieniądza
Sm Sm
r r
D
m
Di
0
M 0
I I
0
PKB
28
AS