KONCEPCJE
WYCHOWANIA I EDUKACJI
IDEALIZM W EDUKACJI
Koncepcje wychowania i edukacji
żð 1. Idealizm (Sokrates, Platon, Kant i inni);
żð 2. Realizm (Arystoteles i inni);
żð 3. Realizm teistyczny (Å›w. Tomasz , tomizm);
żð 4. Naturalizm (Rousseau i inni);
żð 5. Pragmatyzm (Dewey i inni);
żð 6. Filozofia egzystencji (Kierkegaard, Nietzsche,
Heidegger, Sartre, Jaspers i inni);
Koncepcje edukacyjne - idealizm
żð IDEALIZM  stanowisko filozoficzne, wedÅ‚ug
którego zarówno istota ludzka, jak i wszechświat
majÄ… naturÄ™ duchowÄ…,
żð Idee takie jak dobro, prawda i piÄ™kno sÄ… odwiecznÄ…
częścią spójnego i niezmiennego świata (kosmosu).
żð Przedstawiciele idealizmu: Sokrates, Platon, Fichte,
Kant, Hegel, Herbart, Emerson, Thoreau, Harris.
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 22-23, 36-37
Idealizm
Stawia pytania:
żð ontologiczne (metafizyczne) - Jaka jest natura bytu,
świata, rzeczywistości?
żð Epistemologiczne  Czym jest nasza wiedza? W jaki
sposób ją zdobywamy?
żð antropologiczne  czym jest czÅ‚owiek? Jakie jest
jego miejsce pośród innych bytów?
żð aksjologiczne  co ma wartość? jakie warunki
etyczne i estetyczne powinno spełniać nasze
zachowanie?
Przedstawiciele idealizmu w Starożytności
żð Sokrates (469-399 p.n.e.) żð Platon (427-347 p.n.e.)
Sokrates (469-399 p.n.e.)
żð poszukiwaÅ‚ staÅ‚ych, niezmiennych,
uniwersalnych, absolutnych
wartości: prawdy, sprawiedliwości
i piękna oraz zasad, którymi
powinni się kierować wszyscy
ludzie;
żð walczyÅ‚ z relatywizmem Sofistów.
żð SofiÅ›ci uważali, że zasady etyczne
są względne (relatywne), tj. zależą
od okoliczności czasu i miejsca, a
także od konkretnej sytuacji.
żð Sokrates krytykowaÅ‚ etykÄ™
sytuacyjną, uważał, że to co
prawdziwe, dobre i piękne jest
zawsze takie samo bez
względu na okoliczności.
żð Ludzie powinni starać siÄ™, aby
ich życie było moralnie
doskonałe.
żð każdemu czÅ‚owiekowi należy
zapewnić możliwość
ogólnej edukacji i dostarczyć
argumentów na rzecz
edukacji humanistycznej.
żð wychowanie ksztaÅ‚tujÄ…ce
ludzi doskonałych pod
względem moralnym, którzy
w działaniu kierują się
rozumem.
Natomiast Sofiści
twierdzili, że
żðzachowanie wÅ‚aÅ›ciwe
pod względem
moralnym jest reakcjÄ…
na zmieniajÄ…ce siÄ™
okoliczności.
żðnależy uczyć ludzi
konkretnych
umiejętności
zawodowych i
specjalistycznych.
Pedagogika sofistów
Å›ð (gr. sofos  mÄ…dry): Protagoras z Abdery, Gorgiasz z
Leontinoi (także Hippiasz, Kritiasz, Prodikos i inni)
Å›ð nauczyciele wÄ™drowni, brali pieniÄ…dze za nauczanie,
Å›ð uczyli jak przemawiać (retoryka), jak używać słów i
skutecznie przekonywać (dialektyka), jak rządzić
(polityka), jak żyć (etyka), itp.
Å›ð gÅ‚osili relatywizm,
Å›ð Å‚amali konwencje, gÅ‚osili poglÄ…dy demokratyczne,
Å›ð budzili skrajne emocje i sprzeciw wielu filozofów i ludzi o
nastawieniu arystokratycznym
Å›ð Uważali że czÅ‚owieka można wychowywać
(kształtować), ponieważ ma on zmienną i
plastycznÄ… naturÄ™.
Wychowanie i kształcenie zależą od wielu czynników
Å›ð zdolnoÅ›ci jednostki,
Å›ð uczenia siÄ™ i ćwiczeÅ„, rodziny, Å›rodowiska,
otoczenia politycznego,
Å›ð napotkanych wybitnych jednostek,
Å›ð osobowoÅ›ci i umiejÄ™tnoÅ›ci nauczyciela,
Å›ð czasu trwania nauczania (edukacja przez cale
życie, permanentna),
Å›ð bezpoÅ›redniego kontakt z wychowankiem.
Zob. S. Sztobryn, op. cit., s. 12.
Å›ð Zdobycie przez ucznia umiejÄ™tnoÅ›ci rozmowy,
dyskusji (dialogos) i przekonywania do swoich racji,
Å›ð Zdobycie wiedzy jÄ™zykowej, retorycznej i
praktycznej,
Å›ð Zdobycie wiedzy encyklopedycznej,
Encyklopedia oznacza krąg wykształcenia (gr.
enkyklikos  tworzÄ…cy krÄ…g, paideia 
wykształcenie).
Å›ð Zob. S. Sztobryn, op. cit., s. 13.
 Człowiek jest miarą wszechrzeczy
Protagoras z Ab  miarÄ… wszechrzeczy
Czy istnieje prawda powszechnie
obowiÄ…zujÄ…ca?
Å›ðNie ma prawdy powszechnej.
Å›ðPrawda jest inna dla każdego czÅ‚owieka.
Å›ðPoznanie jest wzglÄ™dne.
Co jest przyczyną względności?
żðPrzyczynÄ… wzglÄ™dnoÅ›ci
nie jest bierny umysł
człowieka, lecz rzeczy.
żðMożliwe sÄ… rozbieżne i
sprzeczne twierdzenia o
rzeczach. Rzeczywistość
nie jest zgodna z myślą.
żðWzglÄ™dne jest nie tylko
nasze poznanie
rzeczywistości, ale i
sama rzeczywistość.
żð sofiÅ›ci gÅ‚oszÄ…, że Å›wiat jest
lub powinien być
stworzony na  miarÄ™
człowieka, tj. zależny lub
dostosowany do jego
potrzeb.
żð każda prawda zależy od
człowieka, który ją mówi
lub stwierdza,
żð np. choroba jest zÅ‚a dla
chorego, a dobra dla
lekarza.
Å›ð SprzecznoÅ›ci i mowy
podwójne.
Å›ð Czy każda rzecz zależnie
od okoliczności jest piękna
lub szpetna? (np. kolczyki
w różnych częściach ciała)
Å›ðCzy sprawiedliwość
jest tym samym co
niesprawiedliwość?
Å›ðnp. kradzież tego, co
jest własnością
wrogów.
Å›ð Czy prawda i faÅ‚sz sÄ… tym
samym?
Å›ð (np. czy jeżeli kÅ‚amca mówi,
że kłamie, to czy
jednocześnie kłamie i mówi
prawdÄ™?)
Å›ð Czy dobro i zÅ‚o sÄ… tym
samym ?
Å›ð Czy tylko temu samemu
człowiekowi ta sama rzecz
raz wydaje siÄ™ dobrem a
innym razem złem?
Å›ð (np. jedzenie, picie, seks sÄ…
dobre gdy człowiek jest
zdrowy, a złe gdy chory).
Odpowiedz
Protagorasa:
żð nie istnieje np. dobro czy zÅ‚o
obiektywne;
żð to co jest zÅ‚e dla jednego, jak choroba,
jest dobre dla innego;
Å›ð kÅ‚amstwo, oszustwo, kradzież, przemoc itp.
są lub mogą być czymś dobrym, jeśli
wymagają tego okoliczności np.
Å›ð - kÅ‚amstwo konieczne, tj. podanie leku
osobie, która tego nie chce,
Å›ð - kradzież broni osobie, która chce popeÅ‚nić
samobójstwo,
Å›ð - krzywoprzysiÄ™stwo w obronie czÅ‚onka
rodziny.
żðprawda jednego czÅ‚owieka
posiada wyższość nad
prawdą innego człowieka, o
ile posiada większą
użyteczność praktyczną.
żðnie dochodzimy nigdy do
równej siły argumentów (nie
wiadomo np. czy prawo jest
narzędziem w ręku ludzi
silnych, czy słabych czy
może jest wzajemną
gwarancją bezpieczeństwa).
Å›ð Co jest najważniejsze?
żðnajważniejsza jest walka i siÅ‚a
argumentów.
żðwartoÅ›ciowe jest tylko to co
użyteczne, skuteczne w życiu,
życiowo wygodne i przydatne
(praktycyzm i pragmatyzm).
Å›ð zdrowemu jedzenie wydaje siÄ™ sÅ‚odkie a
choremu gorzkie, ale zdrowy nie jest dlatego
mÄ…drzejszy od chorego, ani nie ma
prawdziwszej wiedzy o jedzeniu;
Å›ð on jest jedynie w lepszym, przyjemniejszym
położeniu.
żðJesteÅ›my nieÅ›wiadomi rzeczy i nie
mamy o nich prawdziwej wiedzy:
jedni nazywajÄ… rzeczy
prawdziwymi, inni lepszymi.
żðrelatywiÅ›ci uważajÄ…, że sprzeczne
poglądy są równie prawdziwe.
żðjeżeli jedne sÄ… lepsze od drugich, to
należy kierować się lepszymi a nie
gorszymi.
żðzadaniem rozumu (filozofów) jest
zmiana poglądów na lepsze.
Relatywizm etyczny i społeczny
Sofistów
żð normy prawne, moralne i religijne sÄ…  umowne ;
żð obowiÄ…zujÄ… w różny sposób, zmieniajÄ… siÄ™ w
zależności od czasu i miejsca.
żð jeżeli sÄ… umowne to można je odrzucać,
żð jeżeli poglÄ…dy spoÅ‚eczne sÄ… umowne i wzglÄ™dne
(zmienne), to można nimi pogardzać np. jako
 moralnością tłumu .
żð możemy uznawać, że lepsze jest prawo tego, kto
jest silniejszy lub ma więcej władzy.
Sofiści o religii
 O bogach nie potrafiÄ™
powiedzieć ani że są,
ani że ich nie ma; wiele
bowiem rzeczy
przeszkadza mi to
wiedzieć, niejasność
samej rzeczy i krótkość
życia ludzkiego.
(Protagoras)
Relatywizm religijny sofistów
Co wynika z tego twierdzenia
Protagorasa?
Czy religia jest dziełem człowieka, czy
Boga?
Czy stworzono jÄ…:
żð dla korzyÅ›ci?
żð czy dla wzmocnienia wÅ‚adzy i prawa?
żð czy dla jednego i drugiego?
Kształtowanie duszy (charakteru,
osobowości) przez Sokratesa
żð Zadawanie dociekliwych
pytań,
żð ZachÄ™canie do
drobiazgowej analizy
siebie,
żð SkÅ‚anianie do
definiowania
podstawowych pojęć,
żð Podważanie propozycji i
pomoc w sformułowaniu
pełniejszej i
dokładniejszej definicji,
Kształtowanie duszy (charakteru, osobowości) przez
Sokratesa
żð Wytworzenie silnej i
osobistej więzi między
nauczycielem i uczniem,
żð  MODELOWANIE
żð Nauczyciel ma posiadać
cechy charakteru, które
uczeń powinien
naśladować.
PLATON (427-347 P.N.E.)
TWÓRCA ZACHODNIEJ FILOZOFII IDEALISTYCZNEJ
żð Å»yÅ‚ i tworzyÅ‚ w okresie najwyższego rozkwitu kultury
ateńskiej (czasy władcy Peryklesa),
żð jeden z najwiÄ™kszych filozofów starożytnych,
żð wywarÅ‚ wielki wpÅ‚yw na myÅ›lenie europejskie,
żð uczeÅ„ Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa,
żðPlaton konstruujÄ…c swój system filozoficzny
żðatakowaÅ‚ relatywizm i sensualizm sofistów.
Dzieła Platona:
żð Uczta
żð Obrona Sokratesa
żð Protagoras
żð Fajdros
żð PaÅ„stwo
żð Prawa
żð twórca teorii idei, systemu filozoficznego
nazywanego idealizmem obiektywnym;
żð autor nauk o: przyrodzie, duszy, poznaniu, paÅ„stwie
i prawie, dobru i miłości;
żð zaÅ‚ożyciel w pobliżu Aten w ogrodzie oliwnym
poświęconym herosowi Akademosowi , szkoły
nazywanej Akademią (istniała ok. 1000 lat);
żð w Akademii nie uczono, lecz prowadzono ożywione
rozmowy, dyskusje i spory;
żð pozostawiÅ‚ wiele dzieÅ‚ spisanych w formie dialogów.
żð Platon badaÅ‚ (podobnie jak filozofowie przed
Sokratesem) zależność między tym co wieczne i
niezmienne, a tym co czasowe i zmienne (płynne)
w przyrodzie i społeczeństwie;
żð SofiÅ›ci i Sokrates odwrócili siÄ™ od badania przyrody
na rzez badań nad człowiekiem i społeczeństwem;
żð zajmowali siÄ™ jednak dalej zależnoÅ›ciÄ… miÄ™dzy tym
co niezmienne, a tym co zmienne w moralności
człowieka;
żð pytali czy ideaÅ‚y i cnoty moralne sÄ… zmienne w
czasie czy nie;
żð wedÅ‚ug Sofistów odpowiedz
na pytanie, co jest
dobre, a co jest złe, zmienia się w zależności od
tego, w którym mieście-państwie się znajdziemy i
w jakiej epoce historycznej;
Sokrates w przeciwieństwie do Sofistów
uważał, że:
żð istniejÄ… wieczne i niezmienne zasady i normy,
pozwalające określić co jest dobre i złe,
żð wszyscy ludzie posiadajÄ… rozum,
żð rozum ludzki jest wieczny i niezmienny, dlatego
ludzie mogą poznać te zasady.
żð Platon bada zarówno to co wieczne i niezmienne w
przyrodzie (tak jak presokratycy) jak również to, co
wieczne i niezmienne w moralności i życiu społecznym
(tak jak Sokrates);
żð filozofii nie interesujÄ… aktualne wydarzenia, zmienne
ceny warzyw, owoców, kosmetyków czy samochodów,
wyniki zawodów sportowych czy miejsca na listach
przebojów,
żð starajÄ… siÄ™ oni uchwycić niezmiennÄ… prawdÄ™, piÄ™kno i
dobro, to co jest wiecznie (zawsze) prawdziwe, piękne i
dobre i nie zmienia siÄ™ ciÄ…gle w czasie.
PLATOC
SKA TEORIA IDEI
Jak Platon doszedł do poglądu o istnieniu idei?
żð Heraklit i Demokryt pokazali, że w przyrodzie wszystko
 płynie , ale że musi istnieć także coś, co się nie zmienia
(rozum, atomy);
żð Platon twierdzi natomiast, że wszystko czego możemy
dotknąć w przyrodzie  płynie ;
żð nie istniejÄ… w przyrodzie żadne pierwiastki czy atomy,
które nie ulegają zniszczeniu;
żð wszystko co należy do Å›wiata przyrody stworzone jest z
 materiału , który podlega rozkładowi;
żð wszystko jednoczeÅ›nie jest stworzone wedÅ‚ug
ponadczasowej  formy , która jest wieczna i niezmienna;
żð Podobnie jak matematycy i etycy greccy nie uważaÅ‚, że
istnieje tylko to, co według laików da się zobaczyć lub
dotknąć. Uważał także inne rodzaje bytu i sposoby
istnienia (liczby, proporcje, pojęcia, wzory, idee).
żð Spostrzegamy np. różne rodzaje traw, kwiatów i drzew,
ale wszystkie te byty określamy jako rośliny.
żð Platon wnioskuje dlatego, że istnieje jedna wspólna
idea, wzór  roślina , która obejmuje swym zakresem
wszystkie rośliny i stanowi ich istotę (odróżnia je
od innych bytów: od kamieni, zwierząt, ludzi,
bogów).
żð To coÅ› jak wspólny mianownik, wspólny wzór, wspólna
forma dla różnych ciastek czy bułek.
Dlaczego wszystkie psy sÄ… takie
same?
żðPonieważ istnieje coÅ›, co jest wspólne dla
wszystkich psów, i powoduje, że można
wskazać, że coś jest psem i różni się od
kota.
żðKażdy pojedynczy pies zmienia siÄ™ (linieje,
ślepnie, zdycha), forma psa pozostaje
wieczna i niezmienna.
TEORIA DWÓCH ŚWIATÓW
O co chodzi w teorii dwóch światów?
żð Platonowi, podobnie myÅ›licielom wczeÅ›niej, chodziÅ‚o o
wyjaśnienie istoty bytu i wszelkiej rzeczywistości.
żð teoria dwóch Å›wiatów rozwiÄ…zaÅ‚a wiele dotychczasowych
problemów filozoficznych;
Na pytanie w toczÄ…cym siÄ™ sporze o to, czy byt jest zmienny
(Heraklit, Demokryt), czy niezmienny (Parmenides, Eleaci),
Platon odpowiada, że
żð BYT jest częściowo niezmienny (sÄ… nim IDEE) a częściowo
zmienny (sÄ… nim RZECZY).
 ð 1. Idee sÄ…, a rzeczy stajÄ… siÄ™,
ð 2. Idee istniejÄ… obiektywnie - niezależnie od tego, czy je poznajemy czy nie;
człowiek ich nie tworzy lecz jedynie je odkrywa i poznaje. (Pogląd ten to
idealizm obiektywny - najpierw jest idea, a dopiero póz
niej ten, kto jÄ…
poznaje);
ð 3. Idee sÄ… doskonaÅ‚e, a rzeczy sÄ… realne (sÄ… niedoskonale, sÄ… cieniami idei);
ð 4. Idee sÄ… prawzorami dla rzeczy odbiciami (mniej lub bardziej wiernymi) idei.
ð 5. Idee sÄ… wieczne, a rzeczy czasowe;
ð 6. Idee sÄ… niezniszczalne, a rzeczy zniszczalne;
ð 7. Idee sÄ… niezmienne, trwajÄ…, rzeczy zmienne przemijajÄ…;
ð 8. Idee sÄ… niematerialne, a rzeczy sÄ… materialne, fizyczne;
ð 9. Idee sÄ… hierarchicznie uporzÄ…dkowane, a rzeczy nie;
ð 10. Idee sÄ… ogólne (abstrakcyjne), a rzeczy konkretne;
ð 11. Idee poznajemy rozumem (duszÄ…), a rzeczy zmysÅ‚ami;
ð 12. Wiedza o ideach jest wiedzÄ… prawdziwÄ…, pewnÄ… i absolutnÄ… (episteme),
wiedza o rzeczach jest wiedzą niepewną, względną, opartą na domysłach.
żð Za wszystkimi psami, kotami, roÅ›linami, trójkÄ…tami, ludz
mi
znajduje się odpowiednia idea:  pies ,  kot ,  roślina ,
 trójkąt  człowiek ;
Przykłady:
żð różni ludzie naÅ›ladujÄ… ideÄ™ dobra lub piÄ™kna,
żð rożne trójkÄ…ty uczestniczÄ… we wzorze (w idei) trójkÄ…ta, tzn.
odwzorowujÄ… go.
żð jeÅ›li je naÅ›ladujÄ… lub w nich uczestniczÄ…, to przyjmujÄ… ich
cechy (do dziś mówimy: idealne dobro, idealne piękno,
idealny trójkąt).
żð porzÄ…dek Å›wiata rzeczy jest odwzorowaniem Å›wiata idei
żð ludzie tworzÄ… rzeczy (np. budujÄ… domy) wedÅ‚ug jakichÅ›
wzorów, planów, projektów itp.
 Teoria poznania Platona
opierała się na koncepcji
 przypominania 
anamnezy,
żðCzÅ‚owiek uczÄ…c siÄ™
przywołuje w pamięci
prawdy, które
spoczywajÄ… w jego
umyśle w postaci
uśpionej i
nieuświadomionej.
żð Koncepcja  przypominania Å‚Ä…czyÅ‚a siÄ™ u Platona z
przekonaniem, że każda ludzka istota posiada duszę,
która przed narodzinami zamieszkiwała duchowy świat
doskonałych form (idei).
żð Prawdziwa wiedza wedÅ‚ug Platona dotyczyÅ‚a
niematerialnych, niezmiennych i wiecznych idei.
żð CiaÅ‚o jest wiÄ™zieniem dla duszy, która dąży do wyzwolenia
od ciała.
Edukacja i wychowanie w Państwie
żðEdukacja ma do odegrania istotnÄ… rolÄ™ w
określeniu roli, którą jednostka powinna
odgrywać w państwie i społeczeństwie.
żðW projekcie paÅ„stwa Platona system
kształcenia jest narzędziem selekcji
(zasada selekcji), ponieważ jednym z jego
działań była ocena możliwości danego
człowieka.
W dialogach  Państwo ( Politeia )
 Prawa ( Nomos ) Platon przedstawił
projekt (model) państwa idealnego.
Powstanie państwa:
żðu podstaw powstania paÅ„stwa zdaniem
Platona leży słabość jednostki (a nie silny
instynkt naturalny i dążenie do tworzenia
państw).
żðczÅ‚owiek jako indywiduum jest zdolny jedynie
do określonych czynności,
żðdlatego musi Å‚Ä…czyć siÄ™ z innymi jednostkami.
Funkcje pełnione w państwie
Słabość człowieka jako jednostki wyjaśnia nam i
uzasadnia nam fakt konieczności powstania
podziału pracy w społeczeństwie.
W ujęciu Platona występują 3 stany społeczne:
1. stan żywiących (rolników, rzemieślników, kupców),
2. stan broniących (czyli strażników i wojskowych) i
3. stan nauczających (ci ostatni powinni rządzić);
1. Rolnicy, rzemieślnicy i kupcy
żðmajÄ… ograniczone zdolnoÅ›ci poznawcze,
żðnależy uczyć ich jedynie wykonywania
zawodu,
żðsÄ… przeznaczeni do produkowania towarów i
świadczenia usług.
2. Żołnierze jako druga warstwa społeczna
żðodznaczajÄ… siÄ™ mÄ™stwem,
żðdo ich zadaÅ„ należy strzeżenie i obrona
państwa i posłuszeństwo rządzącym.
3. Nauczający to filozofowie sprawujący najwyższą
władzę w państwie
żð jako wyksztaÅ‚ceni mÄ™drcy poznajÄ… prawdÄ™ i zdobywajÄ…
wiedzę po długim okres studiów,
żð odznaczajÄ… siÄ™ cnotami moralnymi, intelektualnymi i
politycznymi (przywódczymi).
Wychowanie i kultura moralna w państwie
żðCzÅ‚owiek bez paÅ„stwa nie jest czÅ‚owiekiem;
żðJedynie w grupie czÅ‚owiek staje siÄ™ moralny;
żðWychowanie i kultura (paideia) sÄ… podstawÄ…
całej wspólnoty państwowej;
żðopierajÄ… siÄ™ na wyselekcjonowaniu i
wykształceniu młodych mężczyzn,
przeznaczonych do rzÄ…dzenia.
Nauka według Platona ma trwać ok. 50 lat:
1. podstawowe wychowanie, podstawy matematyki,
muzyka, poezja i gimnastyka - do 20 roku życia;
2. nauki matematyczne, astronomia - 10 lat;
3. znajomość filozofii (metody dialektycznej) - 5 lat;
4. praktyczna działalność w państwie - 15 lat, między
35 a 50 rokiem życia;
Dlaczego Platon był przeciwny własności prywatnej?
Władzę w państwie można sprawować od 50 roku życia.
Aby umożliwić dwóm wyższym stanom (rządzącym i
wojskowym) całkowite poświęcenie się sprawom dobra
wspólnoty Platon pragnie wyłączyć z góry każde myślenie
i działanie skierowane na własną korzyści.
Służyć ma temu zakaz własności prywatnej.
Za tym pomysłem krył się być może zamiar usunięcia z
życia społecznego:
żð przekupstwa (korupcji),
żð demoralizacji rzÄ…dzÄ…cych i rzÄ…dzonych,
żð dominacji pieniÄ…dza i bogactwa w rzÄ…dzeniu paÅ„stwem.
STOSUNEK PLATONA DO KOBIET I DZIECI
żð nie proponowaÅ‚ ustanowienia wspólnej wÅ‚asnoÅ›ci kobiet i
dzieci,
żð nie postulowaÅ‚ poligamii czy jakiegoÅ› spoÅ‚eczeÅ„stwa
komunistycznego;
żð kobiety i dzieci stanowiÄ… dobro wspólne wszystkich
obywateli;
żð należy tego dobra bronić  jak wÅ‚asnoÅ›ci ;
żð pomysÅ‚ ten ma usuwać zamiar rzÄ…dzÄ…cych aby nie
kierowali swej władzy i przemocy przeciwko kobietom i
dzieciom, a koncentrowali się na bezpieczeństwie
zewnętrznym;
żð wychowanie to poważne zadanie (dla specjalistów);
żð w interesie paÅ„stwa leży odpowiednia selekcja i
wychowanie przez państwo najlepszych dzieci;
żð zalecane sÄ… publiczne (paÅ„stwowe) przedszkola i szkoÅ‚y.
żð Kobiety mogÅ‚yby rzÄ…dzić, ponieważ posiadajÄ… tyle
samo rozumu co mężczyz
ni, jeżeli zdobędą takie samo
wykształcenie;
żð W dialogu  Prawa Platon dostrzega wartość wÅ‚asnoÅ›ci
prywatnej i rodziny (z ważną w niej rolą kobiety);
żð Rodzina ogranicza jednak zakres kobiet w sprawowaniu
władzy w państwie;
żð Platon posiadaÅ‚ pozytywny stosunek do kobiet, majÄ…
np. takie samo prawo do wykształcenia jak mężczyz
ni.
żð Idealizm sprzyja
przyjmowaniu
hierarchicznego
modelu stosunków
międzyludzkich,
społeczeństwa i
wiedzy.
Koncepcje edukacyjne - idealizm
żð Wychowawcy skÅ‚aniajÄ…cy siÄ™ ku idealizmowi sÄ…
zwolennikami programu nauczania opartego na
treściach przedmiotowych, w którym kładzie się
nacisk na poznawanie prawd zawartych w
wartościowych dziełach teologicznych,
filozoficznych, historycznych, literackich oraz
artystycznych.
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 36-37
Koncepcje edukacyjne - idealizm
żð 1, KsztaÅ‚cenie to proces polegajÄ…cy na rozwijaniu
potencjału danego człowieka,
żð 2. Uczenie siÄ™ to proces odkrywania przez ucznia prawd
obecnych w jego umyśle pod wpływem stymulacji
dostarczanych przez nauczyciela.
żð 3. Nauczyciel powinien stanowić wzorzec moralny i
kulturowy i uosabiać najwyższe wartości humanistyczne.
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 37
Edukacyjne cele idealizmu pedagogicznego
Główny cel - zachęcenie uczniów do tego, by stali się
poszukiwaczami prawdy, dobra i piękna.
Cele dalsze:
żð 1. Proces nauczania-uczenia siÄ™ powinien pomagać
uczniom w pełnym zrealizowaniu potencjału właściwego
istocie ludzkiej,
żð 2. szkoÅ‚a jako instytucja spoÅ‚eczna, powinna zapewnić
uczniom dostęp do wiedzy zawartej w dorobku
kulturowym ludzkości, umożliwić im zapoznanie się z
nim uczestniczenie w kulturze oraz wniesienie do niej
własnego wkładu.
żð 3. KsztaÅ‚cenie powinno mieć charakter ogólny i
prowadzić do osiągnięcia osobistej doskonałości,
żð 4. WÄ…skie ksztaÅ‚cenie zawodowe nie powinno mieć
pierwszeństwa przed ogólnym.
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 31.
Szkoła według założeń idealizmu pedagogicznego
żð SzkoÅ‚a jako instytucja sprzyja postÄ™powi,
żð Wiedza ludzka rozwija siÄ™ i kumuluje,
żð Dyrektorzy szkół i nauczyciele powinni
porządkować wiedzę, opracowując liniowy
program nauczania, w którym przedmioty i
segmenty wiedzy następują po sobie i służą do
przekazywania coraz bardziej złożonych i
skomplikowanych treści,
Szkoła według założeń idealizmu pedagogicznego
żðprzekazuje wiedzÄ™ nastÄ™pnym pokoleniom
(uczniowie nabywają wiedzę w sposób
kumulatywny; wiadomości zdobyte na
kolejnym etapie dodawane są do wiedzy już
posiadanej),
żð umożliwia przechowywania dorobku
poprzednich generacji,
żðpowinna przygotowywać dzieci do dorosÅ‚ego
życia przekazując im dziedzictwo kulturowe.
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 31-32
Program nauczania w idealizmie powinien:
żð być zestawem przedmiotów , które majÄ…
charakter pojęciowy ,
żð zakÅ‚adać istnienie jednej jednoczÄ…cej idei lub
przyczyny wszystkiego (idea dobra, Bóg),
żð najwyższÄ… pozycjÄ™ powinny zajmować w nim
nauki o największym stopniu ogólności (nauki
ogólne i abstrakcyjne nie zmieniają się pod
wpływem czasu, miejsca i okoliczności, mogą
znalez
ć zastosowanie w wielu sytuacjach).
Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 32
Aksjologiczny wymiar edukacji idealistycznej
Nauki takie jak filozofia, teologia, matematyka, historia,
literatura oraz sztuka:
żð stanowiÄ… skarbnicÄ™ wartoÅ›ci,
żð przechowujÄ… w sobie moralnÄ… tradycjÄ™ ludzkoÅ›ci,
żð reprezentujÄ… etyczne i kulturowe sumienie cywilizacji,
żð sÄ… z
ródłem stymulacji poznawczej dla uczniów,
Nauczanie wartości ma:
żð umożliwiać uczniowi zapoznanie siÄ™ z godnymi do
naśladowania wzorcami i ideałami,
żð nauczyć wcielać wartoÅ›ci w życie i rozbudować je.
żð umożliwić poznawanie i krytyczne analizowanie
wybitnych dzieł sztuki oraz utworów literackich.
G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 32-33.
Metodyka idealistyczna
żð uczeÅ„ powinien badać zawartość swego umysÅ‚u i
znajdywać w nim prawdy wspólne wszystkim
ludziom,
żð proces uczenia przebiega wydajniej dziÄ™ki
pobudzaniu go przez nauczyciela i otoczenie,
żð uczeÅ„ kieruje siÄ™ wewnÄ™trznymi wrodzonymi
skłonnościami i zainteresowaniami,
żð trzeba także nakÅ‚aniać uczniów do wysiÅ‚ku;
żð uczeÅ„ powinien poÅ›wiÄ™cić zadaniu odpowiedniÄ… ilość
wysiłku, narzucić sobie samodyscyplinę i odzyskać
zainteresowanie przedmiotem.
G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 33-34
Metodyka idealistyczna
żð Nie należy narzucać pedagogom żadnej konkretnej
metody;
żð najlepiej jednak stosować metodÄ™ dialogu
sokratejskiego (rozbudzania u ucznia świadomości,
pytań naprowadzających, dotyczących istotnych
problemów człowieka).
żð należy wytworzyć w grupie uczniów wspólnotÄ™
zainteresowań, zmobilizować do uczestnictwa w lekcji,
żð należy omawiać problem konfliktów moralnych
(sumienia),
żð stosować analizÄ™ poszczególnych przykÅ‚adów,
wartościowych wzorów i ideałów;
G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, s. 33-34
Relacja nauczyciel - uczeń
Nauczyciel Uczeń
żð osoba dorosÅ‚a, dojrzaÅ‚a, z
żð osoba mÅ‚oda,
doświadczeniem,
żð niedojrzaÅ‚y,
żð wÅ‚asny, harmonijny system
niedoświadczony,
wartości,
żð poszukuje wartoÅ›ci, tworzy
żð szanuje ucznia i pomaga mu w
indywidualnÄ… hierarchiÄ™
uświadomieniu sobie pełni
wartości,
osobowości,
żð pragnie poznać Å›wiat,
żð zaangażowany w pracy,
innych i siebie, swojÄ…
żð dysponuje szerokÄ… wiedzÄ…,
osobowość,
żð umie zdobyć przyjaz
Å„ i szacunek ,
żð szuka pomocy nauczyciela,
żð budzi zapaÅ‚ do nauki, dba o
żð wzoruje siÄ™ na nauczycielu,
moralne doskonalenie ucznia,
naśladuje postawy i
żð jest wzorem osobowym
zachowania,
(autorytetem) godnym
naśladowania, przejmowania
żð aktywny w procesie
jego systemu wartości.
nauczania
Dziękuję Państwu za uwagę.
Do widzenia.
Zapraszam na konsultacje.