Karta Dokumentacyjna Geostanowiska
Informacje ogólne
Numer KDG: 1175
1. Nazwa obiektu: Rezerwat Skałki Piekło koło Niekłania
2. Typ obiektu geostanowiska: elementy rzez
by - formy denudacyjne
3. Współrzędne (WGS84):
DÅ‚ugość: 20° 40' 05,000 Szerokość: 51° 11' 05,000
4. Przynależność geograficzna
4.1. Miejscowość: Niekłań Wielki
4.2. Województwo 4.3. Powiat 4.4 Gmina
świętokrzyskie konecki Stąporków
5. Kraina geograficzna: Góry Świętokrzyskie;
6. Opis lokalizacji terenu: Rezerwat położony jest w lesie, na południowo-zachodnim zboczu góry Piekło, 2,5 km na WE od centrum
miejscowości Niekłań Wielki, przy niebieskim szlaku turystycznym (Pogorzałe-Sielpia).
7. Forma własności terenu: skarb państwa
8. Numer i nazwa arkusza mapy 1:50k: 0 -
Cechy fizyczne obiektu geostanowiska
Cecha Wartość liczbowa JM
Długość: od: do: m
Szerokość: od: do: m
Wysokość: od: 2 do: 8 m
Powierzchnia: 63000 m²
Objętość: mł
Wysokość n.p.m.: 360 m
Inne mierzalne cechy:
Aktualny stan obiektu
1. Forma własności obiektu: skarb państwa
2. Status: chroniony
3. Uwagi dot. statusu:
4. Stan zachowania obiektu: zadowalajÄ…cy;
5. Położenie: na szlaku turystycznym
6. Dostępność: łatwo dostępny
7. Uwagi:
8. Ekspozycja: dobrze wyeksponowany
9. Ranga obiektu: regionalna
10.1. Ocena atrakcyjności turystycznej [0-10]: 9
10.2. Ocena atrakcyjności dydaktycznej [0-10]: 7
10.3. Ocena atrakcyjności naukowej [0-10]: 6
11. Pozostałe uwagi: Skałki piskowcowe góry Piekło są najlepiej wykształconym zespołem tego typu form w regionie świętokrzyskim i stanowią
jeden z najbardziej atrakcyjnych zabytków tego regionu.
Charakterystyka geologiczna geostanowiska
1. Regiony strukturalne: obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich; Góry Świętokrzyskie (antyklinorium świętokrzyskie);
2. Wiek geologiczny: synemur;
3.1. Litologia: Piaskowce;
3.2. Forma rzez
by terenu: formy skalne;
3.3. Geneza: morska;
Strona 2
Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny
22.3111.0801.00.0
4. Uwagi: Występuje tu około 50 skałek wysokości 2-8 m, zbudowanych z piaskowców dolnojurajskich. Zgrupowane są one w dwóch
kompleksach - wschodnim i zachodnim, oddalonych od siebie o około 100 m. W kompleksie zachodnim, na długości około 70 m, występuje 10
dużych skałek i kilka mniejszych występów skalnych. Najdalej na zachód wysunięta baszta ma wysokość 6 m. Największa jest trzecia od zachodu
skałka w kształcie kazalnicy wysokości prawie 10 m. Na uwagę zasługuje również skałka w kształcie grzyba o wysokości 8 m. Pozostałe skałki
mają w większości kształt kazalnic o wąskich podstawach przykrytych szerszymi czpkami. W zespole tym opisano trzy jaskinie: "Jama Agi",
"Tomkowa Dziura" i "Schronisko Sympozjalne" (Urban, 1986b). Na ścianach skałek można obserwować formy erozyjne takie, jak powierzchnie
komórkowe, jamy sklepione łukowato, oddzielone od siebie żeberkami lub koluminkami. Swoistą cechą skałek są poszerzone szczeliny ciosowe,
które tworzą kolumny i wydłużóne okna.
We wschodnim kopleksie skałek występuje około 20 dużych form. Mają one kształt kazalnic wydłużonych równolegle do rozciągłości stoku, o
wysokości 3-5 m. Jedynie w zachodniej części kompleksu występują 2 baszty wysokości 6-7 m.
W profilu skałek, idąć od dołu, obserwuje się następującą sekwencję: piaskowce gruboławicowe, piaskowce płytowe i piaskowce gruboławicowe.
Takiej właśnie sekwencji skałki zawdzięczają swój kształt, gdyż środkowy, płytowy człon był bardziej podatny na erozję. Te osobliwe formy
wietrzenne powstały w plejstocenie. Głównym czynnikiem erozyjnym (w okresie ostatniego zlodowacenia i holocenu) była erozja eoliczna i
linearna erozja wód powiezrchniowych i podpowierzchniowych. W pierwszym etapie doszło do wypreparowania bardziej zsylifikowanych partii
skalnych, a w drugim etapie, wykorzystując spekania cosowe i strefy uskokowe, ufokształtowane zostały poszczególne formy skalne - gzymsy,
ambony czy grzyby (Lindner, 1972, Aleksandrowicz & in., 1975, Urban 1996a, b, Urban & Wróblewski, 1999).
W niższej części profilu skałek, w piaskowcach dominuje warstwowanie poziome i kopułowe przekątne, któremu towarzyszą zestawy taularnego
warstwowania przekątnego. Struktury te wskazują na sedymentację w strefie przyboju wyższego przybrzeża (Pieńkowski, 2009). Zestawy
warstwowania tabularnego reprezentują nieco płytszą strefę, gdzie, po sztormach, powstawałyzmarszczki prądowe i fale piaskowe wędrujące w
stronę lądu. Nieregularne powierzchnie erozyjne sa zapisem kopalnych prądów sztormowych i rozmywających. W wyższej części profilu wystę
pują piaskowce gruboziarniste i słabo wysortowane, z zestawami rynnowych warstwowań przekątnych. Powstały one w środowisku bariery
piaszczystej. W całej sukcesji zaznacza się tendencja spłycająca od osadów przybrzeżnych po plażowe (Pieńkowski, 2009).
Opracowanie
Data realizacji: Wykonawcy: Anna Mader;
2010-05-14
Aktualizacje
Brak aktualizacji dokumentu
Strona 3
Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny
22.3111.0801.00.0
Dokumentacja graficzna
Data / Autor Tytuł Zdjęcie
2009-06-28 Fot. 1. Skałka w zachodnim kompleksie sałek rezerwatu "Piekło" koło Niekłania
Trela , Wiesław
2009-06-28 Fot. 2. "Grzybek" skalny w zachodnim kompleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło
Trela, Wiesław Niekłania
2009-06-28 Fot. 3. Grzyb skalny w zachodnim kopleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło Niekłania
Wiesław, Trela
2009-06-28 Fot. 4. Jaskinia "Jama Agi" w zachodnim kompleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło
Wiesław, Trela Niekłania
2009-06-28 Fot. 5. Warstwowanie podkreślone przez erozję w piaskowcach skałki rezerwatu "Piekło"
Romanek, Andrzej koło Niekłania
Strona 4
Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny
22.3111.0801.00.0
Bibliografia
L.P. Autor Tytuł Publikacja Rok wydania Uwagi ISBN
1 Alexandrowicz Z., Drzał M. & Katalog rezerwatów i pomników przyrody nieożywionej w Polsce. Studia Naturae, Ser. B, 26: 1-298 1975
Kozłowski S.
2 Czarnocki J. Mniej znane zabytki geologiczne Gór Świętokrzyskich. Ochrona Przyrody, 12: 74-81 1932
3 Massalski E. & Kazanowski K. Piaskowce skałkowe góry Piekło pod Niekłaniem. Ochrona Przyrody, 8: 29-33 1928
4 Lindner L. Geneza i wiek skałek piaskowcowych góry Piekło koło Niekłania. Acta Geol. Pol., 22: 168-180 1972
5 Pieńkowski G. Sołtyków i Niekłań - Zarys sedymentacyjny i paleoekologiczny wczesnojurajskich Trela W. & Złonkiewicz Z. (red. ): 2009 978-83-60777-251
utworów kontynentalnych oraz marginalno-morskich. Perspektywy rozwoju geoparków w
regionie świętokrzyskim, Kielce, 31-46
6 Urban J. Jaskinie pseudokrasowe w piaskowcach liasowych Piekła pod Niekłaniem. Kras Speleol., 8: 113-123 1996a
7 Urban J. Jaskinie regionu świętokrzyskiego. Wyd. Polskiego Tow. Przyj. Nauk o 1996b 83-900997-2-1
Ziemi, Warszawa.
8 Urban J. Wróblewski T. Representative geosites of the Góry Świętokrzyskie (Holy Cross Mts. ) and the Nida Polish Geol. Instit. Spec. Pap., 2: 61-70 1999
BAsin, Central Poland.
Strona 5
Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny
22.3111.0801.00.0