INFORMACJE O POAOśENIU DLA WSPOMAGANIA DZIAAAC RATOWNICZYCH
I ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO
Informacje o poło\eniu mają krytyczne znaczenie dla powodzenia akcji ratowniczych. Niezbędne są informacje
lokalizacyjne, dotyczące zarówno poszkodowanych jak i ratowników. W poni\szym tekście opisany zostanie
stan dzisiejszy oraz przyszłość wykorzystania systemów nawigacji satelitarnej w zarządzaniu kryzysowym i
ratownictwie.
ZarzÄ…dzanie kryzysowe
Powodzie
Powodzie występują najczęściej na skutek gwałtownych opadów utrzymujących się przez dłu\szy okres czasu,
roztopów śniegu albo te\ osunięcia gruntu lub skał. Oprócz znacznych strat w rolnictwie powodują one du\e
zagro\enie dla mieszkańców terenów potencjalnie nara\onych na zalanie. Ze względu na wielkość obszaru
objętego kryzysem, cię\ko jest skoordynować działania słu\b ratunkowych. Ponadto sztab zarządzania
kryzysowego właściwie nie jest w stanie podejmować najbardziej korzystnych decyzji ze względu na brak
informacji o bie\ącym stanie sytuacji. Dlatego te\ wa\ne jest odpowiednie informowanie i utrzymywanie stałego
kontaktu między jednostkami przebywającymi w pobli\u miejsca zdarzenia a sztabem kryzysowym.
Zapobiegnie to chaotycznemu przydzielaniu zadań i umo\liwi wysyłanie jednostek będących najbli\ej miejsca
zdarzenia. W tym przypadku niezwykle pomocna mo\e okazać się informacja o poło\eniu jednostek
ratowniczych. Posiadanie wiedzy na temat pozycji jednostek stra\y po\arnej, ratownictwa medycznego, oraz
ratownictwa wodnego umo\liwia rozsyłanie odpowiedniej liczby ratowników w miejsca, gdzie są oni najbardziej
potrzebni w danym momencie. W połączeniu z systemami obserwacyjnymi Ziemi, które pozwalają na śledzenie
zmian na terenach objętych powodzią, informacje o poło\eniu przyczynią się do poprawy organizacji działań
słu\b niesienia pomocy.
W Polsce zagro\enie powodzią dotyczy obszaru około 2900 km2, zamieszkałego przez
1,2 mln osób, na którym znajduje się około 800 mostów, około 500 zakładów produkcyjnych, 400 km linii
kolejowych i 1300 km dróg publicznych. Prawie 70 miast oraz setki wsi co roku zagro\one są częściowym
zatopieniem. Choć walka z samym \ywiołem jest trudna, jednak informacje o poło\eniu mogą znacznie
usprawnić działania ratunkowe, oraz pomóc w podejmowaniu słusznych decyzji.
W obecnej chwili technologia satelitarna pozwala na komunikację głosową i przybli\one wyznaczanie pozycji
osoby posiadajÄ…cej odbiornik. Jednak ju\ w roku 2012 sytuacja ta mo\e ulec zmianie. Do u\ytku zostanie
oddany system GPS trzeciej generacji, a system GALILEO rozpocznie swoją działalność dając mo\liwość
dokładniejszego określania pozycji. Choć poprawią one dokładność informacji, jednak\e same w sobie nie będą
w stanie zapewnić pełnego spektrum mo\liwości opisanych powy\ej.
Dlatego rozwiązaniem są systemy zintegrowane, będące połączeniem zarówno odbiornika, który umo\liwi
określenie pozycji za pomocą systemu GALILEO, jak i nadajnika pozwalającego na wysyłanie informacji o
poło\eniu. W ten sposób sztab kryzysowy uzyska pełne dane dotyczące rozmieszczenia jednostek ratunkowych.
Od roku 2020 mo\emy spodziewać się nowej fazy rozwoju systemów nawigacji satelitarnej. Umo\liwione
zostanie przesyłanie aktualnych map sytuacyjnych dla danego obszaru w czasie rzeczywistym, a to za sprawą
nowoczesnych algorytmów kompresji danych. Dzięki temu sztab kryzysowy będzie w stanie nale\ycie ocenić
skalę zagro\enia, oraz dostosować swoje decyzje do zaistniałej, dynamicznie zmieniającej się sytuacji.
Burze i silne wiatry
W ostatnich latach nad Polską przechodziły potę\ne wichury niosące ze sobą spore straty. Silne powiewy łamały
drzewa, zrywały dachy oraz linie energetyczne, w wyniku czego często całe osady ludzkie były długo
pozbawione elektryczności. Wyobrazmy sobie, \e i w tym przypadku zastosowanie znalazłyby urządzenia
nadawczo-odbiorcze zintegrowanego systemu nawigacji satelitarnej. Umieszczenie ich na słupach wa\niejszych
trakcji energetycznych pozwoliłoby na lokalizację uszkodzenia, zakładając, \e znajdowałoby się ono na pewnej
wysokości.
Osiągnięta w 2012 dokładność systemu oferowana przez Galileo - do 0,8 metra w poziomie i 1 metra w pionie -
pozwoliłaby na odnalezienie miejsca prawdopodobnego zerwania trakcji. W dalszej przyszłości mo\liwość ta
zostałaby poszerzona o nanoszenie podanej lokalizacji na mapę terenu tworzoną w czasie rzeczywistym, a tak\e
o mo\liwość wyznaczania jak najkrótszej drogi bądz dróg alternatywnych w przypadku pojawienia się przeszkód
drogowych, uniemo\liwiajÄ…cych dotarcie do wyznaczonego celu.
© Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej www.kosmos.gov.pl
Po\ary
Po\ary mogą wynikać zarówno z przyczyn naturalnych jak i być spowodowane działaniem człowieka. Szkody
ekologiczne przez nie wywołane dotykają zarówno przyrodę jak i ludzi. Po\ary są zródłem emisji gazów
cieplarnianych, powodują zmiany lokalnych warunków klimatycznych i wodnych, a tak\e erozję gleby.
Stwarzają tak\e zagro\enie dla miast i wsi będących w bezpośrednim otoczeniu.
W przypadku po\aru bardzo wa\na jest znajomość terenu. Określenie obszaru zajętego ogniem oraz kierunku
rozprzestrzeniania się go dałoby mo\liwość ustalenia planu akcji, opanowania, a następnie gaszenia przy
jednoczesnym zminimalizowaniu ryzyka samych ratowników. Tak\e mieszkańcy najbli\szych osad mogliby
zostać ewakuowani bezpiecznymi trasami wyznaczonymi na podstawie danych o kierunku rozprzestrzeniania się
ognia.
W Polsce w latach 1991 2000 spaleniu uległy drzewostany na powierzchni 109146 ha, co spowodowane było
przez 83061 po\arów lasów. Tylko na przestrzeni lat 2001 2004 liczba po\arów lasów wyniosła 9722,
w wyniku czego spaleniu uległa powierzchnia 8564 ha (dane na podstawie Informacje i opracowania
statystyczne: Leśnictwo, ochrona środowiska 1988-2000 Warszawa).
Opanowanie rozprzestrzeniania się po\arów lasów jest rzeczą niezwykle trudną, gdy\ przewidywanie prędkości i
kierunku propagacji ognia uzale\nione jest od aktualnej informacji o stanie rzeczywistym. I w tym przypadku,
podobnie jak przy powodzi, zastosowanie systemu zintegrowanego, który osiągnie stan, pozwalający na
dwukierunkowe przesyłanie danych, umo\liwi sprawne i szybkie zarządzanie siłami ratunkowymi.
Zarówno powodzie jak i po\ary, które dotkną większy obszar, mogą spowodować uszkodzenie lub trwałe
wyłączenie sieci telefonii komórkowej będącej, poza telefonią satelitarną, podstawowym sposobem komunikacji.
W takim przypadku rozwiązaniem oka\ą się systemy zintegrowane, których pierwsze wersje powinny pojawić
się w 2012 roku. Będą one niezale\ne od naziemnych nadajników, zatem sygnał nie zostanie zniekształcony w
wyniku uszkodzenia któregoś fragmentu sieci.
Transport materiałów niebezpiecznych
Codziennie przez nasz kraj transportowane są setki ton substancji niebezpiecznych środków chemicznych,
broni, substancji aktywnych biologicznie. Monitorowanie transportu tego typu substancji staje siÄ™ dziÅ›
koniecznością, ze względu na znaczną intensyfikację ruchu, co niesie za sobą zwiększone zagro\enie
wypadkami. Jednocześnie konieczne wydaje się zbieranie informacji na temat takiego ruchu, informacji, które
w razie wypadku przyczynią się do mo\liwości skrócenia czasu reakcji odpowiednich słu\b ratowniczych oraz
do optymalizacji akcji ratowniczej.
Monitoring taki zapewniany jest przez urzÄ…dzenia zintegrowane zawierajÄ…ce odbiornik nawigacji satelitarnej i
urządzenie nadawcze (oparte np. na telefonii komórkowej), które w czasie rzeczywistym podaje informacje o
swoim poło\eniu do centrum zarządzania kryzysowego. W tej chwili taki monitoring jest prowadzony przez
poszczególne firmy, zaś informacja nie jest przesyłana dalej do słu\b zajmujących się zarządzaniem
kryzysowym.
Pierwszej wersji tak zintegrowanego systemu mo\emy się spodziewać w 2012 roku. W tym czasie ma być
udostępniona opcja wysyłania dokładnej lokalizacji. Unowocześnienie systemu oraz wyeliminowanie zakłóceń
w transmisji satelitarnej, wpłynie korzystnie na jakość, precyzję i prędkość podawania informacji o poło\eniu.
Przyczyni się to do wzrostu kontroli nad śledzeniem trasy przebytej przez obiekt przewo\ący tego typu
materiały. Monitorowanie transportu paliw płynnych w cysternach kolejowych, samochodowych, czy te\
tankowcach zapewni znacznie szybsze powiadamianie jednostek ratunkowych w razie awarii lub kolizji, co
z kolei wpłynie znacząco na skrócenie czasu reakcji.
Jednocześnie wraz z rozwojem systemów nawigacji satelitarnej oraz mo\liwości przesyłania przez nie danych,
w 2020 roku mo\emy spodziewać się mo\liwości rozsyłania bezpośrednio do odbiorników nawigacji satelitarnej
informacji o wypadku wraz z proponowaną trasą objazdu. Do słu\b ratowniczych będzie mogła być tak\e
przesłana informacja o rozprzestrzenianiu się zagro\enia.
Działania ratownicze
Wypadki drogowe
Według danych z Komendy Głównej Policji w Warszawie w latach 1995-2005 odnotowano 613031 wypadków
drogowych, w których straciło \ycie 68831 osób, zaś rannych zostało 767898. Choć w ostatnich dwóch latach
zaobserwowano nieznaczny spadek liczby wypadków, jednak biorąc pod uwagę podwy\szoną liczbę sprzeda\y
nowych aut mo\emy spodziewać się ponownego jej wzrostu. W kwestii wypadków drogowych niezwykle wa\ne
© Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej www.kosmos.gov.pl
jest zminimalizowanie czasu potrzebnego na dotarcie do miejsca zdarzenia. Ten czas mógłby być skrócony przez
mo\liwość dokładnego zlokalizowania miejsca wypadku. Pozwoliłoby na to urządzenie zainstalowane w
samochodzie, odbierające sygnał o swoim poło\eniu z satelity, i zintegrowane z systemem pozwalającym na
nadanie wiadomości o tym poło\eniu poprzez satelitę do jednostek ratunkowych. W ten sposób, niezale\nie od
stanu fizycznego osoby poszkodowanej w wypadku oraz istnienia na danym obszarze sieci komórkowej,
wysłana zostanie informacja o kolizji.
Pierwszej wersji tak zintegrowanego systemu mo\emy się spodziewać w 2012 roku. W tym czasie ma być
udostępniona opcja wysyłania dokładnej lokalizacji. Unowocześnienie systemu oraz wyeliminowanie zakłóceń
w transmisji satelitarnej, wpłynie korzystnie na jakość, precyzję i prędkość podawania informacji o poło\eniu.
W dalszej perspektywie (do 2020 roku) mo\liwość przesyłania map danego obszaru w czasie rzeczywistym
pomo\e jednostkom ratunkowym orientować się w sytuacji drogowej, oraz wykreślać optymalną trasę dotarcia
do miejsca zdarzenia.
Ratownictwo górskie
Rosnąca z roku na rok liczba turystów odwiedzających nasze góry powoduje, \e liczba wypadków w górach
tak\e wzrasta. W przypadku turystyki na otwartym terenie, gdzie informacja o poło\eniu geograficznym jest
niezbędna dla przeprowadzenia skutecznej akcji ratowniczej rola nawigacji satelitarnej jest nie do przecenienia.
Ju\ dziś du\a część turystów wybierających się na górskie szlaki posiada ze sobą odbiornik nawigacji satelitarnej
GPS. Pozwala on im na optymalizację trasy wędrówki oraz sprawdzanie czy nie zeszli z wyznaczonego szlaku.
Jednocześnie w razie wypadku informacja o poło\eniu odczytana z odbiornika GPS oraz telefon komórkowy
pozwalają na znaczne skrócenie czasu poszukiwań poszkodowanego oraz zmniejszenie nara\enia słu\b
ratowniczych. Niestety stosowane dziÅ› rozwiÄ…zania nie sÄ… idealne informacja o pozycji bywa nieprecyzyjna, a
jej przesłanie wymaga ingerencji poszkodowanego. W razie wypadków związanych z osunięciem lawin oraz
innych, w których osoba znajduje się w miejscu trudno dostępnym, zarówno odbiornik GPS jak i telefon
komórkowy stają się bezu\yteczne.
Ten stan rzeczy mo\e zmienić się w 2012 roku, kiedy systemy nawigacyjne nowej generacji staną się dostępne
w ich zało\eniach mo\liwe będzie uzyskanie informacji o pozycji nawet w miejscach trudno dostępnych przy
bardzo ograniczonej sile sygnału. Tak\e rozwój telefonii komórkowej i innych form komunikacji pozwala mieć
nadzieję, \e w tym czasie mo\liwa będzie komunikacja nawet z trudno dostępnych miejsc z kanionów
skalnych, przepaści oraz spod warstwy śniegu.
Wydaje się, \e rok 2020 mo\e przynieść rewolucję polegającą na automatyzacji tego rodzaju osobistych boi
ratunkowych , które będą w stanie automatycznie informować słu\by ratownicze o wypadku, przesyłając
informacje o poło\eniu i stanie poszkodowanego oraz odbierając informację zwrotną o stanie akcji ratunkowej.
Ratownictwo morskie
Ratownictwo morskie wydaje się być najbardziej zaawansowane w wykorzystaniu systemów satelitarnych do
poszukiwania poszkodowanych w wypadkach morskich. Działające dziś systemy powiadamiania składające się
z boi systemu (COSPAR-SARSAT lub Inmarsat) znajdujących się na pokładach statków oraz infrastruktury
satelitarnej i naziemnej pozwalajÄ… na szybkÄ… lokalizacjÄ™ poszkodowanej jednostki oraz zaplanowanie akcji
ratowniczej. Jednocześnie nie ma problemów z jakością odbioru i nadawania sygnałów ze względu na
sprzyjajÄ…ce warunki propagacji panujÄ…ce na morzach i oceanach.
W 2012 roku realną wydaje się być perspektywa przejęcia części funkcji systemu COSPAR-SARSAT przez
system Galileo, co spowoduje zwiększenie precyzji wyznaczenia pozycji poszkodowanych oraz zmniejszenia
czasu powiadamiania słu\b ratowniczych o wypadku. Jednocześnie dalsza miniaturyzacja pozwoli na
zbudowanie odbiorników osobistych dla ka\dego członka załogi, które w znaczący sposób przyczynią się do
zwiększenia skuteczności poszukiwania osób, które wypadną za burtę w czasie złej pogody.
W roku 2020 mo\na spodziewać się zmian dotyczących mo\liwości przesyłania informacji zarówno dla słu\b
ratowniczych, które będą miały dokładniejszy obraz sytuacji w czasie rzeczywistym jak i od poszkodowanych
zarówno o stanie osób jak i rodzaju uszkodzeń jednostki.
Podsumowanie
Informacje o poło\eniu są niezwykle istotne w ratownictwie i zarządzaniu kryzysowym. Rozwój systemów
nawigacji oraz łączności satelitarnej spowoduje usprawnienie działań ratunkowych w przypadkach klęsk
\ywiołowych, wypadków drogowych czy innych sytuacji, w których zagro\one jest \ycie ludzkie.
© Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej www.kosmos.gov.pl
W roku 2012, w momencie udostępnienia systemu GALILEO oraz w kolejnych latach, kiedy będzie on
udoskonalany, nastąpi potrzeba integracji z innymi systemami. Wobec coraz dokładniejszej lokalizacji za
pomocą odbiorników uwidoczni się konieczność stworzenia systemu umo\liwiającego nadawanie określonej
wcześniej pozycji. Dopiero taki zintegrowany system pozwoli na śledzenie rozmieszczenia sił i środków w
przypadku kryzysów oraz podejmowanie rozsądnych decyzji, związanych z akcją ratunkową. Jednocześnie
postępy w dziedzinie elektroniki, algorytmach przetwarzania sygnałów pozwolą na stworzenie osobistych boi
ratunkowych, w które najpierw będą wyposa\one osoby szczególnie nara\one na niebezpieczeństwo, dla których
uratowania informacja o poło\eniu stanowi czynnik krytyczny (np. marynarze, czy turyści górscy).
Nieco dalsza przyszłość przyniesie ze sobą dalszy rozwój systemów nawigacji i komunikacji satelitarnej. Ju\ od
roku 2020 mo\emy spodziewać się przesyłania nowego rodzaju danych, dzięki którym generowane będą
fragmenty map w czasie rzeczywistym. Pozwoli to na znacznie lepsze rozpoznanie sytuacji kryzysowej,
śledzenie jej rozwoju i podejmowanie odpowiednich kroków w celu jej opanowania. Dalsza miniaturyzacja
elementów elektronicznych oraz postęp w algorytmach przetwarzania sygnałów oraz zmniejszenie kosztów
produkcji pozwoli na to, by osobiste boje ratunkowe , były z daną osobą wszędzie w górach, na wodzie,
w samochodzie i na wycieczce po lesie.
Opracowanie: M. Andrzejczak
© Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej www.kosmos.gov.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
3 Zarzadzanie kryzysowe11 Zarządzanie kryzysoweDepartament zarządzania kryzysowego i spraw obronnychcentra zarządzadzania kryzysowegoZarządzanie kryzysem3=zarządzanie kryzysowe w polsceZarządzanie kryzysem wizerunkuzarzadzanie kryzysowe[1]ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE ELEMENTEM SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO PAŃ STWA KOPCZEWSKI(2)praca domowa zarządzanie kryzysowe2010 Interdyscyplinarność zarządzania kryzysowego0 Gmina i miasto WYSZKOW Zarządanie kryzysoweDz U 20070590 Lj ustawa o zarządzaniu kryzysowymwięcej podobnych podstron