Zarządzanie kryzysowe
Włodzimierz URBANIAK
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Bydgoszcz
Wydział Chemii UAM, Poznań
Zarządzanie kryzysowe
Zespół przedsięwzięć organizacyjnych, logistycznych i
finansowych, których celem jest zapobieganie
powstawaniu sytuacji kryzysowych, zapewnienie
sprawności struktur decyzyjnych na wszystkich
szczeblach zarządzania , ciągłej gotowości sił i
środków do podjęcia działań, sprawnego reagowania
oraz likwidacji skutków zaistniałej sytuacji.
2
Kompleksowe zarządzanie kryzysowe obejmuje:
Wszystkie trzy rodzaje zagrożeń:
naturalne
techniczne
wojenne
Wszystkie poziomy zarządzania (związane z poziomami władzy)
lokalny
wojewódzki
centralny
Poziom lokalny to poziom wykonawczy. Pozostałe poziomy spełniają przede
wszystkim rolę koordynującą.
Obejmuje także sektory:
publiczny
prywatny
oraz ogół ludności
3
Struktura zarządzania kryzysowego
Poziom 1
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Rządowy Zespół Koordynacji Kryzysowej
Rządowe Centrum Koordynacji Kryzysowej
Poziom 2
Wojewoda
Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego
Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego
Poziom 3
Starosta Powiatowy
Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego
Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego
Poziom 4
Wójt (Burmistrz, Prezydent Miasta)
Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego
Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego
4
Zarządzanie kryzysowe
Zarządzanie kryzysowe funkcjonuje w trzech podstawowych
obszarach:
Zarządzanie ryzykiem dotyczącym powstania sytuacji
kryzysowych;
Zarządzanie działaniami związanymi z sytuacją kryzysową;
Zarządzanie skutkami zdarzeń niekorzystnych (odbudowa).
5
Fazy zarządzania kryzysowego
Zarządzanie kryzysowe przebiega w czterech fazach:
Zapobiegania
Przygotowania (gotowości)
Reagowania
Odbudowy
6
Fazy zarządzania kryzysowego
Zapobieganie
analiza zagrożeń i ocena wrażliwości
wspieranie badań stosowanych i transferu technologii
uświadamianie społeczeństwa i powszechna edukacja w
zakresie przeciwdziałania zagrożeniom
stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych oraz
właściwe wykorzystanie zasobów
zapewnienie przywództwa i koordynacji
Zapobieganie odnosi się do działań, które eliminują lub redukują
prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo ograniczają
jej skutki.
7
Fazy zarządzania kryzysowego
Przygotowanie
Kluczowym elementem przygotowań jest opracowanie planów
reagowania kryzysowego, które to plany opisują kto, co i kiedy
będzie robił, za pomocą jakich sił i środków i na jakiej podstawie
prawnej - przed, w czasie i natychmiast po zdarzeniu kryzysowym.
Przygotowanie to także zapewnienie zasobów specjalistycznych sił i
środków reagowania, takich jak: stanowisko kierowania, system
łączności kryzysowej, system alarmowania oraz personel
reagowania kryzysowego, a także ewidencja zasobów sił i środków
przydatnych do reagowania kryzysowego.
8
Fazy zarządzania kryzysowego
Reagowanie
następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub zdarzenia. Jego celem
jest uruchomienie działań prewencyjnych zapobiegających lub
minimalizujących możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie
akcji ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i
ograniczenia wtórnych szkód i strat.
Faza reagowania wymaga:
przestrzegania dyscypliny obiegu informacji
gromadzenia informacji i dokumentowania działań
unikania działań nieprzemyślanych
profesjonalnej informacji (rzecznika)
prognozowania rozwoju wydarzeń
przewidywania skutków podejmowanych decyzji
uwzględniania implikacji prawnych decyzji
zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych
dysponowania odpowiednią liczbą ekspertów
9
Fazy zarządzania kryzysowego
Odbudowa
jest końcową fazą cyklu zarządzania kryzysowego. Odbudowę
kontynuuje się, aż wszystkie systemy wrócą do stanu
poprzedniego albo lepszego niż poprzedni. Odbudowę dzieli
się na krótkoterminową i długoterminową. Krótkoterminowa
polega na przywróceniu systemów niezbędnych do życia do
minimalnych standardów operacyjnych. Odbudowa
długoterminowa może trwać wiele lat, aż do kompletnej
odbudowy całego obszaru dotkniętego katastrofą.
Jednocześnie odbudowa ta powinna być realizowana w nowy
sposób, tak aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie
mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.
10
Fazy zarządzania kryzysowego
11
 Podstawowym działaniem bezpośrednio związanym z
zarządzaniem ryzykiem sytuacji kryzysowych jest:
Opis społeczności lokalnej
Identyfikacja zagrożeń
Najczęściej wykonywana jest tylko identyfikacja zagrożeń
12
 W sprawach bezpieczeństwa obowiązuje zasada:
 Prawo wiedzieć-obowiązek ostrzegać
Dostęp do informacji o bezpieczeństwie jest prawem każdego
obywatela- wymusza działania redukujące ryzyko.
Informacja i ostrzeżenie to podstawowe zadania władzy
publicznej
13
Kryteria akceptacji ryzyka
Każda analiza i ocena ryzyka musi odpowiedzieć na
następujące pytania:
Co złego może się stać?
Jak często może wystąpić?
Jakie mogą być tego skutki?
14
15
Zasady zarządzania kryzysowego
Zasada prymatu układu terytorialnego  uznaje za podstawową konstrukcje
tego modelu układ terytorialny państwa i sprowadza do funkcji
pomocniczej układ branżowy.
Jednoosobowe kierownictwo  decyzje podejmuje się jednoosobowo i się
odpowiada za nie.
Zasada odpowiedzialności organów władzy publicznej  przyjmują
kompetencje i odpowiedzialność w zakresie podejmowania decyzji w
sytuacji kryzysowych
Zasada zespolenia  przyznanie organom władz administracyjnych ogólnej
kompetencji gwarantujących wywiązanie się z nałożonych na nie
odpowiedzialności.
Zasada kategoryzacji zagrożeń  polega na podziale zagrożeń na grupy wg
rodzaju i rozmiaru oraz przyporządkowaniu im określonych rozwiązań
prawnych, organizacyjnych i finansowych
Zasada powszechności  zarządzanie kryzysowe organizują organy władzy
publicznej we współdziałaniu z istniejącymi specjalistycznymi instytucjami
i organizacjami oraz ogółem społeczeństwa
16
Podstawy prawne
USTAWA
z dnia 26 kwietnia 2007 r.
o zarządzaniu kryzysowym
(Dz. U. z 2007 roku, nr 89, poz. 590)
Ustawa określa organy właściwe w sprawach zarządzania
kryzysowego oraz ich zadania i zasady działania w tej dziedzinie, a
także zasady finansowania zadań zarządzania kryzysowego.
17