FARMAKOTERAPIA
i eskuliny  Venacorn (Filofarm) oraz
W pracy przedstawiono podstawowe metody leczenia owrzodze ylnych podudzi
Anavenol (Leciva). Tabletki w pierwszych
 ogólne i miejscowe. Omówiono tak e poszczególne preparaty lecznicze. Pierwsz
7 dniach stosuje siÄ™ 3 razy dziennie po
cz ć opracowania opublikowali my w  RwP 3/06.
2-3 sztuki, a następnie 1 tabletkę 3 razy
dziennie przez okres kilku miesięcy.
Inne wyciągi roślinne
Farmakoterapia w leczeniu
Endotelon (Sanofi-Winthrop) to preparat bÄ™-
dący wyciągiem z pestek winogron. Działanie
protekcyjne tej substancji polega na poprawie
owrzodze ylnych goleni
elastyczności kapilar poprzez bezpośredni
wpływ na kolagen i elastynę. Dodatkowo do-
chodzi do poprawy przepływu chłonki i krwi.
 cz. II  leczenie farmakologiczne ogólne i miejscowe
Wskazane jest stosowanie 150 mg preparatu
2 razy dziennie między posiłkami.
Drugim powszechnie stosowanym pre-
Leczenie farmakologiczne ogólne Pharma) i Phlebodia (Innothera Labora- paratem tej grupy jest Cyclo 3 Fort (Pierre
Jest to bardzo ważny element leczenia za- tories). Zazwyczaj podaje się pacjentowi Fabre Medicament). Jest to suchy wyciąg
chowawczego owrzodzeń żylnych goleni, 2 tabletki w dawkach podzielonych, z ruszczyka kolczastego z dodatkiem kwasu
który ma na celu przede wszystkim prze- " rutynozydy  do grupy tej zaliczamy askorbinowego i metylochalkonu hespery-
ciwdziałanie przewlekłej niewydolności rutynę oraz jej pochodne  trokseruty- dyny. Działanie i właściwości preparatu to
żylnej poprzez: nÄ™ i ²-hydroksyetylorutozyd. ZwiÄ…zki te głównie ochrona naczyÅ„ żylnych  zmniej-
1. zmniejszenie zastoju krwi i obrzęku, występują w licznych roślinach między szenie przepuszczalności naczyń, poprawa
2. uszczelnienie śródbłonka naczyń, innymi w gryce i perłowcu japońskim. ich napięcia i zmniejszenie obrzęku.
3. poprawę odpływu chłonki, Preparaty rutyny wykazują silne dzia-
4. wpływ na układ krzepnięcia, łanie oksydacyjno-redukujące. Wpły- Dobesylan wapnia
5. zmniejszenie dolegliwości bólowych, wają na zmniejszenie obrzęku i stanu Preparaty Calcium dobesilate (Hasco-
6. działanie bakteriobójcze (wciąż kontro- zapalnego, poprawiając elastyczność -Lek, Aflofarm Fabryka Leków, Galena)
wersyjne). i sprężystość naczyń włosowatych. usprawniają mikrokrążenie. Wpływają
Wśród nich największe znaczenie tera- W praktyce wykorzystuje się głównie protekcyjnie na naczynia oraz zmniejszają
peutyczne mają leki flebotropowe, które preparaty troxerutinu: Venolan (Polfa- agregację płytek krwi i lepkość osocza,
wpływają na układ żylny. Zwiększają one -Grodzisk), Rutoven (Herbapol Poznań), co zapobiega powstawaniu zakrzepów
odporność i wytrzymałość naczyń, elastycz- Troxerutin (Synteza) lub Oxerutin w obrębie naczyń żylnych. Lek stosujemy
ność i sprężystość naczyń włosowatych oraz (Venoruton i Venoruton forte, Novartis 3-4 razy dziennie po jednej tabletce.
przywracają prawidłową przepuszczalność. Consumer Health). Pacjenci przyjmują
Ogólnie przyjęło się dzielić leki flebotropowe 1-2 tabletki 3 razy dziennie, Tribenozyd (Glyvenol)
na preparaty naturalne i sztuczne. Wśród " eskulinę  jest glikozydem kumary- Działa przeciwzapalnie i poprawia wła-
preparatów naturalnych wyróżniamy: ben- nowym otrzymywanym z kory kasz- ściwości ścian naczyń  elastyczność
zopirony, saponiny, alkaloidy sporyszu oraz tanowca. Działanie polega głównie na i sprężystość.
wyciągi z innych roślin: jeżyn czy winogron, uszczelnianiu i wzmacnianiu ścian na-
natomiast produkty syntetyczne to dobesy- czyń włosowatych. Na rynku dostępne Drugą dużą grupą leków stosowanych w le-
lan wapnia oraz tribenozyd. są preparaty złożone przede wszystkim czeniu owrzodzeń żylnych goleni są prepa-
z dodatkiem rutyny  Venescin (esku- raty modyfikujące metabolizm leukocytów.
Benzopirony lina, rutyna, wyciąg suchy z nasion Wśród nich wyróżniamy prostaglandynę E1
Benzopirony są najbardziej popularną pod- kasztanowca, Herbapol Wrocław). oraz preparaty pentoksyfiliny.
grupą leków flebotropowych stosowanych
w leczeniu owrzodzeń żylnych podudzi. Saponiny Prostaglandyna E1
W obrębie tej podgrupy wyróżniamy: Przedstawicielem tej grupy jest escyna  sub- Jest to lek, który wpływa na aktywność
" flawonoidy  są największą i najczęściej stancja pozyskiwana z nasion kasztanowca. leukocytów (hamowanie) oraz zmniejsza
stosowaną grupą preparatów w terapii Udowodniono jej działanie przeciwobrzę- agregację płytek krwi. Działa protekcyj-
owrzodzeń żylnych. Główni przedsta- kowe, przeciwzapalne i przeciwzakrzepo- nie na śródbłonek naczyń krwionośnych
wiciele tej grupy to diosmina i hespe- we. Wpływa na normalizację przepływu poprzez rozkurcz tętniczek i zwieraczy
rydyna. Związki te zmagazynowane włośniczkowego i uszczelnia śródbłonek przedwłośniczkowych. Podczas jego stoso-
są w owocach cytrusowych (pomarań- naczyń. Podawana w dużych ilościach może wania dochodzi do zmniejszenia wielkości
cze), a w szczególności w ich pestkach wywoływać zaburzenia ze strony układu po- owrzodzenia oraz obrzęku. Dostępnym
i skórce. Ich działanie polega przede karmowego. Wyróżniamy kilka preparatów: na rynku preparatem jest Prostavasin
wszystkim na poprawie szczelności Aescin (Polfa Kutno), Reparil (Madus), Esce- (Schwarz Pharma) podawany we wlewach
naczyń oraz działaniu przeciwzapal- ven (Herbapol Poznań) oraz Sapoven T (Ha- dożylnych.
nym poprzez hamowanie uwalniania sco-Lek). Leki te stosujemy trzy razy dziennie,
mediatorów reakcji zapalnej i wolnych popijając dużą ilością wody. Pentoksyfilina
rodników tlenowych. Oba te związki Jest drugim przedstawicielem tej grupy
w postaci zmikronizowanej są dostęp- Alkaloidy sporyszu leków. Aktualnie w sprzedaży dostępnych
ne w formie preparatów złożonych: Jest to grupa preparatów, która wpływa jest wiele preparatów: Agapurin (Slovakofar-
Detralex (Diosmin, Hesperdin, Servier) zwężająco na naczynia żylne. Głównymi ma), Apo-Pentox 400 SR (Apotex), Dartelin
i Pelethrocin (Diosmin, Hesperdin, Help jej przedstawicielami sÄ… dihydroerotamina retard (Lek), Grofilina (Polfa Grodzisk),
Pharmaceuticalis) lub zawierajÄ… tylko i dihydroergokrystyna. Zazwyczaj stosuje Pentilin Retard (Krka), Pentohexal retard 600
600 mg diosminy  Otrex 600 (Stvagen się preparaty złożone z dodatkiem rutyny (Hexal), Polfilin (Polpharma) i Trental 400
REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006 37
FARMAKOTERAPIA
(Aventis Pharma). Penoksyfilina jest synte- terapię ogólną. Wykonywanie posiewu " hydrożele  wykazują właściwości
tyczną pochodną ksantyny, która wpływa bakteriologicznego z owrzodzeń budzi pochłaniania wysięku, jak i oczyszcza-
na mikrokrążenie. Oddziaływanie na białe kontrowersje. Część autorów uważa, nia zmian z tkanek martwiczych. Są
krwinki ułatwia ich przepływ przez na- iż nie ma ono sensu ze względu na polimerami polisacharydowymi i polia-
czynia włosowate, natomiast w przypadku przewlekły charakter owrzodzenia kryloamidowymi. Są przez
roczyste, co
erytrocytów doprowadza do zmniejszenia i niewątpliwą obecność w jego obrębie umożliwia dokładną obserwację rany.
ich agregacji i lepkości krwi, a w rezultacie bakterii. Inni zalecają wykonanie bada- Na rynku dostępne są: Aqua gel (Kik-
poprawia utlenowanie tkanek. Dochodzi nia w przypadku dołączenia objawów -gel), Purilon gel (Coloplast), Hydrosorb
także do zmniejszenia odczynu zapalnego. ogólnych zakażenia, (Hartmann), GranuGel (ConvaTec),
Leki z tej grupy podaje siÄ™ zazwyczaj 2 razy " pobudzenie procesu gojenia poprzez Nu-Gel (Johnson&Johnson) i IntraSite
400 mg przez okres kilku tygodni. wpływ na ziarninowanie  aktualnie Gel (Smith&Nephew),
W leczeniu owrzodzeń żylnych podudzi na rynku dostępna jest bardzo szeroka " opatrunki półprzepuszczalne poliure-
wspomagający efekt terapeutyczny uzysku- gama opatrunków tradycyjnych i prepa- tanowe  to preparaty cechujące się
jemy poprzez zastosowanie preparatów ratów nowej generacji, tzw. aktywnych, dużymi właściwościami adhezyjnymi.
przeciwzakrzepowych pod postacią hepa- które dobierane są w zależności od cech Dobrze przylegają do rany, są przez
ro-
ryn drobnoczÄ…steczkowych, antykoagulan- morfologicznych owrzodzenia, czyste, co pozwala na monitorowa-
tów doustnych i heparynoidów doustnych. " prawidłowąpielęgnacjęskóryotaczającej nie procesu gojenia. Ich konstrukcja
Przedstawicielami heparyn drobnocząstecz-  bardzo często wydzielina z owrzodzeń pozwala na swobodne parowanie
kowych są Fraxiparne (Sanofi-Winthrop) oraz stosowane miejscowo preparaty (np. rany, a jednocześnie chroni przed
oraz Clexane (Aventis Pharama). Stosuje enzymatyczne) doprowadzają do podraż- zanieczyszczeniem drobnoustrojami.
się je w przewlekłej niewydolności żylnej, nienia skóry otaczającej. Dodatkowo W sprzedaży dostępne są: Bioclusive
czasem powikłanej incydentami zakrze- może dołączyć się wtórna alergizacja. (Johnson&Johnson), OpSite (Smith&Ne-
powo-zatorowymi. Acenokumarol (Polfa Wówczas do terapii włączamy prepa- phew) i Tegaderm (3M),
Warszawa) i Sintrom (Novartis Pharma) to raty z cynkiem, natłuszczające podłoża " dekstranomery  dostępne są w postaci
antykoagulanty doustne stosowane w prze- obojętne, antybiotyki, a w wyjątkowych past i granulek. Są preparatami zbudowa-
wlekłej profilaktyce przeciwzakrzepowej. przypadkach  preparaty steroidowe. nymi z polisacharydów kulistych, które
Kolejnym preparatem jest Vessel Due F (Alfa Opatrunki stosowane w leczeniu miej- mają zdolności absorbowania zanieczysz-
Wassermann) zawierający sulodeksyd, będą- scowym owrzodzeń są bardzo różnorodne. czeń i wydzielin z rany. Znalazły zasto-
cy frakcją heparynową małocząsteczkową Tradycyjne opatrunki gazowe są powoli sowanie w leczeniu dużych owrzodzeń
wraz z frakcjÄ… dermatonowÄ…. Zmniejsza on wypierane przez nowoczesne opatrunki  Acudex (Polfa Kutno), Debrisan (Phar-
lepkość krwi, działa fibrynolitycznie i prze- aktywne. Opatrunki gazowe łatwo ulegają macia) i Iodosorb (Perstorp Pharma),
ciwzakrzepowo. Preparat podawany jest zabrudzeniu i są kłopotliwe przy zmianie ze " opatrunki mieszane  stanowią kom-
doustnie lub domięśniowo. Kapsułki stosuje względu na uszkodzenia nowo powstałego binację wyżej wymienionych rodzajów
się 2 razy dziennie przez okres 2-3 miesięcy. naskórka. Również aspekt ekonomiczny opatrunków aktywnych. Powszechnie
Cykl leczniczy powinien być powtórzony przemawia za wyższością opatrunków no- stosuje się: Fibracol (Johnson&John-
dwukrotnie w ciągu roku. wej generacji, jeśli oczywiście stosowane są son), CombiDerm (ConvaTec) i Medi-
Podawanie antybiotyków ogólnie budzi w kilkumiesięcznej terapii. Turner w latach sorb C (Toruńske Zakłady Materiałów
wiele kontrowersji. Jest ono uzasadnione 70. XX w. sformułował kryteria, jakie powi- Opatrunkowych).
tylko w szczególnych sytuacjach  w mo- nien spełniać dobry opatrunek, aby przyspie- Właściwy wybór farmakologicznej tera-
mencie wystąpienia objawów zakażenia szyć proces gojenia. Stwierdził, iż opatrunek pii miejscowej owrzodzeń żylnych podudzi
ogólnoustrojowego. taki powinien utrzymywać odpowiednią uzależniony jest głównie od obrazu morfo-
W leczeniu owrzodzeń żylnych pod- wilgotność rany, wykazywać duże zdolności logicznego zmian klinicznych.
udzi wspomagająco wykorzystuje się leki chłonne, zapewniać odpowiednią wymianę Uzupełnieniem leczenia farmakolo-
przeciwzapalne, moczopędne i chemiote- gazową z otoczeniem, nie przepuszczać gicznego jest odpowiednia profilaktyka.
rapeutyki. drobnoustrojów oraz nie wykazywać dzia- Należy pamiętać, iż właściwe postępowa-
łania toksycznego i alergizującego. nie chorych zmniejsza możliwość powi-
Leczenie farmakologiczne Aktualnie wyróżnia się kilka typów kłań przewlekłej niewydolności żylnej,
miejscowe opatrunków aktywnych: a w szczególności wpływa hamująco na
Leczenie miejscowe owrzodzeń żylnych " hydrokoloidy  są najbardziej rozpo- rozwój owrzodzeń żylnych goleni. Istotnym
podudzi jest uzupełnieniem terapii ogólnej wszechnionymi opatrunkami aktywnymi. elementem profilaktyki jest odpowiedni styl
i zawsze powinno być prowadzone równo- Mają postać past, żeli, pudrów i płytek, życia obejmujący aktywność fizyczną (pły-
legle. Leczenie to ma na celu: które stosuje się pod opatrunek powierz- wanie, jazda na rowerze, taniec, spacery),
" oczyszczenie owrzodzenia  przepro- chowny. Część koloidowa składa się z czą- a co za tym idzie utrzymanie odpowiedniej
wadza się je głównie drogą chirurgiczną stek żelatyny, pektyny i karboksymetylo- wagi ciała, stosowanie właściwie dobranej
lub przy użyciu specjalnych preparatów celulozy. Opatrunki te utrzymują wilgotne odzieży i obuwia oraz unikanie działania
enzymatycznych, zawierających głów- środowisko rany i znakomicie pochłaniają wysokich temperatur (sauny, długie kąpiele
nie enzymy proteolityczne  Fibrolan wydzielinę. Stosuje się: Granuflex (Con- słoneczne). Ponadto elementem uzupełnia-
(Parke-Davis) i Iruxol Mono (Knoll), vaTec), Comfeel (Coloplast), Hydrocoll jącym działania profilaktyczne jest fizyko-
" zapobieganie lub eliminacjÄ™ rozwi- (Hartmann), Tegasorb (3M), terapia oraz leczenie uzdrowiskowe.
jających się nadkażeń infekcyjnych " alginiany  to preparaty produkowane
 stosuje się preparaty oczyszczające z glonów morskich o bardzo dobrych DR HAB. MED. LIGIA BRZEZI SKA-WCISA
O
o właściwościach antyseptycznych właściwościach pochłaniających. Wy- PROF. NADZW. L.AM,
(okłady z NaCl, kąpiele w roztworze korzystywane są do leczenia owrzodzeń DR MED. DOMINIKA WCISA
O-DZIADECKA,
KMnO4, 0,5% roztwór AgNO3, Betadine z cechami zakażenia, bowiem likwidują DR MED. ANNA LIS- WI TY
 Egis, Argosulfan  Jelfa, Dermazin nieprzyjemny zapach. Podstawowe pre- Katedra i Klinika Dermatologii l.AM w Katowicach
 Lek Pharmaceuticalis, Actisorb Plus paraty to: Kaltostat (ConvaTec), Tegagel Kierownik: dr hab. med. Ligia Brzezi ska-Wcisło
 Johnson&Johnson) oraz antybiotyko- (3M) i Sorbalgon (Hartmann), prof. nadzw. l.AM
38 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006