klinika zakażeń zakażenia 1/2005
Maria T. Szewczyk
MIEJSCOWE LECZENIE OWRZODZEC

Arkadiusz Jawień
Justyna Cwajda
ŻYLNYCH  ZASADY WYBORU
Katarzyna
Cierzniakowska OPATRUNKÓW
LOCAL TREATMENT OF VENOUS LEG ULCERS  PRINCIPLES OF
DRESSING CHOICE
Streszczenie
S
t
r
e
s
z
c
z
e
n
i
e
Owrzodzenia żylne goleni są wynikiem przewlekłej niewydolności żylnej. Należą do ran przewlekłych, których proces le-
czenia jest trudny i długotrwały. Zależy od wpływu wielu czynników, wśród których najważniejszą rolę odgrywają czyn-
niki etiologiczne. Efektywne leczenie owrzodzeń żylnych wymaga ogólnej terapii przyczynowej skojarzonej z leczeniem
miejscowym. Obejmuje ono m.in. kompresoterapię warstwową i leczenie rany za pomocą opatrunków aktywnych.
W porównaniu z tradycyjnie stosowanym opatrunkiem gazowym opatrunek nowej generacji przyspiesza dwukrotnie
czas gojenia rany. Sprzyja inicjacji naturalnych mechanizmów autolizy, mechanizmów obronnych organizmu i prolife-
racji komórek.
Celem niniejszej pracy jest prezentacja różnych rodzajów opatrunków aktywnych stosowanych w miejscowym leczeniu
owrzodzeń żylnych goleni.
Summary
S
u
m
m
a
r
y
Venous leg ulcers are caused by chronic venous insufficiency. They are a kind of chronic wounds and treatment process is
difficult and long-lasting. The main role in treatment play etiological factors. Tratment outcomes depend on general
and local therapy. These include: multilayer compression systems and modern dressings. Compared to traditional gau-
ze dressings, modern, active dressings accelerate healing time approximately two times. They also facilitate autolysis,
enhance immune system and cell proliferation.
The aim of our study was to discuss different kinds of active dressings which are used for venous ulcers treatment.
SÅ‚owa kluczowe/Key words
S
Å‚
o
w
a
k
l
u
c
z
o
w
e
Owrzodzenia żylne leczenie miejscowe opatrunki
ż' ż'
Venous leg ulcers local therapy dressings
ż' ż'
Owrzodzenia żylne goleni są poważnym powikła- anatomicznych i fizjologicznych, które prowadzą do
niem przewlekłej niewydolności żylnej, nie leczonych rozwoju zmian troficznych skóry. Na podłożu tych
żylaków kończyn dolnych oraz zakrzepicy żył głębokich. zmian, początkowo występujących pod postacią
Należą do ran przewlekłych i trudno gojących się. Czas nadmiernej pigmentacji i przebarwienia skóry, a na-
ich leczenia jest długotrwały i niekiedy przeciąga się do stępnie także w formie zapalenia, włóknienia i ścień-
kilku lub nawet kilkunastu lat, prowadząc do wielu po- czenia tkanki skórnej, może rozwinąć się owrzodzenie
1/
wikłań np. zapalenia tkanki łącznej, zniekształcenia sta- [4, 5, 6]. Zwykle umiejscawia się ono w okolicy
3
wu skokowego i ograniczenia jego ruchomości lub na- dolnej części goleni od strony przyśrodkowej, rzadziej
wet trwałego kalectwa. występuje na bocznej lub tylnej części goleni [1]. Mo-
Przyczyną wydłużającego się w czasie procesu go- że być ono pojedyncze lub mnogie, płytkie lub głębo-
dr n. med.
jenia rany najczęściej jest niewłaściwie prowadzona te- kie. Świeże rany, będące następstwem p.n.ż. zazwy-
Maria T. Szewczyk
p.o. kierownik Zakładu Pielęgniar- rapia. Badania wykazują, iż większość rozległych, zaka- czaj są jednorodne, małe i płytkie. Wraz z postępem
stwa Chirurgicznego CM żonych i trwających latami ran to efekt nieprawidłowe- choroby rozwijają się w rozległe i głębokie owrzodze-
w Bydgoszczy
go leczenia wczesnych postaci przewlekłej niewydol- nia. Natomiast zmiany powstałe w wyniku zakrzepo-
ności żylnej (pnż) lub nieprawidłowego leczenia świeżo wego zapalenia żył głębokich mogą opasywać całą
prof. zw. dr hab. med.
rozpoznanych owrzodzeń. W krajach zachodnich, np. goleń jako tzw. owrzodzenie okrężne i obejmować
Arkadiusz Jawień
kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii w Anglii, leczenie owrzodzeń żylnych jest komplekso- wszystkie warstwy tkanek do powięzi mięśniowej
Ogólnej CM w Bydgoszczy
we i zorganizowane, oparte na wysokospecjalistycznej włącznie. Rany te są kolonizowane przez drobnou-
SP ZOZ Szpital Wojewódzki opiece zespołów składających się z wielu współpracu- stroje. Ich wtargnięcie może wiązać się z rozwojem
im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy
jących z chorym specjalistów. Pozwala to na poprawę miejscowego zakażenia i powstaniem silnie sączącej
rokowań i znaczne skrócenie i tak długiego czasu lecze- lub ropnej zmiany o dużej zawartości włóknika i tkan-
Justyna Cwajda
nia rany [1, 2, 3]. ki martwiczej [7, 8, 9].
Zakład Pielęgniarstwa
Chirurgicznego CM w Bydgoszczy
Owrzodzenia żylne najczęściej powstają w wyni- Specyficzna etiologia, umiejscowienie oraz obec-
ku rozwoju pnż, zakrzepicy żył głębokich prowadzą- ność patogenów sprawiają, że leczenie wszystkich
Katarzyna
cych do nadciśnienia żylnego. Utrzymujące się rodzajów ran o etiologii żylnej jest trudne, kosztow-
Cierzniakowska
w układzie żylnym wysokie ciśnienie hydrostatyczne ne i długotrwałe [9, 10]. Wymaga wysiłku i współ-
Zakład Pielęgniarstwa
Chirurgicznego CM w Bydgoszczy powoduje występowanie patologicznych zaburzeń działania nie tylko członków zespołu terapeutyczne-
80
klinika zakażeń zakażenia 1/2005
w obrębie rany [4, 9, 10, 11, 12]. Tak prowadzona te-
rapia zwiększa efektywność miejscowej pielęgnacji
i zaopatrzenia rany. Od kilku lat dostępne są w Polsce
bandaże i opaski, które spełniają warunki terapii uci-
skowej [12]. Mogą być stosowane w metodzie dwu
i czterowarstwowej, sÄ… to: Matopress, Matokrep Cohe-
sive i Matosoft. Terapia przyczynowa zdecydowanie
zwiększa efektywność miejscowej pielęgnacji i zaopa-
trzenia rany.
Miejscowa terapia owrzodzeń
M
i
e
j
s
c
o
w
a
t
e
r
a
p
i
a
o
w
r
z
o
d
z
e
Å„
Leczenie miejscowe, stosowane równolegle
z kompresoterapiÄ… warstwowÄ… obejmuje:
usuwanie martwicy i oczyszczanie rany;
kontrolę bakteriologiczną, leczenie zakażenia;
wilgotne leczenie rany;
stosowanie opatrunków biologicznych, przeszcze-
go, ale i ich systematycznej i wytężonej współpracy
Fot. 1. Owrzodzenie
pów skórnych i skórno-mięśniowych [13].
z chorym i jego rodzinÄ….
żylne leczone
Celem terapii miejscowej, polegajÄ…cej na oczy-
opatrunkami
Leczenie owrzodzeń żylnych szczaniu rany, kontroli i leczeniu zakażenia, jest jej
L
e
c
z
e
n
i
e
o
w
r
z
o
d
z
e
Å„
ż
y
l
n
y
c
h
aktywnymi.
przygotowanie do procesów proliferacyjnych, a na-
stępnie stymulacji tych procesów i utrzymanie optymal-
Kompleksowa opieka nad chorym z owrzodzeniem
nych warunków sprzyjających gojeniu.
żylnych opiera się na diagnostyce układu żylnego,
w tym badanie Duplex scan, i terapii przyczynowej po- Pierwszy etap przebiegającego prawidłowo proce-
su gojenia rany stanowi pojawienie siÄ™ stanu zapalne-
przedzającej pozostałe działania lecznicze, skojarzonej
go. Na skutek aktywacji fagocytów i enzymów proteo-
z leczeniem miejscowym za pomocą np. opatrunków
litycznych następuje autolityczne oczyszczanie rany ze
aktywnych.
znajdujących się w łożysku uszkodzenia zanieczy-
Kolejne etapy leczenia obejmujÄ… m.in.:
szczeń, drobnoustrojów i tkanki martwiczej. Przebieg
DiagnostykÄ™ rany;
naturalnie inicjowanego w momencie urazu zapalenia
Leczenie przyczynowe pnż;
 leczenie inwazyjne (np. chirurgia żył, sklerotera- decyduje o powodzeniu dalszych etapów gojenia rany.
Stąd niewielkie nasilenie procesów zapalnych może
pia),
 leczenie zachowawcze np.; kompresoterapia, la- wymagać wspomaganego oczyszczania chirurgiczne-
go, enzymatycznego lub mechanicznego [7, 14, 15, 16].
seroterapia, ozonoterapia, odsysanie wydzieliny
Za pomocą skalpela i nożyczek (chirurgicznie) opraco-
z rany, oczyszczanie mechaniczne, hydroterapia
wuje się głębokie martwicze owrzodzenia. Rany po-
i inne,
 farmakoterapia, np. leki przeciwbólowe, prze- wierzchowne oczyszcza się z zastosowaniem środków
enzymatycznych lub mechanicznie z użyciem suchego
ciwzapalne, przeciwkrzepliwe, flebotropowe,
gazika i roztworu soli fizjologicznej. Ryzyko infekcji
reologiczne czynne, antybiotyki;
i rozwoju zakażenia dodatkowo zmniejsza również płu-
Redukcję pozostałych czynników przyczynowych
kanie dna rany roztworem preparatu antyseptycznego.
lub opóz
niajÄ…cych proces gojenia rany;
Jego stężenie powinno nie tylko powodować efekt
Miejscowe leczenie rany;
bakteriobójczy lub bakteriostatyczny, ale również musi
Systematyczną ocenę postępów gojenia rany;
być bezpieczne dla zdrowych tkanek i nie powodować
EdukacjÄ™ chorego i inne.
Diagnostyka przyczynowa (np. flebografia, arterio- efektów cytotoksycznych czy hamujących gojenie. Tylko
grafia) umożliwia dokładne określenie etiologii owrzo- środek spełniający powyższe kryteria może być bez-
dzenia i podjęcie adekwatnych działań terapeutycz- piecznie stosowany bezpośrednio na powierzchnię ra-
ny, np. Octenisept, zawierajÄ…cy mieszaninÄ™ dichlorowo-
nych. SÄ… one ukierunkowane na chorobÄ™ zasadniczÄ…,
dorku octenidyny i alkoholu fenoeksytylowego w stÄ™-
co daje możliwość wyeliminowania/redukcji przyczyn
niedokrwienia oraz czynników sprzyjających tak postę- żeniu bezpiecznym dla skóry i błon śluzowych [7, 11].
powi rany, jak i hamowaniu procesu jej gojenia. Waż- Właściwie oczyszczoną ranę należy pokryć opatrun-
kiem inicjujÄ…cym, stymulujÄ…cym i sprzyjajÄ…cym natural-
ną rolę w zachowawczym leczeniu owrzodzeń żylnych
goleni odgrywa kompresoterapia, polegajÄ…ca na tera- nym procesom gojenia.
pii z indywidualnie dobraną siłą za pomocą opatrun-
M
i
e
j
s
c
o
w
e
l
e
c
z
e
n
i
e
r
a
n
y
z
a
p
o
m
o
c
Ä…
o
p
a
ków uciskowych, zgodnie z wytycznymi w tym zakre- Miejscowe leczenie rany za pomocą opa-
t
r
u
n
k
ó
w
i
n
t
e
r
a
k
t
y
w
n
y
c
h
sie. Jej zastosowanie w dużym stopniu zmniejsza nad- trunków interaktywnych
ciśnienie żylne w układzie powierzchownym, poprawia
Dostępność na rynku różnych grup i rodzajów opa-
efektywność pompy mięśniowej, zmniejsza zastój żylny
i przywraca właściwe warunki hydrostatyczne dla od- trunków zarówno tradycyjnych (kompresy gazowe na-
turalne i syntetyczne), jak i nowej generacji może po-
pływu krwi z naczyń, również z układu głębokiego
wodować pewne trudności w doborze i zastosowaniu
i jednocześnie przywraca lub poprawia mikrokrążenie
82
klinika zakażeń zakażenia 1/2005
właściwie działającego preparatu. Nie ma bowiem jed- ranie wskazane może być dodatkowe pokrycie jej po-
nego idealnego środka o uniwersalnym zastosowaniu. wierzchni środkiem zawierającym sól srebrową sulfa-
Ważnym elementem przyspieszającym gojenie diazyny, np. w postaci maści (wykazuje ona szerokie
i zwiększającym szanse wyleczenia rany przewlekłej spektrum przeciwbakteryjne i jest dobrze tolerowana
jest utrzymanie wilgotnego środowiska, właściwej przez tkanki) lub zastosowanie opatrunku typu Hydro-
temperatury i pH w miejscu uszkodzenia. Warunki te fibre ze srebrem. Azotan srebra sprawdza się również
zapewnia grupa tzw. opatrunków interaktywnych no- w ziarninie hipertroficznej. Czyste, prawidłowo gojące
wej generacji, które pełnią nie tyle funkcję ochronną się owrzodzenia można pokrywać zwykłym okluzyjnym
i zabezpieczającą, co wspierającą i stymulującą natural- opatrunkiem hydrokoloidowym lub przeprowadzić au-
ne procesy zachodzące w gojącej się ranie. Zapobiega- toprzeszczep skóry.
jÄ… wysychaniu powierzchni rany, tworzeniu siÄ™ strupa
R
o
d
z
a
j
e
o
p
a
t
r
u
n
k
ó
w
a
k
t
y
w
n
y
c
h
i zlepów włóknika, powodujących supresję ziarniny. Rodzaje opatrunków aktywnych
Chronią włókna nerwowe przed nadmierną stymula-
cją, bólem i traumą podczas stosowania i zmiany opa- 1. Hydrokoloidy.
trunku, a także delikatne tkanki przed działaniem sił Jest to najbardziej znany i najczęściej stosowany
mechanicznych i wpływem środowiska zewnętrznego, rodzaj opatrunków aktywnych. Produkuje się je w for-
ograniczając też ryzyko infekcji i dyspersji bakterii. mie różnokształtnych, dwuskładnikowych płytek (ak-
Wzmacniają zarówno aktywność lityczno-fagocytarną, tywna część koloidowa i zewnętrzna polietyleno-
jak i proliferacyjną, stymulując gojenie we wszystkich wa/poliestrowa warstwa ochronna). Są dostępne
etapach procesu [7, 17]. w postaci pasty, żelu lub pudru, stosowanych pod opa-
Ważnym
W
a
ż
n
y
m
Opatrunki spełniające powyższe kryteria dostępne trunek pokrywający. Warstwę koloidów tworzą hydro-
elementem są w postaci jedno lub dwuwarstwowych płytek za- filowe cząsteczki karboksymetylocelulozy zawieszone
e
l
e
m
e
n
t
e
m
wierających substancję biologicznie czynną i chroniącą w hydrofobowej masie pektyny i żelatyny. Chłoną one
przyspieszajÄ…cym
p
r
z
y
s
p
i
e
s
z
a
j
Ä…
c
y
m
ją warstwę zewnętrzną. Pełnią rolę właściwych opa- wysięk i w kontakcie z nim formują żel, uwadniając
trunków wspomagających gojenie lub płytek wtórnie w ten sposób ranę i wzmacniając zachodzące w niej
gojenie
g
o
j
e
n
i
e
pokrywających inną substancję aktywną, wypełniającą procesy na wszystkich etapach gojenia [18, 21].
i zwiększającym
i
z
w
i
Ä™
k
s
z
a
j
Ä…
c
y
m
dno rany. Spotyka się też preparaty (o budowie i skła-
dzie podobnym do aktywnej części poszczególnych 2. Opatrunki chłonne.
szanse
s
z
a
n
s
e
płytek) w formie żelu, pasty lub pudru, stosowanych Opatrunki chłonne (alginianowe, typu Hydrofibre)
wyleczenia rany
w
y
l
e
c
z
e
n
i
a
r
a
n
y
w celu zwiększenia skuteczności stosowanych na nie mają dużą pojemność absorpcyjną, znacznie przekra-
kompresów pokrywających. Wymienia się następujące czającą masę włókien (zwykle chłoną 18 25 razy wię-
przewlekłej jest
p
r
z
e
w
l
e
k
Å‚
e
j
j
e
s
t
grupy opatrunków aktywnych, różniących się budową cej wysięku niż same ważą). W leczeniu owrzodzeń żyl-
utrzymanie fizykochemiczną, właściwościami i wskazaniami do za- nych są chętnie stosowane ze względu na intensywne
u
t
r
z
y
m
a
n
i
e
stosowania: hydrokoloidy, hydrożele, opatrunki typu wydzielanie tego rodzaju ran, najsilniejsze w fazie
wilgotnego
w
i
l
g
o
t
n
e
g
o
Hydrofibre, kompresy alginianowe lub alginianowo- oczyszczania, i ich częstą kolonizację przez drobnou-
wapniowe, dekstranomery, gąbki lub błony poliureta- stroje chorobotwórcze. Dodatkową cechą większości
środowiska,
Å›
r
o
d
o
w
i
s
k
a
,
nowe, opatrunki złożone i mieszane. opatrunków chłonnych jest bowiem zdolność zamyka-
właściwej
w
Å‚
a
Å›
c
i
w
e
j
Wybór właściwego opatrunku zależy m.in. od nia w strukturze materiału, z jakiego są wykonane, tak-
umiejscowienia i charakteru rany, głębokości uszkodze- że znajdujących się w wydzielinie zanieczyszczeń i bak-
temperatury i pH
t
e
m
p
e
r
a
t
u
r
y
i
p
H
nia tkanek, intensywności wysięku, obecności zakaże- terii. Usunięcie zużytego materiału jest łatwe, dokonu-
w miejscu
w
m
i
e
j
s
c
u
nia i fazy gojenia. W leczeniu trudno gojących się je się go za pomocą jałowej pensety i dodatkowej iry-
owrzodzeń żylnych największe zastosowanie spośród gacji roztworem soli fizjologicznej [22, 23].
uszkodzenia.
u
s
z
k
o
d
z
e
n
i
a
.
wymienionych mają: Podobne, duże właściwości chłonne i oczyszczają-
hydrokoloidy (ułatwiają oczyszczanie rany, utrzy- ce posiada grupa opatrunków zbudowanych z kuli-
mują wilgotne środowisko sprzyjające ziarninowa- stych cząsteczek polisacharydów  tzw. granulaty czyli
niu i epitalizacji); dekstranomery. Nakładane bezpośrednio na ranę pre-
alginiany i opatrunki typu Hydrofibre (absorbują paraty wchłaniają płyn wysiękowy i formują żel. Nie-
duże ilości wysięku i zanieczyszczeń); które są dodatkowo zaimpregnowane środkami o dzia-
opatrunki złożone i mieszane. łaniu antyseptycznym i szerokim spektrum bójczym. Za-
W terapii ran pochodzenia żylnego w nieco wierają np. kadeksomery jodu  które mimo działania
mniejszym stopniu znajdują mniej chłonne błony bakteriobójczego  są łagodne dla zdrowych tkanek.
poliuretanowe i hydrokomórkowe opatrunki żelowe Dostępne są w postaci granulek lub pasty. Granulki na-
[11, 18, 19]. kłada się bezpośrednio na powierzchnię sączącej rany,
W leczeniu włókniejących lub pokrytych martwicą pastę zaś nanosi za pomocą jałowej wilgotnej gazy
owrzodzeń stosuje się żele oczyszczające enzymatycz- i pokrywa opatrunkiem osłaniającym. Podczas zmiany
nie lub hydrokoloidy wspomagające proces oczyszcza- resztki żelu wypłukuje się strumieniem soli fizjologicz-
nia. Do zaopatrzenia ran wysiękowych i (lub) zanieczy- nej lub wody [20, 21].
szczonych najlepiej nadają się opatrunki chłonne, np. Stosowanie opatrunków chłonnych i wspomagają-
typu Hydrofibre, które w strukturze materiału, z jakiego cych oczyszczanie rany wskazane jest w przypadku
są wykonane zatrzymują nie tylko płyn wysiękowy, ale owrzodzeń żylnych, które często kolonizowane są przez
i znajdujące się w nim zanieczyszczenia i drobnoustro- bakterie chorobotwórcze, podlegają infekcji i rozwojowi
je. Przy klinicznie pewnej infekcji i intensywnie skażonej zakażenia oraz są oporne na leczenie. Jest to jednak
84
klinika zakażeń zakażenia 1/2005
Rodzaj opatrunku Właściwości fizykochemiczne opatrunku, skład Zastosowanie Uwagi
Opatrunek hydrokoloidowy Chłonne koloidy zbudowane z cząsteczek żelaty- Wszystkie fazy gojenia owrzodzeń Nie stosuje się w klinicznie pewnej infekcji.
(np. Comfeel, Granuflex, ny, pektyny i karboksymetylocelulozy. żylnych, średnio lub słabo sączących
Hydrocoll, Medisorb H, Tegasorb ) Dostępne w postaci:  żel: rany pokryte martwicą i wyma- Opatrunek zakłada się w odległości kilku cm od
 płytki (zawiera dodatkowy nośnik poliuretano- gające uwodnienia brzegów rany na zdrową skórę.
wy)  pasta: wypełnienie ran głębokich
 żelu w celu zapewnienia kontaktu z opa-
 pasty trunkiem pokrywajÄ…cym
 pudru  puder: silnie sÄ…czÄ…ce zmiany (po-
chłania wysięk)
Opatrunek alginianowy Alginian wapniowo-sodowy otrzymywany z bru-  Stosuje się w leczeniu obficie są- Niektóre wymagają zrolowania lub przycięcia przed
(np. Fibracol, Kaltostat, Medi- natnic morskich czÄ…cych lub krwawiÄ…cych ran zastosowaniem.
O sorb A, Sorbalgon, Tegagel)
P
A Dekstranomery (np. Acu- Hydrofilowe ziarenka polisacharydowe zdolne do  Sączące zainfekowane zmiany Granulki nakłada się na powierzchnię sączących ran.
T dex, Debrisan, Jodosorb) absorbcji dużej ilości wysięku; Pastę nakłada się za pomocą wilgotnego gazika.
R Jodosorb  dodatkowy składnik antyseptyczny
U w postaci kadeksomeru jodu
N Dostępne:
K  pasta
I  granulki
C Opatrunki typu Hydrofibre Włókna karboksymetyloceluzozy sodowej w for- Rany sączące Stosuje się w fazie oczyszczania i zapalenia. Nie na-
H (np. AquacelTM, Aquacel Ag) mie taśmy lub płytki Rany skażone, skolonizowane lub za- leży stosować w leczeniu ran słabo sączących.
A
grożone rozwojem infekcji
O
N Tender Wet Superabsorbent (poliakrylat o wysokim stopniu Rany wymagajÄ…ce aktywnego oczysz- Przed zastosowaniem wymaga impregnacji roztwo-
N absorpcji), roztwór Ringera (K, Ca, Na) uwalniany czania rem Ringera, który następnie uwalniany jest do rany.
E do rany Rany z
le gojÄ…ce siÄ™
Rany klinicznie zakażone
Opatrunki poliuretanowe  Cienka, elastyczna błona o właściwościach ad- W leczeniu owrzodzeń żylnych naj- Powodują efekt okluzji, nie stosuje się w ranach
(np. Bioclusive, Medisorb F, Medi- hezyjnych; przezroczysty materiał pokrywający częściej stosuje się półprzepuszczal- z klinicznie pewna infekcją.
sorb P, Opsite, Tegaderm) (obserwacja rany) lub ne błony  jako opatrunek pokrywa-
 Gąbka poliuretanowa pokryta materiałem jący
o strukturze  plastra miodu
Opatrunek hydrożelowy Trójwymiarowa sieć polimerów polisacharydo- Niezbędny opatrunek wtórny Wybrane stany owrzodzeń żylnych
(np. Aqua-gel, Granugel, Hydro- wych (żelatyna) i poliakryloamidowych, magazy-
sorb, Intrasite-gel, Nu-Gel, Purilon nujÄ…cych w swej strukturze wodÄ™, przezroczysty
Gel) materiał pokrywający (obserwacja rany)
Åšrodki enzymatyczne (np. Fibro- Enzymy proteolityczne, np. kolagenazy, peptydazy Rany z tkankÄ… marwticzÄ… (cienkÄ… Przeciwwskazany w leczeniu ran czystych.
lan, IruxolR-Mono) warstwÄ…
1 2mm pod inny w/w opatrunek)
Opatrunki mieszane: Fibracol: 0% kolagen, 10% alginian wapniowo- Zmiany umiarkowanie i silnie sÄ…czÄ…-
 Fibracol sodowy ce
 Promogran
 Versiva Promogran: 55% kolagen, 45% utlenowana rege- PoczÄ…tkowa faza gojenia i oczyszcza-
 Combiderm nerowana celuloza, ulegające całkowitej bioab- nia rany, rany krwawiące
 Textus bioaktiv sorbcji
 Medisorb C
Versiva: trzy warstwy: Płaskie owrzodzenia żylne
 aktywna wewnętrzna warstwa hydrokoloidowa
 włókna typu Hydrofibre
 poliuretanowa powłoka
Combiderm: dwie warstwy: W leczeniu owrzodzeń żylnych jako
 hydrokoloid wtórny opatrunek pokrywający
 pianka poliuretanowa
Textus bioaktiv opatrunek dwuskładnikowy. Włók- W leczeniu owrzodzeń żylnych obfi-
no zawiera nośnik jonów srebra cie wydzielających
Medisorb C: W leczeniu ran zainfekowanych oraz
 warstwa chłonna brzydko pachnących
 węgiel aktywowany
 warstwa sztucznego jedwabiu i poliamidu
Tab. 1. Wybrane przykłady
sposób tymczasowy i właściwy do zastosowania w jed- Fibracol  zawiera kolagen wzbogacony niewielką
opatrunków stosowanych
nej fazie gojenia  zapaleniu i oczyszczaniu rany. ilością alginianu wapniowo-sodowego. Tworzy
w miejscowym leczeniu
w ranie wilgotny mikroklimat, zwiększa aktywność
owrzodzeń żylnych goleni
3. Opatrunki złożone. fibroblastów, a dzięki zawartości alginianu ma
Obecnie na rynku dostępne są różne rodzaje opa- większe właściwości absorpcyjne. Wskazany w le-
Uwaga: Przed zastoso-
trunków złożonych. Występują one w postaci wielo- czeniu ran średnio lub silnie sączących.
waniem opatrunku za-
warstwowych płytek lub mieszaniny kilku składników Promogran  składa się z kolagenu i celulozy.
wsze należy zapoznać
się z instrukcją produ- biologicznie aktywnych i wspomagających proces goje- W środowisku rany składniki opatrunku ulegają
centa nia. Wyróżnia się m.in. opatrunki mieszane/złożone: całkowitej absorpcji i nie wymagają usuwania.
86
klinika zakażeń zakażenia 1/2005
Mają właściwości hemostatyczne, inaktywują gojenia. Ponieważ rany o etiologii żylnej charakteryzu-
nadmiar proteaz i pobudzają czynniki wzrostu. ją się dużym wydzielaniem, często też ulegają infekcji
Wymaga pokrycia wtórnym opatrunkiem osła- i zakażeniu, największe zastosowanie w ich terapii
niającym [24]. Przed nałożeniem na ranę opa- znajdują opatrunki chłonne, hydrokoloidowe i miesza-
trunek należy zwilżyć solą fizjologiczną. Promo- ne o dużej sile absorpcji i zdolności oczyszczania. Nale-
Efektywność
E
f
e
k
t
y
w
n
o
Å›
ć
gran daje bardzo dobre efekty lecznicze. ży jednak pamiętać, że efektywność terapii miejscowej
Textus bioactiv  zbudowany jest z dwóch rodza- zależy nie tylko od rodzaju pokrywających zmianę opa-
terapii
t
e
r
a
p
i
i
jów włókien polimerowych. Opatrunek charaktery- trunków, ale również od panujących w jej łożysku wa-
miejscowej
m
i
e
j
s
c
o
w
e
j
zuje się bardzo dużymi właściwościami chłonnymi, runków ukrwienia i odżywienia. Dlatego skuteczność
w związku z powyższym, znajduje szerokie zasto- terapii miejscowej w największym stopniu zwiększa le-
zależy nie tylko
z
a
l
e
ż
y
n
i
e
t
y
l
k
o
sowanie w leczeniu ran obficie wydzielających  czenie przyczynowe i eliminacja czynników, które do-
oczyszcza ranę z zalegającej wydzieliny w ciągu kil- prowadziły do rozwoju rany. Dużą rolę odgrywa lecze-
od rodzaju
o
d
r
o
d
z
a
j
u
ku dni. Opatrunek zawiera nośniki jonów srebra, nie choroby zasadniczej oraz stosowanie kompresji
pokrywajÄ…cych
p
o
k
r
y
w
a
j
Ä…
c
y
c
h
który ochrania ranę przed jej wtórnym nadkaże- warstwowej, stanowiącej tzw. złoty standard leczenia
niem [25]. owrzodzeń żylnych.
zmianÄ™
z
m
i
a
n
Ä™
Medisorb C  posiada warstwę chłonną, odpo-
Piśmiennictwo:
opatrunków, ale
o
p
a
t
r
u
n
k
ó
w
,
a
l
e
wiedzialnÄ… za zatrzymywanie nadmiaru wydzieli-
1. Callam M. J., Harper D. R., Dale J. J., Ruckley C. V.: Chronic
ny i warstwę aktywowanego węgla. Pozwala na
ulcer of the leg: clinical history. BMJ (Clin Res Ee) 1987, 294,
również od
r
ó
w
n
i
e
ż
o
d
1389 91.
pochłanianie wydzieliny powstającej w ranie
2. Nicolaides A. N.: Investigation of chronic venous insufficiency.
panujÄ…cych
p
a
n
u
j
Ä…
c
y
c
h
wraz z bakteriami kolonizujÄ…cymi ranÄ™ i substan-
A consensus statement. Circulation 2000, 102, 126 63.
cjami powodującymi nieprzyjemny zapach, które
3. Ciecierski M., Jawień A.: Obraz kliniczny przewlekłej niewydol-
w jej łożysku
w
j
e
j
Å‚
o
ż
y
s
k
u
pochłaniane są przez warstwę aktywowanego ności żylnej. Przewodnik Lekarza 2004, 8(68), 36 48.
4. Jawień A. Mikrokrążenie. Chirurgia tętnic i żył obwodowych
warunków węgla.
w
a
r
u
n
k
ó
w
pod red. W. Noszczyka Warszawa PZWL 1998, 40 52.
5. Chatard H., Dufour H.: A note on the mixted haematic and
ukrwienia
u
k
r
w
i
e
n
i
a
Wnioski
W
n
i
o
s
k
i
melanic nature of pigmentations In phebology. Phlebologie 1983,
36, 303.
i odżywienia.
i
o
d
ż
y
w
i
e
n
i
a
.
6. Halliday P.: Development of the postthrombotic syndrome:
Liczne badania i publikacje wskazujÄ… na wysokÄ…
It's management at different stage. Word J Surg 1990, 4, 703.
skuteczność opatrunków interaktywnych w leczeniu
7. Benbow M., Burg G., Comacho Martinez F.: Guidelines for the
trudno gojących się ran, takich jak np. owrzodzenia żyl- outpatient treatment of chronic wound and burns. Blackwell Science,
Berlin-Vienna 1999, 12 21.
ne goleni. Różnorodność dostępnych preparatów
8. Stevens J., Franks P. J., Harrington M.: A community/hospital leg
umożliwia właściwe dobranie do rodzaju rany i fazy jej
ulcer service. Journal of Wound Care 1997, 6, 2, 62 8.
9. Szewczyk M., Jawień A.: Leczenie zachowawcze owrzodzeń
żylnych goleni Zakażenia 2004 (2) : 94 8.
10. De Castro Silva M.: Chronic venous insufficiency of the lower
limbs and socioeconomic significance. Int Angiol 1991, 10, 152 7.
11. Blair S., Wright D., Blachkouse C.: Sustained compression
and healing of chronic venous ulcers. Br Med J 1998, 298,
1159 61.
12. Szewczyk M. T., Jawień A., Piotrowicz R.: Zastosowanie kom-
presji w chorobach żył. Przewodnik Lekarza 2004, 8(68), 58 64.
13. Szewczyk M. T., Jawień A., Piotrowicz R.: Leczenie owrzodzeń
żylnych. Przewodnik Lekarza 2004, 8 (68), 66 71.
14. Kózka M., Zastosowanie opatrunków aktywnych w leczeniu żylnych
owrzodzeń podudzi. Magazyn Medyczny  Lekarz Rodzinny. 2002, 4: 23 7.
15. Bergan J. J., Eklof B., Kistner R. L.: Classification and Grading
of Chronic Venous Disease in the Lower Limbs. A Consensus Statement.
J Cardiovasc Surg 1997, 38, 437 41.
16. Petkow L., Górkiewicz-Petkow A., Nowoczesne opatrunki
w leczeniu przewlekłych ran i owrzodzeń ze szczególnym uwzględnie-
niem opatrunków hydrokoloidowych. Przegląd Flebologiczny. 2002,
10 (4): 101 5.
17. Turner T. D.: The development of wound management pro-
ducts. Wound 1989, 3, 155 71.
18. Salomon D.: Les pansements occlusifs, une volution dans le
traitment des plaies cutanées. Méd. et Hyg. 1997, 55, 482 9.
19. Kannon G. A., Gorret A. B.: Moist wound healing with occlu-
sive dressings. Dermatol Surg 1995, 21, 583 90.
20. Hansson C.: The effects of cadexomer iodine paste in the
treatment of venous leg ulcers compared with hydrocolloid dres-
sings and paraffin gauze dressings. Int J Dermatol 1998, 37,
390 6.
21. Hulten L.: Dressing for surgical wound. Am J Surg 1994, 167,
425 55.
22. Williams C.: Algosteril calcium alginate dressing for modera-
te or high exudate. Br J Nurs 1999, 8, 5, 313-317.
23. Russel L., Carr J.: New Hydrofibre and hydrocolloid dressings
for chronic wounds. J Wound Care 2000, 9, 4, 169 72.
24. Vin F. Teotl, Meaume S.: The healing properties of Promogran
in venous leg ulcers. J Wound Care 2002, 11(9), 335 41.
25. EWMA Journal 2003 Vol 3 NO1.
88