ZagroŻenia tego rodzaju są ca"kiem
CiÄ…g dalszy ze strony 12
realne.  Pierwszego dnia, kiedy utkn´-
liĘmy w lodach, zobaczyliĘmy niedęwie-
Nowatorski neuroprocesor
dzia polarnego  mówi kapitan Claude
Úywe komórki spotykajÄ… si´ z krzemem
Langis, lustrujÄ…c przez lornetk´ teren
w pierwszym uk"adzie hybrydowym,
tzw. neuroprocesorze (neurochipie), którego
z mostku kapitał
skiego. Zwierz´ ucie-
wynalazcami sÄ… Jerome Pine i jego czterej
k"o, s"ysząc odg"osy pojazdów Ęniego-
wspó"pracownicy z California Institute
wych. Inne mogÄ… jednak byç Ęmielsze,
of Technology. Zespó" badaczy wypreparowa"
toteÅ» w obawie przed ponownym poja-
hipokampalnÄ… tkank´ nerwowÄ… ze szczurzych
wieniem si´ niedÄ™wiedzi rozdano krót- zarodków i wyizolowa" pojedyncze neurony
za pomocą enzymów hydrolizujących bia"ko.
kÄ… instrukcj´ wyjaĘniajÄ…cÄ…, jak strzelaç
Nast´pnie naukowcy umieĘcili je w odr´bnych
Ęrutem, aby je odstraszyç.
studzienkach krzemowego uk"adu scalonego,
Nast´pnego ranka Donald K. Perovich,
z których kaÅ»da zaopatrzona by"a w elektrod´
fizyk z Army Corps of Engineers i szef stymulujÄ…cÄ… i elektrod´ rejestrujÄ…cÄ….
Po dodaniu poŻywki komórki nerwowe
naukowy programu SHEBA, wrzuca
wypuĘci"y aksony i dendryty, rozrastajÄ…c si´
strzelb´ do saÅ‚
, gdyÅ» przygotowujemy
poza studzienk´ i tworzÄ…c elektryczne
si´ do wyjĘcia na teren badawczy  Bal-
po"Ä…czenia z neuronami znajdujÄ…cymi si´
timore . Jest to jeden z wielu obszarów w sÄ…siedztwie. Ta sieç neuronalna
POMIARY rdzeni lodowych
powinna pomóc naukowcom w badaniach
rozrzuconych w promieniu kilku kilo- oraz zapisy czujników napr´Å»eÅ‚

nad sposobem, w jaki neurony utrzymujÄ…
powinny ujawniç reakcje czapy polarnej
metrów od statku, noszących nazwy
i zmieniajÄ… si"´ tych po"Ä…czeÅ‚
. Jak si´ uwaÅ»a,
na zmiany temperatury.
miast, których druŻyny baseballowe bio-
z tymi w"aĘnie procesami związana jest
rÄ… udzia" w rozgrywkach play-off.  Pro-
pami´ç. Dotychczas w uk"adzie scalonym
znajduje si´ tylko 16 komórek, a móg"by ich
tokó" podróŻy poza «miasto przewidu-  Cholera  mamrocze Andreas przez
pomieĘciç miliony. Najpierw jednak Pine
je udzia" co najmniej dwóch osób, dwóch sople lodu dyndające mu na wąsach,
wraz z kolegami muszÄ… opracowaç
skuterów ĘnieŻnych, dwóch radiotelefo- gdy dostrzega gruby szron pokrywają-
lepszÄ… poÅ»ywk´, która by d"uÅ»ej
nów i jednego karabinu  mówi.  Przy- cy wiele przyrządów.  Niedobrze. Nie
utrzyma"a neurony przy Życiu, a takŻe
datny jest takÅ»e odbiornik GPS; wczoraj, wiem, co zrobimy z tym mrozem  znaleÄ™ç bardziej skutecznÄ… metod´
umieszczania komórek w studzienkach.
gdy byliĘmy poza bazÄ…, nadciÄ…gn´"a wzdycha.  Po raz pierwszy stosujemy
mg"a; nie widzieliĘmy statku. ten sprz´t w Arktyce. Nie mieliĘmy pro-
Po drodze zatrzymujemy si´, aby blemu z naszymi urzÄ…dzeniami na po"u- Wleczenie czasu i przestrzeni
sprawdziç "adunek. Perovich odwraca dniowym Pacyfiku i w Oklahomie. JuÅ» w 1918 roku fizycy, zastanawiajÄ…c si´
nad konsekwencjami ogólnej teorii wzgl´dnoĘci
si´ i mówi z szelmowskim uĘmiechem: PatrzÄ…c, jak ostroÅ»nie oczyszcza je z
Einsteina, przewidywali, Że w pobliŻu
 GruboĘç warstwy lodu pod nami wy- lodowych kryszta"ków, zastanawiam si´,
nosi prawie 2 m, a g"´bokoĘç oceanu co stanie si´ z przyrzÄ…dami, gdy zabrak-
oko"o 3350 m. Tam, dokÄ…d idziemy, b´- nie jego starannej opieki. W listopadzie,
dziemy mieli pod stopami 0.6 m lodu, na kilka tygodni przed ostatnim zacho-
a wody tyle samo, ile tu  dodaje, wy- dem arktycznego s"oł
ca, Andreas, Pero-
ciÄ…gajÄ…c r´k´ w r´kawicy w kierunku vich i wi´kszoĘç innych naukowców od-
szarej Ęciany, gdzie warstwa niskich leci na po"udnie, aby sp´dziç zim´ ze
chmur niemal stapia si´ z oĘnieÅ»onymi swymi rodzinami. Pozostanie 15 techni-
zwa"ami lodu.  Czy moÅ»emy iĘç? Wo- ków, którzy w ciemnoĘciach i przenikli-
l´ o tym nie myĘleç. wym zimnie b´dÄ… próbowali utrzymy-
Gdy Perovich wierci rdzenie lodowe waç bezawaryjne dzia"anie setek przyrzÄ…-
w  Baltimore , jego koleŻanka Jacqueline dów naukowych.
wirujących czarnych dziur czasoprzestrzeł

A. Richter-Menge zdejmuje r´kawice, aby Mróz, lisy i niedÄ™wiedzie chyba nie
zostaje zniekszta"cona wskutek zjawiska
pod"Ä…czyç czujniki mierzÄ…ce napr´Å»enie b´dÄ… ich najwi´kszym zmartwieniem.
zwanego wleczeniem uk"adów inercjalnych.
w lodzie do odbiornika zasilanego bate- Szczelina szerokoĘci 30 m, która powsta- AŻ do niedawna nie by"o jednak na to dowodu.
PoniewaŻ grawitacyjny uĘcisk czarnych dziur
riami. Jej szczup"e palce natychmiast "a 21 paędziernika, przerwa"a g"ówny pas
nie pozwala na ucieczk´ nawet Ęwiat"u,
blednÄ….  Kilka lat temu w innym arktycz- startowy i spowodowa"a odci´cie terenu
obiektów tych nie sposób zobaczyç. Tak wi´c
nym projekcie badawczym wystawili- badawczego  Cleveland . Kilka dni póę-
by je badaç, naukowcy obserwujÄ… krąŻące
Ęmy czujniki, a gdy wróciliĘmy, Żaden z niej podobne szczeliny w lodzie pojawi-
wokó" siostrzane gwiazdy. Czarna dziura
nich nie dzia"a"  mówi.  Okaza"o si´, "y si´ mi´dzy stacjÄ… Andreasa  Baltimore wysysa z nich materi´, która tworzy wokó" niej
wirujÄ…cy dysk podobny do wiru wody uchodzÄ…cej
Że lisy polarne przegryz"y wszystkie ka- a lodo"amaczem. Potem, tuŻ po godzinie
do rury kanalizacyjnej. Materia ta, wpadajÄ…c
ble. Teraz zabezpieczamy je PCW i meta- czarów podczas Ęwi´ta Halloween, kra
do czarnej dziury, rozgrzewa si´ i zaczyna
lowymi puszkami. rozpad"a si´ na pó" w"aĘnie tam, gdzie
emitowaç promieniowanie rentgenowskie.
W pobliÅ»u inny wojskowy naukowiec znajduje si´ statek. P´k"a lina cumowni- Gdy Wei Cui wraz ze wspó"pracownikami
z Massachusetts Institute of Technology
Edgar L. Andreas doglÄ…da jednej z kil- cza i zosta"y zerwane kable doprowadza-
mierzyli zmiennoĘç nat´Å»enia tej emisji,
ku stacji meteorologicznych, które jego jÄ…ce prÄ…d do kilku przyrzÄ…dów.  B´dzie-
odkryli zak"ócenia w ruchu orbitalnym materii:
zespó" rozmieĘci" na krze. Stacja naje- my mieli wi´cej takich przygód  prze-
nie tylko materia okrÄ…Å»a"a czarnÄ… dziur´,
Å»ona jest nowoczesnymi urzÄ…dzeniami: widuje Andreas Heiberg, szef zaopatrze- ale takÅ»e sama orbita chwia"a si´ jak bÄ…k.
MoÅ»na to sobie wyobraziç jako obracanie si´
na jednym ramieniu wisi dopplerow- nia programu SHEBA z University of Wa-
wokó" kratki odp"ywowej wraz z wodą
ski czujnik do pomiaru pr´dkoĘci wia- shington. MoÅ»e badacze uczestniczÄ…cy w
równieŻ umywalki. Zespó" naukowców
tru, na drugim  pó"kule bilansomierza, tym programie, leŻąc wygodnie w "óŻ-
w"oskich zakomunikowa" o dowodach
porównujÄ…cego iloĘç energii dochodzÄ…- kach, powinni Å»yczyç swym technikom
na podobne wleczenie uk"adów inercjalnych
wokó" rotujących gwiazd neutronowych.
cej do powierzchni Ziemi z iloĘcią przez cichej, spokojnej i ciep"ej nocy polarnej.
niÄ… wypromieniowanÄ…. W. Wayt Gibbs CiÄ…g dalszy na stronie 14
ÂWIAT NAUKI Marzec 1998 13
W. WAYT GIBBS
JOE BERGERON.
Za zgodÄ…
Sky & Telescope