NEONATOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Michał Dzięcioł*, Pola Borusewicz**, dr n. wet. Piotr Sławuta***
*
Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
**
Studentka V roku Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
***
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Syndrom słabnącego kocięcia
 duży problem małych pacjentów
Fading Kitten Syndrome, a big problem of little patients
Prawdopodobnie większość lekarzy we- rodków. Do czynników zakaz
nych wpły-
terynarii w swojej zawodowej praktyce wających na śmiertelność kociąt należą
Streszczenie
spotkała się z tzw. syndromem słabną- choroby wirusowe, bakteryjne i paso-
Syndrom słabnącego kocięcia to zespół
cego kocięcia  FKS (Feding Kitten Syn- żytnicze (zarówno inwazje nicieni, jak
objawów o podłożu polietiologicznym,
występujący u kociąt do 12. tygodnia ży- drome). Problem ten dotyczy dużego i choroby pierwotniacze) (1, 15).
cia. Do czynników niezakaz
nych wywo- odsetka (15-40%) noworodków i kociąt
łujących zespół zaliczamy niedożywienie
do 12. tygodnia życia, stanowiąc jed- Objawy, metody badania
matki, złe żywienie kociąt, niską masę
ną z największych trudności w opie- i opieka
urodzeniową, zaburzenia elektrolitowe,
ce nad małymi kocimi pacjentami (16). Jak widać, o FKS możemy mówić
hipoglikemię, wady wrodzone, urazy oraz
Przyjmuje się, że do większości zgo- w przebiegu wielu chorób o różnym
izoerytrolizę noworodków. Do czynni-
nów kociąt dochodzi podczas porodu, podłożu, których cechą wspólną jest
ków zakaz
nych należą choroby wiruso-
w okresie noworodkowym (do 2. tygo- podobny obraz kliniczny. Kocię cier-
we, bakteryjne i pasożytnicze. W czasie
badania klinicznego bardzo ważna jest
dnia życia) oraz po odsadzeniu (mię- piące na FKS charakteryzuje się ogól-
obserwacja: postawy zwierzęcia, zdolno-
dzy 5. a 12. tygodniem życia), natomiast ną słabością i niedostatecznym rozwo-
ści do poruszania się, ogólnej kondycji,
w póz
niejszym okresie śmiertelność jem, często jest najmniejsze w miocie,
uszkodzeń mechanicznych ciała, śladów
zdecydowanie spada. Przyczyną pro- mało aktywne, nie pobiera pokarmu,
krwi lub biegunki oraz widocznych wad
blemów w leczeniu słabych kociąt jest jest mało ruchliwe oraz wykazuje inne
wrodzonych.
przede wszystkim trudność w odnale- objawy związane z przyczyną pierwot-
Słowa kluczowe
zieniu przyczyny FKS, gdyż jego powo- ną choroby. Bardzo ważne jest, aby le-
kocięta, syndrom słabnącego kocięcia dy mogą być bardzo różne. karz potrafił, na podstawie obserwacji
małego pacjenta i badania klinicznego,
Abstract
Czym jest FKS? zakwalifikować go do grupy zwiększo-
The term Fading Kitten Syndrome em-
Syndrom słabnącego kocięcia to zespół nego ryzyka.
braces a set of polietiologic symptoms
objawów o podłożu polietiologicznym, Istotną sprawą w rozpoznawaniu za-
affecting kittens up to 12 weeks of age.
występujący u kociąt do 12. tygodnia burzeń okresu noworodkowego jest
Non-infectious triggering factors include
życia. Wyróżnić możemy dwie głów- znajomość prawidłowych wartości masy
malnutrition of the kitten s mother, im-
proper diet, low birth weight, electrolyte ne kategorie przyczyn FKS: niezakaz
- ciała i jej przyrostów w początkowym
disturbances, hypoglycemia, congenital
ne i zakaz
ne. Kocięta młodsze (to zna- okresie życia, temperatury wewnętrz-
defects, injuries and neonatal isoeryth-
czy w okresie przedodsadzeniowym) nej ciała, liczby oddechów, tętna oraz
rolysis. Infectious agents involve viru-
w większości przypadków chorują innych parametrów charakteryzujących
ses, bacteria and parasites. The clinical
z przyczyn środowiskowych, natomiast zdrowe kocięta w tym wieku (tab. 1,
examination requires careful observa-
starsze (po odsadzeniu) częściej za- s. 76). Już sama obserwacja miotu po-
tion of the animal posture, movement
padają na choroby zakaz
ne, co praw- zwala często lekarzowi na wychwycenie
abilities, condition, mechanical injuries,
traces of blood or diarrhea and visible dopodobnie spowodowane jest spad- zwierząt odstających wielkością i zacho-
congenital defects.
kiem odporności biernej, otrzymanej waniem od reszty maluchów. Szczegól-
od matki, oraz stresem związanym z od- ną uwagę należy zwrócić na zwierzę-
Key words
sadzeniem. ta pozostające na uboczu, zwłaszcza
kittens, Fading Kitten Syndrome
Wśród czynników niezakaz
nych w okresie odpoczynku, mniejsze od ro-
do najważniejszych i najczęściej wy- dzeństwa, apatyczne, bądz
wręcz prze-
stępujących zaliczamy niedożywienie ciwnie  niespokojne i nadmiernie
matki, złe żywienie kociąt, niską masę wokalizujące  co może sugerować nie-
urodzeniową, zaburzenia elektrolitowe dożywienie.
(hiponatremia), hipoglikemię, wady wro- Zwierzęta wykazujące oznaki choro-
dzone, urazy oraz izoerytrolizę nowo- by powinny być diagnozowane według
MAJ " 5/2013
74
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE NEONATOLOGIA
stałego schematu badania. W przypadku FKS bardzo istotny blemów okresu neonatalnego. Według badań aż 59% kociąt
jest wywiad, w którym uwzględniamy pytania dotyczące kon- o niskiej wadze urodzeniowej nie przeżywa do czasu odsa-
kretnego kociaka, całego miotu, przebiegu porodu oraz matki dzenia, należy więc zwrócić na nie szczególną uwagę, zapew-
(historia chorób, żywienie, szczepienia, leki podawane w cza- nić odpowiednią temperaturę, nawadniać i  co bardzo istot-
sie ciąży). Lekarz powinien także dokładnie przyjrzeć się wa- ne  dopilnować, by kocięta takie napiły się siary.
runkom środowiskowym panującym w hodowli, obecności in- Na niską masę urodzeniową wpływają wiek matki i jej stan
nych zwierząt, a także dzieci, oraz możliwości wprowadzenia zdrowia, obecność zmian patologicznych w łożysku, wiel-
patogenów ze środowiska zewnętrznego. kość miotu, odżywianie kotki w czasie ciąży (tu szczególnie
W czasie badania klinicznego bardzo ważna jest obserwa- istotne niedobory tauryny) oraz choroby zakaz
ne. Normal-
cja: postawy zwierzęcia, zdolności do poruszania się, ogólnej na waga urodzeniowa kociąt to 100 g (ą10 g). Dla lekarza kli-
kondycji, uszkodzeń mechanicznych ciała, śladów krwi lub bie- nicysty ważenie kociąt po porodzie jest czynnością bardzo
gunki oraz widocznych wad wrodzonych  przepukliny, roz- prostą, niewymagającą nakładów finansowych, a dostarcza-
szczepu podniebienia, deformacji klatki piersiowej (swimmer jącą ważnej informacji, na podstawie której może on ustalić
kitten), niedrożności odbytu lub cewki moczowej. W badaniu rokowanie, a także wyznaczyć wśród kociąt z danego mio-
szczegółowym uwzględniamy pomiar temperatury wewnętrz- tu grupę zwiększonego ryzyka wystąpienia FKS i monitoro-
nej ciała, liczby oddechów, ocenę stopnia odwodnienia i wagi wać ich rozwój dokładniej i częściej, zmniejszając niebez-
ciała. Wskazane są również badania laboratoryjne: morfologicz- pieczeństwo zgonu.
ne i biochemiczne badanie krwi (tab. 2, s. 76), badanie moczu Oprócz wagi urodzeniowej bardzo istotne są także przyro-
oraz badanie parazytologiczne kału (1, 5, 9, 11, 12). sty kociąt w pierwszym okresie życia, które powinny wynosić
ok. 7-10 g/dobę. W okresie pourodzeniowym może, z różnych
Czynniki niezakaz
ne wywołujące FKS przyczyn, dojść do zaburzeń rozwoju, objawiających się niedo-
Temperatura ciała statecznym zwiększaniem masy ciała, co może być związane
W normalnych warunkach temperatura ciała kociąt spada zarówno z chorobami wirusowymi i bakteryjnymi, jak i infek-
zaraz po porodzie, co, jak się uważa, jest efektem obrony or- cjami pasożytniczymi oraz z niedożywieniem, brakiem laktacji
ganizmu przed niedotlenieniem i kwasicą poprzez zwolnie- u matki, ogólną słabością, niepozwalającą na pobieranie pokar-
nie tempa metabolizmu. Temperatura ciała noworodka waha mu, z wadami wrodzonymi i zaburzeniami metabolicznymi.
się pomiędzy 35,0-37,2�C i wzrasta do 36,1-37,8�C w ciągu W przypadku zwierząt z niedostatecznymi przyrostami
pierwszych 14 dni życia. Zwierzęta stopniowo, w ciągu pierw- masy ciała ważne jest sztuczne dokarmianie preparatami
szych 7 tygodni życia, osiągają temperaturę ciała właściwą dla
osobników dorosłych. Upośledzenie mechanizmu termore-
gulacji oraz niska temperatura ciała we wczesnym okresie
noworodkowym są przyczynami łatwego wychładzania się
zwierząt, dlatego tak ważne jest kontrolowanie temperatury
w gniez
dzie oraz regularne pomiary temperatury w prostni-
cy u podejrzanych o FKS zwierząt. Należy pamiętać, że ni-
ska temperatura wewnętrzna ciała powoduje zwolnienie pe-
rystaltyki jelit i zmniejszenie apetytu, a także zmniejszenie
aktywności ruchowej skutkujące trudnościami w odnalezie-
niu kotki, co grozi wystąpieniem niedożywienia i hipoglike-
mii. Obniżenie temperatury ma także wpływ na działanie
układu immunologicznego, powodując wzrost wrażliwości
na czynniki zakaz
ne.
Z powyższych przyczyn oczywista jest konieczność podnie-
sienia temperatury ciała zwierzęcia. Ważne jest, aby nie pod-
nosić temperatury ciała zbyt gwałtownie, gdyż może to skutko-
wać szybkim wzrostem tempa metabolizmu i w efekcie grozić
niewydolnością krążenia i układu oddechowego, a co za tym
idzie  niedotlenieniem mózgu. Wygodnym i prostym sposo-
bem na podniesienie temperatury ciała jest używanie maty
grzewczej (koniecznie z termostatem) lub lampy  kwoki ;
w przypadku braku tych urządzeń z powodzeniem spraw-
dzają się termofor lub lateksowe rękawiczki wypełnione cie-
płą wodą, które dodatkowo łatwo dostosowują się kształtem
do leżącego na nich kocięcia (1, 10, 11).
Waga i żywienie
Waga urodzeniowa to bardzo istotny czynnik prognostycz-
ny, jeśli chodzi o przeżywalność kociąt w wieku noworodko-
wym; w przypadku jej obniżenia można spodziewać się pro-
MAJ " 5/2013
75
www.weterynaria.elamed.pl
NEONATOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
odwodnienie. O odwodnieniu może
Parametr Prawidłowa wartość
informować także kolor moczu, który
Waga urodzeniowa 90-110 g
normalnie jest bezbarwny i przejrzysty,
Temp. wewnętrzna  noworodki 36-37�C
natomiast w wyniku odwodnienia staje
Temp. wewnętrzna w pierwszym miesiącu 38�C
się ciemniejszy, a jego ciężar właściwy
Tętno 220-260/min
wzrasta (>1,020). W zależności od stop-
Liczba oddechów  noworodki 10-18/min
nia odwodnienia noworodki wymaga-
Liczba oddechów w pierwszym tygodniu 15-35/min
ją podania 60-180 ml płynu/kg/dzień.
Ciężar właściwy moczu <1,020
W przypadku odwodnienia konieczne
Zapotrzebowanie na wodę 130-220 ml/kg/dzień
może być podanie parenteralne płynów.
Zapotrzebowanie energetyczne 20 kcal ME*/100 g/dzień
Tab. 1. Prawidłowe parametry życiowe kociąt Najlepszą z metod jest oczywiście po-
*ME  energia metaboliczna
danie dożylne, jednak w przypadku tak
małych pacjentów, ze znacznym stop-
mlekozastępczymi, co może być cza- re może zagrażać życiu. Dodatkowo niem odwodnienia, uzyskanie dostę-
sem trudne, ponieważ kocięta we wcze- niekorzystny jest fakt, że w tym okre- pu do żyły może przysporzyć sporych
snym okresie noworodkowym należy sie układ wydalniczy nie jest jeszcze problemów, w związku z czym stosu-
karmić co 2-3 godziny przez całą dobę, w pełni dojrzały, a mocz nie jest za- je się bardzo często wlew podskórny,
najlepiej za pomocą pipetki, butelki gęszczany w takim stopniu, jak u zwie- po którym podany płyn ulega powol-
ze smoczkiem lub (co sprawdza się rząt starszych. Dzienna produkcja nemu wchłanianiu.
najlepiej u noworodków) strzykawki moczu u kociąt do 1. miesiąca życia Do przywracania odpowiedniej ilo-
z zamontowanym  wentylkiem rowero- wynosi 25 ml/kg m.c., w porównaniu ści płynów w organizmie najlepiej jest
wym . W czasie karmienia należy uwa- do 10-20 ml/kg m.c. u zwierząt doro- wykorzystywać płyn Ringera z mlecza-
żać na możliwość wywołania zachły- słych. Do odwodnienia może dojść nami, stanowiący zarówno z
ródło elek-
stowego zapalenia płuc, co w znaczący na skutek: zwiększonej utraty płynów trolitów, jak i energii dla młodego or-
sposób pogarsza rokowanie dla małego (wymiotów, biegunki, zbyt wysokiej tem- ganizmu. Istnieją także doniesienia
pacjenta. Zwierzęta od 3. tygodnia życia peratury otoczenia), jak również zabu- o podaży płynów do jamy szpikowej
mogą pić już samodzielnie ze spodecz- rzeń i braku laktacji u kotki. przez dół krętażowy. Wykonanie takiej
ka (1, 4, 11, 19). W przypadku młodych kociąt ocena iniekcji jest trudne, a w przypadku mło-
stopnia odwodnienia może okazać się dych kociąt obarczone dość dużym ry-
Odwodnienie i jego terapia trudnym zadaniem. Badanie elastyczno- zykiem uszkodzenia struktury kości
Odwodnienie to poważny problem ści skóry u zwierząt do 6. tygodnia życia i otaczających tkanek miękkich. Istot-
w przebiegu chorób noworodków. może być mylące przy ocenie odwod- na w czasie nawadniania jest zarówno
Niekorzystny stosunek powierzchni nienia, ponieważ zawiera ona większą odpowiednia ilość podawanego płynu,
do objętości ciała, wysoka w stosun- ilość wody i mniej tłuszczu niż u zwie- jak i jego temperatura (ok. 37�C). Stan
ku do osobników dorosłych zawartość rząt dorosłych. Dobrą metodą jest oce- nawodnienia najwygodniej kontrolować
wody w organizmie (80%, u starszych na wilgotności i koloru błon śluzowych, poprzez ważenie pacjenta co 12 godzin,
zwierząt to 60%) powodują, że u bar- które powinny być wilgotne i zaróżo- przydatna jest także kontrola hemato-
dzo młodych zwierząt szybko docho- wione. Blade błony śluzowe i obniżone krytu oraz stężenia białka całkowitego
dzi do odwodnienia organizmu, któ- CRT wskazują na co najmniej 10-proc. w surowicy krwi. Nawadnianie należy
RBC HTC WBC Neutrofile Limfocyty Monocyty Eozynofile Bazofile
Wiek
(x106�l) (%) (x103�l) (x103�l) (x103�l) (x103�l) (x103�l) (x103�l)
0-2 tydz. 5,05-5,53 33,6-37,0 9,1-10,24 5,32-6,72 3,21-4,25 0,0-0,02 0,53-1,39 0,01-0,03
2-4 tydz. 4,57-4,77 25,7-27,3 16,52-14,1 6,22-7,84 5,97-7,15 0,0-0,04 1,24-1,56 0,0
4-6 tydz. 5,66-6,12 26,3-27,9 16,08-18,82 8,06-11,48 5,64-7,18 0,0 1,22-1,72 0,0
6-8 tydz. 6,31-6,83 28,5-31,1 16,13-20,01 5,86-8,08 8,08-11,16 0,0-0,02 0,88-1,28 0,0-0,04
8-9 tydz. 6,86-7,04 32,6-34,0 21,79-25,57 9,62-12,62 8,46-11,88 0,05-0,17 1,97-2,59 0,0
Tab. 2a. Prawidłowe parametry morfologiczne i biochemiczne krwi kociąt
Albuminy Białko całk. Glukoza Kreatynina Wapń
Wiek ALT (IU/L) AP (IU/L)
(g/dl) (g/dl) (mg/dl) (md/dl) (mg/dl)
1. dzień 29-77 1348-3715 1,9-2,7 3,9-5,8 65-149 0,6-1,2 9,6-12,2
7. dzień 11-76 126-363 2,0-2,5 3,5-4,8 105-145 0,3-0,7 10,0-13,7
2. tydz. 10-24 116-306 2,1-2,6 3,7-5,0 107-158 0,4-0,6 9,9-13,0
4. tydz. 14-55 90-274 2,4-2,9 4,5-5,6 99-152 0,4-0,7 10,0-12,2
6. tydz. - - 2,0 4,0-5,0 <120 0,6 10,0-11,0
8. tydz. 12-56 60-161 2,4-3,0 4,8-6,5 94-143 0,6-1,2 9,8-11,7
Tab. 2b. Prawidłowe parametry morfologiczne i biochemiczne krwi kociąt
MAJ " 5/2013
76
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE NEONATOLOGIA
przeprowadzać ostrożnie, kontrolując polekowy. Jeżeli kocię jest w bardzo cięż- mogą rozwinąć się bardziej specyficz-
stan pacjenta, ponieważ podanie nad- kim stanie, jest silnie odwodnione lub ne objawy, jak deficyty neurologiczne,
miernej ilości płynów może prowadzić wykazuje objawy nerwowe, glukoza po- biegunka, wymioty czy słabszy wzrost.
do groz
nych dla życia komplikacji (10, winna zostać podana drogą dożylną lub Często do zdiagnozowania wad anato-
11, 12). doszpikowo w dawce 0,25 ml 20% roz- micznych wystarcza dokładne obejrze-
tworu/25 g m.c. (10-13, 15). nie noworodka, niekiedy jednak zmia-
Hipoglikemia ny są na tyle słabo wyrażone, że zostają
Kocięta są bardzo wrażliwe na spadek Wady wrodzone przeoczone (1, 12, 15).
zawartości glukozy we krwi. Kliniczne Wśród przyczyn występowania wad wro-
objawy hipoglikemii występują, gdy stę- dzonych wymienia się czynniki gene- Izoerytroliza noworodków
żenie glukozy we krwi spadnie poniżej tyczne, żywieniowe, toksyczne oraz za- U podłoża izoerytrolizy noworod-
3 mmol/l (u kociąt w pierwszym dniu kaz
ne. W przypadku kumulacji anomalii ków (NI) lub choroby hemolitycznej
życia stężenie glukozy we krwi powin- w obrębie danej hodowli bądz
rasy mo- noworodków leży reakcja immunolo-
no być wyższe niż 3,6 mmol/l i systema- żemy podejrzewać wady dziedziczne, giczna, skutkująca niszczeniem erytro-
tycznie rosnąć, aż do stężenia normal- natomiast hipoplazja móżdżku i wodo- cytów kocięcia przez przeciwciała za-
nego dla dorosłego zwierzęcia). Kocię głowie występują często jako następstwo warte w wypitej siarze. Częstotliwość
jest ogólnie słabe, ospałe, przy stanach śródmacicznego zakażenia parwowiru- występowania tego schorzenia nie jest
silnej hipoglikemii może dojść do wy- sowego. Jeżeli straty w miotach danej znana, podejrzewa się jednak, że śmier-
stąpienia objawów nerwowych, włącz- kotki są duże i często się powtarzają, telność (niska wśród mieszańców) w nie-
nie z napadami drgawek. charakteryzują się również podobnym których hodowlach kotów rasowych
Duża wrażliwość na hipoglikemię obrazem klinicznym, a także sekcyjnym, może sięgać nawet 50%.
jest spowodowana szybkim wyczerpy- oraz ich częstotliwość zwiększa się wraz U kotów występują 3 grupy krwi: A 
waniem się zapasów glikogenu, niedo- ze zwiększeniem imbredu, należy podej- najczęściej występująca, B  występują-
statecznym jeszcze funkcjonowaniem rzewać tło genetyczne choroby i rozwa- ca sporadycznie i AB, która również jest
wątroby oraz zwiększonym (2-4-krotnie żyć wycofanie kotki z hodowli. bardzo rzadko spotykana. Częstotliwość
w stosunku do dorosłych osobników) Niedobory żywieniowe także mają występowania grup krwi jest charaktery-
zapotrzebowaniem na glukozę. Przy- wpływ na częstotliwość występowania styczna rasowo. Większość ras cechuje
czynami obniżonej zawartości glukozy wad wrodzonych u potomstwa; najczę- dominacja występowania grupy A, jed-
we krwi mogą być intensywne wymio- ściej dotyczy to niedoborów witami- nak w przypadku niektórych częstotli-
ty, biegunka, posocznica, niska tem- ny A oraz tauryny. Także podawanie wość występowania grupy B osiąga na-
peratura otoczenia, a także powikłania w czasie ciąży niektórych leków o działa- wet 15-59% (koty perskie, brytyjskie
okołoporodowe, takie jak: obniżona niu teratogennym oraz obecność w śro- krótkowłose, abisyńskie, birmańskie,
mleczność lub bezmleczność kotki lub dowisku toksyn może powodować za- himalajskie i somalijskie, a także devon
odrzucenie kociąt przez matkę. Podsta- burzenia rozwojowe u nienarodzonych rex). Koty z grupą krwi B produkują
wową i szybką metodą diagnostyczną kociąt. Do wad wrodzonych zaliczamy naturalnie przeciwciała anty-A, jednak
jest pomiar stężenia glukozy we krwi m.in. rozszczep podniebienia, hipo- nie wszystkie koty mające krew grupy
za pomocą glukometru. trichozę, syndrom spłaszczonej klatki A produkują oznaczalne ilości przeciw-
Leczenie hipoglikemii zależy od sta- piersiowej, brak lub zarośnięcie odby- ciał anty-B. Istotne jest, że przeciwciała
nu ogólnego pacjenta. W przypadku ko- tu, przepukliny, hipoplazję móżdżku, anty-A wykazują silne zdolności hemo-
ciąt w dobrej kondycji, tzn. z normalną przetrwały przewód tętniczy, krążenie lityczne i hemaglutynacyjne, natomiast
temperaturą ciała, przy niewielkim stop- wrotno-oboczne (tab. 3, s.78). Część przeciwciała anty-B, choć wykazują
niu odwodnienia możliwa jest próba ko- wad wrodzonych powoduje śmierć pło- te same zdolności, to są one o wiele słab-
rekcji ilości cukru w organizmie przez dów lub urodzenie martwych kociąt, jed- sze. W przypadku kotów przekazywa-
doustne podanie 1-2 ml 5-15% roztworu nak niektóre wady pozwalają na przeży- nie przeciwciał przez łożysko jest ogra-
glukozy. U kociąt w cięższym stanie nie- cie wczesnego okresu noworodkowego. niczone do 5-10%, a kocięta otrzymują
zbędne jest podanie parenteralne roz- Objawy kliniczne poprzedzające śmierć większość przeciwciał matczynych po-
tworu glukozy. Istotne jest, aby nigdy nie noworodków często są mało specyficzne przez pobieranie siary. Problem NI do-
podawać hipertonicznych (tzn. powy- i zbliżone do ogólnego obrazu syndro- tyczy więc kociąt o grupie krwi A lub
żej 5%) roztworów glukozy podskórnie, mu słabego kocięcia, dopiero jeśli kocię- AB pochodzących od matek z grupą
gdyż może to powodować silny odczyn ta przetrwają kilka pierwszych tygodni, krwi B, które wraz z siarą przekazują
MAJ " 5/2013
77
www.weterynaria.elamed.pl
NEONATOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
Jaskra
u kotki i kociąt. U chorych kociąt test
Małoocze
antyglobulinowy Coombsa ma wynik
Oczy i uszy
Skórzak rogówki
dodatni.
Wrodzony oczopląs
W celu zapobiegania wystąpienia cho-
Wodogłowie
roby najbardziej efektywnym sposobem
Układ nerwowy Hipoplazja móżdżku
Głuchota
jest krzyżowanie kotów o znanych gru-
Hipotrichoza
pach krwi, tak, aby kotka  B nigdy nie
Skóra i mięśnie Przepuklina pępkowa
została pokryta kocurem  A . W przy-
Przepuklina brzuszna
padku gdy kotka została już pokryta,
Przetrwały przewód tętniczy
a prawdopodobieństwo wystąpienia
Ubytek przegrody międzykomorowej
Układ krwionośny
Wady zastawek NI jest wysokie, należy, przed rozpo-
Przetrwałe krążenie wrotno-oboczne
częciem pobierania siary przez potom-
Polidaktylia
stwo, oznaczyć grupę krwi kociąt z krwi
Syndaktylia
Szkielet kostny pępowinowej.
Syndrom spłaszczonej klatki piersiowej
Innym sposobem zabezpieczenia za-
Klatka piersiowa lejkowata
grożonych młodych jest oddzielenie
Aplazja i hipoplazja nerki
Układ moczowo-płciowy
Obojnactwo rzekome
kociąt od matki na 24 godziny po poro-
Zaburzenia endokrynologiczne Wrodzona niedoczynność tarczycy
dzie, aby uniemożliwić im pobranie sia-
Rozszczepienie podniebienia
ry. Po upływie doby przeciwciała zawar-
Przewód pokarmowy
Brak lub zarośnięcie odbytu
te w siarze i mleku nie mogą przełamać
Tab. 3. Najczęściej występujące wady wrodzone
bariery jelitowej, dlatego można ,,oddać 
kociaki matce, bez ryzyka wystąpienia
Bordatella sp.
izoerytrolizy. Zwierzęta, które nie po-
Bartonella henselae
brały siary, mają obniżoną odporność,
Bakterie Staphylococcus sp.
czemu możemy zaradzić przez poda-
Streptococcus sp.
Gram-ujemne pałeczki jelitowe nie noworodkom mrożonego, zgodne-
Koci herpeswirus typ 1 (FHV-1) go grupowo, osocza lub mrożonej siary
Calicivirus
od kotki o krwi A lub AB, jeśli jest do-
Wirus białaczki kotów (FeLV)
Wirusy stępna, a także przez wczesne szczepie-
Coronavirus (FIP)
nie przeciwko chorobom zakaz
nym.
Wirus niedoboru odporności (FIV)
Wirus panleukopenii
W przypadku zwierząt, u których
Giardia sp.
wystąpiły pierwsze objawy kliniczne
Isospora sp.
choroby, należy jak najszybciej podjąć
Pasożyty Trichomonas foetus
działania terapeutyczne. Pierwszym kro-
Toxoplasma gondii
kiem w leczeniu powinno być natych-
Toxocara cati
miastowe zabranie kociąt o grupie krwi
Tab. 4. Przyczyny infekcyjne FKS
A i AB od matki. Jeżeli doszło do wystą-
potomstwu przeciwciała powodujące błon śluzowych, a także ogólna słabość, pienia anemii, konieczna jest transfuzja
uszkodzenie ich erytrocytów. póz
niejszymi objawami są duszność, ta- krwi. W przypadku tak małych kociąt
Objawy kliniczne choroby ujawniają chykardia, a następnie śpiączka. U ko- uzyskanie dostępu do żyły może oka-
się w pierwszych dniach życia, ponie- ciąt, które przeżyją, stwierdzona może zać się bardzo trudne; w takiej sytuacji
waż pierwsze 24 godziny życia to jedyny być martwica końcówki ogona, wystę- preparaty czerwonokrwinkowe poda-
czas, kiedy przeciwciała siarowe mogą pująca w wieku od 3 dni do 2 tygodni, je się do jamy szpikowej. Bardzo istot-
zostać wchłonięte do krwi z przewodu spowodowana tzw. zimnymi aglutyni- ny w przypadku transfuzji jest odpo-
pokarmowego ssących kociąt. W wyni- nami, czyli przeciwciałami klasy IgM, wiedni dobór dawcy krwi. Przetaczana
ku reakcji immunologicznych dochodzi mającymi zdolność do hemaglutynacji krew powinna pochodzić od matki lub
do silnej hemolizy, prowadzącej do ane- w niskich temperaturach i prowadzący- od dawcy o grupie krwi zgodnej z grupą
mii, uszkodzenia nerek oraz rozsiane- mi do hemolizy, tworzenia skrzepów matki, ponieważ po wypiciu siary jedy-
go wykrzepiania śródnaczyniowego i martwicy. U kociąt miejscem predylek- nymi przeciwciałami krążącymi w krwio-
(DIC). Kocięta rodzą się zdrowe, a nie- cyjnym do tej reakcji jest końcówka ogo- biegu kociąt są przeciwciała matczyne,
pokojące objawy zaczynają się w kilka na, jako część ciała najbardziej narażona które nie zareagują jedynie z krwią gru-
godzin do kilku dni po pierwszym na- na działanie niskich temperatur. py B. W wielu przypadkach konieczna
piciu się siary. Niekiedy śmierć kociąt Czasem można spotkać się z subkli- będzie kolejna transfuzja, jednak ko-
następuje bez jakichkolwiek wcześniej- nicznym przebiegiem choroby niedo- cię już w pierwszych godzinach życia
szych objawów. Najczęściej zauważa- krwiennej, charakteryzującej się jednak rozpoczyna produkcję własnych prze-
ny przez właścicieli objaw to ciemne, dodatnim wynikiem testu Coombsa. ciwciał, a ilość przeciwciał matczynych
brązowoczerwone zabarwienie moczu Rozpoznawanie izoerytrolizy polega we krwi spada, dlatego przetaczana
kociąt, może także wystąpić żółtaczka głównie na obserwacji charakterystycz- w kolejnych dniach krew powinna być
i anemia charakteryzująca się bladością nych objawów i oznaczaniu typów krwi już zgodna z grupą krwi kocięcia.
MAJ " 5/2013
78
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE NEONATOLOGIA
W przypadku gdy uda się zwalczyć w pierwszych dniach życia, to znaczą- chowych. W przypadku FHV-1 problem
problem anemii, konieczna może się cy wzrost ilości własnych IgG i IgA na- stanowi również rodzenie przez matki
okazać dalsza terapia w celu wyrów- stępuje dopiero w 5. i 6. tygodniu życia, zakażone herpeswirusem słabych ko-
nania zaburzeń wodnoelektrolitowych do tego więc czasu są one pod ochroną ciąt. Wykazano, że aż 62% kociąt pocho-
oraz ciągła kontrola osłabionego pacjen- odporności nabytej, przekazanej z siarą dzących od matek chorych na herpes-
ta. Leczenie izoerytrolizy jest trudne przez matkę. Zarówno wskutek zużycia, wirozę pada już w pierwszym tygodniu
i nadal  pomimo szybkiego wdrożenia jak i rozpadu przeciwciał matczynych życia (8). Innymi chorobami wirusowy-
terapii  często nie udaje się uratować ich stężenie sukcesywnie spada i naj- mi kociąt są zakażenia FIV, FIP, FeLV
kociąt, dlatego tak istotne są działa- niższe notuje się w 3. i 4. tygodniu ży- oraz wirusem panleukopenii.
nia zapobiegające chorobie (1, 2, 9, 13, cia. Opisane zmiany powodują, że kocię- W przypadku wirusa FIV do infekcji
14, 17). ta w wieku 3. i 4. tygodniu są najsłabiej dochodzi głównie drogą pionową  śród-
chronione i najbardziej podatne na in- maciczną i laktogenną. Zakażone pło-
Czynniki zakaz
ne fekcje, stąd tak duże znaczenie czyn- dy mogą ulec poronieniu, może dojść
Czynniki zakaz
ne w większości przy- ników zakaz
nych w patogenezie FKS do urodzenia martwych kociąt, a także
padków dotyczą pacjentów starszych, w tym okresie życia (1) do urodzenia żywych, ale słabych mło-
czyli kociąt pomiędzy 3. a 4. tygodniem dych. W takim przypadku istnieje wyso-
życia. Możemy wśród nich wyróżnić Zakażenia wirusowe kie prawdopodobieństwo śmierci kociąt
zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz Najczęstszymi infekcjami wirusowy- już w pierwszym tygodniu życia.
choroby pasożytnicze (tab. 4). Zwykle mi kociąt są zakażenia układu odde- Kocięta z wrodzoną panleukopenią
infekcje dotyczą układu oddechowego chowego związane z zakażeniem her- charakteryzuje występowanie hipopla-
i przewodu pokarmowego, prowadząc peswirusowym (FHV-1) i caliciwirozą. zji móżdżku i związane z nią objawy:
często do stanu zagrożenia życia. We- Niepowikłane infekcje wirusowe doty- niezborność ruchowa, napady drgawek,
dług badań czynniki zakaz
ne są naj- czą zazwyczaj górnych dróg oddecho- zmiany behawioralne, które w przypad-
częstszą (55%) przyczyną śmierci ko- wych i wiążą się z objawami o niezbyt sil- ku niewielkich uszkodzeń mogą ule-
ciąt, rozpoznawaną pośmiertnie wśród nym natężeniu, często jednak dochodzi gać kompensacji. W rozwoju FKS dużą
kotów domowych w Wielkiej Bryta- do wtórnych nadkażeń bakteryjnych, rolę odgrywa wirus białaczki kotów.
nii (3). Chociaż kocięta rozpoczynają prowadzących do objęcia procesem Kotki zakażone FeLV mogą rodzić mar-
produkcję własnych przeciwciał IgM już chorobowym także dolnych dróg odde- twe lub słabe kocięta, które przeżywają
MAJ " 5/2013
79
www.weterynaria.elamed.pl
NEONATOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
Piśmiennictwo
kilka pierwszych tygodni życia, nie- Leczenie opiera się przede wszystkim
1. B�cheler J.: Fading kitten syndrome and neo-
które z nich wykazują objawy zbliżo- na antybiotykoterapii (głównie cefalo-
natal isoerythrolysis.  Vet. Clin. North. Am.
ne do panleukopenii, takie jak: biegun- sporyny i penicyliny) oraz na leczeniu
Small. Anim. Pract. , 1999, 29, 853-870.
ka, podatność na zakażenia bakteryjne wspomagającym, obejmującym korekcję
2. Cain G.R., Suzuki Y.: Presumptive neonatal
i neutropenia (1, 6, 7, 18). odwodnienia i hipoglikemii (1, 10).
isoerythrolysis in cats.  JAVMA , 1985, 187,
46-48.
3. Cave T.A., Thompson H., Reid S.W.J.: Kitten
Choroby bakteryjne Parazytozy
mortality in the United Kindom: a retrospective
Zakażenia bakteryjne kociąt mogą W przypadku zwierząt pochodzących
analysis of 274 histopathological examinations
dotyczyć różnych układów lub mieć z hodowli, w których matka i kocięta
(1986 to 2000). Veterinary Record , 2002,
charakter posocznicy. W przypadku są regularnie zabezpieczane przed paso-
151, 497-501.
zakażeń bakteryjnych najczęściej izo- żytami, choroby inwazyjne nie stanowią
4. Gatel L., Rosset E., Chalvet-Monfray K.: Re-
lowanymi patogenami są: Escherichia problemu. W przypadku kociąt osiero- lationships between fetal biometry, maternal
factors and birth weight of purebred domestic
coli, Salmonella i Campylobacter w przy- conych, znalezionych lub adoptowanych
cat kittens.  Theriogenology , 2011, 76,
padku zakażeń przewodu pokarmowe- z nieznanego z
ródła parazytozy stano-
1716-1722.
go, Pasteurella sp. w przypadku układu wią główne tło chorób przebiegających
5. Gelens H.C., Ihle S.L.: Failure to grow.  Vet.
oddechowego i Escherichia coli w infek- z objawami zaburzeń funkcji przewodu
Clin. North. Am. Small. Anim. Pract. ,
cjach układu moczowego. W zależności pokarmowego, głównie silną biegunką, 1999, 29, 989-1001.
6. Givens M.D., Marey M.S.D.: Infectious
od lokalizacji infekcji możemy spodzie- gdzie wtórnie dochodzi do nadkażeń
causes of embryonic and fetal mortality.
wać się różnych objawów klinicznych, bakteryjnych.
 Theriogenology , 2008, 70, 270-285.
wśród których znalez
ć możemy m.in. Do najczęściej występujących pasoży-
7. Greene C.E.: Choroby zakaz
ne psów i kotów.
kaszel i wypływy z nosa, duszność, bie- tów należą pierwotniaki (giardioza, kok-
Galaktyka, A
ódz
2010.
gunkę i ropne stany zapalne skóry. Ko- cydioza) i nicienie. Głównym objawem
8. Hoover E.A., Griesemer R.A.: Experimental
feline herpesvirus infection in the pregnant cat.
cięta chore wykazują ogólne objawy chorób jest silna biegunka, która może
 Am. J. Pathol. , 1971, 65, 173-188.
silnego osłabienia, osowiałość i brak zostać niezauważona w przypadku ko-
9. Hoskins J.D.: Pediatria weterynaryjna. Psy
apetytu. Objawy zakażeń bakteryjnych ciąt pozostających przy matce zajmują-
i koty od urodzenia do sześciu miesięcy.
mogą prowadzić do silnego odwodnie- cej się ich codzienną toaletą. Bardziej
Elsevier, Wrocław 2007.
nia organizmu i hipoglikemii, a także widoczne symptomy choroby to: osła-
10. Kustritz M.R.: Clinical Canine and Feline
hipotermii. bienie i odwodnienie kociąt, brak przy- Reproduction: Evidence-Based Answers.
Wiley-Blackwell, Ames 2010.
Posocznica noworodków jest du- rostów masy ciała oraz zły stan okrywy
11. Lawler D.F.: Neonatal and pediatric care
żym problemem dla lekarza, ponieważ włosowej. W przypadku silnych inwa-
of the puppy and kitten.  Theriogenology ,
w przypadku tak małych pacjentów zji i póz
nego rozpoznania może dojść
2008, 70, 384-392.
szybko dochodzi do silnego wyniszcze- do bardzo silnego odwodnienia i hipo-
12. Little S.: How to Treat the Small and the Sick.
nia organizmu. Najczęściej izolowanymi glikemii powodującej ospałość i obja-  Compend. Contin. Educ. Vet. , 2011, 33,
E1-6.
patogenami są Escherichia coli, a także wy nerwowe. Dodatkowym objawem
13. Macintire D.K., Drobatz K.J., Haskins S.C:
gronkowce i paciorkowce, Klebsiella sp., w przypadku nicieni może być kaszel
Podręcznik stanów nagłych oraz intensywnej
Pseudomonas sp., Pasteurella sp. oraz Clo- spowodowany wędrówką larw i draż-
opieki medycznej u małych zwierząt. Galak-
stridium sp., Brucella canis i Salmonella sp. nieniem krtani.
tyka, A
ódz
2012.
Do zakażenia najczęściej dochodzi po- Najważniejszym badaniem w diagno-
14. Marczak R.: Psi i koci bank krwi.  Wetery-
przez kikut pępowiny, ale drogami wni- styce chorób pasożytniczych jest bada- naria w Praktyce , 2012, 6, 7-11.
15. Max A.: Koty  położnictwo i rozród. Galak-
kania patogenów do organizmu mogą nie kału metodą flotacji. W przypadku
tyka, A
ódz
2010.
być także układ pokarmowy, oddecho- giardiozy konieczne może okazać się
16.Plunkett S.J.: Stany nagłe małych zwierząt.
wy lub moczowo-płciowy. wykonanie testu w kierunku obecno-
Elsevier, Wrocław 2009.
Kocięta mogą padać przed pojawie- ści antygenów w kale za pomocą szyb-
17. Silvestre-Ferreira A.C., Pastor J.: Feline
niem się jakichkolwiek objawów klinicz- kich testów. Leczenie jest stosunkowo
Neonatal Isoerythrolysis and the Importance
nych choroby. Jeśli choroba ma łagod- proste i opiera się na stosowaniu do- of Feline Blood Types.  Vet. Med. Int. 2010 ,
2010: 753726.
niejszy przebieg, pojawia się osowiałość, stępnych preparatów przeciwpasożyt-
18. Verstegen J., Dhaliwal G., Verstegen-
brak apetytu, biegunki, duszność, krwio- niczych (1, 10).
Onclin K.: Canine and feline pregnancy
mocz, sine zabarwienie błon śluzowych
loss due to viral and non-infectiou causes:
i odwodnienie. W przebiegu posocznicy Podsumowanie
A review.  Theriogenology , 2008, 70,
często dochodzi do silnej hipoglikemii. FKS to złożony problem, w którym dla 304-319.
19. Zduńczyk S., Janowski T.: Zaburzenia
W niektórych przypadkach obserwo- poprawy stanu pacjenta ważne jest szyb-
rozrodu psów i kotów. Wyd. UWM, Olsztyn
wana jest martwica w obrębie obwodo- kie rozpoznanie przyczyny pierwotnej.
2010.
wych części ciała, np. na łapkach lub Należy jednak pamiętać, że w przypad-
końcówce ogona, spowodowana stanem ku tak małego pacjenta równie istotne dr n. wet. Michał Dzięcioł
zapalnym naczyń krwionośnych i nie- jak leczenie przyczynowe jest leczenie Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt
dotlenieniem tkanek. Diagnostyka jest wspomagające, a dla jak najwcześniej- Gospodarskich
trudna, ponieważ u tak silnie odwodnio- szego rozpoznania FKS konieczna jest Wydział Medycyny Weterynaryjnej
nych i osłabionych zwierząt trudno po- ścisła współpraca lekarza weterynarii Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
brać odpowiednią ilość krwi do badań. z hodowcą/właścicielem. 50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 49
MAJ " 5/2013
80
www.weterynaria.elamed.pl