Temat: Postanowienia rozdziału III Konwencji SOLAS w zakresie
wyposa\
enia ratunkowego
1. Normy wyposa\
enia statków w środki ratunkowe
Komitet Bezpieczeństwa na Morzu IMO, 17 czerwca 1983 r. przyjął poprawki
do Konwencji SOLAS, której część 3, rozdział III, w swym nowym brzmieniu
jest poświęcona środkom i urządzeniom ratunkowym. Zawarte w niej przepisy
obowiązują od 1. 07.1986 r. i dotyczą statków nowo budowanych.
W stosunku do statków budowanych przed 1.07.1986 r. nadal stosuje się
wymagania SOLAS 1974, lecz w przypadku wymiany środków lub urządzeń
ratunkowych na nich, nowe środki muszą spełniać wymagania znowelizowanej
konwencji.
Przepisy instytucji klasyfikacyjnych oraz administracji morskich, dotyczące
wyposa\
enia ratunkowego zostały zmienione i dostosowane do zmienionych
przepisów międzynarodowych.
W Polsce wymagania te pod względem technicznym określają przepisy
wydawane przez polską instytucję klasyfikacyjną:
Polski Rejestr Statków (PRS)
zaś pod względem ogólnym:
Rozporządzenie ministra transportu i gospodarki morskiej z dnia
2 września 1997 r. w sprawie bezpieczeństwa \
eglugi statków morskich i
bezpieczeństwa \
ycia na morzu, (Dz.U. z 1997 r. nr 132, poz. 879).
2. Wymagania dotyczące sprzętu ratunkowego
Zespołowe środki ratunkowe, jak równie\
osobiste środki ratunkowe, są
rozmieszczane na statku zgodnie z opracowanym i zatwierdzonym dla danego
statku projektem.
A
odzie ratunkowe oraz tratwy oznaczane są numerem, przy czym dla
środków rozmieszczonych po prawej burcie stosuje się numery
nieparzyste, zaś po lewej parzyste.
Ka\
dy środek i urządzenie ratunkowe powinno posiadać dokumentację,
stwierdzającą zgodność jego wykonania z postanowieniami przepisów
towa-rzystwa klasyfikacyjnego i potwierdzającą przeprowadzenie
wymaganych prób i kontroli.
Środki i urządzenia ratunkowe statków będących w eksploatacji poddawane
są przeglądowi:
zasadniczemu
okresowemu
doraz
nemu
Przeglądu zasadniczego dokonuje się w przypadku przejęcia
wyposa\
enia po raz pierwszy pod nadzór danego towarzystwa
klasyfikacyjnego.
Przegląd okresowy dokonywany jest co roku z tym, \
e co cztery
lata lub, jeśli taka konieczność wyniknie z oględzin, zakres
przeglądu jest odpowiednio rozszerzony.
Przegląd doraz
ny mo\
e być przeprowadzany na zlecenie armatora
lub osobne \
ądanie klasyfikatora w czasie między terminami
przeglądów okresowych.
Przegląd taki ma na celu stwierdzenie aktualnego stanu
technicznego środków i urządzeń ratunkowych, szczególnie po ich
awarii, wymianie lub naprawie.
Wszystkie łodzie ratunkowe powinny mieć takie kształty i proporcje, które
zapewnią im wystarczającą stateczność i dostateczną wolną burtę po
obcią\
eniu przewidzianym kompletem osób i wyposa\
eniem.
3. Postanowienia Rozdziału III Konwencji SOLAS - dotyczące konstrukcji
łodzi ratunkowych
Wszystkie łodzie ratunkowe instalowane na statkach po 1.07.1991 r.
powinny być wyłącznie napędzane wysokoprę\
nym silnikiem spalinowym.
Silnik taki powinien być uruchamiany ręcznie, albo wyposa\
ony
w rozrusznik zasilany z dwóch niezale\
nych z
ródeł energii. Konstrukcja
wału śrubowego winna umo\
liwiać rozłączenie śruby i silnika, a napęd
powinien pracować naprzód i wstecz.
Prędkość łodzi ratunkowej płynącej naprzód po spokojnej wodzie i pod
pełnym obcią\
eniem nie powinna być mniejsza ni\
6 węzłów i co najmniej
2 węzły przy holowaniu 25-osobowej tratwy ratunkowej, obcią\
onej
kompletem osób.
Zapas paliwa powinien wystarczać na 24-godzinną nieprzerwaną pracę
silnika, pracującego pod pełnym obcią\
eniem.
Praca silnika wraz z osprzętem nie mo\
e emitować fal
elektromagnetycznych w stopniu zakłócającym pracę środków łączności
radiowej, u\
ywanych w łodziach ratunkowych.
Ka\
da łódz
ratunkowa powinna być wyposa\
ona w:
Co najmniej jeden zawór odpływowy, wyposa\
ony w kołpak lub korek
Ster i rumpel. Ster powinien być zamocowany do łodzi na stałe
Pływającą linkę ratunkową, tworzącą uchwyty, poprowadzoną po
zewnętrznej części kadłuba
Wodoszczelne schowki lub komory do pomieszczenia wyposa\
enia, wody
pitnej i prowiantu;
Mechanizm odczepiający, zapewniający równoczesne odczepienie
wszystkich haków;
Urządzenie do zwalniania falenia dziobowego, gdy jest on naprę\
ony ';
Płozy i odbijacze (dotyczy łodzi opuszczanych wzdłu\
burty);
Urządzenie do podniesienia i zamocowania anteny stałego radiotelefonu
UKF, o ile jest przewidziany;
Lampę umieszczoną na wierzchołku pokrywy lub osłony łodzi ratunkowej,
której światło powinno być widoczne podczas ciemnej nocy z odległości co
najmniej 2 Mm. Minimalny okres działania takiej uruchamianej ręcznie
lampy nie mo\
e być krótszy od 12 godz.;
Lampę lub inne z
ródło światła (z wyłączeniem lamp naftowych
i olejowych), zapewniające oświetlenie wewnętrzne łodzi, o łącznym czasie
pracy nie krótszym ni\
12 godz.;
Drabinkę do podejmowania osób znajdujących się w wodzie, która mo\
e
być u\
yta na dowolnej burcie łodzi ratunkowej.
Przepisy Konwencji SOLAS 74 w wersji poprawionej wymagają, by
wyposa\
enie ka\
dej łodzi ratunkowej na statku pełnomorskim
obejmowało:
Pływające wiosła w liczbie wystarczającej do płynięcia łodzią po spokojnym
morzu. Dla ka\
dego wiosła nale\
y przewidzieć dulkę lub równorzędne
urządzenie, przymocowaną linką lub łańcuszkiem do łodzi;
Dwa bosaki łodziowe
Pływający czerpak i dwa wiadra
Podręcznik przetrwania
Szafkę kompasową, zawierającą skutecznie działający kompas ze skalą
świecącą samoistnie lub podświetlaną za pomocą odpowiednich środków
Dryfkotwę odpowiednich rozmiarów, zaopatrzoną w hol odporny na
obcią\
enia dynamiczne i linkę pomocniczą;
Dwa falenie o długości równej co najmniej dwukrotnej odległości od miejsca
usytuowania łodzi do wodnicy w stanie najmniejszego obcią\
e-nia statku
w warunkach morskich, albo 15 m, w zale\
ności która z tych wartości jest
większa
Dwa toporki, po jednym na ka\
dym końcu łodzi ratunkowej;
Wodoszczelne pojemniki zawierające łącznie po 3 l słodkiej wody dla
ka\
dej z osób, do których pomieszczenia łódz
ratunkowa jest
przeznaczona
Nierdzewny czerpak do wody, przymocowany na lince
Nierdzewne, wyskalowane naczynie do picia wody
Racje \
ywnościowe w hermetycznych opakowaniach (500 - 550 g),
o wartości kalorycznej wynoszącej nie mniej ni\
10000 kJ na ka\
dą z osób
Cztery czerwone rakiety spadochronowe uznanego typu
Sześć czerwonych pochodni ręcznych uznanego typu
Dwie pławki dymne uznanego typu
Jedną wodoszczelną latarkę elektryczną przystosowaną do sygnalizacji,
z zapasowym kompletem baterii i zapasową \
arówką
Je\
eli na łodzi znajduje się urządzenie do uzyskiwania wody pitnej z wody
słonej, zdolne do wyprodukowania wskazanej ilości w ciągu dwu dni,
konieczny zapas wody mo\
e być obni\
ony do 2 litrów na osobę.
Jedno lusterko (heliograf) do sygnalizacji dziennej z instrukcją jego
stosowania
Jeden egzemplarz tablicy sygnałów ratunkowych;
Jeden gwizdek lub równorzędny środek sygnalizacji akustycznej
Apteczkę pierwszej pomocy w wodoszczelnym pojemniku;
Sześć tabletek przeciw chorobie morskiej i jedną torebkę dla ka\
dej osoby
Nó\
składany, przymocowany do łodzi za pomocą linki;
Trzy otwieracze do puszek
Dwa krą\
ki ratunkowe, wyposa\
one w pływającą linkę o długości 30 m
Pompkę ręczną
Jeden zestaw do łowienia ryb
Zestaw narzędzi do drobnych napraw i regulacji silnika;
Gaśnicę, przystosowaną do gaszenia produktów naftowych
Reflektor, mogący skutecznie oświetlać w nocy odległy o 180 m obiekt
o jasnej barwie i o szerokości 18 m, przez łączny okres 6 godz.,
oraz mogący świecić w sposób ciągły nie mniej ni\
3 godz.
Skuteczny reflektor radarowy, je\
eli w łodzi nie jest na stałe zainstalowany
transponder radarowy;
Środki ochrony cieplnej w liczbie wystarczającej dla 10% liczby osób, dla
których przewidziana jest łódz
ratunkowa, lecz nie mniej ni\
2 sztuki.
Ka\
da łódz
ratunkowa powinna być odpowiednio
oznakowana. Wymiary łodzi ratunkowej oraz liczba osób, do
których pomieszczenia jest ona przeznaczona, powinny być
oznaczone wyraz
nymi i trwałymi literami na burcie łodzi.
Po obydwu stronach dziobu łodzi musi być napisana nazwa i
port macierzysty statku, do którego nale\
y łódz
. Numer łodzi
ratunkowej oraz nazwa statku, winny być oznaczone w taki
sposób, aby były widoczne z góry
W składzie załogi ka\
dego statku powinna znajdować się
określona przepisami liczba osób posiadających kwalifikacje
do kierowania oraz obsługi lodzi i tratw ratunkowych.
Dowodem posiadania takich kwalifikacji jeśli dyplom oficerski
w specjalności pokładowej lub świadectwo ratownika
Poprawki z 1983 roku do Konwencji SOLAS wprowadzają nowe
zbiorowe środki ratunkowe, jakimi są łodzie ratownicze
A
odzie takie mogą mieć konstrukcję sztywną lub nadmuchiwaną i długość
nie mniejszą ni\
3,8 m i nie większą ni\
8,5 m. ;
Mo\
na nimi przewozić co najmniej 5 osób w pozycji siedzącej i 1 osobę
w pozycji le\
ącej
A
odzie te wyposa\
ane są w silnik, zapewniający prędkość co najmniej
6 węzłów i 4-godzinną autonomiczność.
Tratwy pneumatyczne
Tratwy pneumatyczne znajdujące się na statku powinny mieć zaznaczony
numer, a tak\
e dopuszczalną liczbę osób, numer seryjny i nazwę
producenta.
Układ faleni tratwy ratunkowej powinien zapewniać połączenie statku
z tratwą i być rozwiązany w taki sposób, by po jej nadmuchaniu tratwa
ratunkowa nie została wciągnięta do wody przez tonący statek.
Końcówka linki operacyjnej wyzwalającą butlę z gazem powinna być
przymocowana przez  słabe ogniwo .
Ogniwo to nie mo\
e ulec zerwaniu przy działaniu siły wymaganej do
wciągnięcia falenia z pojemnika tratwy i mieć wystarczającą wytrzymałość
do umo\
liwienia nadmuchania tratwy, jednak powinno zerwać się przy
naprę\
eniu siłą 2,2 ą 0,4 kN.
Koła ratunkowe
Koła ratunkowe muszą być rozwieszone po obu burtach statku, je\
eli
to mo\
liwe, na wszystkich otwartych pokładach dochodzących do burt
Co najmniej jedno koło na ka\
dej burcie musi być wyposa\
one w pływającą
linkę ratunkową o długości nie mniejszej ni\
30 m .
Co najmniej połowa z posiadanych przez statek kół musi mieć pławki
świetlne palące się nie krócej ni\
2 godziny.
Dwa koła umieszczone na skrzydłach mostka, powinny być wyposa\
one
w pławki świetlno-dymne. Pomarańczowy dym powinien wydobywać się po
ich uaktywnieniu ze stałą wydajnością, przez co najmniej 15 minut
Koło ratunkowe powinno być pomalowane farbą o barwie pomarańczowej
oraz oznaczone nazwą statku, do którego nale\
y i nazwą jego portu
macierzystego.
Pasy ratunkowe
Ka\
dy pas ratunkowy powinien być wyposa\
ony w lampkę zasilaną
z baterii elektrycznej uaktywnianej wodą morską oraz gwizdek przywiązany
do pasa na taśmie.
Pływalność pasa ratunkowego nic powinna ulec zmniejszeniu o więcej ni\

5% po 24 godzin zanurzenia w wodzie słodkiej.
Ka\
da lampka pasa ratunkowego powinna świecić ze światłością
nie mniejsza ni\
0,75 cd przez okres co najmniej 8 godzin
W pas ratunkowy powinna być wyposa\
ona ka\
da osoba znajdująca się na
statku przebywającym w morzu, a dodatkowo nale\
y przewidzieć dziecięce
pasy ratunkowe w liczbie równej 10% liczby znajdujących się na statku
pasa\
erów.
Nale\
y tak\
e przewidzieć wystarczająca liczbę pasów ratunkowych dla
osób pełniących wachtę.
Pasy powinny być przechowywane w miejscach zakwaterowania załogi,
a dodatkowe w wydzielonych miejscach na statku, takich jak mostek,
siłownia, pompownia, magazynek sprzętu ratunkowego.
Najbardziej efektywnym środkiem zabezpieczenia indywidualnego
są kombinezony ratunkowe
Zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS statek powinien być
wyposa\
ony w kombinezony ratunkowe w liczbie co najmniej 10%
stanu załogi.
Polskie przepisy dotyczące bezpieczeństwa \
eglugi postanawiają,
\
e statki uprawiające \
eglugę poza rejonem \
eglugi przybrze\
nej, o
pojemności brutto poni\
ej 3000 BRT, powinny być dodatkowo
wyposa\
one w ubrania ratunkowe odpowiadające wymaganiom
Konwencji SOLAS, dla ka\
dej osoby znajdującej się na statku
Wymogi dotyczące kombinezonów i ubrań ratunkowych
Człowiek ubrany w kombinezon ratunkowy (ubranie ratunkowe) powinien
utrzymywać się na powierzchni wody, a warstwy termiczne i powietrze
powinny chronić go przed utratą ciepła
Kombinezon ratunkowy, który jednocześnie spełnia wymagania stawiane
pasom ratunkowym, mo\
e taki pas zastępować.
Ubrania ratunkowe nale\
y nakładać na ciepłą bieliznę, nie nale\
y
zakładać ich w kabinie, a dopiero po udaniu się na miejsce zbiórki .
Zało\
enie ubrania ratunkowego nie powinno zajmować więcej ni\

2 minuty.
Po wykonaniu skoku do wody z wysokości 4,5 m ubranie ratunkowe
powinno tak chronić przed utratą ciepła, aby temperatura ciała po
6-godzinnym pobycie w wodzie spokojnej, o temperaturze 0�C - 2�C nie
obni\
yła się więcej ni\
o 2�C poni \
ej normalnej temperatury tych osób;
Wyporność ubrania ratunkowego po 24-godzinnym zanurzeniu w czystej
wodzie nie powinna ulec zmniejszeniu o więcej ni\
5%
po jednogodzinnym pływaniu w spokojnej wodzie, masa ubrania
ratunkowego nie powinna wzrosnąć więcej ni\
o 200 g.
Skacząc w ubraniu ratunkowym do wody nale\
y zawsze skakać na
nogi. Powinny one być złączone i lekko ugięte w kolanach. Dłonie
powinny dociskać kaptur i chronić twarz.
Po znalezieniu się w wodzie, płynąć na plecach do najbli\
szego
środka ratunkowego. Je\
eli to niemo\
liwe oddalić się nieco od
miejsca katastrofy, a po odnalezieniu innych rozbitków spiąć się
razem, u\
ywając linki bezpieczeństwa i spokojnie oczekiwać na
przybycie pomocy.