WYŻSZA SZKOA
A
FINANSÓW I ZARZ
DZANIA
CONTROLLING
Wykład nr II
1
D R R A F A A
K U S Y
Struktura controllingu w
przedsiębiorstwie zależy od:
" zapotrzebowania na informacje,
" wykorzystywanych technik i technologii związanych z branżą,
" wielkości przedsiębiorstwa,
" wielkości przedsiębiorstwa,
" struktury organizacyjnej - organizacja controllingu zawsze nadąża
za strukturą
" rozwiązań systemu rachunkowości,
" stanu technologii informatycznej związanym z użytkowanym system
informatycznym wspierającym zarządzanie
Kryteria podziału controllingu
" przedmiot działalności,
" szczeble zarządzania a tym samym horyzont
czasu,
" zakres działania,
" realizowane funkcje.
Controlling wg przedmiotu działalności
 wytwarzania (gospodarczy),
 zabezpieczenia procesów wytwarzania,
 finansowy,
 logistyczny,
 ochrony środowiska,
 zasobów ludzkich,
 marketingu,
 marketingu,
 oraz innych działalności, tj. społeczny, edukacyjny,
ochrony zdrowia.
Controlling - dostarcza on decydentom informacji o wielkości odchyleń wskaz
ników
objętych monitorowaniem, a także w znaczącym zakresie umożliwia dokonanie oceny
przyczynowo-skutkowej tych odchyleń
Controlling wg czasu działalności
" controlling strategiczny,
" controlling operacyjny.
Controlling strategiczny
" wzrosło zainteresowanie w ciągu ostatnich lat.
" prognozowanie, oraz planowanie na okres 4-10 lat.
" jest to pewnego rodzaju podjęta strategia w przedsiębiorstwie, po to by
osiągnąć założone cele.
" Należy zatem wiedzieć, co przedsiębiorstwo powinno zrobić oraz jakie
działania podjąć.  Operuje on twardymi danymi oraz wielkościami
kwantyfikowalnymi opisującymi dobrze zdefiniowane problemy,
zorientowany jest na sprzężenie zwrotne pomiędzy wielkościami
zorientowany jest na sprzężenie zwrotne pomiędzy wielkościami
zadanymi i uzyskiwanymi.
" Controlling strategiczny powinien wspierać menedżera w sterowaniu,
kontroli, analizie odchyleń i przygotowywaniu przedsięwzięć
korekcyjnych.
" Controlling strategiczny uzupełnia zakres działań controllingu
operacyjnego, wprowadzając filozofię controllingu na szczeblu
strategicznym.
Controlling operacyjny
" jest najstarszym podsystemem.  Bazuje na problemach
planowania operatywnego i taktycznego, koordynuje
bieżącą działalność firmy poprzez analizę i kontrolę
nakładów i dochodów.
" Koncentruje się na osiąganiu w krótkim horyzoncie czasu
celów, które wynikają z planów strategicznych.
" towarzyszy każdej fazie opracowywania strategii,
" towarzyszy każdej fazie opracowywania strategii,
konkretyzując i weryfikując poszczególne koncepcje i
programy strategiczne.
" Głównym zadaniem jest jak najszersze umożliwienie
realizacji wytyczonych celów. => podobne do controllingu
strategicznego (gdzie różnice?)
Controlling strategiczny vs. operacyjny
Controlling strategiczny Controlling
Kryterium
operacyjny
rozróżnienia
Długookresowy Krótkookresowy
Horyzont
(kwartał, rok),
czasowy
średniookresowy (dwa,
trzy lata)
Zabezpieczenie długookresowych Rentowność i zysk
Cele
potencjałów przedsiębiorstwa ekonomiczny
Dostosowanie działalności Regulacja wewnętrznych
przedsiębiorstwa do zmian procesów
przedsiębiorstwa do zmian procesów
zachodzących w otoczeniu (czyli przedsiębiorstwa
Orientacja
zewnętrzne środowisko)
Określenie mocnych i słabych
Mierzenie i ocena takich
stron przedsiębiorstwa;
wielkości jak:
stworzenie mo\
liwości trwałego
Zadania Koszty  przychody
osiągania zysków; dą\
enie do
Przychody  wynik
sukcesu
Wpływy  wydatki
Controlling strategiczny vs. operacyjny
Działania
controllingowe
Controlling Controlling
strategiczny operacyjny
System Planowanie
Planowanie Kontrola Kontrola
Sprawozdawczości operacyjne
strategiczne strategiczna budżetowa
wewnętrznej (budżetowanie)
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" controlling strategiczny, jak i controlling
operacyjny mają te same fundamenty.
" Obydwa rodzaje controllingu bazują na
podstawowych funkcjach controllingu, tj.
podstawowych funkcjach controllingu, tj.
na planowaniu, kontrolowaniu, sterowaniu,
regulacji oraz zasilaniu w informacje.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" PLANOWANIE
" Polega na decydowaniu o podjęciu działań dotyczących
przyszłości przedsiębiorstwa.  Decyzje planistyczne
opierają się na wyborze miedzy różnymi możliwościami
zastosowania posiadanych przez przedsiębiorstwo
zasobów.
" W procesie planowania następuje dostosowanie środków
niezbędnych do osiągnięcia założonych celów oraz
określenie sposobów realizacji i warunków osiągnięcia
tych celów.
" Uwzględniając podział controllingu na strategiczny i
operacyjny:
1. plany strategiczne;
2. plany operacyjne.
Plany strategiczne
Plany strategiczne, mają za zadanie zapewnić
przetrwanie i rozwój firmy.
Plany te są:
" związane z decyzjami zasadniczymi i
strategicznymi.
W tych planach określa się:
W tych planach określa się:
" długofalowe cele przedsiębiorstwa,
" modyfikację celów wynikającą z konieczności
dostosowania się do zmian otoczenia
przedsiębiorstwa,
" zasoby niezbędne do osiągnięcia założonych
celów,
" sposoby pozyskiwania i wykorzystania zasobów.
Plany operacyjne
" Plany operacyjne mają charakter planów wykonawczych.
[ ] W planach tych następuje określenie celów pośrednich
w stosunku do celów nadrzędnych sformułowanych w
planie strategicznym.
" Plany te zawierają działania i zadania, które trzeba
wykonać w określonych okresach. W planach
operacyjnych ustala się:
operacyjnych ustala się:
zasady podziału środków niezbędnych do realizacji zadań
bieżących,
zasady efektywnego wykorzystania przydzielonych
środków,
warunki które muszą być spełnione do wykonania zadań,
oraz osiągnięcia celów.
Plany operacyjne vs plany strategiczne
Kryterium Plan strategiczny Plan operacyjny
Zakres planu Podstawowe aspekty rozwoju Pojedynczy zdarzenia lub
działania
Złożoność planu Duża liczba zmiennych Mała liczba zmiennych
Cel planowania Realizacja misji Osiągnięcie założonych
przedsiębiorstwa celów i wykonanie zadań
Charakter czynności Twórczy Bilansujący i odtwórczy
planistycznych
Agregacja informacji Duża Mała
Horyzont planowania Długi Krótki
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" KONTROLA
" sprawdzanie, czy założenia ustalone wcześniej oraz
działalność przedsiębiorstwa przebiegają zgodnie z
wcześniej ustalonym planem, a co najważniejsze polega
na sprawdzeniu czy przedsiębiorstwo osiąga założone
cele.
" kontrola => porównanie stanu obecnego, ze stanem
wcześniejszym.
" Należy sprawdzić czy stan przedsiębiorstwa, się polepsza
czy się pogarsza.
" Kontrola ma więc za zadanie poprawę zarządzania
ryzykiem i zwiększenie prawdopodobieństwa
zrealizowania ustalonych zadań.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" KONTROLA STRATEGICZNA
" dotyczy controllingu strategicznego
"  Polega na systematycznym weryfikowaniu planów
strategicznych pod względem ich aktualności oraz stopnia
realizacji.
" Podstawowym celem tej kontroli jest odpowiednio wczesne
wykrywanie błędów i zagrożeń dla realizacji przyjętej
wykrywanie błędów i zagrożeń dla realizacji przyjętej
strategii, a także wprowadzenie niezbędnych zmian w tej
strategii.
" Kontrola ta dotyczy nie tylko realizacji strategii ustalonej w
planie, lecz także założeń przyjętych na etapie
formułowania strategii.
" Kontrola strategiczna pełni zatem w controllingu rolę
systemu wczesnego ostrzegania.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" KONTROLA OPERACYJNA
" Kontrola operacyjna, realizowana w procesie controllingu
operacyjnego, przyjmuje zazwyczaj postać kontroli
budżetowej.
" Kontrola budżetowa polega na okresowym porównywaniu
krótkookresowych wyników działalności jednostek
organizacyjnych przedsiębiorstwa z wartościami
określonymi w planie operacyjnym (budżetowym).
" Podstawowym instrumentem kontroli budżetowej są
odchylenia wartości rzeczywistych od wartości
planowanych badanych mierników działalności.
" Powstałe odchylenia są poddawane analizie ze względu
na ich charakter i przyczyny oraz stanowią podstawę do
oceny działalności jednostek organizacyjnych
przedsiębiorstwa.
Kontrola operacyjna vs kontrola strategiczna
Kryterium Kontrola Kontrola operacyjna
strategiczna
Odniesienie do planowania Planowanie strategiczne Planowanie operacyjne
Orientacja czasowa Ex ante Ex post
Punkt ciężkości Kontrola prognoz Kontrola rezultatów
Punkt ciężkości Kontrola prognoz Kontrola rezultatów
Rodzaj kontroli Porównanie: powinno być- Porównanie: powinno być-jest
będzie
Częstotliwość kontroli Kontrola ad hoc Kontrola okresowa
Działanie na odchylenia Unikanie odchyleń Usuwanie odchyleń
Oddziaływanie na planowanie Weryfikacja i zmiana planu Uzupełnienie planu (budżetu)
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" FUNKCJA STEROWANIA I REGULACJI
" w systemie controllingu jest funkcja wtórną w stosunku do
kontroli.
" Punktem wyjścia dla tych działań są bowiem wyniki
kontroli, a dokładniej stwierdzenie odchylenia.
" Funkcja ta obejmuje analizę odchyleń oraz ustalanie i
przeprowadzanie działań korygujących.
przeprowadzanie działań korygujących.
" Sterowanie jest typowe dla controllingu strategicznego;
" Regulacja jest charakterystyczna dla controllingu
operacyjnego
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" FUNKCJA STEROWANIA
" jest działaniem, które ma się przyczynić do tego by
przedsiębiorstwo działało zgodnie z planem.
"  Działania sterujące są zorientowane na przyszłość i
obejmują sprzężenia wyprzedzające.
" Głównym zadaniem  sterowania controllingowego jest
niedopuszczenie do pojawienia się zakłóceń w
niedopuszczenie do pojawienia się zakłóceń w
działalności przedsiębiorstwa.
" Cel ten jest osiągnięty przez monitorowanie pojawiających
się zakłóceń oraz podejmowanie działań korygujących dla
wyeliminowania tych zakłóceń jeszcze przed tym, zanim
wpłyną one na przebieg działalności.
" Jest to takie zjawisko, które za wszelką cenę ma nie
dopuścić do zakłóceń w przyszłości.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" FUNKCJA REGULACJI
" Ma za zadanie usunąć wszelkie działania które mogły by
się przyczynić, do zakłócenia funkcjonowania
przedsiębiorstwa.
" Również jak sterowanie ma za zadanie, osiągniecie
ustalonych wyników, a co najważniejsze musi być
zorientowana na przyszłość.
zorientowana na przyszłość.
" Cel regulacji, zostanie osiągnięty wtedy, gdy uda się
usunąć wszelkie zagrożenia dla funkcjonującego
przedsiębiorstwa
Controlling strategiczny vs. operacyjny
Kryterium Sterowanie Regulacja
Zasada oddziaływania Sprzężenia wyprzedzające Sprężenie zwrotne
Orientacja czasowa Orientacja na przyszłość Orientacja na przyszłość
Moment ingerencji Przed pojawianiem się Po wystąpieniu zakłóceń
zakłóceń
Cel ingerencji Niedopuszczenie do Usunięcie skutków
wystąpienia zakłóceń powstałych zakłóceń
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" ZASILANIE W INFORMACJ

" Jest to funkcja, która wspiera realizację wcześniej
wymienionych funkcji, czyli planowania, kontrolowania,
regulacji oraz sterowania.
" System informacyjny, jest więc podstawowym elementem
controllingu.
" Jego celem  jest zaspokojenie potrzeb informacyjnych
" Jego celem  jest zaspokojenie potrzeb informacyjnych
różnych szczebli zarządzania przedsiębiorstwem.
" Dostarczone informacje powinny spełniać specyficzne
wymogi poszczególnych jednostek decyzyjnych.
" Przy tym powinny to być informacje użyteczne, dokładne,
aktualne i łatwo dostępne. Informacje te są przedstawiane
w postaci raportów oraz sprawozdań.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" ZASILANIE W INFORMACJ

" Poza tym informacje pochodzą często z poza
przedsiębiorstwa.
" Powstają na zewnątrz i dotyczą jego otoczenia.
"  Najważniejszym rodzajem informacji controllingowych są
informacje skwantyfikowane.
" Wśród tych informacji należy ponadto wyróżnić te, które są
" Wśród tych informacji należy ponadto wyróżnić te, które są
wyrażone w jednostkach pieniężnych.
" Są to informacje generowane przez system rachunkowości
przedsiębiorstwa.
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" ZASILANIE W INFORMACJ
W CONTROLLINGU
STRATEGICZNYM
" Przepływ informacji dotyczy podejmowania
długofalowych decyzji gospodarczych.
" Są nimi między innymi informacje dotyczące
rozwoju i działalności przedsiębiorstwa oraz relacji
przedsiębiorstwa z otoczeniem.  Informacje dla
przedsiębiorstwa z otoczeniem.  Informacje dla
controllingu strategicznego powinny uwzględniać
przewidywane uwarunkowania zewnętrzne
działalności przedsiębiorstwa.
" Przygotowanie informacji dotyczących przyszłości
przedsiębiorstwa odbywa się poprzez
prognozowanie
Controlling strategiczny vs. operacyjny
" ZASILANIE W INFORMACJ
W CONTROLLINGU OPERACYJNYM
" W controllingu operacyjnym, informacje
ukierunkowane są na sterowanie procesami
gospodarczymi.
" Dotyczą one przede wszystkim bieżącej
działalności przedsiębiorstwa, stopnia wykonania
zadań oraz wykorzystania zasobów.
" Informacje te  są tworzone przy uwzględnieniu
aktualnych wewnętrznych uwarunkowań
działalności przedsiębiorstwa
Controlling strategiczny vs. operacyjny
Cecha Controlling Controlling
strategiczny operacyjny
Horyzont czasowy Przyszłość Przeszłość
Częstotliwość generowana Uzależniona od potrzeb Regularna okresowa
Typy danych Dane nieustrukturalizowane Dane ustrukturalizowane
Dokładność danych Dane szacunkowe Dane dokładne
Szczegółowość danych Dane ogólne Dane szczegółowe
Orientacja decyzji Cele przedsiębiorstwa Realizowane zadania
y
ródła danych Zewnętrzne i wewnętrzne Wewnętrzne
Controlling strategiczny
 Controlling strategiczny łączy w sobie trzy aspekty:
1. zarządzanie strukturą portfela, którego celem jest analiza tzw.
obszarów działalności i głównych potencjałów rozwoju. Jego
zadaniem jest zachowanie równowagi między obszarami działalności
charakteryzującymi się wysokim stopniem ryzyka, ale dającymi w
perspektywie wysoki zysk oraz obszarami o aktualnie wysokim
dochodzie, które w przyszłości staną się mniej dochodowe;
2. zarządzanie strukturą bilansu, które polega na podejmowaniu
przedsięwzięć związanych z optymalizacją struktury bilansu, przy
przedsięwzięć związanych z optymalizacją struktury bilansu, przy
uwzględnieniu działań ograniczających poziom ryzyka generowanego
przez bank oraz ocenie możliwości wzrostu rentowności;
3. zarządzanie budżetem, który jest planem dochodów i wydatków.
Zarządzanie to obejmuje kontrolę budżetu (która umożliwia analizę
struktury bilansu) oraz ocenę poziomu odchyleń między budżetem
planowanym a stanem faktycznym i pozwala
na podejmowanie przedsięwzięć dostosowawczych.
Controlling operacyjny
" sterowanie zyskiem w krótkim czasie
" Wyrósł on na gruncie rachunkowości i jest nastawiony
na analizowanie sytuacji przedsiębiorstwa za pomocą metod
rachunkowych oraz innych: technik ilościowych i jakościowych.
" W centrum działań controllingu operacyjnego są procesy
implementacji i realizacji strategii.
" Procesy te obejmują:
1. opracowanie systemu i bezpośredni udział w sporządzaniu planów
1. opracowanie systemu i bezpośredni udział w sporządzaniu planów
operatywnych określających środki i sposoby osiągnięcia celów
głównych i cząstkowych,
2. przełożenie planów na budżety kosztowo-wynikowe dla ośrodków
odpowiedzialności w przedsiębiorstwie,
3. sterowanie i kontrolę procesu realizacji zadań planowych,
4. zapewnienie aktywnego i konstruktywnego współdziałania wszystkich
pracowników przedsiębiorstwa w ramach realizowanych procesów.
Controlling bieżący
" Controlling bieżący, jest elementem
uzupełniającym planowanie operacyjne.
" Zawiera on zestaw programów,
wspierające planowanie
średnioterminowe w sytuacji pojawienia się
zakłóceń, gdy niezbędna jest
zakłóceń, gdy niezbędna jest
natychmiastowa reakcja i interwencja
Controlling globalny
"  Controlling globalny  występuje tylko w
podmiotach gospodarczych o zasięgu
ogólnoświatowym, dysponujących dużym
kapitałem oraz posiadające potężne
komórki analityczne.
" Obejmuje on szeroko rozumianą i
" Obejmuje on szeroko rozumianą i
rozbudowaną analizę sytuacji na rynku
międzynarodowym.