WYŻSZA SZKOA
A
FINANSÓW I ZARZ
DZANIA
CONTROLLING
Wykład nr I
1
D R R A F A A
K U S Y
Controlling jest uznawany za system
sterowania wynikami przedsiębiorstwa
zdecentralizowanego w którym w sposób
bezpośredni steruje wynikami ośrodków
bezpośredni steruje wynikami ośrodków
odpowiedzialności.
Historia controllingu
" Istotną chwilą dla zarządzania przedsiębiorstwem, były lata
osiemdziesiÄ…te XX wieku.
" W tych właśnie latach w Europie po raz pierwszy pojawiło się pojecie
controllingu.
" Pierwsi controllerzy w gospodarce publicznej działali już w XV wieku
w Anglii i USA. Ich funkcją był nadzór nad budżetem oraz
kontrolowanie środków pieniężnych.
" Na angielskim dworze działała osoba zwana  comptroller , która
" Na angielskim dworze działała osoba zwana  comptroller , która
spełniała podobne funkcje jak dzisiejszy księgowy.  Przeważająca
część jego zadań związana była z finansami i nawiązywała
do wszelkich papierów wartościowych .
"  Odpowiedzialny był za rachunkowość finansową, rachunkowość
kosztów, sprawozdawczość, budżetowanie, rachunkowość
podatkową oraz wewnętrzną rewizję.
Historia controllingu
" controlling, jak i stanowisko controllera zyskało duże
uznanie w XX wieku.
" PrzyczynÄ… tak ogromnego nasilenia siÄ™ tego zjawiska
było: powstawanie wielkiej ilości nowych
przedsiębiorstw, które miały duże  problemy w
komunikacji i koordynacji poszczególnych jednostek ;
automatyzacja produkcji; pojawianie się mało
automatyzacja produkcji; pojawianie się mało
praktycznych instrumentów zarządzania, oraz  nadejście
kryzysu gospodarczego pod koniec drugiej dekady XX w.
" Jak widać, gdyby nie nastąpiła zmiana w funkcji
controllingu, wiele firm zaczęło by upadać, przestało by
sobie radzić z wieloma nieprzewidywalnymi zjawiskami.
" Zaczął by panować wielki nieład w zakresie finansów,
rachunkowości, oraz w działalności całego
przedsiębiorstwa.
Historia controllingu
 Controller s Institute of America , powstało w 1931 roku. W 1962 (już
jako  Financial Executive Institute ) opracował  katalog zadań
jako  Financial Executive Institute ) opracował  katalog zadań
controllera który obejmował:
" planowanie (decydowanie o podjęciu różnorodnych działań w
przedsiębiorstwie, które nie zaistniałyby samoistnie),
" sprawozdawczość i interpretację (porównywanie planu z uzyskanymi
wynikami, oraz interpretacja uzyskanych wyników),
" ocenę i doradztwo (pomoc dla kierowników w realizacji ich zadań),
" nadzór nad realizacją zadań (rewizja i kontrola wewnątrz
przedsiębiorstwa),
" badania rozwoju całej gospodarki.
Historia controllingu
"  Do europejskich firm idea controllingu dotarła dopiero w
latach 50-tych, przede wszystkim poprzez zakładanie filii
przedsiębiorstw amerykańskich.
" Obecnie największy rozwój controllingu można
zaobserwować w Niemczech i Francji, chociaż w ostatnim
dziesięcioleciu XX wieku jego rozwój nasilił się
również w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.
również w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.
" W Polsce po 1990 roku nasilajÄ…ce siÄ™ procesy
prywatyzacyjne stały się ważnym czynnikiem
prowadzącym do tego, że wiele firm wdrożyło controlling,
z nadzieją iż może to być najlepszy sposób na wybrniecie
z trudnej sytuacji gospodarczej i finansowej.
" Duże znaczenie miało powstanie NFI, których zarządy
 narzuciły kierunki działania swoim firmom wskazując
jako jedną z dróg wdrożenie i prowadzenie controllingu
Definicja controllingu
" Controlling jako system kierowania przedsiębiorstwem często
kojarzony jest ze słowem kierowanie.
" W literaturze, jak i w innych różnorodnych z
ródłach istnieje
różnorodność definicji controllingu.
" W języku angielskim pojecie związane z controllingiem  to control
oznacza kierować, regulować, prowadzić, sterować a nie
kontrolować.
" Rozumiany jest również jako  sposób nadzorowania celowo
" Rozumiany jest również jako  sposób nadzorowania celowo
działającego systemu.
"  Realizacja funkcji controllingu w organizacji wymaga jej
zinstytucjonalizowania. Kompleks zadań umożliwiających wykonanie
funkcji controllingu określa się jako controllership.
" Zajmuje się nim controller, który w mniejszych przedsiębiorstwach
przestaje jednak istnieć.
" Często rezygnuje się z tego stanowiska, gdyż koszty utrzymania są
dość wysokie by utrzymać takiego pracownika.
Definicja controllingu
" Przez pojecie controllingu rozumie siÄ™ system
zorientowany na pomoc kadrze kierowniczej w
podejmowaniu bardziej trafnych rozwiązań (zasad,
metod, technik, przedsięwzięć) od obecnie
zastosowanych w przedsiębiorstwie.
" Można go również zdefiniować jako proces planowania,
kontrolowania i kierowania, którego zadaniem jest
kontrolowania i kierowania, którego zadaniem jest
osiągnięcie wyznaczonych celów.
"  Controlling traktowany jest także jako system
wspomagania kierownictwa przedsiębiorstwa w procesie
strategicznego i operacyjnego zarzÄ…dzania, orientujÄ…cy
decyzje i działania kierownictwa wszystkich szczebli
zarządzania na globalne cele przedsiębiorstwa
Definicja controllingu J. Webera
"  Controlling oznacza funkcjÄ™ wewnÄ…trz systemu
zarządzania w takich przedsiębiorstwach, których system
wykonawczy (ruch) koordynowany jest poprzez plany.
" Zadaniem controllingu jest koordynowanie wszystkich
podsystemów zarządzania.
" Ma on do dyspozycji te same instrumenty i mechanizmy,
które wykorzystywane są przez system zarządzania.
które wykorzystywane są przez system zarządzania.
" Celem controllingu jest zwiększenie skuteczności i
sprawności zarządzania oraz wzmocnienie dopasowania
siÄ™ do zmian zachodzÄ…cych wewnÄ…trz i na zewnÄ…trz
przedsiębiorstwa
Definicja controllingu J. Webera
" definicje controllingu w ujęciu funkcjonalnym (  controlling
jako funkcja zapewnienia dostępu do informacji, funkcja
planowania, funkcja kontroli, funkcja sterowania i
regulacji, funkcja koordynacji, funkcja redukcji ryzyka
związanego z działalnością gospodarczą ),
" definicje controllingu w ujęciu instytucjonalnym (
 controlling jako kompleks zadań związanych ze
 controlling jako kompleks zadań związanych ze
stanowiskiem controllera, oraz rozwiÄ…zania inicjowane
przez jednostki organizacyjne controllingu ( działy
controllingu) pomagajÄ…ce kierownikom (zarzÄ…dom) w
efektywnym zarzÄ…dzaniu ).
Definicja controllingu wg innych
Horvath
" Controlling => podsystem zarządzania, zajmujący się kształtowaniem i
koordynowaniem  procesów planowania, kontrolowania i zasilania w
informacje ukierunkowane na sterowanie całym systemem z punktu widzenia
wyznaczonych celów. (koordynacja, jako funkcja najważniejsza).
Serfling
" Controlling => system zasilania w informacje, który  poprzez planowanie,
kontrolę i analizę  wspiera kierowanie przedsiębiorstwem, a poprzez
kontrolę i analizę  wspiera kierowanie przedsiębiorstwem, a poprzez
rozwijanie alternatywnych sposobów działania również sterowanie procesami
w nim zachodzÄ…cymi.
Goliszewski
" Controlling => podsystem w systemie kierowania przedsiębiorstwem, który to
podsystem koordynuje całokształt procesów planowania, dyspozycji i kontroli
oraz zasilania w informacje, sterując tym samym działalnością
przedsiębiorstwa pod kątem wyznaczonych celów
Definicja controllingu w ujęciu instytucjonalnym
" Controlling w ujęciu instytucjonalnym rozpatrywany jest zazwyczaj jako
odniesienie do systemu rachunkowości.
" Oprócz rachunkowości w tym systemie włączane są takie elementy, jak
budżetowanie oraz kontrola wewnętrzna.
" Rachunkowość zarządcza, której zadaniem jest wspieranie realizacji funkcji
zarzÄ…dzania.
" W takim ujęciu controlling zajmuje się przejmowaniem z rachunkowości informacji
i tworzeniem na tej podstawie systemu informacyjnego wspomagajÄ…cego procesy
planowania, sterowania i kontroli.
Controlling z punktu
widzenia
rachunkowości
Controlling jako
Controlling
zmodyfikowana, Controlling jako
jako funkcjonalnie
zorientowana na rachunkowość
rozszerzona
problemy i zorientowana
tradycyjna
użytkownika na zarządzanie
rachunkowość
rachunkowość
Definicja controllingu w ujęciu
instytucjonalnym
Dellman.
" Controlling => oparta na rachunkowości koncepcja
koordynacji, planowania, sterowania i kontroli w
przedsiębiorstwie, ukierunkowana na zapewnienie
rozwoju i wzrostu pozycji przedsiębiorstwa w
konkurencyjnej walce.
konkurencyjnej walce.
Brzezin
" Controlling => model zarządzania przedsiębiorstwem,
który jest ukierunkowany na optymalizacje wyniku
finansowego i wartości przedsiębiorstwa przez
odpowiedni dobór metod oraz wykorzystanie
rachunkowości zarządczej.
Definicja controllingu w ujęciu
instytucjonalnym
" Controlling zorientowany na rachunkowość powinien
umożliwiać stworzenie instrumentarium służącego
procesowi zasilania w informacje, gromadzenie i
przetwarzanie danych.
" Instrumentarium to powinno zapewniać realizacje celów
przedsiębiorstwa.
przedsiębiorstwa.
=>  Ekonomiczne sumienie przedsiębiorstwa .
" Ogólnie rzecz biorąc controlling skupia się na kierowaniu
przedsiębiorstwem.
" Jednak trzeba pamiętać o tym, że aby dobrze kierować
firmą, trzeba ustalić odpowiedni plan działania, oraz
wziąć pod uwagę wszystkie procesy w niej zachodzące.
Funkcje zarzÄ…dzania realizowane w
controllingu
" Planowanie
" Organizowanie
" Kontrola i ocena
" Kontrola i ocena
" Motywacja
Miejsce koordynacji wśród funkcji
controllingu
Controlling realizuje określone funkcje
zarządzania w wydzielonych ośrodkach
odpowiedzialności
odpowiedzialności
Motywy wdrożenia controllingu
" pozyskanie dodatkowych informacji do zarzÄ…dzania,
" lepszy przepływ informacji w przedsiębiorstwie,
" ograniczenie kosztów,
" ograniczenie kosztów,
" utrzymanie płynności finansowej,
" wywołanie pro efektywnościowych postaw wśród
pracowników.
Założenia controllingu
ZAA
OZE IA CO TROLLI GU
ORIE TACJA ORIE TACJA ORIE TACJA ORIE TACJA ORIE TACJA
A CEL A A W
SKIE A RY EK A KLIE TA
PRZYSZA
OŚĆ GARDA
A
Orientacja na cele
" kadra kierownicza musi ustalić cele, które należy
zrealizować w nadchodzącym roku.
" Należy poinformować wszystkich pracowników czego się od
nich będzie wymagało.
" Cele powinny być określone jasno i zrozumiale, a jeżeli jest
to możliwe, powinny być precyzowane za pomocą
wskaz
ników.
wskaz
ników.
" Dzięki temu, każdy pracownik, będzie wiedział czego może
się spodziewać w najbliższej przyszłości.
" Zazwyczaj jest tak, że jeżeli osoba, wie co będzie robić za
jakiÅ› czas, przygotowuje siÄ™ do tego psychicznie.
" Jeżeli nie robiła tego do tej pory, może nabyć dodatkową
wiedze na ten temat. Dzięki czemu cele zostaną osiągnięte
w lepszym rezultacie, niż gdyby nikt o nich wcześniej nie
został uprzedzony
Orientacja na przyszłość
" dokładne informacje o przyszłym rozwoju przedsiębiorstwa.
" Niezbędne jest zatem opracowanie nowych instrumentów,
koncepcji oraz narzędzi i wdrożenie ich.
" Przyczyniło by się to do udoskonalenia planowania
strategicznego.
" Należy zatem pamiętać że restrukturyzacja
" Należy zatem pamiętać że restrukturyzacja
przedsiębiorstwa, wszelkie zmiany, ulepszenia, zazwyczaj
pozytywnie działają na przedsiębiorstwo.
" NadajÄ… mu charakter, bardziej nowoczesny.
" Stosując nowe narzędzia, np. lepsze maszyny, produkcja
idzie znacznie szybciej niż dotychczas, może zużywać
mniej energii, co wiąże się z mniejszymi kosztami za prąd.
Orientacja na wąskie gardła
" tzw.  najsłabsze ogniwo przedsiębiorstwa .
" Controller ma za zadanie znalez
ć je i jak najszybciej je
usunąć.
" Jeżeli tego nie uczyni, będzie ono pierwszym z
ródłem
pojawienia się problemów związanych np. z produkcją, lub
płynnością finansową.
płynnością finansową.
" Przykładem takim może być funkcjonowanie w
przedsiębiorstwie, ludzi zajmujących się remontami. Co
miesiąc takim ludziom należy płacić, mimo że remonty
wykonywane sÄ… raz na jakiÅ› czas. RozwiÄ…zaniem w takiej
sytuacji, jest zwolnienie takich ludzi, a w przypadku
remontu, można zatrudnić firmę, która wygra przetarg. W
ten sposób, firma obniży swoje koszty, a prace będą
wykonane w lepszej jakości, i z pewnością w krótszym
czasie.
Orientacja na rynek
" Konkurencyjność
" Controller musi więc bacznie obserwować rynek, oraz to co
się na nim dzieje, np. co jest dziś modne, co będzie się
dobrze sprzedawać, itp.
" Przedsiębiorstwo musi więc w odpowiednim momencie,
rozwijać swoją działalność i dostosowywać się do trendów
rozwijać swoją działalność i dostosowywać się do trendów
rynkowych.
" Należy spojrzeć na to też z drugiej strony, jeżeli
przedsiębiorstwo nie przestanie produkować produktów, lub
usług na które już nie ma zbytu, będzie inwestować w to
swoje środki, a nie przyniesie to żadnego zysku, świadczyć
to może o nie znajomości rynku.
" Prowadzić to będzie wcześniej czy póz
niej do upadłości, lub
pogorszenia się sytuacji przedsiębiorstwa.
Orientacja na klienta
" zaspokojenie potrzeb konsumenta.
" Związane jest to trochę z orientacją na rynek, należy
bowiem obserwować tendencje rynkowe.
" Co zrobić, by klient był zadowolony.
" Przedsiębiorstwo powinno się starać, by produkować
produkty, lub świadczyć usługi w jak najlepszej jakości.
produkty, lub świadczyć usługi w jak najlepszej jakości.
" Ważnym elementem jest również, obniżenie kosztów
produkcji, co przyczynia się do tańszej ceny produktu.
" W ten sposób satysfakcja klienta wzrasta, a
przedsiębiorstwo będzie mogło przetrwać i osiąga wysokie
zyski.
Zadania controllingu
Ò! zapewnienie warunków do dÅ‚ugotrwaÅ‚ej egzystencji przedsiÄ™biorstwa i
zagwarantowanie stabilności zatrudnienia, która osiąga się przez
tworzenie odpowiednich struktur wewnętrznych w
przedsiębiorstwie i zintegrowanie celów z systemem planowania oraz
systemem informacyjnym.
Ò! Przez wiÄ…zkÄ™ celów rozumie siÄ™ wzrost, rozwój oraz zysk.
Ò! Zadaniem każdego kierownika, jest robienie wszystkiego aby
przedsiębiorstwo mogło przetrwać.
przedsiębiorstwo mogło przetrwać.
Ò! Stosuje siÄ™ w jÄ™zyku polskim, skrót DROGA, co oznacza  dziaÅ‚alność
(D) służącą rozwojowi (R) przedsiębiorstwa i ożywianiu (o) w długim
okresie oraz zwiększeniu jego gospodarności (G) przy zapewnienia
właściwej aktywności gospodarczej (A).
Ò! Skrót ten wykorzystywany jest również w Niemczech, gdzie wyglÄ…da
on następująco  WEG,
co oznacza Wachstum (wzrost), Entwicklung ( rozwój) i Gewinn (zysk).
Koncepcja DROGI w controllingu
" W- Wachstum (wzrost) D- Dochód
" E  Entwicklung ( rozwój) R- Rozwój
" G  Gewinn ( zysk) O- Ożywianie
G- Gospodarność
A- Aktywność
Zadania controllingu
Konieczne czynniki przetrwania:
" aktywność jako zdolność do intensywnego
działania, podejmowania decyzji i czynnego
udziału,
" gospodarność jako umiejętne i oszczędne
gospodarowanie oraz racjonalne zarzÄ…dzanie,
" ożywienie jako żywotność, intensywność i
pobudzanie energii,
" rozwój jako proces przeobrażeń
perspektywicznych,
" dochodowość jako skutek wymienionych wcześniej
działań
Zadania controllingu
=> odpowiedz
na pytanie, czy przedsiębiorstwo jest na
właściwej DRODZE do osiągnięcia założonych celów.
" W koncepcjach wywodzÄ…cych siÄ™ z praktyki gospodarczej
dominuje określenie controllingu w kategoriach pośrednich,
jako służby, drogi czy akceptacji.
" Kierownictwo zajęte bieżącymi i strategicznymi zadaniami
" Kierownictwo zajęte bieżącymi i strategicznymi zadaniami
ma szansę dzięki controllingowi spojrzeć na codzienną
 szarpaninę chłodnym okiem controllera, a więc kogoś, kto
w niej nie uczestniczy, będzie więc obiektywny, wskaże
drogÄ™.
" Dla zarządu controlling jest więc pewną filozofią profilaktyki
(lepiej zapobiegać, niż leczyć).
Zadania controllingu
Controlling ma za zadanie, przede wszystkim dostarczyć
kierownictwu informacji:
"  niezbędnych do planowania, sterowania i kontroli przedsiębiorstwa,
wpływających na wynik podejmowanych aktualnie i podjętych już
wcześniej celów (rozumianych w przekroju uniwersalnym),
" rozwiązujących problemy strategiczne. W tym celu należy znać przyszłe
szanse oraz zagrożenia i na tej podstawie określić cel oraz zapewnić
szanse oraz zagrożenia i na tej podstawie określić cel oraz zapewnić
potencjał działania.
" rozwiązujących problemy operatywne. W tym celu należy znać dane
rzeczywiste i planowane dotyczące krótkich okresów (miesięcznych,
kwartalnych, rocznych). Dane możliwe do uzyskania dzięki
controllingowi (przede wszystkim operatywne) powinny zostać
odpowiednio, zgodnie z przyjętymi zasadami: opracowane,
zinterpretowane (przeanalizowane) i ocenione, oraz przedstawione
personelowi zarzÄ…dzajÄ…cemu
CONTROLLING
A
ZARZ
DZANIE
CONTROLLING
A
RACHUNKOWOŚĆ
CONTROLLING
A
KONTROLA
CONTROLLING
A
WEWNETRZA REWIZJA
GOSPODARCZA
CONTROLLING
A
ZARZ
DZANIE FINANSAMI