682 Nr 11 12
WIADOMOÅšCI LEKARSKIE 2004, LVII, 11 12
Maciej Owecki, Wanda Horst-Sikorska, Jerzy Sowiński
MECHANIZMY DZIEDZICZENIA CUKRZYCY
Z Katedry i Kliniki Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych
Akademii Medycznej w Poznaniu
Cukrzyca jest chorobą dziedziczną o złożonym mechanizmie dziedziczenia. Praca przedstawia współczesne poglądy na genetyczne
uwarunkowania tej choroby. Omówiono układy HLA związane z cukrzycą typu 1 oraz wielogenowe podłoże cukrzycy typu 2. [Wiad Lek
2004; 57(11 12): 682 685]
SÅ‚owa kluczowe: cukrzyca, geny, dziedziczenie.
Wieloletnie badania dotyczące etiologii cukrzycy do- cukrzyca dziedziczona w ten sposób stanowi 1%
wodzą, że jej wystąpienie determinują uwarunkowania wszystkich postaci tej choroby [3]. Mimo tak przeko-
dziedziczne. Rolę w ujawnieniu choroby odgrywają także nujących wyników badań i coraz lepszego poznania pa-
czynniki środowiskowe, nakładając się na predyspozy- tomechanizmu choroby, ciągle nie udaje się precyzyjnie
cje genetyczne. Rodzinne występowanie cukrzycy za- określić zmian w genomie, prowadzących do jej roz-
obserwowano już przed 3000 lat. Pierwsze historyczne
woju. Przyjmuje się, że wiąże się ona z zaburzeniem
wzmianki na ten temat pochodzą z Indii. Hinduski le- ekspresji wielu różnych genów, czego przyczyną może
karz Sushruta opisał wówczas dwa rodzaje cukrzycy  być występowanie mutacji. Przeszkodą w badaniach
 jeden u ludzi młodych, często występujący rodzinnie,
genetycznych jest wpływ czynników środowiskowych
drugi u starszych, wiążący się z nieodpowiednią dietą.
(jak dieta, wysiłek fizyczny i wiek, a także palenie pa-
Badania populacyjne i genetyczne, coraz dokładniej- pierosów [4]), oddziałujących na fenotyp w ciągu ca-
sze dzięki osiągnięciom biologii molekularnej, umożli- łego życia i modyfikujących ekspresję genową, co
wiły lepsze poznanie mechanizmów dziedziczenia cu-
w znacznym stopniu utrudnia badania genotypu.
krzycy. Pierwsze teorie mówiły, że cukrzyca jest cho-
Uwarunkowania genetyczne cukrzycy typu 1
robÄ… dziedziczonÄ… przez jeden gen autosomalny rece-
Genami, z którymi kojarzona jest predyspozycja do
sywny (homozygoty zapadać miały na typ 1, heterozy-
wystąpienia cukrzycy typu 1, są geny głównego układu
goty na typ 2), inne dowodziły, że przyczyną choroby
zgodności tkankowej (major histocompatibility complex 
jest jeden gen o zmiennej penetracji (słabsza penetracja
 MHC) zlokalizowane na krótszym ramieniu chromo-
miała powodować wystąpienie cukrzycy typu 2, pełna
somu 6 i obejmujÄ…ce 3,5 miliona par zasad. Geny MHC
penetracja  typu 1). Poglądy te nie zostały potwierdzone.
kodują antygeny zgodności tkankowej HLA (human leu-
Genetyczne tło cukrzycy potwierdza wskaz
nik zgod-
cocyte antigen). Układ HLA zawiera co najmniej 128
ności zapadalności na tę chorobę u bliz
niÄ…t jednojajo-
genów [5]. Geny MHC dzielą się na trzy regiony: pierw-
wych, wynoszÄ…cy blisko 100% dla typu 2 i 50% dla
szy zawiera loci genów A, C, B kodujących antygeny
typu 1. Cukrzyca typu 1 występuje u potomstwa 4-
HLA klasy I, drugi  loci genów DQ, DP, DR kodują-
-krotnie częściej, gdy chory jest ojciec [1]; przyczyną
cych antygeny klasy II, trzeci  geny kodujące składni-
może być zróżnicowanie ekspresji materiału genetycz-
ki dopełniacza C2 i C4, czynnik properdynowy Bf, biał-
nego, zależnie od tego, czy pochodzi od matki, czy od
ka szoku termicznego, czynnik martwicy nowotworu
ojca. Poza tym rzadsze występowanie cukrzycy u po-
oraz białko transportujące antygen (antigen transpor-
tomstwa chorych matek przypisuje siÄ™ ochronnemu
ting protein  TAP) do siateczki śródplazmatycznej.
wpływowi środowiska płodowego, które przyczynia się
Predyspozycja do zachorowania na cukrzycÄ™ typu 1
do powstania tolerancji u płodu. Autorzy norwescy po
kilkuletniej obserwacji 1,4 mln dzieci podkreślają zwią- wiąże się z występowaniem określonych haplotypów
drugiego regionu układu MHC, czyli antygenów HLA
zek między starszym wiekiem matki a wzrastającym
klasy II, głównie HLA-DQ i DR. U większości chorych
ryzykiem zachorowania na cukrzycÄ™. Prawdopodobnie
wpływa na to zmienione środowisko wewnątrzmacicz- na cukrzycę typu 1 stwierdzono antygeny HLA-DR3
ne [2]. W cukrzycy typu 2 zachodzi sytuacja odwrotna i/lub DR4. Pozostałe allele predysponujące do występo-
 dziedziczenie w linii matczynej stwarza większe ryzy- wania cukrzycy to DR1, DR8 i DR16, DQ2 i DQ8, DR3
ko wystąpienia choroby. Alcolado i wsp. tłumaczą to i DR4 oraz DRB1 i DQA1 [6,7]. Cząstki HLA u chorych
rolÄ… mutacji mitochondrialnego DNA, mogÄ…cej odpo- z wymienionymi haplotypami prawdopodobnie odpowia-
wiadać za rozwój cukrzycy. Przyjmuje się jednak, że dają za patologiczną aktywację układu odpornościowe-
Nr 11 12 Dziedziczenie cukrzycy
683
go. MogÄ… one prezentować autoantygeny komórki ² dziczenia mendlowskiego podlega cukrzyca typu 2
w sposób prowadzący do autoagresji. u młodocianych (maturity onset diabetes of youth 
Wiele badań wykazało również obecność genotypów  MODY). Ma ona zwykle powolny początek i przebieg
układu HLA o działaniu ochronnym. Z polskich badań
bez skłonności do ketozy, ale często prowadzi do prze-
wynika, że do wystąpienia cukrzycy predysponują alle- wlekłych powikłań. Wyróżnia się 5 typów MODY
le HLA-DRB1*04 i HLA-DRB1*03, rolÄ™ ochronnÄ… ma
w zależności od zmutowanego genu: MODY1  gen wą-
natomiast allel BRB1*0403 [8]. W populacji brazylijskiej
trobowego czynnika jÄ…drowego 4-Ä… (hepatic nuclear
z działaniem predysponującym do wystąpienia cukrzy-
factor 4-Ä…  HNF 4-Ä…), MODY2  gen glukokinazy,
cy wiązały się allele HLA-DRB1*301, DRB1*04,
MODY3  gen wÄ…trobowego czynnika jÄ…drowego 1-Ä…
DQB1*0302 i DQB1*0201, natomiast ochronny wpływ
(hepatic nuclear factor 1-Ä…  HNF 1-Ä…), MODY4 
wywierały allele HLA-DRB1*15, DQB1*0602,
 gen insulinowego czynnika promotorowego 1 (insu-
DRB1*11, DRB1*13 i DQA1*01 [9]. W Wielkiej Bryta-
lin promoter factor 1  IPF-1), MODY5  gen wÄ…tro-
nii przeanalizowano występowanie układu HLA w 1299
bowego czynnika jÄ…drowego 1 ² (hepatic nuclear fac-
rodzinach pod kątem występowania cukrzycy typu 1
tor 1-²  HNF 1-²) [12,13,14,15,16].
u małych dzieci. Stwierdzono, że 52% dzieci z cukrzycą
Teoria dziedziczenia wielogenowego
rozpoznaną przed 5 rokiem życia było heterozygotami
z HLA DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*02/DRB1*04- Teoria ta zakłada, że do cukrzycy typu 2 predyspo-
-DQA1*0301-DQB1*0302, u 32% cukrzycę rozpozna- nuje wiele zmutowanych genów. Argumentem przema-
no w wieku 5 9 lat, a u 33% w wieku 10 14 lat (p < wiajÄ…cym za dziedziczeniem wielogenowym jest niezgod-
< 0,001). Autorzy twierdzą, że wystąpienie choroby ność częstości występowania choroby z autosomalnym
przed 5 rokiem życia jest znaczącym wskaz
nikiem ob- wzorcem mendlowskim. Uważa się, że w genomie czło-
ciążenia rodzinnego [10]. wieka są miejsca szczególnie związane z rozwojem cu-
Badania Metcalfe i wsp. [11] wiążą współistnienie krzycy. Wiltshire i wsp. badając populację brytyjską
polimorfizmu genu insuliny HphI i genotypu HLA-DQB1
stwierdzili, że loci predysponujące do cukrzycy znaj-
z predyspozycjÄ… do wystÄ…pienia cukrzycy typu 1. Auto- dujÄ… siÄ™ na chromosomach 8p21-22, 10q23.3, 1q24-25
rzy sugerują, że istotną rolę w rozwoju choroby odgry- [17]. Vionnet i wsp. w populacji francuskiej wyróżniają
wa połączenie określonych typów HLA ze zmianami
loci na chromosomach 1q21-q24, 2p21-p16, 3q27,
w innych genach [11].
10q26 oraz 20p i 20q [18]. Według Luo i wsp., w popu-
lacji chińskiej z występowaniem cukrzycy wiążą się loci
Uwarunkowania genetyczne cukrzycy typu 2
na chromosomach 9 i 20 [19].
Badania nad występowaniem cukrzycy typu 2,
Istnieje wiele genów predysponujących do cukrzy-
zwłaszcza populacyjne badania rodzin, wskazują na dzie-
cy typu 2, np. geny insuliny, receptora insulinowego,
dziczne tło tej postaci cukrzycy. Najwięcej dowodów
przenośników glukozy (glucose transporter  GLUT),
dostarczyła analiza zapadalności bliz
niÄ…t jednojajowych.
amyliny, apolipoprotein, haptoglobiny, glukokinazy i fos-
Wśród krewnych I stopnia osób chorych prawdopodo-
folipazy C. Najnowsze światowe publikacje donoszą też
bieństwo wystąpienia cukrzycy typu 2, przy dostatecz-
o innych tego typu genach-kandydatach. Poniżej przed-
nie długim czasie przeżycia, wynosi 20%. Potomstwo
stawiono kilka przykładów.
małżeństw, w których oboje rodzice chorują na cukrzycę
Opublikowane w 2001 r. wyniki badań Kocha i wsp.
typu 2, zapada wyłącznie na cukrzycę typu 2, co rów-
poświęcone są genowi paraoksonazy  enzymu chro-
nież przemawia za dziedzicznym tłem tej postaci choro-
niÄ…cego czÄ…stki HDL i LDL przed peroksydacjÄ… [20].
by. Mimo powszechnego przekonania o dziedzicznych
Mutacja tego genu, polegajÄ…ca na zamianie kwasu glu-
uwarunkowaniach cukrzycy typu 2, do chwili obecnej
taminowego przez argininÄ™ w pozycji 192, predysponu-
nie poznano jej genetycznego podłoża. Nie można wy-
je do wystÄ…pienia choroby niedokrwiennej serca u cho-
typować tylko 1, 2 czy kilku genów, które byłyby od-
rych na cukrzycę [20]. Mimo że nie predysponuje do
powiedzialne za występowanie choroby, ponieważ
zachorowania na cukrzycę, możliwy jest jej związek
ewentualnych genów kandydujących do tej roli jest co-
z przebiegiem choroby [20]. Mutacje genu aktywowa-
raz więcej. Istnieją dwie podstawowe teorie dziedzicze-
nego receptora gamma dla proliferatora peroksysomu
nia cukrzycy typu 2: teoria dziedziczenia jednogenowe-
(peroxisome proliferator-activated receptor gamma 
go i wielogenowego.
 PPAR gamma) w postaci polimorfizmu c1431t oraz
Teoria dziedziczenia jednogenowego mutacje genu polipeptydu amyloidowego wysp również
mogą predysponować do wystąpienia cukrzycy [21,22].
Teoria ta zakłada istnienie tzw. genu głównego, od-
Anneksyna  białko, którego gen znajduje się na chro-
powiedzialnego za ujawnienie choroby zależnie od stop-
mosomie 9p13-q21  prawdopodobnie zaangażowana
nia penetracji. Jest to gen autosomalny, recesywny lub
jest w wydzielanie i oddziaływanie insuliny. Rola genu
dominujący. Dowiedziono, że ten typ dziedziczenia wy-
anneksyny w patogenezie cukrzycy jest dyskutowana,
stępuje u Indian Pima. Prawom jednogenowego dzie-
684 M. Owecki i wsp. Nr 11 12
ale wątpliwa [23]. Badania Xianga i wsp. dowodzą, że ściej występuje u osób z cukrzycą typu 2; kojarzy się
2 gen białka wiążącego jelitowe kwasy tłuszczowe (inte- także z nadciśnieniem tętniczym i chorobą niedokrwienną
stinal fatty acid-binding protein gene 2  FABP2) może serca [32]. Genem-kandydatem może być również gen
odpowiadać za wystąpienie cukrzycy typu 2 i otyłości rezystyny  białka wydzielanego przez komórki tłusz-
[24]. Potwierdzają to badania Framingham z 2001 r., czowe, które ma odpowiadać za powstanie insulinoopor-
w których wykazano, że polimorfizm genu FABP2 wiąże ności, jednak badania Sentinellego i wsp. nie potwier-
się u kobiet z insulinoopornością [24,25]. Mutacje ge- dziły tej hipotezy [33]. Badania Benjafielda i wsp. do-
nów receptora adrenergicznego ²-2 i ²-3 odpowiadajÄ… wodzÄ…, że mutacje genu receptora dla czynnika mar-
za podwyższone stężenie wolnych kwasów tłuszczo- twicy guzów (tumor necrosis factor receptor gene 
wych i insuliny, mogą też predysponować do rozwoju  TNFRSF1B) predysponują do insulinooporności, hi-
cukrzycy typu 2. Według Carlssona i wsp., mutacjami perlipidemii, choroby niedokrwiennej serca i nadciśnie-
takimi sÄ…: dla receptora ²-2 zamiana Gln27Glu, a dla nia [34]. Wyniki badaÅ„ Wolforda i wsp. wskazujÄ…, że
²-3  Trp64Arg [26]. Oizumi i wsp. przebadali 1685 mutacje genu KCN19, kodujÄ…cego kanaÅ‚ potasowy, czÄ™-
Japończyków i stwierdzili związek genotypu Arg/Arg ściej występują u chorych na cukrzycę Indian Pima [35].
w pozycji 64 genu receptora ²-3-adrenergicznego Doniesienia McVie-Wylie i wsp. mówiÄ… o sklonowaniu
z wystąpieniem otyłości i cukrzycy typu 2 [27]. Jak nowego błonowego przenośnika glukozy  GLUT10
wykazano w badaniach Rancho Bernardo Study, poli- (symbol genu SLC2a10). Gen GLUT10 znajduje siÄ™ na
morfizm genu apolipoproteiny E wiąże się z poziomem chromosomie 20q12-q13.1, zawiera 541 aminokwasów
lipidów w surowicy, pośrednio może też warunkować i 12 domen przezbłonowych charakterystycznych dla
rozwój cukrzycy typu 2 [28]. Kankova i wsp. donoszą, GLUT. Może on być genem-kandydatem w cukrzycy
że mutacje receptora dla końcowych produktów gliko- typu 2 [36]. Bardzo ciekawy wynik uzyskano badając
zylacji (receptor of advanced glycation end products  populację rdzennej ludności Oji-Cree w północnym
 RAGE) pogarszają przebieg cukrzycy i wiążą się ze Ontario w Kanadzie. Mutacja G319S w genie HNF1A
zmianami skórnymi spowodowanymi mikroangiopatią występuje tam u 97% chorych na cukrzycę [37].
[29]. Mutacje genu kalpainy, czyli proteazy cystyno- Dużą rolę przypisuje się polimorfizmowi w obrębie
wej, predysponowały do wystąpienia cukrzycy w po- genu kanału potasowego oraz genu receptora dla sulfo-
pulacjach meksykańskiej, fińskiej, niemieckiej i brytyj- nylomocznika, który jest podjednostką tego kanału. Za-
skiej [30]. Doniesienia Ye i wsp. wskazują na związek burzenia w obrębie tych struktur, wywołane mutacją
między cukrzycą a receptorem witaminy D3. Polimor- genu, mogą mieć wpływ na występowanie cukrzycy
fizm genu receptora witaminy D kojarzony jest z podat- typu 2.
nością na cukrzycę typu 2 u chorych otyłych. Zdaniem Dziedziczenie cukrzycy jest zagadnieniem wymaga-
autorów, witamina D prawdopodobnie bezpośrednio jącym dalszych, szerokich badań. Poznanie sprzyjającej
wpływa na różnicowanie i metabolizm komórek tłusz- cukrzycy konstelacji wielu genów-kandydatów pomo-
czowych lub moduluje wydzielanie insuliny [31]. Poli- że w przyszłości w leczeniu tej coraz powszechniejszej
morfizm genu reduktazy metylenotetrahydrofolianu czÄ™- choroby.
Piśmiennictwo
[1] Warram JH, Krolewski AS, Gottlieb MS, Kahn CR. Differences in risk of insulin-dependent diabetes in offspring of diabetic mothers and diabetic fathers.
N Engl J Med 1984; 311(3): 149 152. [2] Stene LC, Magnus P, Lie RT, Sovik O, Joner G. Maternal and paternal age at delivery, birth order, and risk of childhood
onset type 1 diabetes: population based cohort study. BMJ 2001; 323(7309): 369. [3] Alcolado JC, Laji K, Gill-Randall R. Maternal transmission of diabetes.
Diabet Med 2002; 19(2): 89 98. [4] Will JC, Galuska DA, Ford ES, Mokdad A, Calle EE. Cigarette smoking and diabetes mellitus: evidence of a positive
association from a large prospective cohort study. Int J Epidemiol 2001; 30(3): 540 546. [5] The MHC sequencing consortium complete sequence and gene map
of human major histocompatibility complex. Nature 1999; 401: 921 923. [6] Savola K, Laara E, Vahasalo P, Kulmala P, Akerblom HK, Knip M. Dynamic
pattern of disease-associated autoantibodies in siblings of children with type 1 diabetes: a population-based study. Diabetes 2001; 50(11): 2625 2632. [7] Mbanya JC,
Sobngwi E, Mbanya DN. HLA-DRB1, -DQA1, -DQB1 and -DPB1 susceptibility alleles in Cameroonian type 1 diabetes patients and controls. Eur J
Immunogenet 2001; 28(4): 459 462. [8] Krokowski M, Bodalski J, Bratek A, Boitard C, Caillat-Zucman S. HLA class II-associated predisposition to insulin-
dependent diabetes mellitus in a Polish population. Hum Immunol 1998; 59(7): 451 455. [9] Fernandes AP, Louzada-Junior P, Foss MC, Donadi EA. HLA-
-DRB1, DQB1, and DQA1 allele profile in Brazilian patients with type 1 diabetes mellitus. Ann N Y Acad Sci 2002; 958: 305 308. [10] Gillespie KM, Gale EA,
Bingley PJ. High familial risk and genetic susceptibility in early onset childhood diabetes. Diabetes 2002; 51: 210 214.
[11] Metcalfe KA, Hitman GA, Rowe RE, Hawa M, Huang X, Stewart T, Leslie RD. Concordance for type 1 diabetes in identical twins is affected by insulin
genotype. Diabetes Care 2001; 24(5): 838 842. [12] Yamagata K, Furuta H, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Cox NJ, Fajans SS, Signorini S, Stoffel M, Bell GI.
Mutations in the hepatocyte nuclear factor-4alpha gene in maturity-onset diabetes of the young (MODY1). Nature 1996; 384(6608): 458 460. [13] Froguel P,
Vaxillaire M, Sun F, Velho G, Zouali H, Butel MO, Lesage S, Vionnet N, Clement K, Fougerousse F. The glucokinase locus on chromosome 7p. is closely linked
to early onset non-insulin-dependent diabetes mellitus. Nature 1992; 356: 162 164. [14] Yamagata K, Furuta H, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Cox NJ, Fajans SS,
Signorini S, Stoffel M, Bell GI. Mutations in the hepatocyte nuclear factor-1alpha gene in maturity onset diabetes of the young (MODY3). Nature 1996; 384: 455
 458. [15] Stoffers DA, Ferrer J, Clarke WL, Habener JF. Early-onset type-II diabetes mellitus (MODY4) linked to IPF1. Nat Genet 1997; 17(2): 138 139. [16]
Weng JP, Lehto M, Forsblom C, Huang X, Li H, Groop LC. Hepatocyte nuclear factor-1 beta (MODY5) gene mutations in Scandinavian families with early-onset
diabetes or kidney disease or both. Diabetologia 2000; 43(1): 131 132. [17] Wiltshire S, Hattersley AT, Hitman GA, Walker M, Levy JC, Sampson M, O Rahilly S,
Frayling TM, Bell JI, Lathrop GM, Bennett A, Dhillon R, Fletcher C, Groves CJ, Jones E, Prestwich P, Simecek N, Rao PV, Wishart M, Bottazzo GF, Foxon R,
Nr 11 12 Dziedziczenie cukrzycy 685
Howell S, Smedley D, Cardon LR, Menzel S, McCarthy MI. A genomewide scan for loci predisposing to type 2 diabetes in a U.K. population (the Diabetes UK Warren
2 Repository): analysis of 573 pedigrees provides independent replication of a susceptibility locus on chromosome 1q. Am J Hum Genet 2001; 69(3): 553 569.
[18] Vionnet N, Hani El-H, Dupont S, Gallina S, Francke S, Dotte S, De Matos F, Durand E, Lepretre F, Lecoeur C, Gallina P, Zekiri L, Dina C, Froguel P.
Genomewide search for type 2 diabetes-susceptibility genes in French whites: evidence for a novel susceptibility locus for early-onset diabetes on chromosome
3q27-qter and independent replication of a type 2-diabetes locus on chromosome 1q21-q24. Am J Hum Genet 2000; 67(6): 1470 1480. [19] Luo TH, Zhao Y, Li G,
Yuan WT, Zhao JJ, Chen JL, Huang W, Luo M. A genome-wide search for type II diabetes susceptibility genes in Chinese Hans. Diabetologia 2001; 44(4): 501 506.
[20] Koch M, Hering S, Barth C, Ehren M, Enderle MD, Pfohl M. Paraoxonase 1 192 Gln/Arg gene polymorphism and cerebrovascular disease: interaction with
type 2 diabetes. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2001; 109(3): 141 145.
[21] Evans D, de Heer J, Hagemann C, Wendt D, Wolf A, Beisiegel U, Mann WA. Association between the P12A and c1431t polymorphisms in the peroxisome
proliferator activated receptor gamma (PPAR gamma) gene and type 2 diabetes. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2001; 109(3): 151 154. [22] Novials A, Rojas I,
Casamitjana R, Usac EF, Gomis R. A novel mutation in islet amyloid polypeptide (IAPP) gene promoter is associated with Type II diabetes mellitus.
Diabetologia 2001; 44(8): 1064 1065. [23] Lindgren CM, Nilsson A, Orho-Melander M, Almgren P, Groop LC. Characterization of the annexin I gene and
evaluation of its role in type 2 diabetes. Diabetes 2001; 50(10): 2402 2405. [24] Xiang K, Zheng T, Jia W, Sun D, Ding W, Lu J, Tang J. The impact of codon
54 variation in intestinal fatty acid-binding protein gene on the pathogenesis of diabetes mellitus in Chinese. Chin Med J (Engl) 1999; 112(2): 99 102. [25]
Galluzzi JR, Cupples LA, Meigs JB, Wilson PW, Schaefer EJ, Ordovas JM. Association of the Ala54-Thr polymorphism in the intestinal fatty acid-bindig protein
with 2-h postchallenge insulin levels in the Framingham Offspring Study. Diabetes Care 2001; 24(7): 1161 1166. [26] Carlsson M, Orho-Melander M,
Hedenbro J, Groop LC. Common variants in the beta2-(Gln27Glu) and beta3-(Trp64Arg)  adrenoceptor genes are associated with elevated serum NEFA
concentrations and type II diabetes. Diabetologia 2001; 44(5): 629 636. [27] Oizumi T, Daimon M, Saitoh T, Kameda W, Yamaguchi H, Ohnuma H, Igarashi M,
Eguchi H, Manaka H, Tominaga M, Kato T. Funagata Diabetes Study. Genotype Arg/Arg, but not Trp/Arg, of the Trp64Arg polymorphism of the beta(3)-
-adrenergic receptor is associated with type 2 diabetes and obesity in a large Japanese sample. Diabetes Care 2001; 24(9): 1579 1583. [28] Oh JY, Barrett-Connor E.
Apolipoprotein E polymorphism and lipid levels differ by gender and family history of diabetes: the Rancho Bernardo Study. Clin Genet 2001; 60(2): 132 137.
[29] Kankova K, Zahejsky J, Marova I, Muzik J, Kuhrova V, Blazkova M, Znojil V, Beranek M, Vacha J. Polymorphisms in the RAGE gene influence
susceptibility to diabetes-associated microvascular dermatoses in NIDDM. J Diabetes Complications 2001; 15(4): 185 192. [30] Evans JC, Frayling TM,
Cassell PG, Saker PJ, Hitman GA, Walker M, Levy JC, O Rahilly S, Rao PV, Bennett AJ, Jones EC, Menzel S, Prestwich P, Simecek N, Wishart M, Dhillon R,
Fletcher C, Millward A, Demaine A, Wilkin T, Horikawa Y, Cox NJ, Bell GI, Ellard S, McCarthy MI, Hattersley AT. Studies of association between the gene
for calpain-10 and type 2 diabetes mellitus in the United Kingdom. Am J Hum Genet 2001; 69(3): 544 552.
[31] Ye WZ, Reis AF, Dubois-Laforgue D, Bellanne-Chantelot C, Timsit J, Velho G. Vitamin D receptor gene polymorphisms are associated with obesity in
type 2 diabetic subjects with early age of onset. Eur J Endocrinol 2001; 145(2): 181 186. [32.] Benes P, Kankova K, Muzik J, Groch L, Benedik J, Elbl L,
Izakovicova-Holla L, Vasku A, Znojil V, Vacha J. Methylenetetrahydrofolate reductase polymorphism, type II diabetes mellitus, coronary artery disease, and
essential hypertension in the Czech population. Mol Genet Metab 2001; 73(2): 188 195. [33.] Sentinelli F, Romeo S, Arca M, Filippi E, Leonetti F, Banchieri M,
Di Mario U, Baroni MG. Human resistin gene, obesity, and type 2 diabetes: mutation analysis and population study. Diabetes 2002; 51(3): 860 862. [34]
Benjafield AV, Glenn CL, Wang XL, Colagiuri S, Morris BJ. TNFRSF1B in genetic predisposition to clinical neuropathy and effect on HDL cholesterol and
glycosylated hemoglobin in type 2 diabetes. Diabetes Care 2001; 24(4): 753 757. [35] Wolford JK, Hanson RL, Kobes S, Bogardus C, Prochazka M. Analysis
of linkage disequilibrium between polymorphisms in the KCNJ9 gene with type 2 diabetes mellitus in Pima Indians. Mol Genet Metab 2001; 73(1): 97 103.
[36] McVie-Wylie AJ, Lamson DR, Chen YT. Molecular cloning of a novel member of the GLUT family of transporters, SLC2a10 (GLUT10), localized on
chromosome 20q13.1: a candidate gene for NIDDM susceptibility. Genomics 2001; 72(1): 113 117. [37] Hegele RA. Genes and environment in type 2 diabetes
and atherosclerosis in aboriginal Canadians. Curr Atheroscler Rep 2001; 3(3): 216 221.
Adres autorów: Maciej Owecki, Klinika Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych AM, SPSK nr 2, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań,
fax [phone]
M. Owecki, W. Horst-Sikorska, J. Sowiński
THE MECHANISMS OF INHERITANCE OF DIABETES MELLITUS
Summary
Diabetes is a genetic disease with a complicated mechanism of inheritance. The work presents contemporary views on genetic background
of this disease. HLA phenotypes associated with type 1 diabetes as well as polygenic background of type 2 diabetes are discussed.
Key words: diabetes, genes, inheritance.