Degradacja gleb-zasolenie
Degradacja gleb-zasolenie
Organizmy genetycznie modyfikowane - za i przeciw
Organizmy genetycznie modyfikowane - za i przeciw
Wykorzystanie i zastosowanie GMO w rolnictwie
Wykorzystanie i zastosowanie GMO w rolnictwie
Biologiczna kontrola
Biologiczna kontrola
Zasolenie gleby
Zasolenie gleby
" Jeden z najbardziej rozpowszechnionych procesów
degradacji, w Europie powierzchnia gleb zasolonych
wynosi 1-3 mln ha
" Proces gromadzenia się soli w profilu glebowym wywołany
naturalnymi czynnikami klimatycznymi lub na skutek złego
nawadniania
" Obejmuje szeroki zakres od gleb słodkich do solnisk
(wysokie stężenia łatwo rozpuszczalnych soli)
" Zasolone wody rzek wzbogacone ściekami kopalnianymi
" Nadmierny pobór wód gruntowych może prowadzić do
obniżenia lustra wody i intruzji wody morskiej
" Zasolenie jest główną przyczyną pustynnienia!
Skutki zasolenia gleb na rośliny
Skutki zasolenia gleb na rośliny
" Zmniejszenie dostępności wody (działanie sił
osmotycznych-zatrzymanie wody w roztworze
glebowym- ograniczone pobieranie (susza fizjologiczna)
powoduje spadek turgoru i zahamowanie wzrostu
komórek na długość
" Jony soli oddziaływując z cząsteczkami wody powodują
zmiany oddziaływań wody z białkami i błonami komórek-
zmniejszona powierzchnia kontaktu wody z fosfolipidami
błon oraz destabilizacja białek
" Nadmiar jonów Na+ Cl- powoduje zakłócenia w
gospodarce jonowej roślin (pobieranie K+, Ca2+, Mg2+
NO3-. Zakłócenie syntezy zw. organicznych powoduje
żółknięcie liści, zamieranie tkanek, zahamowanie
podziału komórkowych (kambium, stożków wzrostu)
Określenie wpływu zasolenia na wzrost i rozwój roślin
Określenie wpływu zasolenia na wzrost i rozwój roślin
opóznienia wschodów
Odporność roślin na zasolenie
Odporność roślin na zasolenie
" usuwanie nadmiaru soli: wykluczanie soli,
wydzielanie soli, rozcieńczanie (zwiększenie
sukulentności), akumulacja, kompartmentacja
" tolerowanie toksycznych i osmotycznych
skutków zwiększonego stężenia jonów
Na+ , Cl- : odporność związana z syntezą
substancji kompatybilnych oraz synteza
białek specyficznych (białka stresu solnego)
halofity
" Rośliny odporne na zasolenie są
zazwyczaj odporne na susze (kserofity)
(tamaryszek francuski), uprawne (buraki)
Inne skutki zasolenia gleb
Inne skutki zasolenia gleb
" Sól ma wpływ na metabolizm mikroorganizmów glebowych
" Niszczy strukturę gleby, obniża zdolność do
podtrzymywania wzrostu roślin i życia zwierząt (brak tlenu)
" Zwiększa nieprzepuszczalność gleby- nie nadaje się pod
uprawy
" Obniża żyzność gleby
Ochrona gleb przed zasoleniem
Ochrona gleb przed zasoleniem
" Nawadnianie gleby nie zasoloną wodą
" Zabezpieczenie składowisk, zapobieganie
przedostawaniu się soli do środowiska
" Ujmowanie i oczyszczanie odcieków
" Odpowiednia gospodarka odpadami
" Stosowanie mniej szkodliwych związków do
oczyszczania dróg zimą
Badania Barbary McClintock (1902-1992)
Badania Barbary McClintock (1902-1992)
" W 1951roku ogłosiła wyniki swych badań nad
cytogenetyką kukurydzy, które były dowodem istnienia
ruchomych elementów genomu, nazwanych póz
niej
transpozonami (wędrującymi genami).
" Odkrycia McClintock, wyprzedzające ówczesną naukę,
zostały potwierdzone dopiero w latach 70. (odkryto
wtedy geny wędrujące u bakterii).
" Eksperymenty Barbary McClintock na kukurydzy
pozwoliły wyjaśnić, w jaki sposób bakterie przekazują
sobie geny oporności na antybiotyki. Swoje prace
prowadziła, zanim jeszcze odkryto budowę DNA i
rozszyfrowano kod genetyczny.
Definicje
Definicje
" Geny u roślin są podstawową fizyczną i funkcjonalna
jednostką dziedziczności. Występują w postaci ciągłej
sekwencji zasad tworzących kodony wzdłuż nici DNA
" Sekwencja tworzy kod genetyczny, instrukcja do
tworzenia białek (ekspresja genów)
" Czynności genów są też regulowane przez inne
cząsteczki DNA, mogą ulec zmianie na skutek mutacji
" Genom roślinny (pula genów) jest najbardziej
skomplikowany- zawiera 3 oddziaływujące ze sobą
genomy (geny w jądrze komórkowym, w plastydach i
mitochondriach)- 20-60 tys genów, z czego 15-35% to
geny odpowiadające za syntezę wtórnych metabolitów
Odkrycie DNA
Odkrycie DNA
" model struktury DNA w postaci podwójnej
helisy zaproponowany w 1953 przez Jamesa D.
Watsona i Francisa H. C. Cricka
Wszystkie uprawiane rośliny są  genetycznie
zmodyfikowane , ich cechy były zmieniane przez tysiące
lat w celu polepszenia ich właściwości użytkowych.
większe plony,
rośliny odporniejsze na choroby i szkodniki,
lepsza jakość, smaczniejsze, zdrowsze rośliny,
intensywniejszy kolor trwalszych roślin ozdobnych,
Uzyskiwanie zmienności w tradycyjnym procesie
Uzyskiwanie zmienności w tradycyjnym procesie
hodowli roślin
hodowli roślin
" proces krzyżowania płciowego i inne zabiegi hodowlane
umożliwiały wymianę genów pomiędzy blisko spokrewnionymi
gatunkami
" selekcję genetyczną zbóż wprowadzili farmerzy, wybierając
odmiany o najlepszych własnościach odżywczych (zawęzili
różnorodność genetyczną upraw)
" szkodniki zaczęły się adoptować, musieli dalej zmagać się z
chwastami, grzbami i chorobami roślin
" dzięki hodowli in vitro zarodków uzyskanych z krzyżowań
międzygatunkowych, hodowli in vitro zalążni, zapylenia i
zapłodnienia in vitro, a także przez stosowanie technik
wywoływania mutacji, np. napromieniowanie nasion uzyskano
nowe zestawienia genów u roślin, które w przyrodzie nie
mogłyby się krzyżować
" tak powstająca nowa zmienność była wykorzystywana w
tradycyjnym procesie hodowli roślin.
Organizmy genetycznie modyfikowane
Organizmy genetycznie modyfikowane
" GMO (genetically modified organism) oznacza organizm
modyfikowany genetycznie dzięki metodom inżynierii
genetycznej. W organizmie następuje zmiana materiału
genetycznego nie zachodząca w warunkach naturalnych
w wyniku rozmnażania czy naturalnej rekombinacji.
" Pierwszą rośliną transgeniczną był tytoń (1984 r) i
pomidory FlavrSavr (w sprzedaży w 1994r.)
" GMO to rośliny będące surowcem do produkcji
żywności.
" Zwierzęta transgeniczne są w mniejszym stopniu
pozyskiwane jako baza pokarmowa, służą raczej do
produkcji białka o właściwościach leczniczych. Białkami
tymi są: antytrypsyna, czynnik krzepliwości krwi,
erytropoetyna, interferon, hormon wzrostu, insulina
ludzka.
" Organizm modyfikowany genetycznie zawiera obce geny
pochodzące z innego organizmu. Inżynieria genetyczna
(genetyka molekularna) umożliwia manipulowanie w
cząsteczce DNA. Użyte do tego celu enzymy
restrykcyjne pozwalają wyciąć w specyficznym dla siebie
miejscu fragmenty DNA (geny) z jednego organizmu i
przenieść je do drugiego.
" Przeniesienia genu (transgenu) dokonuje się za pomocą
wektora. Są nimi najczęściej bakterie lub wirusy. U
bakterii dzięki plazmidowi (cząsteczka DNA) przenosi się
dany transgen z komórki do komórki, powstaje organizm
transgeniczny. Wprowadzony gen odpowiada za
produkcję odpowiedniego białka. Cecha jest
dziedziczona przez potomstwo.
" Znane są też metody bezwektorowe. Organizmami
transgenicznymi mogą być bakterie, rośliny i zwierzęta.
Metody modyfikacji organicznej
Metody modyfikacji organicznej
" zmiana aktywności genów występujących w danym
organizmie;
" wprowadzenie do organizmu dodatkowego jego
własnego genu, co zwielokrotnia pożądaną cechę;
" wprowadzenie do organizmu "macierzystego" genu
obcego pochodzenia
Jeśli do organizmu macierzystego wprowadzimy gen
obcego pochodzenia, to powstają organizmy
nieistniejące w naturze (ryż wytwarzający witaminy: A, D,
świecący tytoń, słodki ogórek z teumatyną)
Etapy procesu uzyskiwania GMR
Etapy procesu uzyskiwania GMR
" poznanie cyklu metabolicznego (literatura)
" wybór właściwego enzymu bezpośrednio
uczestniczącego w procesie regulatorowym lub
enzymu determinującego biosyntezę,
" izolacja tego białka w stanie homogennym,
" określenie sekwencji aminokwasowej N-terminalnej,
" opracowanie biblioteki c-DNA,
" znalezienie genu w bibliotece genomowej,
" wydzielenie genu, opracowanie struktury konstruktu
genowego,
" transformowanie roślinnego genomu,
" dokonanie regeneracji rośliny (poprzez hodowle
kallusowe),
" podjęcie uprawy polowej.
Sposoby wprowadzania genów do roślin
Sposoby wprowadzania genów do roślin
" Bakterie glebowe Agrobacterium tumefaciens do
wprowadzania genów do roślin (powszechnie
występujące w glebie (Rhizobium )  wprowadzanie
DNA do jądra komórek zainfekowanych przez bakterie
Narośla (tumory) na roślinach dwuliściennych zainfekowanych
przez bakterie glebowe (naturalny proces wprowadzenia własnego DNA bakteryjnego)
" Strzelba genowa (gen-gun)  transformacja biolistyczna
mikrowstrzeliwanie DNA znajdującego się np. na
opiłkach złota, wolframu pełniących rolę nośników DNA
do żywej tkanki roślin jednoliściennych (nasiona zbóż)
Wykorzystuje się różne mechanizmy rozpędzania
mikropocisków: sprężony gaz, przenoszenie impulsu
mechanicznego, wystrzeliwanie makronośników, siła
odśrodkowa, czy też impuls elektryczny wytwarzający
sprężoną parę wodną.
Cele modyfikacji genetycznej roślin uprawnych
Cele modyfikacji genetycznej roślin uprawnych
" Pierwsze modyfikacje genetyczne roślin uprawnych
miały na celu korzyści dla rolników
" Uodpornienie ich na: działanie niekorzystnych warunków
środowiska, choroby wirusowe, bakteryjne, grzybice,
herbicydy czy owady.
" Głównym założeniem twórców roślin transgenicznych
było zmniejszenie kosztów uprawy oraz ograniczenie
często stosowanych przez rolników pestycydów.
" Póz
niej wprowadzono modyfikacje użyteczne dla
konsumentów  rośliny GM drugiej generacji
Tolerancja na herbicydy
Tolerancja na herbicydy
" Wprowadzenie do rośliny cechy odporności na działanie
herbicydu pozwala na łatwą kontrolę chwastów na polu
uprawnym. Zmodyfikowane rośliny posiadają geny
odpowiedzialne za produkcję enzymów, które rozkładają
herbicydy, dzięki czemu stają się na nie odporne.
" Stosowanie herbicydów w takich uprawach ma wiele
zalet, z których najważniejsze to zmniejszenie liczby
zabiegów (podczas jednego zabiegu niszczone są
chwasty zarówno jedno-, jak i dwuliścienne); możliwość
dokonania zabiegu w różnych terminach; mniejsze
zużycie substancji aktywnej w przeliczeniu na jednostkę
powierzchni, co jest także korzystne dla środowiska;
mniejsze koszty produkcji ze względu na mniejsze dawki
herbicydów oraz oszczędności paliwa i siły roboczej.
Pomidory FLAVRSAVR
Pomidory FLAVRSAVR
" Charakteryzują się wolniejszym dojrzewaniem i
mięknięciem owoców, dzięki czemu dłużej zachowują
świeżość łatwiej je transportować. Osiągnięto to poprzez
zmniejszenie aktywności genu poligalaktouronazy,
odpowiedzialnego za rozkładanie ściany komórkowej.
" Przykład pokazuje, że genetyczne
modyfikacje organizmów nie polegają
tylko na wprowadzeniu genów pochodzących
z innych gatunków, ale na modyfikacji genów,
które naturalnie występują w danych organizmie.
OM drugiej generacji
OM drugiej generacji
" Rośliny  cenne z
ródło substancji bioaktywnych,
wytwarzają 200 tys. produktów naturalnych, użytecznych
w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i
medycznym (fenylopropanoidy, terpenoidy, alkaloidy)
" Manipulacje genetyczne zwiększają wartości odżywcze,
zawartość biologicznie czynnych związków, zmniejszają
efekty alergizujące np.
" Złoty ryż stransormowany genem psy ze szlaku syntezy
karotenoidów kodującym syntazę fitoenową, produkujący
23 x więcej karotenu, prekursora wit. A  poprawa jakości
zdrowia w Afryce i Azji
Roślina może wyprodukować prawie
każde białko, jeśli tylko informacja
o nim zostanie do niej wprowadzona
OM trzeciej generacji
OM trzeciej generacji
" Zmodyfikowane rośliny producentami szczepionek,
przeciwciał lub związków terapeutycznych np..
Zmodyfikowany ryż zawierający szczepionkę przeciw
alergii na pyłki drzewa cedrowego
" Testy i badania kliniczne nad zmodyfikowanym
ziemniakiem, bananem i innymi owocami ze
szczepionką przeciwko zapaleniu wątroby typu C lub
wściekliz
nie
" Zastosowania przemysłowe roślin modyfikowanych 
ziemniak Amflora  skrobia z ziemniaków
wykorzystywana w przemyśle papierniczym i
włókienniczym (amyloza i amylopektyna) oraz pasza dla
zwierząt
" Włókna zmodyfikowanego lnu- przetwarzane na
opatrunki przyspieszające gojenie się ran (wprowadzone
geny petunii-silne oksydanty)
Zalety GMO
Zalety GMO
" Poprawianie cech jakościowych: opóz
nienie dojrzewania
owoców, ich trwałość, lepsze mięso i mleko. Większe
wartości odżywcze. Są bogate w dodatkowe witaminy,
mikroelementy, białko, poprzez wzrost zawartości suchej
masy wzrasta synteza skrobi (pomidory), większa
zawartość glutenu w pszenicy poprawia jakość mąki.
" Poprawa cech organoleptycznych roślin: intensywny
zapach, wybarwienie i nowe kolory kwiatów, lepszy
smak i aromat kawy.
" Modyfikacje mają również na celu wytworzenie białek
wykorzystywanych jako leki - bioreaktory. Uodparniają
na choroby wirusowe, bakteryjne, owady, herbicydy.
" Konkretne korzyści wynikające dla konsumentów:
pomidor o niższej zawartości wody, ziemniak odporny na
stonkę ziemniaczaną, słodka kukurydza, sałata odporna
na mróz, rzepak i buraki o korzystnym składzie kwasów
tłuszczowych.
Wg ISAAA (International Service for the Acquisition of
Agri-biotech Applications) (w 2010 roku ponad 15
milionów rolników z 29 krajów uprawiało rośliny
genetycznie zmodyfikowane, na pow. 148 mln ha. W
2009 roku uprawy te zajmowały powierzchnię 134 mln
ha., zajmowało się nimi 14 mln rolników (10% wzrost).
W Unii Europejskiej dopuszczone do uprawy są dwie
rośliny genetycznie zmodyfikowane: kukurydza z genem
Bt oraz ziemniak Amflora. Są one uprawiane w ośmiu
krajach członkowskich: Hiszpanii Portugalii, Niemczech,
Polsce, Czechach, Słowacji, Rumunii i Szwecji.
Według szacunków kukurydza GMO rośnie w Europie na
powierzchni ponad 91 tys. ha, w Polsce na ok. 3 tys. ha
" W raporcie przedstawiono również wpływ upraw
biotechnologicznych na zrównoważony rozwój m.in. w
zakresie zmniejszenia wpływu rolnictwa na środowisko
naturalne oraz łagodzenia zmian klimatycznych
związanych z emisją gazów cieplarnianych.
" Uprawa genetycznie zmodyfikowanych roślin przyczyniła
się w latach 1996-2009 do zmniejszenia zużycia
pestycydów o 393 mln kg (8, 8%)
" Dzięki zmniejszeniu liczby wykonywanych oprysków, a
także ogólnej liczby wykonywanych zabiegów, uprawa
tych roślin przyczyniła się do redukcji emisji dwutlenku
węgla o blisko 18 mld kg - odpowiada to usunięciu blisko
8 mln samochodów z naszych dróg.
" Jak wynika z raportu organizacji, uprawą GMO są
przede wszystkim zainteresowani właściciele małych i
niezamożnych gospodarstw z krajów rozwijających się.
To ok. 90 proc. wszystkich rolników uprawiających
rośliny genetycznie modyfikowane.
Pierwsze rośliny genetycznie modyfikowane zostały
zasadzone komercyjnie w 1996 roku.
" Rekordowy 87-krotny wzrost areału upraw, jak pokazuje
raport, spowodował że jest to najszybciej rozwijającą się
technologia w historii rolnictwa.
" W 1996 roku uprawy GMO zajmowały 1,7 mln ha. Od
tego czasu co roku wzrost powierzchni upraw GMO był
przeważnie dwucyfrowy.
Wprowadzenie GMR na rynek
Wprowadzenie GMR na rynek
" Zapobieganie możliwości pozostania genetycznie
zmodyfikowane rośliny na polu i po zbiorach
" Bulwy ziemniaków GM muszą być fizycznie oddzielone
od ziemniaków stanowiących pożywienie w czasie
sadzenia, uprawy, zbiorów i przechowywania
" Dostarczane jedynie do odpowiednich punktów odbioru,
podobnie jak i produkty z nich otrzymane
" Obowiązek składania rocznych sprawozdań z kontroli
Komisji i Państwom Członkowskim
Wady GMO - negatywne działanie
Wady GMO - negatywne działanie
" Brak dowodów negatywnych oddziaływań spożywania roślin
i ich produktów na człowieka, ale nie można ich wykluczyć
" Stosowanie wbrew zakazom genów oporności na antybiotyki
jako genów pomocniczych może powodować uodpornienie
się na antybiotyki flory bakteryjnej przewodu pokarmowego
konsumentów
" Uprawy transgeniczne, monokulturowe, zagrożeniem dla
istniejącej w środowisku bioróżnorodności, stanowiącej
zabezpieczenie żywnościowe, pozwalającej na adaptację do
zmian środowiskowych
" Pyłki roślin modyfikowanych (zawierające alergeny) mogą
krzyżować się z normalnymi roślinami, umożliwiając
przeniesienie niektórych niepożądanych genów, wywołując
nieoczekiwane efekty, np. powstanie superchwastów, dzięki
genom oporności na pestycydy
" Zaawansowane technologie trudne do zrozumienia, stąd
obawy i dyskusje i protesty
Toksyny Bt (Bacillus thuringiensis)
Toksyny Bt (Bacillus thuringiensis)
" Toksyny produkowane przez Bacillus thuringiensis:
Cyt (cytolizyny) i Cry (krystaliczne deltaendotoksyny) 
krystaliczne formy toksyn stają się zabójcze dla owada
po strawieniu.
" Szkodniki upraw są jednym z głównych powodów
obniżenia plonów roślin uprawnych.
" Aby zapobiec zniszczeniom stosuje się wiele metod
profilaktycznych i interwencyjnych (środki chemiczne i
biologiczne)
Bacillus thuringiensis (Bt)
Bacillus thuringiensis (Bt)
" Pałeczkowata, gram dodatnia bakteria należąca do
rodziny Bacillaceae, produkująca podczas sporulacji
białkowe toksyny  charakterystyczne dla
poszczególnych szczepów, różniące się owadobójczą
aktywnością.
" Występuje głównie w glebie i na powierzchni roślin,
podgatunki zostały wyizolowane z drzew iglastych,
liściastych i warzyw.
" Białka Cyt są aktywne przeciwko Diptera i Coleoptera,
wykazały również aktywność przeciwko Hemiptera i
Dictyoptera. Natomiast cztery klasy toksyn Cry są
aktywne przeciwko Lepidoptera, Diptera i Coleoptera.
Użycie toksyn Bt w ochronie upraw
Użycie toksyn Bt w ochronie upraw
" Jako insektycyd toksyna Bt została zastosowana po raz
pierwszy pod koniec 1920 roku, a w 1958 roku stała się
komercyjnym środkiem owadobójczym w Stanach
Zjednoczonych i jest używana najczęściej w formie
aerozoli.
" Obecnie istnieje ponad 180 produktów opartych na
toksynach Bt, które są zarejestrowane w USA jako
środki ochrony roślin
" Najczęściej używany w ochronie upraw podgatunek
kurstaki stosowany przeciwko należącym do
Lepidopteran szkodnikom: kapusty, upraw i plonów,
upraw owoców, krzewów i drzew
Mechanizm odporności na toksynę Bt
Mechanizm odporności na toksynę Bt
" Bakterie te produkują szkodliwe dla określonych owadów
toksyny (białka Cry) i są wykorzystywane do opryskiwania
roślin, pozwala zrezygnować z chemicznego zwalczania
niektórych szkodników.
" Można przenieść geny Cry z bakterii do roślin co
powoduje, że stają się toksyczne dla wybranych
szkodników. Toksyczność białka Cry warunkowana jest
obecnością odpowiednich receptorów w przewodzie
pokarmowym owada. W takim wypadku rośliny, które do tej
pory były pożywieniem dla szkodników, stają się dla nich
toksyczne, przez co ograniczają konieczność chemicznej
kontroli. Rośliny uprawne z wprowadzoną taką cechą to:
kukurydza Bt odporna na omacnicę prosowiankę, ziemniak
(odporny na stonkę ziemniaczaną), bawełna, kapusta,
pomidory.
Biologiczne zwalczanie szkodników w Hiszpanii
Biologiczne zwalczanie szkodników w Hiszpanii
Rolnicy uprawiający w Hiszpanii warzywa pod osłonami
zamierzają znacznie ograniczyć stosowanie środków
chemicznych do zwalczania szkodników.
Uważają, że jednym z minusów ich stosowania jest
likwidacja również innych gatunków owadów, często
korzystnych dla człowieka, np. atakujących szkodniki.
Od sierpnia ubiegłego roku w szklarniach wypuszczono
około 12 mln takich owadów. Biologiczną kontrolą
szkodników objęte będzie ponad 13500 hektarów upraw,
czyli cała powierzchnia uprawy papryki, 40% areału
bakłażanów, 26% ogórków i po 25% pomidorów i dyń.
(Agra Europe 2010, nr 2436, s. 27)
Idea  powrotu do korzeni
Idea  powrotu do korzeni
" Stosowane metody intensywnego użytkowania gruntów
prowadzą do degradacji ekosystemów i zaniku
bioróżnorodności. Areał upraw trzeba będzie zwiększyć
gdy w 2050 roku będzie nas 8-10 mld.
" Zastąpienie roślin jednorocznych gatunkami wieloletnimi
z rozbudowanymi systemami korzeniowymi (>2m) może
zapobiec wyjałowieniu gleby (wchłaniają dobrze wodę i
składniki odżywcze). Umożliwi też prowadzenie upraw
na gruntach dotąd nie wykorzystanych
" Stworzenie wieloletnich roślin uprawnych daje taką
szansę  nie wymagają nawozów, pestycydów, dają
wiele nasion - intensywne badania na wysokoplennymi
roślinami wieloletnimi
" Np. wieloletnia tymotka utrzymuje żyzność gleby 54x
skuteczniej niż rośliny jednoroczne
" Na świecie uprawia się rośliny wieloletnie (lucerna,
trzcina cukrowa) ale żadna nie jest tak plenna jak rośliny
jednoroczne
" Aby stworzyć wysokoplenne rośliny uprawne trzeba albo
udomowić dziką roślinę wieloletnią i poprawić jej
właściwości albo skrzyżować roślinę jednoroczną z dziko
rosnąca pokrewna byliną, łącząc najlepsze cechy obu
gatunków
" Obie metody polegają na czasochłonnych i
pracochłonnych krzyżówkach i analizach.
Zachowanie zasobów genetycznych roślin
Zachowanie zasobów genetycznych roślin
użytkowych
użytkowych
" Każdy gatunek wytworzony przez naturę lub
wyhodowany przez człowieka jest wartością samą w
sobie i dlatego należy go chronić
" Stare odmiany to pule genów o ogromnym znaczeniu
gospodarczym
" Miejscowe odmiany roślin uprawnych:
- zwiększają różnorodność gatunkową i odmianową
upraw, zapobiegają upraszczaniu płodozmianu i
zapewniają zróżnicowanie siedlisk
- mają mniejsze wymagania uprawowe, mniejsze
nawożenie i mniej środków ochrony
- są przydatne do upraw na terenach marginalnych i w
gospodarce ekstensywnej
Konwencja ONZ
Konwencja ONZ
" Ogólnoświatowy Plan Działania, część Ogólnoświatowego
Systemu Zachowywania i Zrównoważonego Wykorzystania
Zasobów Genowych Roślin
" Krajowy Program Rolnośrodowiskowy
" Ochrona starych odmian roślin i ras zwierząt użytkowych
także w Polsce (Tatry, Beskidy, Pogórze), są dobrze
zaadoptowane do lokalnych warunków środowiska, stabilne
plonowanie nawet przy niesprzyjających warunkach
" Miejscowe uprawy skutecznie konkurują z nowymi
odmianami, uprawy reliktowe - lnicznik siewny, rzodkiew
oleista, proso zwyczajne
" Zainteresowanie nimi wzrasta  wykorzystanie do produkcji
lokalnych produktów czy rolnictwa ekologicznego
Erozja genetyczna
Erozja genetyczna
" Gwałtowne zmniejszenie się liczby gatunków i odmian
roślin uprawnych na terenach ich dotychczasowego
występowania
" Przyczyny:
zmiany w sposobach gospodarowania
wprowadzanie nowych odmian
niezrównoważone eksploatowanie zasobów
przyrodniczych
pojawianie się nowych chorób i szkodników w rejonach
wcześniej izolowanych
Bank genów
Bank genów
" Ochrona ex situ w bankach genów, to jedyna forma
zachowania w stanie żywym wielu odmian i genotypów
roślin uprawnych
" Bank genów- centrum zasobów genowych prowadzące
prace nad zachowaniem genotypów w postaci nasion,
pyłku, kultur tkankowych i organów do rozmnażania
wegetatywnego
" In situ  w środowisku naturalnym, w regionach
związanych z pochodzeniem
" Wyginęły już żyto krzyca (Podhale), pszenica orkisz
(Góry Świętokrzyskie)
" Postępuje też zanikanie sadów tradycyjnych