Rehabilitacja Ortopedyczna i Terapia Manualna, www.rehabilitacjaortopedyczna.pl
Uszkodzenia więzadeł krzyżowych
stawu kolanowego
Rehabilitacja zachowawcza i pooperacyjna
Staw kolanowy jest największym stawem ludzkiego organizmu. Jako część kończyny dolnej jest odpowiedzialny za lokomocję, a więc
przenoszenie obciążeń całego ciała. Anatomicznie jest to staw zawiasowy zmodyfikowany  a więc głównymi ruchami jest zginanie i
prostowanie. Prócz wymienionych ruchów zachodzą także ruchy rotacyjne i ruchy odwiedzenia i przywiedzenia, lecz te dwa ostatnie
nie są świadomie kontrolowane. Ze względu na pełnioną funkcję podporową  niemal każda dysfunkcja stawu kolanowego jest dość
wyraz
nie odczuwana przez pacjenta, a jej zaniedbanie może prowadzić do dużych ograniczeń możliwości ruchowych i codziennych
czynności.
Staw kolanowy jest stawem z natury się wyjaśni. Unieruchomienie stawu z obecnym
niestabilnym, szczególnie w pozycji zgięcia. krwiakiem śródstawowym może prowadzić do
Głównymi strukturami chroniącymi go przed poważnych zrostów ograniczających funkcję
nadmierną ruchomością są więzadła  głównie stawu oraz może stanowić początek zmian
krzyżowe przednie i tylne oraz poboczne degeneracyjnych powierzchni stawowych.
piszczelowe i strzałkowe. Więzadła te są Sam uraz jest tym bardziej bolesny im mniejsze
odpowiedzialne za właściwą mechanikę stawu jest uszkodzenie tak, więc najbardziej bolesne
oraz odgrywają bardzo ważna rolę w kontroli jest częściowe uszkodzenie więzadła. Zazwyczaj w
sensomotorycznej (propriocepcji), o której ciągu 24  48 godzin dochodzi do obrzęku stawu.
przeczytacie Państwo w dalszej części artykułu. Szybkie narastanie obrzęku  do 24 godzin 
Uszkodzenie więzadeł krzyżowych kolana świadczy o krwawieniu dostawowym i jest
 głównie krzyżowego przedniego (WKP ; ACL)  bezwzględnym wyznacznikiem zgłoszenia się do
jest bardzo często spotykaną kontuzją, głównie lekarza.
wśród młodych i aktywnych osób. Uraz ACL wiąże Jeśli stwierdzono uszkodzenie ACL to
się z zaburzeniem mechaniki stawu  nadmierne należy podjąć decyzję o dalszym postępowaniu.
wysuwanie się piszczeli w przód oraz osłabiona Na stan dzisiejszy metodą z wyboru jest
kontrola ruchów rotacyjnych. Charakterystyczne rekonstrukcja więzadła pod warunkiem
dla uszkodzeń ACL jest fakt, że rzadko dochodzi spełnienia pewnych kryteriów takich jak 
do izolowanego zerwania samego więzadła. aktywność pacjenta wymagająca pełnej
Zazwyczaj towarzyszą temu dodatkowe sprawności stawu, młody wiek (do 48 lat),
uszkodzenia takie jak np.: triada O Donoghue, świadomość i determinacja do rehabilitacji
czyli zerwanie ACL, uszkodzenie brzeżne łąkotki pooperacyjnej, która jest nieodłącznym
przyśrodkowej i przyśrodkowej torebki stawowej elementem leczenia. Należy pamiętać, że
oraz więzadła pobocznego piszczelowego. uszkodzenie więzadeł krzyżowych prowadzi do
Niewydolność tak wielu struktur powoduje silne niestabilności stawu, przeciążeń i w następstwie
ograniczenie funkcji, a także brak zaufania do zmian zwyrodnieniowych stawu.
samego pacjenta do własnego kolana. Operacje wykonywane najczęściej to
Najczęstszym błędem, jaki popełniany rekonstrukcja z wykorzystaniem autogennego
jest przez sam personel medyczny jest szybka i przeszczepu (własnej tkanki) z więzadła własnego
pochopna diagnostyka stawu. Tak popularny rzepki (BTB) lub ścięgien mięśni półścięgnistego i
objaw szuflady przedniej jest w pierwszych smukłego (St/G). Decyzję o wyborze metody
chwilach, nawet dniach mało zaznaczony ze podejmuje chirurg. W przypadku rekonstrukcji
względu na odruchowe wzmożone napięcie BTB przeszczepione więzadło posiada nawet do
układu mięśniowego. Stąd też dochodzi do 170% wytrzymałości więzadła oryginalnego, lecz
najokrutniejszych pomyłek jak np.: umieszczenie osłabieniu podlega więzadło własne rzepki, na co
stawu w opatrunku gipsowym z nadzieją, że coś należy zwrócić szczególną uwagę w programie
 Uszkodzenia więzadeł krzyżowych stawu kolanowego  Rehabilitacja zachowawcza i pooperacyjna , Karol Szapel
Rehabilitacja Ortopedyczna i Terapia Manualna, www.rehabilitacjaortopedyczna.pl
usprawniania. Przeszczep St/G jest mniej ich wyniku wyzwalane są odpowiednie reakcje
obciążający sam układ stawowy, a wydolność równoważne całego ciała, dzięki którym
więzadła wynosi około 70 80% więzadła potrafimy zachowywać stabilność stawu oraz
oryginalnego. Operacje przeprowadza się postawy. W przypadku uszkodzonego więzadła
artroskopowo, a więc nie otwiera się stawu, co najlepszym dowodem upośledzenia tego
jest ogromną zaletą, gdyż okres usprawniania jest mechanizmu jest objaw uciekania kolana. Sama
znacznie krótszy niż przy otwarciu stawu. operacja nie przywróci propriocepcji więzadła,
lecz odpowiednie postępowanie przedoperacyjne
Rehabilitacja i pooperacyjne trenuje pozostałe struktury, które
niejako przejmują funkcję utraconej impulsacji z
Decyzja o rekonstrukcji więzadła powinna ACL.
łączyć się z rehabilitacją przedoperacyjną, co Innym ważnym aspektem związanym z
niestety w naszym kraju jest rzadko ćwiczeniami jest to, że nabywanie samej siły
uwzględniane, szczególnie w ośrodkach mięśniowej nie jest wykładnikiem stabilizacji
państwowych. Celem rehabilitacji stawu  przykładem są tutaj sportowcy, którzy
przedoperacyjnej jest: uzyskanie jak najlepszej ulegają uszkodzeniom ACL. Prócz siły ważna jest
funkcji stawu  ruchomości, kontroli i siły ; kontrola współgrania grup mięśniowych, które
nauczenie poruszania się o kulach ; instruktarz, stabilizują dany staw. W przypadku kolana jest to
czego pacjent powinien unikać w danym okresie. m.czworogłowy uda, grupa gęsiej stopki
Uzyskanie dobrej kondycji stawu przed operacją (m.półścięgnisty, półbłoniasty i smukły),
wiąże się z szybszym i efektywniejszym powrotem m.dwugłowy uda i m.naprężacz powięzi szerokiej.
funkcji po operacji, natomiast znajomość techniki Odpowiednie współdziałanie tych grup
poruszania się o kulach, znajomość ćwiczeń i mięśniowych w sytuacjach  kryzysowych dla
ograniczeń powoduje, że pacjent czuje się stawu jest podstawą zachowania bezpieczeństwa.
bardziej komfortowo, a więc czas pooperacyjny Ćwiczenia siłowe wyrabiają jak sama nazwa
nie jest dla niego dużym zaskoczeniem. wskazuje siłę, lecz nie kontrolę. Trening
Wiele osób uważa, że rehabilitacja po sensomotoryczny (równoważny) jest podstawą
rekonstrukcji ACL polega głównie na odzyskaniu wyrabiania mechanizmów współgrania grup
ruchomości stawu i wzmocnieniu siły mięśniowej, mięśniowych samego stawu, jak i całego ciała.
główne m.czworogłowego uda, który jest Przy rehabilitacji pooperacyjnej ważne jest, aby
wyraz
nie osłabiony. Jest to najlepszy przykład ćwiczenia te były jak najskuteczniejsze przy
błędnego myślenia, spowodowany niewiedzą na jednoczesnym zachowaniu warunków odciążania
temat układu ruchu i funkcji, jaką pełni ACL w przeszczepu.
kolanie. Podsumowując  rehabilitacja
Jak wspomniałem wcześniej  ACL jest pooperacyjna będzie polegała na:
odpowiedzialny za mechanikę stawu, a także za
" Odzyskaniu ruchomości stawu
kontrolę sensomotoryczną (propriocepcję).
" Ochranianiu przeszczepu i stwarzaniu mu
Termin ten oznacza kontrolę nad funkcją i
jak najlepszych warunków do przyjęcia
ułożeniem stawu. Propriocepcja jest to czucie
" Wzmocnieniu siły mięśniowej oraz
głębokie, a więc funkcja układu nerwowego.
poprawie kontroli sensomotorycznej
Więzadła, mięśnie, torebka stawowa, powięzi,
(propriocepcji)
powierzchnie stawowe posiadają receptory
" Zapobieganiu komplikacjom
nerwowe, które w wyniku określonych bodz
ców
pooperacyjnym (np.: zrosty, konflikt w
wytwarzają impulsy nerwowe, biegnące do
stawie rzepkowo udowym)
ośrodkowego układu nerwowego (rdzenia,
" Przywróceniu pełnej funkcji stawu
mózgu). W przypadku ACL są to receptory, które
wysyłają impulsy wtedy, gdy dochodzi do
napięcia więzadła. Impulsy te wędrują do rdzenia
kręgowego oraz do mózgu. W rdzeniu kręgowym
zostaje wygenerowana impulsacja zwrotna do
mięśni, które wspomagają więzadło w funkcji
(zabezpieczając w ten sposób staw), natomiast
impulsy biegnące do mózgu są analizowane i w
 Uszkodzenia więzadeł krzyżowych stawu kolanowego  Rehabilitacja zachowawcza i pooperacyjna , Karol Szapel
Rehabilitacja Ortopedyczna i Terapia Manualna, www.rehabilitacjaortopedyczna.pl
Czas powrotu do pełnej funkcji zależy od zaznaczyć, że powrót do czynności dnia
aktywności samego pacjenta, jego wymagań i codziennego może nastąpić nawet po 6 8
rodzaju operacji. Ważne są także zabiegi tygodniach, mając nadal na uwadze dbałość o
dodatkowe, jakie wykonano podczas przeszczep.
rekonstrukcji (łąkotki, powierzchnie stawowe,
itd.). Zazwyczaj można przyjąć, że pełen powrót
do funkcji (jak na przykład sport) nastąpi po 9  Karol Szapel, mgr fizjoterapii ; terapeuta
12 miesiącach po operacji, natomiast należy manualny
 Uszkodzenia więzadeł krzyżowych stawu kolanowego  Rehabilitacja zachowawcza i pooperacyjna , Karol Szapel