Antropologia filozoficzna Jð  skrypt v.1.0 ks. dr Andrzej Abdank-Kozubski str. 1
TEZY
1. KONIECZNOŚĆ  ANTROPOLOGII ODDOLNEJ
Antropologia przyrodnicza (oddolna) naucza o człowieku wychodząc od pewnych faktów empirycznych.
Budowanie  drogi od dołu - Nauki biologiczne - inny punkt widzenia niż antropologia.:
·ð Teoria ewolucji - teoria ewolucji wÅ‚Ä…cza czÅ‚owieka w naturalny bieg ewolucji i ujęła go jako
najdoskonalsze jej ogniwo
·ð NastÄ…piÅ‚ rozdz
więk genezy człowieka pomiędzy biologiczną a filozoficzną  do 1950 Kościół i filozofia
trzymały się teorii o stworzeniu przez Boga (w 1950 encyklika Piusa XII Humani Genesis - zmiana
poglądów, dyskusja na temat ewolucjonizmu), kontynuowaniem tego był Sobór Watykański II (1962-
1965) - reinterpretacja wielkich problemów antropologicznych, wolna droga dla badań
antropologicznych, wywodzenie człowieka od zwierząt i badanie rozwoju jego psychizmu i duchowości
= droga od dołu
2. PROBLEMATYKA CZA
OWIEKA W RÓŻNYCH OKRESACH MYŚLI FILOZOFICZNEJ
Starożytność: - KOSMOCENTRYZM
·ð HERAKLIT   CzÅ‚owiek jest miarÄ… wszystkich rzeczy  podkreÅ›la, że każdy poznaje przez pryzmat
siebie  subiektywizm
·ð SOFIÅšCI  relatywizm w poznaniu Å›wiata majÄ…cy z
ródło w człowieku
·ð SOKRATES  szukaÅ‚ powszechnych i obiektywnych sposobów poznania, dla lepszego poznania
człowieka
·ð PLATON  dusza jako istotny element czÅ‚owieka. Ona jest zasadÄ… poznania (niematerialna, doskonaÅ‚a,
więziona w niedoskonałym ciele)
·ð ARYSTOTELES  Å›cisÅ‚y zwiÄ…zek duszy i ciaÅ‚a  wskazaÅ‚ na ich jedność animal rationale
·ð Åšw. AUGUSTYN  wskazaÅ‚ wartość czÅ‚owieka, wartość jednostki, osobistych przeżyć
Åšredniowiecze: - TEOCENTRYZM
·ð SCHOLASTYKA  animal rationale, przejÄ™cie myÅ›li Arystotelesa. W Å›redniowieczu wiÄ™ksze skupienie
się na Bogu. Człowiek był elementem porządku w świecie.
·ð Åšw. TOMASZ  nowe wyrażenie myÅ›li Arystotelesa. Dusza ludzka to coÅ› wiÄ™cej, jest jedynÄ… formÄ…
substancjalną człowieka, stanowi o jego miejscu w drabinie bytów. Jej gł. Władzą jest Rozum
·ð DUNS SZKOT  prymat woli nad rozumem  WOLUNTARYZM
·ð W.OCKHAM  podkreÅ›lenie woli czÅ‚owieka
Nowożytność: - ANTROPOCENTRYZM
·ð OTTO CASMAN   psychologia antropologiczna w którym wykÅ‚adaÅ‚ naukÄ™ o dwoistej naturze ludzkiej.
Zaś w  nauka o duszy i ciele człowieka po raz pierwszy pada słowo ANTROPOLOGIA
·ð KARTEZJUSZ  uważa czÅ‚owieka za zÅ‚ożonego z dwóch osobnych substancji: duszy i ciaÅ‚a. Z czego dusz
jest doskonalszÄ… substancjÄ….
·ð K.WOLF  próbowaÅ‚ budować coÅ› nowego na tym co mówiono o czÅ‚owieku w przeszÅ‚oÅ›ci. Od niego
datujemy powstanie nowej dyscypliny filozoficznej  Antropologii
·ð I.KANT  wiele zajmowaÅ‚ siÄ™ duszÄ… ludzkÄ…
·ð XIX/XX w.  ukazanie czÅ‚owieka jako części przyrody, synteza a póz
niej oddalenie antropologii od
psychologii
Współczesność:
Øð MAX SCHELLER  twórca nowoczesnej antropologii filozoficznej jako odrÄ™bnej nauki. Wyróżnienie w
antropologii specjalistycznych dziedzin, dynamiczny jej rozwój.
3. WYJ
TKOWOŚĆ CZA
OWIEKA W ÅšWIECIE PRZYRODY
Człowiek jest bytem wyjątkowym, gdyż posiada cechy nie występujące u zwierząt. Posiada:
Øð Åšwiadomość przejawiajÄ…cÄ… siÄ™ w podwójnej otwartoÅ›ci:
żð Poznawczej: mowa  dz
więki będące pewnymi symbolami czegoś. Podstawą mowy są
pojęcia ogólne.
żð Wolitywnej:
·ð wolna wola  pragnienie, chcenie, pożądanie nie bÄ™dÄ…ce ograniczone do jakiejÅ› kat.
bytów
Antropologia filozoficzna Jð  skrypt v.1.0 ks. dr Andrzej Abdank-Kozubski str. 2
·ð otwarcie wolitywne (pożądawcze)  wolność i inteligencja. Oba otwarcia korzenie
majÄ… w duszy
Ostatecznym podmiotem działań poznawczych i wolitywnych jest CAA
Y człowiek. Nieograniczone
otwarcie poznawcze i wolitywne ma podstawÄ™ w PIERWIASTKU DUCHOWYM
Øð FormuÅ‚owanie sÄ…dów  pewnych stwierdzeÅ„ zaistnienie czegoÅ›.
Øð Rozumowanie (wnioskowanie)  najdoskonalsza wÅ‚adza ludzka. CzÅ‚owiek nie tylko pragnie
czegoś, ale i wybiera. Uprawia działalność  myślenie, refleksyjność, świadomość, planowanie etc.
4. PROBLEMATYKA ZWI
ZKU CZA
OWIEKA ZE ÅšWIATEM PRZYRODY
Cechy wspólne:
vð Proces rozwoju (szczególnie embrionalny ssaki-czÅ‚owiek)
vð Podobny proces porodu
vð Procesy życiowe  wegetatywny, sensytywny
vð Poznanie zmysÅ‚owe
vð Rozwój fizyczny
vð Przemijanie, Å›mierć
Cechy te doprowadziły niektórych do wniosku, iż człowiek na drodze ewolucji pochodzi od wspólnych
przodków (zwierząt i ludzi). Największy błąd logiczny to:  Człowiek pochodzi od małpy , Poprawny
wniosek logiczny:  Człowiek i małpy człekokształtne mają wspólnego przodka . Teoria kreacjonistyczna nie
jest opozycją do teorii ewolucji (pierwsza jest filozoficzną a druga przyrodniczą  nie można ich
przeciwstawiać). Według tradycji Arystotelesowsko-Tomistycznej rośliny, zwierzęta i człowiek mają duszę.
Jednakże tylko człowiek posiada duszę rozumną, najdoskonalszą.
5. CIELESNOŚĆ CZA
OWIEKA
Jest pierwszą sprawą, gdy patrzymy na człowieka. Jest to jeden ze składników człowieka (określenie
niejednoznaczne).
üð CzÅ‚owiek posiada ciaÅ‚o.
üð CiaÅ‚o utworzone jest z materii, czegoÅ› materialnego.
üð CiaÅ‚u przypisujemy odżywianie i wzrost (funkcje Biologiczne i życiowe).
üð Duszy zaÅ› przypisujemy poznanie i podstawy moralne.
üð To materia i duch sÄ… czÅ‚owiekiem.
Niektórzy filozofowie sprowadzają człowieka do ciała (materii).
·ð Cielesność po części Å‚Ä…czy nas z Å›wiatem przyrody
·ð Jest też podstawÄ… jednostkowania bytów/ odróżniania 1 od 2go
·ð Poprzez ciaÅ‚o (zmysÅ‚y i mowÄ™) nawiÄ…zuje kontakt, zwÅ‚aszcza komunikacja miÄ™dzyludzka
·ð PLUSY cielesnoÅ›ci to MOÅ»LIWOŚĆ UZEWN
TRZNIANIA SI
:
o Zakładanie rodziny
o Działalność kulturowa
o Sport
·ð MINUSY:
o Doświadczenie Zmęczenia
o Przemijanie
o Starość i śmierć
·ð AMBIWALENCJA (dwuznaczność) ludzkiej cielesnoÅ›ci
·ð Cielesność  zasadnicza i fundamentalna jednostka w strukturze czÅ‚owieka
Antropologia filozoficzna Jð  skrypt v.1.0 ks. dr Andrzej Abdank-Kozubski str. 3
6. PIERWIASTEK DUCHOWY W CZA
OWIEKU
Duchowość  ducha opisuje się przeciwstawiając go materii:
üð Duch nie jest rozciÄ…gÅ‚y,
üð nie zabiera miejsca w przestrzeni,
üð nie podlega czasowi,
üð nie ulega wpÅ‚ywom zewnÄ™trznym, zwÅ‚aszcza ruchowi
üð duch jest wewnÄ™trzny  wsobny przejawiajÄ…cy siÄ™ w Å›wiadomoÅ›ci i poznaniu
üð Duchowość to niematerialność = w sensie Å›cisÅ‚ym
Dusza :
üð filozofia siÄ™gajÄ…ca Arystotelesa okreÅ›la jÄ… jako substancjÄ™ (byt istniejÄ…cy samoistnie)
üð Przeciwstawieniem substancji jest przypadÅ‚ość
üð Dusza Å‚Ä…czy siÄ™ z materiÄ… i powstaje czÅ‚owiek tworzÄ…c jednÄ… substancje
7. ARGUMENTY PRZEMAWIAJ
CE ZA DUCHOW
STRON

W CZA
OWIEKU
I. Z ANALIZY POZNANIA DUCHOWEGO
Sady, pojęcia, rozumowania  tworzy takowe wyższe kategorie, pojęcia ogólne. Te czynności
poznawcze mają charakter duchowy, gdyż działanie nie materialne to i podstawa musi być
niematerialna. Skutek nie może przewyższać przyczyny.
II. Z ANALIZY NATURALNYCH D
ŻEC
LUDZKICH
Celem dążeń ludzkich są m.in. takie wartości jak prawda, dobro i Bóg. Dążenia są kierowane ku
bytom niematerialnym. Muszą się więc opierać na duchowej podstawie  duszy.
III. Z tzw. REFLEKSJI DOSKONAA
EJ
Umysł ludzki jest zdolny do refleksji nad sobą samym. Ten wgląd nie ma charakteru materialnego.
Dlatego byt ten musi posiadać pierwiastek duchowy.
IV. Z DZIAA
ALNOÅšCI KULTUROWEJ
Człowiek poprzez kształtowanie materii potrafi wyrażać idee  piękna, prawdy, miłości etc.
Wskazuje to na przyczynę niematerialną (duszę) w człowieku.
V. Z POUCZENIA OBOWI
ZKU
Poczucie, które nazywamy SUMIENIEM. Ono wpływa na nasze działania i poczucie obowiązku.
Musi mieć swe z
ródło nie w nacisku społecznym czy własnej zdolności lecz zawarte w naszej duszy
i jest ono nieusuwalne.
8. ZALEŻNOŚĆ DUSZY OD CIAA
A
Dusza :
üð filozofia siÄ™gajÄ…ca Arystotelesa okreÅ›la jÄ… jako substancjÄ™ (byt istniejÄ…cy samoistnie)
üð przeciwstawieniem substancji jest przypadÅ‚ość
üð dusza Å‚Ä…czy siÄ™ z materiÄ… i powstaje czÅ‚owiek tworzÄ…c jednÄ… substancje
Zjednoczenie ducha i materii tworzy człowieka. Niektóre funkcje duszy zależne są od ciała. Jest to
zależność zewnętrzna, a nie istotowa. Czynniki zewnętrzne (ból, cierpienie) ograniczają i utrudniają funkcję
duszy. Także silne namiętności, urazy
i nałogi. Dusza i ciało tworzą istotę człowieka, którego cechuje głębia jedności i nierozdzielność.
9. ARGUMENTY PRZEMAWIAJ
CE ZA ISTNIENIEM WSPÓLNEGO PRZODKA
CZA
OWIEKA I MAA
P CZA
EKOKSZTAA
TNYCH.
Pokrewieństwo z małpami; istnienie wspólnego przodka między małpami a człowiekiem jest
niezaprzeczalne. Świadczą o tym przede wszystkim podobieństwa fizjologiczne (chwytne ręce, duży mózg,
inteligencja). Ponadto dowodem mogą być podobieństwa w trybie życia: dwunożność, wyprostowana
postawa, naziemny tryb życia.
Antropologia filozoficzna Jð  skrypt v.1.0 ks. dr Andrzej Abdank-Kozubski str. 4
10. PROBLEMY ZWI
ZANE Z MATERIAA
EM KOPALNYM WCZEŚNIEJSZYCH PRZODKÓW
CZA
OWIEKA. CZAS ZAISTNIENIA ŻYCIA NA ZIEMI.
Im do starszego przodka człowieka próbuje się dotrzeć, tym mniej materiały kopalnego (znalezisk) jest
dostępnego. Poza tym są one gorzej zachowane. Zagrożenia wykopalisk poszukiwaniami nieuprawnionych
 łowców ludzi (szukają na własną rękę, bez zezwoleń itp.). Problem dotyczył tez tego, co jest kolebką
ludzkości (gat. ludzkiego)  Afryka czy Azja. Wiek świata oblicza się na ok. 4,5 mld lat, z czego szacuje się, iż
życie pojawiło się 3,5 miliarda lat temu, zaś pierwszy człowiek (hominidy) 7 milionów lat temu.
11. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE CZA
OWIEKOWATYCH (HOMINIDÓW)
·ð dwunożność
·ð naziemny tryb życia
·ð wyprostowana postawa ciaÅ‚a
·ð chwytne rÄ™ce (dziÄ™ki kciukowi)
12. AZJATYCKIE CZY AFRYKAC
SKIE POCHODZENIE CZA
OWIEKA?
Spierano się, na którym kontynencie zaczął się gatunek ludzki. Liczne znaleziska na obu tych kontynentach
suponowały, że właśnie na jednym, albo na drugim człowiek pojawił się po raz pierwszy. Kolejne odkrycie
paleoantropologiczne oraz badania na przemian zmieniały kierunek koncepcji. Wreszcie odkryto, iż to
małpy afrykańskie (szympansy, goryle) są do nas bardziej podobne (a przez to spokrewnione), od małp
azjatyckich (orangutany, gibbony). Stąd też to kontynent afrykański uznaje się obecnie za kolebkę
człowieka.
13. ZNACZENIE I MIEJSCE RAMAPITEKA W LINII RODOWODOWEJ CZA
OWIEKA.
Ramapitek został odkryty w Płd. Azji w latach 30. XX w. Szacuję się, że żył w miocenie (14-8 mln lat temu).
Okazało się jednak, iż ramapitek jest wcześniejszym pongidem i nie może on być uznany za ogniwo w linii
rodowodowej człowieka. Stąd po tej weryfikacji, uwaga naukowców skierowała się w stronę Afryki, gdzie
znaleziono wreszcie australopiteka.
14. AUSTRALOPITEKALNA KONCEPCJA ANTROPOGENEZY
Po znalezisku na Jawie(pocz. XX w.) potwierdziła się teoria o tzw.  brakującym ogniwie . Poszukiwano go
więc dalej. Wysunięto koncepcję, wg której człowiek pochodzi od jednego z gatunku hominidów 
australopiteka. Wyróżnia się jego dwie odmiany:
- australopitek delikatniejszy (australopitecus africanus) (2 znaleziska: chłopiec z Taung, pani Ples)
- australopitek potężniejszy; roboust(n)y (australopitecus robustus)  wyginął on bezpowrotnie.
W roku 1960 w wąwozie Olduvai (Tanzania, AFR) małżeństwo brytyjskich paleoantropologów; Marry i
Louise Mickey (jeden z nich to facet...) odnalez
li czaszkę australopiteka roboust(n)ego oraz liczne narzędzia.
Wykopali też hominida o bardzo zaawansowanej budowie ciała (duży mózg, czaszka). Był to homo habilis
(człowiek zręczny). Kolejnym odkryciem człowieka z gat. homo habilis był tzw. człowiek z Cromagnion (czyt.
Kromanjon), wykopany w 1868 r. z alpejskiego lodowca.
Koncepcja ta głosi, iż pomimo tego, że mogły równolegle żyć na ziemi nawet 5 gatunków hominidów (w
dwóch liniach rodowodowych), przetrwał z nich tylko jeden (nasz)  homo sapiens sapiens.
15. GA
ÓWNE ETAPY UCZA
OWIECZENIA:
1. Zejście z drzewa i wyjście z lasu  wiąże się ono z procesem kurczenia się obszarów leśnych w
trzeciorzędzie. Człowiek zaczął wychodzić z lasu na stepy (sawanny).
2. Z czasem zaczęła się wykształcać wyprostowana postawa ciała i dwunożność. Człowiek uwolnił ręce od
funkcji lokomocyjnej (poruszania się) i zaczął górne kończyny używać do tworzenia narzędzi oraz
posługiwania się nimi.
3. Tworzenie narzędzi (homo habilis)
4. Przejście z koczowniczego na stały tryb życia.
Antropologia filozoficzna Jð  skrypt v.1.0 ks. dr Andrzej Abdank-Kozubski str. 5
==========================================================
SA
OWNICZEK POJ
Ć:
Antropogeneza  nauka o kolejnych etapach ewolucyjnych, które przyczyniły się do powstania i rozwoju
gatunku ludzkiego (człowieka)
Hominidy  póz
niejsze człowiekowate (stoją w linii rodowodowej człowieka):
-Homo erectus  człowiek wyprostowany
-Homo habilis  człowiek uzdolniony (wytwarzający i posługujący się narzędziami)
-Homo sapiens sapiens  jedyny współcześnie żyjący gatunek człowieka (choć czasem mamy
wątpliwości& )
Neandertalczyk - odkryty w I p. XIX w Belgii hominid, nie należy on do linii rodowodowej człowieka.
Pongid  wcześniejsze człowiekowate;istoty wyprostowane, naziemne i dwunożne.
Suponować :)  podsuwać, nasuwać (np. myśl lub wniosek),