Kreacjonizm
(14)
Mieczys aw Pajewski
D D
Motto:
Darwin nie by mya
licielem i nie zapocz tkowa idei, jakich u ywa .
(Jacques Barzun, Darwin, Marx, Wagner, second edition, Doubleday,
Garden City, New York 1959, s. 84)
Wielu wspó czesnych zaskakuje in- przyrodnicze wyjaa
nia przy pomocy symander (611-547 p.n.e.), wierzy , e
ormacja, e ewolucjonizm nie jest two- przyczyn istniej cych w tym a
wiecie. ca a rzeczywistoa
wywodzi si z tzw.
rem najnowszych czasów. Darwin nie Stosowa wi c, jak si j dzisiaj nazy- bezkresu, substancji materialnej o nie-
stworzy , jak wielu przypuszcza, teorii wa, zasad naturalizmu. Stanowi ona okrea
lonych w aa
ciwoa
ciach, nieokre-
ewolucji. Stworzy on tylko tak jej po- niekwestionowany undament dzisiej- a
lonych za wyj tkiem jednej  niesko -
sta , któr powszechnie akceptowano szego ewolucjonizmu, a niektórzy twier- czonoa
ci. Z tej pramaterii przez
w czasach nowo ytnych. W rzeczywi- dz nawet, e jest to najwa niejsze ~
ró- wyodr bnianie si przeciwie stw, na
2
stoa
ci we wszystkich wyznaniach istnie- d o poparcia dla teorii ewolucji. Zasad pocz tku zimna i ciep a, powsta y ró -
j cych we wszystkich epokach historycz- naturalizmu stosowali ró ni uczeni, ale ne stany skupienia. Najpierw najg st-
nych mo na znale~
takie osoby, które najcz a
ciej niekonsekwentnie  jedne zja- sza ziemia, potem woda, powietrze i w
w takim lub innym sensie, mniej lub wiska przyrodnicze wyjaa
niali przyczy- ko cu ogie . Stopniowo te powstawa-
1
bardziej by y ewolucjonistami. nami przyrodniczymi, a inne  ingeren- y ormy roa
linne i zwierz ce, a jea
li
W tki ewolucyjne pojawi y si po raz cj Boga. Pierwszym uczonym, który chodzi o te ostatnie, to najpierw wod-
pierwszy oko o roku 700-650 p.n.e. zasad t stosowa bez wyj tku, by Ka- ne, a potem l dowe, przy czym l dowe
w greckiej prowincji Jonia (dzisiejsza za- rol Darwin. To podeja
cie do nauki uda- pochodz od wodnych  po zrzuceniu
chodnia Turcja). Jea
li przez ewolucj o mu si narzuci wi kszoa
ci dzisiej- usek mia y one wyja
na suchy l d.
3
b dziemy rozumieli rozwój od orm szych uczonych. Zdaniem Anaksymandra ludzie pocho-
prostszych do bardziej z o onych, to Tales by nie tylko prekursorem sto- dz od zwierz t. W najogólniejszym za-
pierwszym ewolucjonist by pierwszy sowania zasady naturalizmu. Uwa a rysie odpowiada to pogl dom dzisiej-
uczony notowany z imienia w historii te , e wszelkie ycie powsta o i wyro- szych ewolucjonistów.
nauki. Tales z Miletu podró owa po s o z wody, co powtarza dzisiaj wi k- Jeden z kolejnych greckich ilozo-
Grecji w aa
ciwej, by na Krecie i w Egip- szoa
ewolucjonistów. Tales wyobra a ów, Kseno anes ( yj cy na prze omie
cie. Za o y on pierwsz szko ilozo- sobie, e najpierw z wody powsta y rze- 6 i 5 wieku p.n.e.) tak e utrzymywa , e
iczn . Podobno w 585 roku p.n.e. czy najprostsze, a z nich bardziej skom- zwierz ta l dowe pochodz od orm
przewidzia za mienie s o ca. Qdszed plikowane. To znowu upodabnia go do wodnych. Jednak wspar to przekona-
od mitologicznych wyjaa
nie zjawisk dzisiejszych ewolucjonistów. nie ciekawym argumentem: znajdowa-
przyrodniczych. Przed nim zjawiska te Tales swoje pogl dy przekazywa ne w górach i kamienio omach muszel-
wyjaa
niano odwo uj c si do czynnika uczniom, a ci z kolei  swoim uczniom. ki oraz a
lady wodorostów a
wiadcz , e
spoza przyrody, boga zarz dzaj cego W ten sposób nast pcy mogli mody i- pewne cz a
ci l dów znajdowa y si nie-
danym ragmentem a
wiata. Tales by kowa i ulepsza przekonania poprzed- gdya
pod wod . A wi c ju tak dawno,
pierwszym mya
licielem, który zjawiska ników. Jeden z uczniów Talesa, Anak- w staro ytnoa
ci, stosowano argumen-
17
Kreacjonizm
ty paleontologiczne, by wesprze teo- ganizmy, które przypadkowo powsta y rialnych. A w zwi zku z tym procesy
ri zmian a
rodowiska i organizmów y- wskutek udanego zestawienia cz a
ci. przyrodnicze s pozbawione celu. Qgól-
wych. Dok adnie tak, jak si to robi dzi- Najpierw t doskona oa
osi gn y or- na wizja rzeczywistoa
ci i sposobu jej
siaj. my najprostsze, potem bardziej z o o- wyjaa
niania u obu tych mya
licieli by a
Heraklit z E ezu, yj cy w latach 540- ne, a w ko cu  cz owiek. wi c identyczna.
475 p.n.e., utrzymywa , e jedyn real- Prosz zwróci uwag na teoretycz- Warto chyba wspomnie o jeszcze
noa
ci jest zmiana, e wszystko ci gle ne elementy w tej wizji pochodzenia y- jednym drobiazgu, cz cym Demokryta
staje si czyma
innym. Nie mo na dwu- cia. Mamy do czynienia z wszechw ad- i Darwina. Demokryt pierwszy broni
krotnie weja
do tej samej rzeki  twier- nym panowaniem przypadku i mamy do doktryny pangenezy, która próbowa a
dzi  gdy za drugim razem nie jest to czynienia utrwalaniem orm przystoso- wyjaa
nia dziedziczenie cech (np. dzie-
ju ta sama rzeka. Wszystko p ynie, wanych do ycia oraz gini ciem orm ci, których rodzice s biali, same s bia-
wszystko si zmienia, a ten uniwersal- nieprzystosowanych. Mówi c j zykiem e; dzieci, których rodzice s Murzyna-
ny proces ma dwie strony, dwie azy dzisiejszych biologów, mowa jest mi, maj czarn skór ). Demokryt
w sposób p ynny zachodz ce na siebie o przypadku, który decyduje o charak- s dzi , e za dziedziczenie odpowiedzial-
 powstawanie i gini cie. Pogl d Hera- terze organizmu, oraz o doborze natu- ne s cz stki, które z ca ego cia a prze-
klita, e indywidualne organizmy usi u- ralnym. Qczywia
cie, szczegó y tej sta- dostaj si do nasienia m czyzny. Ary-
j utrzyma swój aktualny stan wbrew ro ytnej teorii ewolucji s inne ni stoteles pó~
niej bardzo atwo obali to
powszechnemu procesowi zniszczenia darwinowskiej (na przyk ad Empedokles przekonanie wskazuj c, e dzieci, któ-
i odnawiania, przypomina Darwinowsk s dzi , e cz owiek wyewoluowa z ycia rych ojciec utraci r k , jednak rodz
 walk o byt . roa
linnego), ale kluczowe elementy s si z obiema r kami (przypomina to ar-
identyczne u Empedoklesa i u Darwina. gument Weismanna skierowany prze-
Pierwsi ilozo owie greccy utrzymy- Zako czymy ten przegl d staro yt- ciwko pogl dom ewolucyjnym Lamarc-
wali, e a
wiat wy oni si kiedya
lub wy- nych ewolucjonistów nazwiskiem De- ka w XIX wieku). Qtó Darwin mia
ania si stale z jakieja
pramaterii. Ró - mokryta. Ten Grek, yj cywVi IVwie- bardzo podobne do Demokryta pogl -
nili si tylko pogl dami, czym ta ku p.n.e., stworzy oprócz koncepcji dy z tym, e te cz stki nazywa gem-
pramateria by a. Tales utrzymywa , e atomistycznej, z której jest najbardziej mulami.
wod , Anaksagoras  tajemniczym bez- znany, tak e szczegó ow i spójn tzw.
kresem, Anaksymenes  powietrzem, kauzaln koncepcj nauki. Przed nim, * * *
Kseno anes  ziemi , Heraklit  ogniem. ale i po nim, powszechnie s dzono, e
Empedokles, ilozo urodzony w jednej aby wyjaa
ni a
wiat, nale y odwo ywa Ewolucjonia
ci bardzo ch tnie przed-
z greckich kolonii na Sycylii (490-435), si do rozmaitych rodzajów przyczyn, stawiaj swoj koncepcj pochodzenia
po czy pogl dy swoich poprzedników nie tylko do przyczyn sprawczych, ale orm ycia jako wspó czesn i przeciw-
i uzna , e wszystko, co istnieje, jest i celowych. Procesy widoczne w a
wie- stawiaj j rzekomo przestarza emu kre-
po czeniem czterech pierwiastków, cie zachodz nie tylko wskutek urucha- acjonizmowi. Je eli, drodzy Czytelnicy,
w a
redniowiecznej polszczy~
nie zwa- miaj cych je przyczyn sprawczych. Pro- spotkacie si z tak argumentacj , mo-
nych ywio ami  wody, powietrza, zie- cesy te zawsze, jak uwa ano, d do ecie spokojnie w o y j mi dzy bajki.
mi i ognia. Lód ma du o wody, ale ma o jakiegoa
celu. I cel ten w pewien spo- Ewolucjonizm ma tak e staro ytne po-
ognia. Kamie ma du o ziemi, ale ma o sób wp ywa na bieg obecnych zdarze . chodzenie i jeszcze przed Chrystusem
wody itd. Te cztery pierwiastki cz si Pogl d, e bieg zdarze jest determi- mia licznych i wyra inowanych zwolen-
najzupe niej przypadkowo w najrozma- nowany nie tylko przez przyczyny ników.
itszych proporcjach. Powstaje pytanie, sprawcze, ale i przez cele, nosi nazw
dlaczego wobec tego nie widzimy wo- inalizmu lub teleologii (od aci skiego
kó nas wszystkich mo liwych po cze s owa  inis i greckiego s owa  telos , [e-mail]
ywio ów. Qdpowied~
Empedoklesa by a oznaczaj cych cel). Demokryt zerwa http://www.creationism.org.pl
prosta. Nie wszystkie uk ady s udane. z inalizmem, podobnie jak ponad dwa
Te nieudane s skazane na zag ad , tysi ce lat pó~
niej Darwin. Dla nich obu
1
Por. Bert Thompson, The History of Evolutio-
wygini cie. Jea
li z przypadkowego po- w przyrodzie nie ma czegoa
takiego jak
nary Thought, Star Bible & Tract Corp., Fort
czenia ywio ów powsta organizm, cel. I nie ma z tego samego powodu: Worth, Texas 1981.
2
Por. Phillip E. Johnson, S d nad Darwinem,
posiadaj cy na przyk ad cztery nogi i po- obaj nie wierzyli w Boga czy bogów, obaj
Q icyna Wydawnicza  Vocatio , Warszawa 1997,
zbawiony g owy, to nic dziwnego, e nie byli ateistami. Demokryt, tak jak Dar-
s. 147.
3
by on zdolny do rozmna ania si i nie win, uwa a , e ca a rzeczywistoa
ma Por. Kazimierz Jodkowski, Spór ewolucjoni-
zmu z kreacjonizmem. Podstawowe poj cia
pozostawi potomstwa. Skutecznie prze- charakter materialny, e nie ma adnych
i pogl dy, -
y i rozmna a si mog y tylko te or- bytów nadprzyrodzonych czy niemate-
t. 1, Wydawnictwo Megas, Warszawa 2007,
s. 90.
18