Konspekt wiedzy uzupełniającej
z historii stosunków międzynarodowych
studia stacjonarne i niestacjonarne
I Półkula zachodnia na przełomie XIX i XX wieku
1) Meksyk
a) rządy Porfiratu czyli dyktatura Porfirio Diaza
zatargi z USA dotyczące:
stabilności i bezpieczeństwa inwestycji amerykańskich w Meksyku
doktryny Monroe'ego  Diaz twierdził, że doktryna ta nie może dotyczyć
państw regionu o ile one same nie są zainteresowane obrona przed
państwami europejskimi
otwarcie gospodarki Meksyku dla kapitału z państw europejskich
b) rewolucja w Meksyku 1911 r. i jej efekty:
częste zmiany rządów (w 1913 r. istniały nawet dwa konkurujące ze sobą rządy)
rebelie chłopskie Villi i Zapaty
interwencja USA pod dowództwem Pershinga przeciw Villi 1916-1917
uchwalenie konstytucji 1917 r.
2) Sprawa Kanału Panamskiego
a) Kompania Kanału Panamskiego
b) Traktat Hay-Pauncefote
c) Traktat USA-Kolumbia
d) Układ Hay-Banau Varilla
utrzymanie niepodległości Panamy (wcześniej oderwała się od Kolumbii)
prawo kontroli przez USA 10 milowej strefy morskiej
kontrola przez USA nad gruntami niezbędnymi dla ochrony Kanału
wojska USA mają utrzymać porządek w miastach Colon i Panama
USA wypłaci Panamie środki finansowe jako rekompensatę za powyższe
ustępstwa
3) Dominikana
a) próba przerwania spłaty długu Dominikany wobec USA i państw Europy (spłacany
on był poprzez rekwirowanie dochodów z komór celnych i te dochody chciał
odzyskać rząd Dominikany)
b) przejęcie przez USA, w drodze umowy, dochodów z komór celnych (55% dochodów
miało zostać przeznaczone na spłatę długów a 45% wracać do Dominikany)
4) Nikaragua
a) traktat z USA (niezaaprobowany przez Senat USA zawarty jako konwencja między
Nikaraguą a grupa banków amerykańskich) w 1911 r.
pożyczka w wysokości 15 mln $ w zamian za oddanie kontroli nad komorami
celnymi
b) 1912 r. - interwencja wojsk USA w obronie prezydenta Diaza
c) traktat Bran-Chamorro
prawo do budowy (przez USA) kanału międzyoceanicznego
dzierżawa dwóch wysp u wyjścia do planowanego kanału
prawo budowy i użytkowania bazy wojskowej (przez USA na okres 99 lat)
możliwość przedłużenia funkcjonowania traktatu o następne 99 lat
odszkodowanie dla Nikaragui na spłatę jej zadłużenia
5) interwencja USA na Haiti i jej skutki
a) przyczyny
upadek rządu i niepokoje w stolicy
1
wysłanie przez Francję oddziału do ochrony konsulatu
b) skutki
traktat z USA
Prezydent USA mianuje Generalnego Poborcę Celnego Haiti
zakaz zaciągania długów zagranicznych bez zgody USA
zakaz przekazywania lub dzierżawy innym państwom terytorium bez zgody
USA
zakaz zawierania traktatów (mogących umniejszyć niepodległość Haiti)
z innymi państwami bez zgody USA
zwierzchnictwo USA nad policją Haiti
USA gwarantem niepodległości i systemu władzy (możliwość interwencji
w ich obronie)
6) polityka Gwatemali
a) inwazja wojsk Gwatemali na Salwador i Honduras zakończona mediacją USA
i traktatem w San Jose 1906 r.
b) ponowny atak na Salwador zakończony konferencją pokojową w Waszyngtonie
1907 r.:
utworzenie nowych kanałów komunikacji i łączności między państwami regionu
zacieśnianie współpracy handlowej i powiązań ekonomicznych
nieuznawanie państw powstałych droga niekonstytucyjną (przez rewolucje)
II Pierwsza Wojna Światowa
1) kongres berliński - nie obowiązuje na kolokwium
2) I Wojna Bałkańska - nie obowiązuje na kolokwium
3) II Wojna Bałkańska - nie obowiązuje na kolokwium
4) warunki Austro-Węgier wobec Serbii nota dyplomatyczna z lipca 1914
a) potępienie propagandy i konfiskata publikacji skierowanych przeciw Austro-
Węgrom
b) rozwiązać stowarzyszenie  Narodna Odbrona
c) usunąć z oficjalnej propagandy i nauczania akcenty wrogie Austro-Węgrom
d) usunąć z armii ludzi wrogich Austro-Węgrom
e) wspólne prowadzenie działań sądowych przeciw ludziom wrogim Austro-Węgrom
f) uszczelnienie granicy
g) wprowadzenie zakazu wypowiedzi wrogich Austro-Węgrom
5) Dwanaście punktów Wilsona
najważniejsze z nich dotyczą:
a) jawność dyplomacji
b) wolność żeglugi
c) wolność handlu (zniesienie o ile to możliwe zapór ograniczających go)
d) ograniczenie zbrojeń
e) podział kolonii z zachowaniem równości rządów kolonialnych i społeczności
lokalnych
f) postanowienia terytorialne dotyczące konkretnych państw
g) utworzenie organizacji powszechnej gwarantującej wszystkim państwom pokój
i bezpieczeństwo
6) Konferencja Wersalska
a) uczestnicy (kategorie państw):
walczące o zainteresowaniach globalnych  brały udział we wszystkich
posiedzeniach
walczące o interesach partykularnych  dopuszczone do posiedzeń, które
2
państwa pierwszej kategorii uznają za właściwe
państwa, które zerwały stosunki z Niemcami  jak wyżej
neutralne  jak wyżej
Niemcy i ich sojusznicy  nie brały udziału w konferencji jedynie otrzymały
projekt traktatów, który musiały zaakceptować
b) Rada Czterech - nie obowiązuje na kolokwium
c) interesy mocarstw - nie obowiązuje na kolokwium
d) spór o granica Polski - nie obowiązuje na kolokwium
e) Liga Narodów - nie obowiązuje na kolokwium
3