Białko C-reaktywne  charakterystyka, działanie proaterogenne, marker
ryzyka wieńcowego
1.) Charakterystyka:
- nazwa pochodzi od wiązania się z wielocukrem C ściany komórkowej Streptococcus pneumoniae
- pierwsze odkryte białko ostrej fazy
- m. cz. 115-120 kDa
- w obecności Ca wiąze się z:
o fosfolipidami (lecytyna)
o kwasami nukleinowymi
- bez Ca wiąże się z histonami
- funkcja  aktywuje klasyczną drogę dopełniacza, usuwa substancje toksyczne powstałe podczas
uszkodzenia tkanek, aktywuje makrofagi
- fizjologiczne stężenie w osoczu 0-10 mg/l
- w ostrej fazie wzrost 10-100 mg/dl, możliwy przyrost stężenia do 2000 razy
- wzrost w ciągu 24-48 h od APR  acute phase reaction
- normalizacja po 2-3 tygodniach
- IL6 powoduje w wątrobie wzrost ekspresji genu dla CRP
2.) Działanie:
- wzmaga syntezę białek adhezyjnych co nasila efekt miażdżycowy
- działa na tkankę mięśniową i tłuszczową wytwarzając stan insulinooporności (w DM2, otyłości).
- Punkty uchwytu CRP:
o monocyty, makrofagi  wzrost:
procesów oddechowych i tworzenia RFT
syntezy IL1, IL6, TNF
chemotaksji
syntezy TF
wyłapywania oxy-LDL
adhezji do EC
syntezy MMP1
o śródbłonek
spadek aktywności eNOS, syntezy prostacykliny  dział. Wazokonstrykcyjne
wzrost syntezy PAI-1, ET-1, IL-8, MCP-1, ICAM, VCAM, selektyny E, IL6
o SMC naczyń  wzrost:
syntezy receptora dla AT-1 (wzrost ROS, proliferacji VSMC)
syntezy NF-kB, kinazy MAP
akt. iNOS  reakcja NO z OH" , powstają toksyczne dla śródbłonka peroksynitryle
3.) CRP jako marker ryzyka wieńcowego
- CRP jest markerem, a przede wszystkim czynnikiem patogennym procesu miażdżycowego, w
stężeniach niewykrywalnych metodą półilościową  konieczne oznaczenie hs-CRP
- hsCRP  oznaczenie metodą wysokoczułą high sensitivity CRP  silny predyktor zawału m. sercowego:
o niskie ryzyko do 1 mg/l
o średnie ryzyko 1  3 mg/l
o wysokie ryzyko 3 do 10 mg/l
o w stanach ostrej fazy (zapaleniach) stężenie wzrasta 10-100 mg/l i nie jest markerem ryzyka
o czynnik ryzyka niezależny od innych (wysoki LDL, palenie tytoniu, nadciśnienie etc.)
o przy stężeniu CRP 3-10 mg/l ryzyko wieńcowe wzrasta 3-5 x
o jeżeli jednocześnie podwyższona jest frakcja cholesterolu LDL to ryzyko wieńcowe wzrasta
6x