Pokrycia dachowe, roboty blacharskie
Norbert Lennertz - Tłumaczył Andrzej Machalski
Niniejsze opracowanie dotyczy rzemieślniczego wykonania pokryć dachowych i elewacji z
blachy. W zależności od użytego materiału mogą wchodzić tutaj w grę różne sposoby
wykonania - od rozpowszechnionej techniki rąbków stojących, poprzez łączenie blachy na
listwy, aż do spłaszczonych rąbków w kryciu dachów ołowiem.
W przeciwieństwie do samonośnych paneli, profili trapezowych itp., dla których wykonuje
się oparcia (podpory) tylko w statycznie niezbędnych odstępach, w przypadku techniki
rąbków stojących lub łączenia na listwy jest konieczna konstrukcja podkładowa
pełnopowierzchniowa (nie ażurowa).
Wymagania
Do tej kategorii można ponadto zaliczyć okładziny z gotowych (prefabrykowanych) tafli
blaszanych, np.: blach rombowych. Dzięki opisanej technice łączenia blach można uzyskać
optycznie wyrazisty podział powierzchni elewacji.
Zależnie od rodzaju wykonywanych połączeń, w robotach blacharskich obowiązują
odpowiednie wymagania. Na przykład wysokość gotowego rąbka stojacego podwójnego
powinna wynosić co najmniej 23 mm.
W zależności od: zastosowanego rodzaju rąbka, technicznie wykonalnej metody tworzenia
rąbka, spadku dachu, jak również od miejscowych warunków stosuje się odmienne wysokości
rąbków. W żadnym wypadku wysokość rąbka nie może być mniejsza od minimalnej. Przy
łączeniu na listwy wysokość zagięcia arkuszy z reguły wynosi 40 mm.
Za podstawową regułę należy przyjąć, że pokrycia blaszane nigdy nie powinny być
wykonywane na dachach o spadku mniejszym niż 3! (jedynym wyjątkiem byłoby tu pokrycie
ze stali szlachetnej łączone zgrzewarką rolkową). Przy dachach krytych blachą tytanowo-
cynkową należy przedsięwziąć konstrukcyjne środki specjalne, jak wpuszczanie w rąbek
taśmy uszczelniającej, jeżeli spadek dachu jest mniejszy niż 7!.
W dalszym ciągu zostaną przedstawione różne rodzaje rąbków i sposoby układania pokryć
wraz z ich technicznymi szczegółami.
Rąbek pojedynczy
Najprostsze połączenie rąbkowe powstaje wtedy, gdy wykonamy zwyczajne nałożenie na
siebie dwóch zagięć o różnej wysokości. Rąbek pojedynczy można stosować przy
nachyleniach dachu > 45!, w nakrywach, obramowaniach, okładzinach ścian itp.
Rąbek stojący kątowy
Rabek stojący kątowy jest właściwie nie zamkniętym do końca rąbkiem stojącym
podwójnym. Nadaje się on do gładkich powierzchni dachowych i prostoliniowych,
podłużnych powierzchni, jak również w celu uzyskania optycznej strukturyzacji połaci przez
powstanie efektownych cieni. Przede wszystkim należy pamiętać, że:
" na obszarach bogatych w opady śnieżne trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu
35! (70%) dla zapobieżenia zalaniu rąbków w sytuacji nawisów lodowych,
" w regionach o normalnych opadach trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu 25!
(46,6%).
Rąbek stojący podwójny
Jeżeli dwa zagięcia o różnej wysokości zostaną ze sobą połączone w podłużnym kierunku
przez podwójne przewrócenie występów blachy, mówimy o rąbku stojącym podwójnym. W
przeciwieństwie do rąbka pojedynczego, w którym krawędz
cięcia wyższego zagięcia jest
widoczna, przy rąbku stojącym podwójnym nie widać już żadnych krawędzi cięcia.
Żabki umiejscowione w strefie zagięcia wskutek podwójnego sfałdowania stają się
elementem składowym systemu i zapewniają tym samym przeniesienie siły zamocowania do
podkładu. Zalecony minimalny spadek dla dachów z takim rodzajem połączeń pokrycia
wynosi > 7!. Przy zachowaniu pewnych reguł, jest możliwe zejście jeszcze niżej - do spadku
dachu > 3!. Jak już opisano, dla blachy tytanowo-cynkowej w razie zejścia poniżej granicy 7!
są niezbędne określone środki specjalne.
Trzeba w tym miejscu jeszcze raz zaznaczyć, że wyżej wymienione dachy zaliczają się do
deszczoodpornych, jednak nie są one wodoszczelne.
Specjalne wykonania rąbków stojących
Blachy już zaprofilowane w warsztacie mogą być łączone na rąbki stojące o specjalnym
wykonaniu. Takie wariantowe odmiany znanych już wykonań mają często wyższe zagięcia.
W przypadku pokrycia ze stali szlachetnej, zagięcia w strefie zakładu spaja się za pomocą
zgrzewarki rolkowej, a następnie zamyka rąbkiem pojedynczym. W spoinie zgrzewanej są już
zamocowane żabki. Dodatkowo dach wodoszczelny można zabezpieczyć przez położenie
nadkładu obciążającego.
A
ączenie na listwy
Systemy listwowe charakteryzują się stosowaniem drewnianej listwy, kwadratowej lub
trapezowej, osadzanej na deskowaniu. Zagięcia poszczególnych arkuszy przylegają do listwy
i są chowane pod nakrywę listwy, która także zachodzi na boczne zagięcia. Zagięcia arkuszy
wynoszą około 40 mm.
Połączenia poprzeczne
Obok połączeń podłużnych, także połączenia poprzeczne są ważnym składnikiem pokrycia
dachowego o określonym spadku.
Sposób wykonania połączeń poprzecznych zależy od wybranego pokrycia dachu i od jego
nachylenia. Możliwe są tutaj wykonania podane w tablicy 1.
Do wykonania wodoszczelnych połączeń poprzecznych w zależności od materiału - nadają się
rozwiązania podane w tablicy 2.
Niezależnie od tego, przy wszelkich technikach łączenia jest możliwe wykonanie uskoku
spadku. Powstaje przy tym wysokościowa różnica (do 60 mm) poszczególnych płaszczyzn
prowadzących wodę. Ogólnie biorąc, wykonanie to nadaje się do spadków dachu większych
niż 5% (3!).
Literatura
KU" W.: Roboty pokrywcze i blacharskie. Arkady, Warszawa 1974.
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Budownictwo
ogólne tom I, część 3. Arkady, Warszawa 1990.
PN-61/B-10245. Roboty blacharskie budowlane z blachy stalowej ocynkowanej i cynkowej.
Wymagania i badania techniczne przy odbiorze.
DIN 18338. Dachdeckungs- und Dachabdichtungsarbeiten (Roboty dekarskie i izolacyjne
wodochronne na dachu).
DIN 18339. Klempnerarbeiten (Roboty blacharskie).
Fachregeln des Klempner-Handwerks. In: Richtlinien f.r die Ausf.hrung von Metall-D-chern,
Aużenwandbekleidungen und Bauklempnerarbeiten (Fachowe reguły dla rzemiosła
blacharskiego, w: Wytyczne wykonania dachów metalowych, okładzin ścian zewnętrznych i
robót blacharskich budowlanych). ZVSHK, St. Augustin.
Regeln f.r Metallarbeiten im Dachdeckerhandwerk (Zasady wykonywania robót metalowych
w rzemiośle dekarskim). ZVDH, Kolonia.