MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Mirosław Kroma
Magazynowanie i transportowanie mechanizmów
zegarowych 731[05].O1.07
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Dubis Piotr
mgr inż. Śmigielski Grzegorz
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Kroma Mirosław
Konsultacja:
mgr inż. Zych Andrzej
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[05].O1.07.
Magazynowanie i transportowanie mechanizmów zegarowych zawartej w programie
nauczania dla zawodu zegarmistrz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2 Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1 Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed korozją 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed drganiami, polem
elektromagnetycznym i Å‚adunkami elektrostatycznymi
13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Magazynowanie mechanizmów zegarowych 21
4.3.1. Materiał nauczania 21
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 28
4.3.3. Ćwiczenia 29
4.3.4. Sprawdzian postępów 33
5. Sprawdzian osiągnięć 34
6. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w opanowaniu umiejętności magazynowania
i transportowania mechanizmów zegarowych.
Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z trzech tematów, są to:
 Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed korozją ,  Zabezpieczanie mechanizmów
zegarowych przed drganiami, polem elektromagnetycznym i Å‚adunkami elektrostatycznymi ,
 Magazynowanie mechanizmów zegarowych .
Temat  Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed korozją pomoże
Ci zapoznać się z podstawowymi sposobami ochrony mechanizmów zegarowych przed
korozją, ponadto pomoże Ci ukształtować umiejętności konieczne do stosowania właściwych
metod i technik podczas zabezpieczania przed korozją mechanizmów zegarowych.
Temat  Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed drganiami, polem
elektromagnetycznym i ładunkami elektrostatycznymi pomoże Ci zapoznać się
z podstawowymi technikami ochrony mechanizmów zegarowych przed drganiami, polem
elektromagnetycznym i ładunkami elektrostatycznymi, ponadto pomoże Ci ukształtować
umiejętności konieczne do stosowania właściwych technik podczas zabezpieczania
mechanizmów zegarowych przed drganiami, polem elektromagnetycznym i ładunkami
elektrostatycznymi.
Temat  Magazynowanie mechanizmów zegarowych pomoże Ci zapoznać się
z podstawowymi technikami transportowania i magazynowania mechanizmów zegarowych,
ponadto pomoże Ci ukształtować umiejętności konieczne do transportowaniu
i magazynowaniu mechanizmów zegarowych.
Poradnik ten posiada następującą strukturę:
1) Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2) Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3) Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:
- informacje, opisy, tabele, rysunki z danego tematu,
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,
- zestaw ćwiczeń,
- sprawdzian postępów.
4) Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki
modułowej.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. wymagania te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Poniżej przedstawiono miejsce tej jednostki modułowej w strukturze całego modułu:
Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza
731[05]. O1
Techniczne podstawy zawodu
zegarmistrza
731[ 05]. O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
731[ 05]. O1.02
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
731[ 05]. O1.03
Rozpoznawanie podstawowych materiałów
stosowanych w zegarmistrzostwie
731[ 05]. O1.05
Wykonywanie wybranych części mechanizmów
zegarowych
731[ 05]. O1.06
Identyfikowanie wyrobów zegarmistrzowskich
731[ 05]. O1.07
Magazynowanie i transportowanie
mechanizmów zegarowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji tej jednostki modułowej powinieneś umieć:
- analizować zjawiska fizyczne,
- poszukiwać informacji,
- wybierać informacje,
- dokumentować informacje,
- przeprowadzać proste rozumowania logiczne,
- interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, tabel, wykresów,
- czytać dokumentację techniczną,
- prezentować skutki własnych działań,
- obsługiwać komputer osobisty (PC) w stopniu podstawowym,
- stosować podstawowe zasady BHP na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- scharakteryzować sposoby magazynowania mechanizmów zegarowych,
- zorganizować stanowiska składowania gotowych wyrobów,
- zabezpieczyć magazynowane mechanizmy zegarowe przed korozją,
- zabezpieczyć magazynowane mechanizmy zegarowe przed oddziaływaniem pola
elektromagnetycznego,
- zorganizować stanowiska pakowania wyrobów,
- dobrać opakowania w zależności od konstrukcji i przeznaczenia mechanizmu
zegarowego,
- dobrać odpowiednie jednostki opakowaniowe,
- zapakować i ocechować wyroby,
- wybrać sposoby transportu mechanizmu zegarowego w zależności od konstrukcji,
- dobrać środki transportu wyrobów,
- określić warunki magazynowania wyrobów,
- dokonać magazynowania gotowych wyrobów,
- zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed korozją
4.1.1. Materiał nauczania
KorozjÄ… metali nazywa siÄ™ stopniowe niszczenie metali wskutek chemicznego lub
elektrochemicznego oddziaływania środowiska. Niszczenie rozpoczyna się na powierzchni
metalu i postępuje w głąb. Praktycznie wszystkie metale z wyjątkiem platyny, złota, srebra,
rtęci i częściowo miedzi ulegają pod wpływem wilgoci korozji.
W zależności od przebiegu procesu korozji rozróżnić można: korozję równomierną 
obejmującą całą powierzchnię przedmiotu metalowego, korozję miejscową  występującą
tylko w postaci plam lub wżerów sięgających głęboko w materiał, korozję
międzykrystaliczną  występującą na granicy ziaren materiału rodzimego (rys. 1).
Rys. 1. Rodzaje korozji:
a) korozja równomierna, b) korozja miejscowa, c) korozja międzykrystaliczna [1, s 131].
Korozja miejscowa i korozja międzykrystaliczna są bardzo groz
ne dla konstrukcji
metalowych, ponieważ powodują znaczące osłabienie konstrukcji, bez wyraz
nie widocznych
śladów.
Konieczność ochrony metali, wynika ze strat spowodowanych zniszczeniem korozyjnym.
Straty te to przede wszystkim: przestoje związane z wymianą skorodowanych elementów,
zmniejszenie wydajności technologicznej na skutek korozji, osłabienie wytrzymałości
i w konsekwencji zniszczenie skorodowanych elementów i podzespołów.
W celu wyeliminowania, lub zmniejszenia do dopuszczalnego poziomu, zjawiska korozji
stosowane są powszechnie rożne metody ochronne. Do metod tych należą:
Ochrona elektrochemiczna  polegająca na sztucznym obniżeniu potencjału
elektrochemicznego chronionego przedmiotu (obiektu) i w konsekwencji jego ochrony.
Nakładanie powłok ochronnych  metoda polega na celowym nałożeniu na powierzchnię
chronionego przedmiotu specjalnej warstwy ochronnej. Stosowane warstwy ochronne mogÄ…
być metalowe lub niemetalowe. Na powłoki metalowe o dużej odporności na korozję używa
się: niklu, chromu, miedzi, srebra, cynku, cyny, ołowiu, kadmu i glinu. Powłoki te mogą być
nałożone galwanicznie, przez zanurzenie itp. Powłoki niemetalowe są pochodzenia
organicznego, takie jak: farby, lakiery, oleje i smary oraz tworzywa sztuczne. Powłoki te
oddzielają chroniony przedmiot (obiekt) od agresywnego środowiska, skuteczność powłoki
ściśle związana jest z jej trwałością.
Wytwarzanie powłok ochronnych  metoda polega na celowym wytworzeniu na
powierzchni chronionego przedmiotu (obiektu) specjalnej powłoki chroniącej przed korozją.
Powłoki te wytwarzane są metodami chemicznymi (fosforanowanie), elektrochemicznymi
(oksydowanie) lub na skutek wprowadzenia do warstwy wierzchniej metalu ochronnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Najmniejszą odporność na korozję wykazują metale i stopy zawierające
zanieczyszczenia. Struktury jednoskładnikowe wykazują większą odporność na korozję.
Wprowadzenie dodatków nie korodujących zwiększa lub całkowicie zabezpiecza chroniony
metal lub stop. Właściwa konstrukcja elementów i dobór materiałów łączących elementy
(np.: śruby, nity) ma duże znaczenie w ochronie przed korozją, korozja występuje najczęściej
w miejscach połączenia elementów. Dobierając materiały, należy uwzględnić ich miejsce
w szeregu elektrochemicznym. Zła konstrukcja elementów sprzyja korozji, zwłaszcza wtedy,
gdy tworzą się miejsca gdzie gromadzi się woda lub inny czynnik wywołujący korozję.
Ponieważ mechanizm zegarowy, jest urządzeniem o wysokiej precyzji wykonania,
nie wszystkie techniki konserwacyjne lub ochronne możliwe są do zastosowania.
Powłoka malarska jest to najpowszechniej stosowna z pośród wszystkich metod ochrony
wyrobów metalowych przed korozja technika ochronna. Technika ta polega na wytworzeniu
na powierzchni chronionego elementu specjalnej ochronnej warstwy (pomalowania
powierzchni przedmiotu farbą lub lakierem). Metoda ta niemożliwa jest do zastosowania dla
ochrony mechanizmów małych zegarów i zegarków. Technika ta daje zadowalające efekty
tylko dla konstrukcji wielkogabarytowych, a ostateczny efekt zależy do techniki nakładania
powłoki i precyzji wykonania. Zalecanym sposobem nakładania może być malowanie
proszkowe, malowanie w polu elektrostatycznym lub z wykorzystaniem sprężonego
powietrza. Nakładanie powłoki przy użyciu pędzla, jakkolwiek skuteczne jest mało
estetyczne. W wielu przypadkach estetyka powłoki odgrywa również dużą rolę. Elementy
małe i najmniejsze po pokryciu farbą ochronną tracą swoją dokładność co praktycznie
dyskwalifikuje je jako części mechanizmu.
Czasowe zabezpieczenie przed korozją polega, na pokryciu powierzchni elementów
czasową powłoką ochronną, metoda ta stosowana często podczas produkcji oraz
magazynowania części i podzespołów, polega na pokryciu elementu (wyrobu) smarem
lub wazeliną techniczną. Metoda stosowana podczas produkcji większych elementów,
Zaletami metody są: łatwość nakładania i suwania powłoki, krótki czas nakładania,
wystarczająca trwałość i skuteczność ochrony (w krótkim czasie). Wadami powłoki: są niska
skuteczność ochrony (w dłuższym okresie czasu), niska przyczepność powłoki (powłoka
 schodzi i brudzi), kłopotliwe metody czyszczenia oraz duża przyczepność zanieczyszczeń.
Metoda nie nadająca się de konserwacji drobnych elementów mechanizmu zegarowego, jak
również do konserwacji działającego mechanizmu (zwiększenie oporu ruchów, osadzanie
zanieczyszczeń i wręcz całkowite zalepienie mechanizmu).
Wykonanie mechanizmu zegarowego z materiałów odpornych na korozję  metoda
stosowana powszechnie. Podstawowym powodem jej stosowania jest fakt, że większość
materiałów konstrukcyjnych wykorzystywanych w zawodzie zegarmistrza charakteryzująca
się odpowiednimi właściwościami technologicznymi jest w dużym stopniu odporna
(np.: stale chromowe, mosiądze) lub całkowicie odporna na korozję (np.: złoto, platyna).
Pokrycie elementów mechanizmu zegarowego galwaniczną powłoką ochronną  metoda
polegająca na wykonaniu elementów mechanizmu zegarowego z materiału o odpowiednich
właściwościach technologicznych ale podlegającego korozji, a następnie pokryciu
wykonanego elementu powłoką ochronną a dla elementów zewnętrznych dekoracyjno
 ochronną. Taką powłokę najlepiej nałożyć metodą galwaniczną.
Czasowa ochrona przed korozją  metoda polega na krótkotrwałej ochronie przed korozją
(np.: podczas magazynowania lub transportu) metoda polega na czasowym oddzieleniu
mechanizmu zegarowego od czynników mogących potencjalnie wywołać efekty korozji.
Oddzielenie lub znaczące ograniczenie wpływu czynników głównie atmosferycznych lub
chemicznych, można uzyskać stosując zamknięte lub hermetyczne opakowania uzupełnione
o pośrednie warstwy ochronne  woskowany lub natłuszczony papier oraz środki chemiczne
spowalniajÄ…ce efekty korozji (inhibitory korozji). W wielu przypadkach stosowane jest
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
firmowe (ze szlachetnego drewna) pudełko z papierem firmowym nasączonym lekkich
środkiem ochronnym lub estetycznym woreczkiem foliowym i zamieszczonym wewnątrz
środkiem chemicznym pochłaniającym wilgoć.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czym jest korozja metali?
2. Jakie sÄ… skutki korozji?
3. Jakie sÄ… rodzaje korozji metali?
4. Jakie są metody ochrony przeciwkorozyjnej mechanizmów zegarowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj demontażu mechanizmu zegarowego (rys. do ćwiczenia 1), mechanizm nie
musi być sprawny, Oceń wizualnie stopień zużycia poszczególnych elementów. Dokonaj
identyfikacji poszczególnych części. Na podstawie obserwacji oceń stopień odporności
na korozję poszczególnych części mechanizmu. Wyniki zapisz w tabeli.
TABELA do ćwiczenia 1
Nazwa części koroduje
koło pośrednie tak
zębnik nie
wychwyt tak
..... nie
..... tak
Rys. Do ćwiczenia 1.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeanalizować dokumentację demontowanego mechanizmu,
2) zdemontować podstawowe podzespoły i części mechanizmu,
3) zidentyfikować zdemontowane elementy,
4) zweryfikować (wizualnie) stan zużycia zdemontowanych elementów mechanizmu,
5) odnalez
ć ślady korozji zdemontowanych elementów,
6) ustalić, na podstawie poradnika i literatury rodzaj materiału z jakiego wykonane zostały
elementy mechanizmu zegarowego (np.: mosiÄ…dz, stal lecz nie MO60, 45H),
7) oszacować, na podstawie obserwacji, stopień odporności poszczególnych części
mechanizmu na korozjÄ™,
8) sprawdzić zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją,
9) dokonać samooceny,
10) zaprezentować wykonanie zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowisko montażowe (zegarmistrzowskie),
- przyrzÄ…dy optyczne (lupa, mikroskop),
- poradnik ucznia,
- poradnik mechanika,
- detale ćwiczeniowe (ćwiczebne mechanizmy zegarowe) wraz z dokumentacją.
Ćwiczenie 2
Dokonaj demontażu mechanizmu zegarowego (rys. do ćwiczenia 2), mechanizm
powinien być sprawny. Zdemontowane elementy oczyść z pozostałości zanieczyszczeń
i środków smarnych. Oceń wizualnie stopień zużycia poszczególnych elementów. Dokonaj
montażu i konserwacji mechanizmu. Podczas smarowania zastosuj różne środki smarne.
Rys. do ćwiczenia 2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeanalizować dokumentację demontowanego mechanizmu,
2) zdemontować podzespoły i części mechanizmu,
3) oczyścić zdemontowane elementy,
4) ocenić (wizualnie) stan zużycia zdemontowanych elementów mechanizmu,
5) zmontować oczyszczony mechanizm zegarowy,
6) zakonserwować zmontowany mechanizm,
7) ocenić prawidłowość chodu zmontowanego mechanizmu,
8) ocenić przydatność poszczególnych środków konserwujących,
9) sprawdzić zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją,
10) dokonać samooceny,
11) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowisko zegarmistrzowskie,
- stanowisko do mycia elementów,
- przyrzÄ…dy optyczne (lupa, mikroskop),
- poradnik ucznia,
- poradnik mechanika,
- detale ćwiczeniowe (ćwiczebne mechanizmy zegarowe) wraz z dokumentacją.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Ćwiczenie 3
Pokryć powłoką ochronną malarską panewkę łożyska ślizgowego LPZ (rys. do ćwiczenia
3), dobierz narzędzia kontrolno-pomiarowe do kontroli elementu, załóż, że zakład
produkcyjny posiada niezbędne wyposażenie. Materiał stal  panewka ćwiczebna wykonana
ze stali, w ćwiczeniu można użyć zużytej panewki wykonanej ze spieku.
a) b) TABELA do ćwiczenia 2
WYMIAR ODCHYA
KI
+ 0,006
Ø 0.5 H6
+ 0,000
+ 0,000
Ø 1.6 k6
- 0,006
Rys. do ćwiczenia 2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) wybrać właściwą technikę malarską,
3) wykonać powłokę malarską na elemencie mechanizmu,
4) obejrzeć w powiększeniu (z zastosowaniem lupy lub mikroskopu) pomalowany element
mechanizmu,
5) ocenić przydatność powłoki malarskiej jako powłoki ochronnej,
6) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowisko zegarmistrzowskie,
- poradnik ucznia,
- poradnik mechanika,
- materiały malarskie (farba w aerozolu, farba szybko schnąca, pędzel, rozpuszczalnik,
czyściwo),
- przyrzÄ…dy optyczne (lupa, mikroskop),
- detale ćwiczeniowe (ćwiczebne mechanizmy zegarowe) wraz z dokumentacją.
Ćwiczenie 4
Dobierz, metodÄ™ czasowej ochrony mechanizmu zegarowego przed korozjÄ… (np.: na czas
transportu), załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne materiały i środki konserwujące.
Materiał mechanizmu  stal  materiał korodujący.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) wybrać właściwą technikę ochronną,
3) zabezpieczyć czasowo kompletny mechanizm zegarowy,
4) ocenić jakość wykonania zadania,
5) dokonać samooceny,
6) zaprezentować wykonanie zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowiska do pakowania mechanizmów zegarowych,
- poradnik dla ucznia,
- detale szkoleniowe (części mechanizmu zegarowego),
- opakowania różnego typu i wielkości,
- inne materiały do pakowania w zależności od potrzeb (szary papier pakowy, papier
woskowany, papier impregnowany, taśma klejąca, sznur pakowy),
- materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),
- literatura (dotyczÄ…cÄ… transportu i komunikacji),
- katalog środków transportowych (transport wewnętrzny, zewnętrzny).
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować metody ochrony przed korozją elementów
i całych mechanizmów zegarowych?
2) dobrać metody ochrony przed korozją elementów
i całych mechanizmów zegarowych?
3) dobrać czasowe metody ochrony przed korozją elementów
i całych mechanizmów zegarowych?
4) zabezpieczyć przed korozją elementy i mechanizmy zegarowe?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Zabezpieczanie mechanizmów zegarowych przed drganiami,
polem elektromagnetycznym i Å‚adunkami elektrostatycznymi
4.2.1. Materiał nauczania
Ochrona przed drganiami i wibracjami stanowi podstawowe zadanie podczas
magazynowania i transportowania maszyn i urządzeń precyzyjnych. Wymagana dokładność
działania, wskazania podczas wykonywania swoich zadań i drgania to dwa przeciwstawne
zjawiska których pogodzenie jest niezmiernie trudne. Drgań wyeliminować nie można, należy
ograniczyć je do akceptowalnego dla prawidłowego funkcjonowania mechanizmów
zegarowych lub wyrobów zegarmistrzowskich poziomu. Co to są drgania?
Drgania są to okresowe zmiany układu fizycznego, wokół położenia równowagi pod
wpływem dostarczanej do układu energii. Zmiany te to najczęściej niskoczęstotliwościowe
wibracje, nieraz o dużej amplitudzie rozchodzące się w otoczeniu i oddziałujące
na mechanizmy, maszyny i urzÄ…dzenia oraz ludzi.
Drgania wywołują wiele zakłóceń w prawidłowym działaniu maszyn i urządzeń,
powodują np.: zakleszczanie się mechanizmów, luzowanie połączeń kształtowych
(np.: gwintowych), generują trudności w uzyskiwaniu pożądanej dokładności działania
(np.: dokładność chodu mechanizmu zegarowego), nieszczelności (np. przy drganiu
zaworów) i inne utrudnienia Drgania, mają poza tym szkodliwy wpływ na operatora lub
użytkownika maszyn lub mechanizmów i przeważnie są z
ródłami hałasu.
Podczas pracy każdej maszyny występują drgania. Jest to następstwo pracy maszyny i nie
stanowi to zagrożenia. Problem stanowią nadmierne drgania, gdyż mogą powodować wadliwą
pracę maszyny lub jej mechanizmów, oraz w końcowym efekcie doprowadzić do jej
uszkodzenia lub zniszczenia. Nadmierne drgania maszyn lub mechanizmów, również
precyzyjnych, powodują również duże zagrożenia dla jej operatorów (np.: wagi) lub
współpracujących z maszyną pracowników (np.: żurawie budowlane).
Występujące drgania są powodem powstawania zmiennych naprężeń w mechanizmach
i maszynach. Doprowadzają on do zniszczeń o charakterze zmęczeniowym. Zniszczenia te
dotyczą nie tylko wybranych elementów maszyn ale i ich całych podzespołów. Drania
wpływają także pośrednio na szybsze zużycie elementów, powodują nierównomierny wzrost
obciążenia na określonych fragmentach podzespołu (np.: drgania motoreduktora mogą
spowodować uszkodzenia określonych zębów koła przekładni). Drgania powodują szysze
zużycie łączników stalowo  gumowych, elementów z tworzyw sztucznych, wyrobów
gumowych itp. Drgania powodują również osiadanie fundamentów, podpór maszyn itp. Jeżeli
występujące drgania nie spowodują zniszczenia maszyny lub urządzenia to na pewno
spowodujÄ… wyraz
ne skrócenie czasu jej eksploatacji.
Występujące drgania są szkodliwe dla ludzi. Szczególnie niebezpieczne są drgania
o małych częstotliwościach wywołane kołysaniem kabiny roboczej (np.: dz
wigi, podnośniki
regałowe lub koszowe) oraz drgania o częstotliwościach rezonansowych organów
wewnętrznych człowieka. Odrębnym problemem są drgania narzędzi udarowych
i wibracyjnych bardzo szkodliwie oddziałujących na obsługę. Drgania na operatora mogą
oddziaływać poprzez : kabinę, podesty, urządzenia sterownicze i inny sposób.
Hałas to także drgania  słyszalne drgania. y
ródłem hałasu są zarówno drgania
mechaniczne, jak i drgania gazów i cieczy. Hałas utrudnia, a przy zbyt dużym natężeniu
uniemożliwia wykonywanie określonych zadań zawodowych podczas pracy. Hałas może
doprowadzić do trwałych zmian w organizmie człowieka i znacznego uszkodzenia lub nawet
zniszczenia narządu słuchu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Najogólniej drgania można podzielić na: drgania okresowe  powtarzające się
w określonej sytuacji technicznej, drgania nieokresowe  występujące losowo, Spośród drgań
okresowych najważniejszą rolę odgrywają drgania proste (zwane również harmonicznymi)
(rys. 2) charakteryzujące się wysoką stałością w czasie (stałość amplitudy w okresie drgań).
Rys. 2. Drgania niegasnÄ…ce.
Jeżeli drgania występują w dłuższym okresie czasu ich amplituda (maksymalne
odchylenie od punktu równowagi) nie zmienia się  to takie drgania nazywamy
niegasnącymi. Jeżeli jednak na skutek różnych czynników (np.: specjalnych tłumików drgań
- amortyzatorów) amplituda drgań maleje (rys. 3), to drgania takie nazywamy gasnącymi.
Rys. 3. Drgania gasnÄ…ce.
Inne rodzaje drgań: drgania swobodne  po wytrąceniu z położenia równowagi ciało
pozostawione samo sobie drga  po pewnym czasie, drgania zaniknÄ… na skutek braku energii
podtrzymującej drgania i strat energii ciała drgającego. Przykładem mogą być drgania
pochodzące od uderzeń lub wstrząsów. Drgania wymuszone  drgania wywołane przez siłę
zewnętrzną, która okresowo (lub w sposób ciągły) oddziałuje na ciało lub mechanizm  są to
z reguły drgania  trwałe w czasie na skutek ciągłego dostarczania energii do układu.
Przykładem mogą być drgania wywołane przez pracujący silnik elektryczny. Pełna
klasyfikacja drgań nie jest tematem tej pracy  zainteresowane osoby Autor odsyła do
literatury.
Wśród głównych czynników odpowiedzialnych za występowanie drgań wyróżnić należy:
występowanie położeń równowagi i sił zwrotnych w konstrukcji, bezwładność oraz niezbyt
duże opory.
Każda konstrukcja (mechanizm lub maszyna) w warunkach normalnych znajduje się
w spoczynku (wykonując swoje zadania zawodowe jest zamocowana do podłoża).
W momencie eksploatacji w trakcie wykonywania zadań technologicznych, następuje
wytrącenie jej z położenia równowagi (rys. 4), mówimy tu o drobnych odchyleniach, czy
wręcz oscylacjach wokół tego punktu, na skutek wielu czynników zarówno wewnętrznych
jak i zewnętrznych. Każda maszyna zbudowana jest z fizycznych elementów
konstrukcyjnych, które charakteryzują się określonymi właściwościami (np.: sztywność,
podatność, sprężystość) i te elementy zgodnie z prawami mechaniki stają się z
ródłem
określonych (nieraz bardzo dużych) sił reakcyjnych  sił zwrotnych. Siły zwrotne
są w głównej mierze odpowiedzialne za drgania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wszystkie wykonywane podzespoły i mechanizmy charakteryzują się określonymi
właściwościami fizycznymi. Jedną z tych podstawowych właściwości jest masa. Z punktu
widzenia dynamiki masa ciała jest miarą jego bezwładności. Rozpatrując bezwładność ciała
jako cechę przeciwstawiającą się ruchowi i uwzględniając fizyczne nie teoretyczne
właściwości ciał, należy szczególną uwagę zwrócić na zachowanie się ciał pod wpływem sił
zewnętrznych. To rzeczywiste elementy konstrukcji odkształcają się, gromadząc energię,
która zostaje póz
niej wydzielona w postaci drobnych wahnięć (rys. 4), drobnych ruchów
 jednym słowem drgań.
Drgania to nie tylko elementy maszyn (ciała stałe), to także ciecze i gazy. Na skutek
tarcia pomiędzy cieczą (dotyczy to również powietrza) a przewodem transmisyjnym
(rurociągiem) w okolicy ścianek rurociągu następuje załamanie przepływu laminarnego
i powstanie w strudze cieczy określonych zawirowań (turbulencji), zachodzi to szczególnie
podczas przepływu ze zwiększoną prędkością. Te turbulencje są doskonale słyszalne nawet
z dość dużej odległości.
Podczas ruchu ciała stałego zmieniające się chwilowo opory wynikające z odkształceń
warstwy powierzchniowej przedmiotu, chwilowych warunków smarnych powodują zmienne
stany naprężeń wewnętrznych i w konsekwencji pod ich wpływem drgania. Sytuacja staje się
skomplikowana przy analizie struktury wewnętrznej materiału konstrukcyjnego poddanemu
odkształcaniu. Rozpatrując zachodzące zjawiska musimy poddać analizie strukturę metalu, jej
rzeczywiste cechy odpowiedzialne za powstawanie drgań lub wyjaśniające podatność
elementów maszyn i urządzeń na drgania. Zakres tematyczny tej pracy jest jednak zbyt
szeroki by go tu przytoczyć.
gdzie:
m  masa elementu
g  przyspieszenia ziemskie
l  długość elementu
Ś  kąt odchylenia od położenia równowagi
Rys. 4. Model obrazujący drgania mechanizmów.
Analizując mechanizm, maszynę, konstrukcję, możemy wyróżnić zespół czynników
i sytuacji w których wystąpienie drgań mechanicznych jest bardzo realne. Podstawowymi
z
ródłami drgań i hałasu są:
Wirujące niewyrównoważone masy  np.: wirniki silników elektrycznych, przekładnie
mechaniczne itp.
Obciążone zmiennymi siłami konstrukcje  transportery, maszyny i konstrukcje
dz
wigowe, podnośniki (szczególnie podczas ruchu), mechanizmy o pracy nawrotnej, itp.
obciążone siłami konstrukcje o zmiennej sztywności  wszystkie maszyny produkcyjne,
pakujące, obrabiarki, mechanizmy napędowe, itp.
Konstrukcje ciśnieniowe  w których są przesyłane lub gromadzone media typu ciecz lub
gaz np.: rurociÄ…gi, przewody pneumatyczne, hydrauliczne, zbiorniki, zawory itp.
Mechanizmy maszyn  w których elementy o dużej masie osadzone są lub połączone
z elementem sprężystym i łącznie wykonują określone ruchy  mechanizmy robotów
przemysłowych, podajniki, elementy maszyn pakujących, wskazówki dużych zegarów, oraz
proporcjonalnie mniejsze, ale generujące podobne naprężenia w elementach i podzespołach
maszyny i urzÄ…dzenia precyzyjne ora mechanizmy zegarowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Inne podzespoły lub mechanizmy maszyn  zużyte sprzęgła, łożyska, koła zębate, pasy
napędowe, uszkodzone łączniki stalowo  gumowe, amortyzatory, lub np.: uszczelnienia
siłowników itp.
Ze względu na negatywny wpływ drgań na maszyny i urządzenia oraz na ludzi, należy
dążyć do maksymalnego ograniczenia występowania drgań i ich tłumienia. W wielu
przypadkach konstruktorzy wykorzystują do tego celu specjalne tłumiki drgań, powoduje to
jednak zwiększenie kosztów maszyn i urządzeń jak również komplikuje budowę
maszyn i mechanizmów. Najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie w maksymalnym stopniu
naturalnych metod tłumienia i pozostawieniu specjalnych tłumików tylko tam gdzie jest to
niezbędne.
Tarcie wewnętrzne  metoda ta obejmuje rozproszenie energii mechanicznej wewnątrz
ciała drgającego. Stosując w budowie maszyn materiały o szczególnie dużym tarciu
wewnętrznym np.: guma i tworzywa sztuczne, możliwe staje silne tłumienia drgań maszyny.
Tarcie konstrukcyjne  metoda ta obejmuje rozproszenie energii mechanicznej na styku
ciał połączonych nieruchomo. Podczas obciążenia takich elementów następuje ich wzajemny
poślizg części powierzchni i w skutek tarcia następuje rozproszenia energii drgań.
Tarcie w połączeniach ruchomych  metoda ta obejmuje rozproszenie energii
mechanicznej w łożyskach prowadnicach i innych podzespołach umożliwiających ruch
względny. Wykorzystuje się tu zamianę energii drgań na energię ruchu.
TÅ‚umienie hydrauliczne i aerodynamiczne  metoda ta obejmuje rozproszenie energii
wykorzystując opór ośrodka, szczególnie płynów.
Podczas tłumienia drgań dąży się do zamiany możliwie największej ilości energii drgań
mechanicznych na inne formy energii np.: energię ruchu, ciepło itp., lub też dąży się do
rozproszenia jednolitego strumienia energii na kilka o mniejszym natężeniu i fazie.
Drania generowane w mechanizmach i urzÄ…dzeniach precyzyjnych powstajÄ… nie tylko
podczas ich pracy. Drgania przenoszone sÄ… bezwiednie na mechanizmy zegarowe lub wyroby
zegarmistrzowskie zarówno podczas transportu jak i jego magazynowania. Ze względu na
precyzję wykonania, jak i pożądaną dokładność działania (prawidłową pracę  np.: waga
laboratoryjna), ważne jest ciągłe monitorowanie drgań jakie oddziałują na te mechanizmy lub
całe wyroby oraz ich minimalizowanie. Podstawowym z
ródłem drgań w tym okresie są
metody i środki transportu. Ważnym czynnikiem ograniczającym wpływ drgań na
mechanizm precyzyjny jest właściwe opakowanie, najlepiej wykonane z miękkiego drewna
lub grubej wielowarstwowej tektury (dla lekkich mechanizmów) oraz wypełnione specjalnie
przygotowanymi spiralnymi (o dużej długości) wiórami drewnianymi.
A
adne i starannie wykonane drewniane opakowanie, estetycznie ocechowane pełni
oprócz ochrony również rolę dekoracyjną  może być uzupełnione gadżetem  typu: ładny
pojemnik ze smarem do konserwacji i białe rękawiczki.
Podczas transportu, operator wózka czy kierowca środka transportowego powinien
zwracać uwagę na sprawność stosowanego środka transportowego, w szczególności choć to
może być trudne, na łączniki gumowo  stalowe łączące ruchome i stałe elementy konstrukcji
wózka, na konstrukcje amortyzatorów hydraulicznych  szczególnie na wycieki oleju,
zwracać uwagę na działanie elementów sprężystych (sprężyn) resorów, ponadto na właściwe
ciśnienie w oponach i jakość ciągów komunikacyjnych podczas transportowania maszyn
i urządzeń precyzyjnych.
Pierwszym sygnałem potencjalnego uszkodzenia jest występowanie podczas eksploatacji
środków transportowych drgań, o większej niż zwykle amplitudzie, bądz
większego niż
zwykle hałasu.
Zakłócenia przenoszone przez pola elektromagnetyczne dotyczą przede wszystkim
wysokich częstotliwości. Każdy obwód w którym płynie prąd o wysokiej częstotliwości, staje
siÄ™ z
ródłem fali elektromagnetycznej  również zakłóceń i zwrotnie, każdy odcinek przewodu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
lub materiału przewodzącego działa jak antena odbiorcza. Pole elektromagnetyczne może
działać zakłócająco na znaczne odległości, nawet wtedy inne oddziaływania są już pomijalne.
Rys. 5. Przykładowe z
ródła zakłóceń elektromagnetycznych [9, s 24].
Najczęściej z
ródłem zakłóceń są obwody i urządzenia gdzie występują sygnały
o stromych zboczach (rys. 5). Pomimo małej pojemności i indukcyjności, przy wysokich
częstotliwościach zasięg zakłóceń elektromagnetycznych jest duży.
Skutecznym środkiem ochrony przed zakłóceniami elektromagnetycznymi jest
ekranowanie. By ekran spełnił swoje zadanie musi być połączony do masy urządzenia
a zamiast cienkiej folii należy zastosować blachę (najlepiej stalową) o grubości 0,1  0,2 mm.
Należy jednak pamiętać, że blacha ta nie stłumi dostatecznie zakłóceń magnetycznych
o częstotliwościach sieci energetycznej (50 Hz). Metalowa obudowa przeciętnego
mechanizmu jest ochroną w zupełności wystarczająca. Pewien problem stanowić może okno
ze szkła i tworzywa sztucznego. Zakłócenia bowiem mogą do wnętrza wniknąć, przez otwory
w obudowie.
Jeżeli konieczne jest przemieszczanie się po podłożu z warstwą izolującą i jeżeli osoba
poruszająca (rys. 6) się ubrana jest w ubiór z tworzywa sztucznego (elementy ubioru
Rys. 6. A
adunki elektrostatyczne [5, s 355].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
wykonane z nylonu, perlonu, elastanu lun polyacrylu) dochodzi do zjawiska uporzÄ…dkowania
ładunków elektrycznych, co w konsekwencji objawia się naładowaniem elektrostatycznym.
Wyładowania te nie są niebezpieczne dla ludzi ponieważ przepływająca energia jest zbyt
mała, mają natomiast szkodliwy (lub niszczący) wpływ na struktury elektroniczne.
Szczególnie zagrożone są unipolarne podzespoły elektroniczne, które stanowią podstawę
wszystkich układów mikroprocesorowych. Zjawisko to, występuje również w różnych
maszynach np.: taśma transportera biegnąca po rolkach, maszyny z przekładnią z pasem
parcianym itp. Biegnący pas transmisyjny, taśma transportera, pas napędowy generują
ładunki elektrostatyczne zarówno w samym pasie (taśmie) jak i w elementach maszyny.
Nagromadzone ładunki wynoszą często nawet kilkadziesiąt tysięcy wolt, co kończy się
zwykle przeskokiem iskry elektrycznej ( określonych sytuacjach nagromadzone ładunki mogą
być znacznie wyższe). Nie bez znaczenia dla prawidłowego działania mechanizmu
zegarowego lub wyrobu zegarmistrzowskiego, zarówno elektronicznego, elektrycznego czy
typowo mechanicznego jest gromadzący się na obudowie lub szczególnie wewnątrz kurz
przyciągany właśnie przez nagromadzone ładunki, a utrudniający prawidłową pracę
mechanizmu zegarowego i konsekwentnie prowadzący do przedwczesnego jego zużycia.
By zapobiec, a raczej maksymalnie zmniejszyć skutki elektryczności statycznej, stosuje
się połączenia wyrównawcze, odprowadzające nadmiar ładunków z maszyny do masy oraz
wyrównujące (stąd nazwa) poziomy ładunków pomiędzy poszczególnymi maszynami w
ciągu produkcyjnym lub transportowym. Podczas pakowania wyrobów zegarmistrzowskich
układami elektronicznymi należy zachować szczególną ostrożność. Zalecane jest specjalne
stanowisko zabezpieczone przed wyładowaniami elektrostatycznymi (rys. 7). W przypadku
nie spełnienia określonych wymagań mogą powstać uszkodzenia układu na skutek
nagromadzenia siÄ™ niebezpiecznego Å‚adunku na stanowisku pakowania, magazynowym czy
środku transportu.
Rys. 7. Stanowisko pracy zabezpieczone przed wyładowaniami elektrostatycznymi [5, s 355].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki zakłócają działanie układów i mechanizmów zegarowych?
2. W jaki sposób różne czynniki zakłócają działanie układów i mechanizmów zegarowych?
3. Jakie są skutki oddziaływania czynników zakłócających pracę układów i mechanizmów
zegarowych?
4. W jaki sposób możliwe jest zminimalizowanie wpływu czynników zakłócających na
pracę układów i mechanizmów zegarowych?
5. Czy możliwe jest całkowite wyeliminowanie czynników zakłócających pracę układów
i mechanizmów zegarowych?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj kontroli pracy (dokładności chodu) mechanizmu zegarowego (rys. do ćwiczenia 1),
poddanego drganiom. Załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne wyposażenie.
UWAGA  zbyt duża amplituda drgań może spowodować uszkodzenie mechanizmu.
Dopuszczalne jest zastąpienie rzeczywistego ćwiczenia jego symulacją. Dopuszczalna jest
modyfikacja ćwiczenia prowadząca do określenia wpływu drgań na działanie maszyn
i urządzeń precyzyjnych.
Tabela do ćwiczenia 1
Lp. Czas Parametry Różnica wskazań
W Podczas
pomiaru drgań
spoczynku drgań
1. 1 minuta 0.05 G
2. 5 minut 0.05 G
3. 10 minut 0.1 G
4. 15 minut 0.1 G
5. 20 minut 0.1 G
6. .........
Rys. do ćwiczenia 1.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) umieścić badany mechanizm zegarowy na stole wibracyjnym,
3) włączyć wibracje (UWAGA - zbyt duża amplituda drgań może uszkodzić mechanizm),
4) metodą porównawczą określić błąd wskazań badanego mechanizmu,
5) regularnie kontrolować przebieg ćwiczenia,
6) wykonać zestawienie uzyskanych wyników (np.: w zamieszczonej tabeli),
7) dokonać oceny uzyskanych wyników,
8) dokonać samooceny,
9) zaprezentować wykonanie zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko badawcze wyposażone w sterowany stół wibracyjny,
- poradnik ucznia,
- poradnik mechanika,
- wzorcowe narzędzia pomiarowe (zegar wzorcowy, stoper),
- mechanizmy i detale ćwiczeniowe.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić istotę zakłóceń w układach i mechanizmach zegarowych?
2) rozróżnić różne rodzaje zakłóceń oddziałujących na układy
i mechanizmy zegarowe?
3) scharakteryzować różne rodzaje zakłóceń oddziałujących na układy
i mechanizmy zegarowe?
4) dobrać sposoby ochrony układów i mechanizmów zegarowych przed
czynnikami zakłócającymi?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3. Magazynowanie mechanizmów zegarowych
4.3.1. Materiał nauczania
Opakowanie jest to produkt, którego podstawową funkcją jest ochrona innych produktów
przed uszkodzeniem, na skutek oddziaływania różnych czynników zewnętrznych. Ochrona
powinna być zapewniona podczas składowania (magazynowania) i transportowania w drodze
od producenta do użytkownika.
Podstawowymi zadaniami opakowań transportowych są: zabezpieczenie zapakowanych
w te opakowania produktów przed czynnikami zewnętrznymi i ubytkami naturalnymi,
dostarczenie produktu do miejsca docelowego w stanie nienaruszonym, ułatwienie działań
przeładunkowych i składowych, tworzenie jednostek detalicznego obrotu, ułatwienie
tworzenia jednostek Å‚adunkowych, bezpieczne odbycie transportu ponadto szata graficzna
opakowania może służyć do reklamy zapakowanego wyrobu. Opakowania można podzielić
w zależności od: Kryterium funkcjonalności  opakowania jednostkowe- zawierające
pojedyncze sztuki wyrobu, opakowania zbiorcze  łączące określoną ilość opakowań
jednostkowych w całość i opakowania transportowe  służące do transportowania
i przechowywania wyrobów. Kryterium tworzywa  opakowania : drewniane, metalowe,
papierowe, szklane, z tworzywa sztucznego itp. Kryterium formy geometrycznej
 opakowania : prostopadłościenne, o podstawie okrągłej, specjalnym kształcie. Kryterium
formy konstrukcyjnej  opakowania typu : skrzynka, pudło, hobok, worek itp. Kryterium
rodzaju  opakowanie typu : worek papierowy o pojemności 25 kg, beczki drewniane, klatki
drewniane, pudła tekturowe itp. Przykłady opakowań przedstawione są na rysunku (rys 8).
a) b) c)
d) e)
Rys. 8. Przykłady opakowań:
a) skrzynki, b i c) klatki różnych typów, d) ) pudła i pudełka [2, s 26-29].
W celu pełnego wykorzystania powierzchni ładunkowej palety płaskiej uprzywilejowanej
o pow. ładunkowej 800 x 1200 mm, przy układaniu na nie ładunku w opakowaniach
prostopadłościennych lub o przekroju kołowym, wprowadzono system wymiarowy opakowań
szczegółowo przedstawiony w PN  78 / O  79021  Opakowania  System wymiarowy .
Podstawą projektowania opakowań jest moduł wspólny dla palet 800 x 1200 mm
i 1000 x 1200 mm.
Warunkiem zachowania odpowiedniej współzależności wymiarów: opakowanie  paleta
 środek transportowy  powierzchnia magazynowa, jest zachowanie koordynacji
wymiarowej (rys. 9).
W przypadku transportu ładunków szczególnie cennych lub bardzo wrażliwych na
narażenia mechaniczne można wykorzystać opakowania z atestem. Atestacja opakowań
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
polega na stwierdzeniu  na podstawie badań laboratoryjnych  zgodności z wymaganiami
wynikającymi z normalnych warunków transportu. Według krajowych przepisów
(szczególnie na polskich kolejach) stosowanie opakowań atestowanych jest obowiązkowe
w odniesieniu do ładunków z deklarowaną wartością.
Rys. 9. Współzależność wymiarowa [2, s 31].
W przypadku transportu ładunków szczególnie cennych lub bardzo wrażliwych na
narażenia mechaniczne można wykorzystać opakowania z atestem. Atestacja opakowań
polega na stwierdzeniu  na podstawie badań laboratoryjnych  zgodności z wymaganiami
wynikającymi z normalnych warunków transportu. Według krajowych przepisów
(szczególnie na polskich kolejach) stosowanie opakowań atestowanych jest obowiązkowe
w odniesieniu do ładunków z deklarowaną wartością.
Jednostka ładunkowa, to określona ilość ładunku zestawionego w jedną całość, w sposób
zapewniający trwałość zestawienia przez cały łańcuch transportowy. Prawidłowe
uformowanie tej jednostki polega na doborze właściwego środka transportu, odpowiadającego
technicznej i ekonomicznej podatności przewozowej ładunku, właściwym ułożeniu ładunku
na lub w tym środku oraz zabezpieczenia ładunku podczas transportu. Jednostki ładunkowe
stanowić mogą: palety (jednostki paletowe), pakiety, kontenery, nadwozia wymienne,
naczepy siodłowe itp.
Znakowanie mechanizmów zegarowych ma na celu umożliwić rozpoznawanie wyrobów
docierających do odbiorcy lub do placówek handlowych. W dużym stopniu znakowanie jest
wizytówką sprzedawanych wyrobów. Pełni także ważne funkcje w obronie interesów klienta.
Mechanizmy zegarowe (również wyroby zegarmistrzowskie)  jak każdy towar, powinny być
w trwały sposób zaopatrzony w zawieszki o oznakowaniem, tj. etykiety, obwoluty lub mieć
dodatkowe ulotki.
Oznakowanie pełni również funkcję ochronną informując przewoz
nika o wrażliwości
przesyłki. Zgodnie z przepisami rozróżnia się następujące grupy znaków:
Znaki zasadnicze, określające nazwę wyrobu, znak firmowy określający nazwę
producenta oraz zastosowanie wyrobu. Znaki informacyjne, dostarczajÄ…ce informacje
o właściwościach i cechach wyrobu. Znaki niebezpieczeństwa określające i wskazujące na
niebezpieczeństwa dla ludzi i otoczenia wynikające z cech towaru. Znaki manipulacyjne,
informujÄ…ce o sposobie obchodzenia siÄ™ z opakowaniem w czasie manipulacji towarem.
Pełnią również funkcję ochronną dla wyrobu. Znaki reklamowe, mają przede wszystkim
zwrócić uwagę nabywcy i zachęcić go do kupna. W celach reklamowych producent często na
opakowaniach jednostronnych umieszcza informacje o wyróżnieniach na imprezach
handlowych, krajowych i między narodowych.
Kod kreskowy  służy przede wszystkim do identyfikacji wyrobów za pomocą symbolu,
który może być odczytywany przez urządzenia elektroniczne (kasy rejestrujące, komputery)
oznaczenie wyrobu kodem kreskowym usprawnia ich sprzedaż, przyśpiesza obrót towarowy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
i zmniejsza koszty obrotu. Najbardziej powszechnym kodem kreskowym jest kod EAN,
nadawany przez Centrum Kodów Kreskowych. Składa się z części graficznej i liczbowej.
Znak jakości  umieszczony na towarach, to wspaniała wizytówka reklamowa
producenta, dla konsumenta zaś stanowi, iż towar jest naprawdę dobry, a cena ustalona
obiektywnie.
Rodzaje znaków jakości: znak kontroli jakości (KJ)  są świadectwem dokonania kontroli
przez producenta, certyfikowane znaki jakości  są świadectwem dokonania kontroli przez
firmę zewnętrzną niezależną od producenta potwierdzającą jakość wyrobu w sposób
obiektywny ma podstawie określonych metodą certyfikowania kryteriów.
Znaki niebezpieczeństwa  specjalne znaki które muszą mieć te towary krajowe oraz ich
odpowiedniki pochodzące z importu, które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia, życia lub
środowiska naturalnego użytkownika. Dotyczy to np.: wyrobów zawierających metale ciężkie
 np.: w bateriach podtrzymujących pamięci w niektórych układach zegarowych.
Znaki magazynowe  to system oznaczania wyrobów umożliwiający przypisanie
konkretnego numeru seryjnego (lub numeru magazynowego) każdemu egzemplarzowi
towaru. Można przypisać grupie towarów grupę numerów seryjnych o podanym wzorcu.
Współczesny system znakowania (najczęściej komputerowy) musi zapewnić dostęp do
informacji o każdy egzemplarzu oraz jego aktualne położenie. Operator systemu może
decydować o tym, który egzemplarz wydany zostanie z magazynu, który zostanie sprzedany
hurtowo, detalicznie, oraz łato ustali który z różnych powodów został zwrócony przez
klienta. Wydruk dokumentów zakupu, wydania lub zwrotu może być uzupełniony o druk
dodatkowych etykiet . Dla każdego egzemplarza towaru z dokumentu drukowana może być
specjalna lub okolicznościową. Na etykiecie można umieszczać indywidualne cechy wyrobu
(np.: kolor obudowy mechanizmu zegarowego) czy dostawy: nazwÄ™, symbol, numer seryjny,
kod kreskowy, informacjÄ™ o lokalizacji w magazynie, oznakowanie dokumentu dostawy, datÄ™
ważności, cenę, jednostkę miary itp.
Magazyn jest to wyodrębniony teren, budynek lub wydzielone pomieszczenie
dostosowane do przyjmowania, przechowywania i wydawania towarów. Mówiąc o towarze
w pracy tej poświeconej mechanizmom zegarowym i wyrobom zegarmistrzowskim słowa
takie jak towar, produkt lub wyrób należy rozumieć jako słowa tożsame z mechanizmem
zegarowym lub wyrobem zegarmistrzowskim. Ze względu na cechy budowlano-
konstrukcyjne magazyny można podzielić na:
otwarte  np. place składowe  służące do przechowywania towarów odpornych na
czynniki atmosferyczne lub też do przechowywania towarów zabezpieczonych przed
oddziaływaniem tych czynników (np.: dzięki opakowaniom).
półotwarte  np.: wiaty  są to powierzchnie zadaszone bez ścian lub z jedną do trzech
ścian, proste budowle typu szopy, przeznaczone do przechowywania towarów
zabezpieczonych przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych lub odpornych
na te czynniki.
zamknięte  np. nadziemne budynki  są to powierzchnie praktycznie zabezpieczone
przed oddziaływaniem wszystkich lub prawie wszystkich czynników atmosferycznych,
przeznaczone do przechowywania większości towarów (wyrobów, surowców, materiałów),
z wyjątkiem tych które wymagają specjalnych warunków magazynowania. W przypadku
mechanizmów zegarowych lub wyrobów zegarmistrzowskich ten typ magazynu
wykorzystywany jest najczęściej.
Specjalne  np.: silosy  magazyny o specjalnej konstrukcji przeważnie o specjalnym
wyposażeniu, dostosowane do jednego produktu (wyrobu lub surowca) rzadziej do grupy,
spełniające określone wąsko specjalizowane wymagania (np.: ciśnienie w przestrzeni
magazynowej). Ogólne sposoby przechowywania towarów  wyrobów w magazynie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
określają zasady których przestrzeganie gwarantuje bezpieczeństwo przechowywanych
towarów.
Właściwe rozmieszczenie towarów  rozmieszczenie to jako podstawowe kryterium
rozmieszczenia towarów uwzględnia masę i asortyment wyrobu, przy właściwym
rozmieszczeniu należy uwzględnić również kształt i objętość. Czynniki te decydują
o odpowiednich sposobie składowania, chroniącym towary przed zniszczeniem bądz

uszkodzeniem.
Zapewnienie wymaganych warunków fizycznych przechowywania  np.: temperatury,
wilgotności, czasu wymiany powietrza, ochrony przed nasłonecznieniem. Warunki
te powinny zagwarantować wartości użytkowe towaru.
Zabezpieczenie towarów przed szkodnikami  dotyczy to pewnej grupy towarów,
ochrona zmniejsza straty powstałe w cyklu magazynowania spowodowane gryzoniami,
owadami itp.
Zapewnienia higieny pomieszczeń i BHP osób  zapewnienie właściwych warunków
higieniczna-sanitarnych zarówno dla towarów jak również dla osób obsługujących oraz BHP
tych osób.
Podczas prac magazynowych, jak również podczas prac związanych z za i wyładunkiem,
zachodzi konieczność przetransportowania towaru w ramach magazynu lub pomiędzy
magazynem a miejscem wykonywania prac ładunkowych. Transport ten może wykonywany
być z wykorzystaniem środków transportu z napędem mechanicznym lub napędem ręcznym.
Podczas transportowania ładunków o małej masie i małych gabarytach, w sposób doraz
ny
wystarczającym środkiem będzie ręczny wózek paletowy o udz
wigu maksymalnym 1200 kg
(rys. 10). Podczas transportowania ładunków o większej masie, na dalsze odległości lub
Rys. 10. Ręczny wózek paletowy [2, s 73].
wykonywania zadań transportowych częściej, lepszym środkiem transportowym jest wózek
akumulatorowy prowadzony. Wózek ten znacznie ułatwia prace transportowe  nie wymaga
od operatora stosowania dużej siły oraz znacznie ułatwia manewrowanie
w magazynie i na placu załadunkowym, dzięki układom sterowania wózkiem. Widok wózka
przedstawia rysunek (rys. 11).
Rys. 11. Wózek akumulatorowy prowadzony [2, s 73].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
W przypadku ładunków o większej masie i większych gabarytach niezbędne stanie się
zastosowanie jako środków transportowych i jednocześnie załadunkowych, wózków
podnośnikowych widłowych o napędzie mechanicznym. Po względem funkcjonalnym wśród
wózków których wyposażeniem są widły  wyróżnić można wózki unoszące umożliwiające
uniesienie palety lub ładunku na niewielką wysokość (kilkadziesiąt centymetrów) w celu
poziomego przemieszczenia (rys. 10 i 11), oraz wózki podnośnikowe  w większości
przypadków jako wózki czołowe  umożliwiające wykonywanie prac transportowych
i jednocześnie umożliwiające układanie ładunków na wielopoziomowych regałach czy też
wzajemne piętrzenie jednostek paletowych (rys. 12 i 13).
Rys. 12. Wózek podnośnikowy akumulatorowy [2, s 74].
Wózek ten z powodu niskiej wysokości może stosowany być podczas pracy w krytych
środkach transportu (kryty wagon, samochód z zamkniętym nadwoziem), Ze względu na
rodzaj napędu  elektryczny  wózek ten może pracować w pomieszczeniach zamkniętych
o małej kubaturze lub w pomieszczeniach gdzie ze względu na wydajność układów
wentylacji nie wolno wykorzystać wózków o lepszych parametrach transportowych
ale o napędzie spalinowym (rys. 13).
Rys. 13. Wózek podnośnikowy spalinowy [2, s 74].
Wykresy załączone do rysunków (rys. 12 i 13) ilustrują wykres udz
wigu wózka
w funkcji położenia siły ciężkości ładunku w stosunku do czoła wideł wózka.
Drogi przejazdowe transportu wewnętrznego dla wózków podnośnikowych powinny
odpowiadać wymaganiom normy PN  68 / M  78010. Drogi te powinny umożliwiać dla
ruchu dwukierunkowego swobodne mijanie się wózków z określonym bezpiecznym zapasem
odległości, umożliwiać swobodne manewry robocze. Nawierzchnia powinna być pozioma
( o niewielkim pochyleniu), gładka, o dobrej przyczepności i odporna za zużycie. Warunki te
najlepiej spełniają nawierzchnie betonowe i asfaltowe. Rampy załadunkowe powinny spełnić
wymagania dróg przejazdowych. Wymiary otworów drzwiowych powinny pozwalać
na swobodny przejazd wózka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Zasady bezpieczne pracy przy dz
wiganiu i przenoszeniu (wybrane): dopuszczalna
wartość masy przy dz
wiganiu i przenoszeniu przypadająca na jednego pracownika nie może
przekraczać 50 kg dla mężczyzny i 30 kg dla kobiety na odległość do 25 metrów,
w przypadkach szczególnych dopuszczalne jest przenoszenie ładunków o masie do 50 kg
jednak nie dalej niż 75 metrów. A
adunki długie nie mogą przekraczać masy 30 kg
i długości 4 m na jedną osobę. Podczas przenoszenia ładunków należy stosować środki
pomocnicze (kleszcze, pasy oraz obowiązkowo rękawice). Podczas przemieszczania
ładunków wózkami transportowymi dopuszczalna masa ładunku przewożonego na jednym
wózku nie może przekraczać 400 kg na osobę, a odległość przewozu ładunku nie może
przekraczać 250 metrów, przy większej odległości masa ładunku nie może przekraczać 300
kg . Wózek musi posiadać sprawne hamulce i ogumione koła. Zachowanie bezpieczeństwa
pracy przy wykonywaniu wszelkich prac przeładunkowych wymaga dyscypliny, wyobraz
ni
i odpowiedzialności. Transportowanie ładunków z wykorzystaniem wózków podnośnikowych
regulują odrębne przepisy. Kierujący wózkiem podnośnikowym musi posiadać specjalne
uprawnienia.
Transport kolejowy  kolejowy wagon towarowy  jest pojazdem szynowym bez
własnego napędu przeznaczony do przewozu ... ładunków. Wagony towarowe dzieli się na
rodzaje : wagony uniwersalne (np.: kryte, platformy i węglarki), wagony specjalizowane
 wagony uniwersalne dostosowane dodatkowo do przewozu określonych rodzajów
ładunków, wagony specjalne np.: cysterny.
Konstrukcja wagonu wynika z jego przeznaczenia. W zależności od przeznaczenia
nadwozie wagonu ma różny kształt, wielkość rodzaj nadwozia itp. Dobór wagonu do
konkretnego zadania przewozowego zależy od :rodzaju ładunku, wielkości ładunku i jego
postaci, wielkości jednorazowej partii ładunku, stopnia podatności ładunku na czynniki
zewnętrzne i odległości przewozu.
Rys. 14. Wagon uniwersalny [2, s 196].
Transport drogowy-ciężarowe pojazdy drogowe stanowią grupę środków transportu
przeznaczonych do przewozu ładunków po drogach. Ciężarowe pojazdy drogowe dzielą się
na pojazdy silnikowe i bezsilnikowe (przyczepy, naczepy). Z eksploatacyjnego punktu
widzenia pojazdy samochodowe podzielić można na : samochody dostawcze do 2 ton,
samochody nisko, średnio i wysokotonażowe, ciągniki zwykłe i siodłowe. Najbardziej
rozpowszechnione są pojazdy średniotonażowe (6 12 ton) o wielostronnym przeznaczeniu
(rys. 15).
Pojazdy uniwersalne, są to pojazdy ogólnego przeznaczenia i powszechnego
użytkowania. Praktycznie można nimi przewiez
ć każdy ładunek nie wymagający zachowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
specjalnych warunków przewozu. Pojazdy skrzyniowe niekryte (rys. 15b) są dostępne
do prac za i wyładunkowych ze wszystkich stron, w ostatnich czasach są wyposażane
w proste urządzenia rozładunkowe obsługiwane przez kierowcę. Przed wpływem warunków
Przed wpływem warunków atmosferycznych ładunek chroniony jest opończą (plandeką).
a) b)
Rys. 15. Pojazdy skrzyniowe ogólnego przeznaczenia:
a) furgon, b) samochód skrzyniowy [2 s 51].
Furgony  pojazdy skrzyniowe ze stałą osłoną nadwozia (rys. 15a) są używane
do przewozu ładunków wymagających szczególnych ochrony w czasie przewozu. Furgony
cechuje mniejsza dostępność powierzchni ładunkowej. Dobór rodzaju pojazdu do zadania
transportowego w porównaniu z transportem kolejowym wykazuje pewną różnicę. Przewóz
ładunków na odległości powyżej 25 km powinien odbywać się taborem uniwersalnym
 istnieje bowiem możliwość wykorzystania przebiegu powrotnego do przewozu innego
ładunku oraz maleje procentowy udział postoju pojazdu. Ponadto w sytuacjach szczególnych,
gdy firma przewozowa dysponuje określonym taborem, z zastosowanie najbardziej
ekonomicznego rozwiÄ…zania wymaga zastosowania specjalnego pojazdu powoduje
to niewykorzystanie posiadanego taboru.
Należy pamiętać że im mniejsza jest naturalna podatność transportowa, tym bardziej
uzasadnione jest użycie taboru specjalizowanego lub specjalnego. W takim przypadku małe
jest prawdopodobieństwo wykorzystanie środków transportowych w kierunku powrotnym.
Przesyłka powinna rozmieszczona zostać na lub w środku transportu w sposób
równomierny i nie naruszający obrysu skrajni ładunkowej. Pojazd nie może być przeciążony.
Podczas przewozu ładunków wielkość narażeń mechanicznych ładunku zależy od stanu
technicznego pojazdu, profilu i stanu technicznego nawierzchni po której porusza się pojazd,
sposobu poruszania się pojazdu (prędkości, przyspieszeń). Maksymalne przyspieszenie
wzdłużne (równoległe do kierunku ruchu nie powinno przekraczać 4g (czterokrotnego
przyspieszenia ziemskiego). W kierunku poprzecznym 0,4g (np.: podczas transportu
morskiego na skutek fal). Przyspieszenia takie dopuszczalne są dla ładunków masowych,
z racji przeznaczenia i dokładności wykonania na mechanizmy zegarowe lub wyroby
zegarmistrzowskie oddziaływanie takich przeciążeń jest niedopuszczalne. Bezpieczeństwo
ładunku zależy od: sposobu przygotowania ładunku, prac załadunkowych, urządzeń
załadunkowych oraz sposobu zabezpieczenia ładunku na pojez
dzie, ponadto od obsługi
(personelu) i bezpieczeństwa ruchu.
W przypadku niepełnego wykorzystania pojemności lub ładowności pojazdu, ładunek
powinien być umieszczony bezpośrednio przy przedniej ścianie skrzyni ładunkowej pojazdu,
tak by przy gwałtownym hamowaniu nie nastąpiło uderzenie ładunku o przednia ścianę
skrzyni, lub nie doprowadziło do uszkodzenia kabiny kierowcy, jednak rozmieszczenie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ładunku nie powinno spowodować przekroczenia dopuszczalnych nacisków na poszczególne
osie pojazdu. A
adunek podczas transportu powinien zostać unieruchomiony. Przykłady
sposobów rozmieszczenia i zabezpieczenia ładunków przedstawiają rysunki.
a) b)
Rys. 16. Przykładowe sposoby zabezpieczenia ładunków [2, s 63].
Przykładowe rozwiązanie drewnianej konstrukcji wspornikowej (rys. 16a) wypełniającej luzy
na szerokości kontenera. Szczegóły konstrukcji (rys. 16b).
Wykonanej z drewna: a - listwa mocujÄ…ca, b  listwa rozpierajÄ…ca, c  listwa Å‚Ä…czÄ…ca,
d  Å‚Ä…cznik, e  legarek, f  listwa separacyjna.
W przypadku przewożenia w beczkach  wystarczającym zabezpieczeniem jest połączenia
wszystkich beczek pasami (rys. 17a), podczas przewożenia ładunków w kontenerach
paletowych można uniemożliwić ich przesuw wykorzystując palety (rys. 17b).
a) b)
Rys. 17. Przykładowe sposoby zabezpieczenia ładunków [2, s 64].
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie mogą być opakowania?
2. Co to jest jednostka Å‚adunkowa?
3. Jak Co to jest opakowanie?
4. znakuje siÄ™ gotowe wyroby?
5. Jak można magazynować gotowe wyroby?
6. Jak można transportować gotowe wyroby?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj wyboru opakowania dla gotowego wyrobu zegarowego o wymiarach
(rys. do ćwiczenia 1), na palecie ładunkowej jednopłytowej o wymiarach 800 x 1200 mm.
Ilość warstw nie powinna przekroczyć czterech opakowań. Zabezpiecz ładunek na czas
transportu i magazynowania. Załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne środki.
a) b)
Rys. Do ćwiczenia 1: a) wymiary mechanizmu zegarowego, b) widok palety.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) dobrać metodę pakowania wyrobów zegarowych,
3) dokonać pakowania wyrobów zegarowych,
4) dokonać oceny wykonania zadania,
5) dokonać samooceny,
6) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowiska do pakowania mechanizmów zegarowych,
- poradnik dla ucznia,
- detale szkoleniowe (np.: pudełka papierowe, imitujące zapakowane mechanizmy
zegarowe o zadanych wymiarach),
- opakowania różnego typu i wielkości,
- inne materiały do pakowania w zależności od potrzeb (szary papier pakowy, papier
woskowany, papier impregnowany, taśma klejąca, sznur pakowy, folia PE w rolce),
- pomocnicze materiały do pakowania (kulki styropianowe, wstęgowe wióry drewniane lub
grube trociny),
- materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek).
Ćwiczenie 2
Dokonaj magazynowania gotowych wyrobów zegarowych na palecie ładunkowej
jednopłytowej (rys. do ćwiczenia 2) o wymiarach 800 x 1200 mm, wiedząc że gabaryty
opakowania jednostkowego (opakowania wyrobu zegarowego) wynoszÄ… 190 x 180 x 120
mm. Ilość warstw nie powinna przekroczyć czterech opakowań. Zabezpiecz ładunek na czas
magazynowania. Załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne środki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
a) b)
Rys. Do ćwiczenia 2: a) wymiary palety, b) widok palety.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) dobrać metodę pakowania wyrobów zegarowych,
3) dokonać pakowania wyrobów zegarowych,
4) dokonać zabezpieczenia wyrobów zegarowych na czas magazynowania,
5) dokonać magazynowania wyrobów zegarowych,
6) dokonać oceny wykonania zadania,
7) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowiska do pakowania mechanizmów zegarowych,
- poradnik dla ucznia,
- detale szkoleniowe (np.: pudełka papierowe, imitujące zapakowane mechanizmy
zegarowe o zadanych wymiarach),
- opakowania różnego typu i wielkości,
- inne materiały do pakowania w zależności od potrzeb (szary papier pakowy, papier
woskowany, papier impregnowany, taśma klejąca, sznur pakowy, folia PE w rolce),
- pomocnicze materiały do pakowania (kulki styropianowe, wstęgowe wióry drewniane lub
grube trociny),
- materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),
- katalog środków transportowych (transport wewnętrzny, zewnętrzny).
Ćwiczenie 3
Dokonaj, wysyłki gotowych wyrobów zegarowych, z magazynu do punktu sprzedaży
detalicznej, odległego o 2 km, na palecie ładunkowej jednopłytowej (rys. do ćwiczenia 3),
o wymiarach 800 x 1200 mm, wiedząc że gabaryty opakowania jednostkowego (opakowania
wyrobu zegarowego) wynoszą 190 x 180 x 120 mm. Ilość warstw nie powinna przekroczyć
czterech opakowań. Zabezpiecz ładunek na czas transportu. Załóż, że zakład produkcyjny
posiada niezbędne środki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
a) b)
Rys. Do ćwiczenia 3: a) wymiary palety, b) widok palety.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) określić czynniki oddziałujące na wyroby zegarowe podczas transportu,
3) dobrać metodę pakowania wyrobów zegarowych,
4) dokonać pakowania wyrobów zegarowych,
5) dobrać metodę i środek transportu,
6) ocenić, bezpieczeństwo zapakowanych wyrobów zegarowych podczas transportowania,
7) dokonać oceny wykonania zadania,
8) dokonać samooceny,
9) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowiska do pakowania mechanizmów zegarowych,
- poradnik dla ucznia,
- detale szkoleniowe (np.: pudełka papierowe, imitujące zapakowane mechanizmy
zegarowe o zadanych wymiarach),
- opakowania różnego typu i wielkości,
- inne materiały do pakowania w zależności od potrzeb (szary papier pakowy, papier
woskowany, papier impregnowany, taśma klejąca, sznur pakowy, folia PE w rolce, gruba
folia PE),
- pomocnicze materiały do pakowania (kulki styropianowe, wstęgowe wióry drewniane lub
grube trociny),
- materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),
- literatura (dotyczÄ…cÄ… transportu i komunikacji),
- katalog środków transportowych (transport wewnętrzny, zewnętrzny),
- mapa drogowo-kolejowa (lub plan miasta).
Ćwiczenie 4
Dokonaj, wysyłki gotowych wyrobów zegarowych, z magazynu do punktu sprzedaży
detalicznej, odległego o 300 km, transportem morskim (do portu transportem drogowym).
Transportu dokonaj na palecie ładunkowej dwupłytowej (rys. do ćwiczenia 4) o wymiarach
800 x 1200 mm, z zastosowaniem ramy paletowej, wiedząc że gabaryty opakowania
jednostkowego (opakowania wyrobu zegarowego) wynoszą 190 x 180 x 120 mm. Ilość
warstw nie powinna przekroczyć czterech opakowań. Zabezpiecz ładunek na czas transportu.
Załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne środki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
a) b)
Rys. Do ćwiczenia 3: a) wymiary palety, b) widok palety.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia,
2) określić czynniki oddziałujące na wyroby zegarowe podczas transportu,
3) dobrać metodę pakowania wyrobów zegarowych,
4) dokonać pakowania wyrobów zegarowych,
5) dobrać metodę i środek transportu,
6) ocenić, bezpieczeństwo zapakowanych wyrobów zegarowych podczas transportowania,
7) dokonać oceny wykonania zadania,
8) dokonać samooceny,
9) zaprezentować wykonanie zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażone stanowiska do pakowania mechanizmów zegarowych,
- poradnik dla ucznia,
- detale szkoleniowe (np.: pudełka papierowe, imitujące zapakowane mechanizmy
zegarowe o zadanych wymiarach),
- opakowania różnego typu i wielkości,
- inne materiały do pakowania w zależności od potrzeb (szary papier pakowy, papier
woskowany, papier impregnowany, taśma klejąca, sznur pakowy, folia PE w rolce, gruba
folia PE),
- pomocnicze materiały do pakowania (kulki styropianowe, wstęgowe wióry drewniane lub
grube trociny)
- materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),
- literatura (dotyczÄ…cÄ… transportu i komunikacji),
- katalog środków transportowych (transport wewnętrzny, zewnętrzny),
- mapa drogowo  kolejowa (lub plan miasta),
- prognoza pogody (na czas transportu).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować funkcje opakowania
2) sklasyfikować opakowania
3) wyjaśnić sposób znakowania gotowych wyrobów
4) scharakteryzować środki transportowe
5) scharakteryzować metody transportowania wyrobów zegarowych
6) dobrać sposoby transportowania wyrobów zegarowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Materiały dla ucznia:
- zestaw zadań testowych,
- instrukcja,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Podstawowym czynnikiem wywołującym korozję atmosferyczną jest:
a) temperatura powietrza,
b) ciśnienie powietrza,
c) wilgotność powietrza,
d) nasłonecznienie powietrza.
2. Do tłumienia drgań mechanicznych wykorzystuje się materiały o:
a) dużej wewnętrznej sztywności,
b) dużym tarciu wewnętrznym,
c) dużej wielkości,
d) dużym ciężarze.
3. Przedstawione poniżej opakowania służą do transportu produktów i wyrobów:
a) ciekłych,
b) gazowych,
c) mineralnych,
d) technicznych.
4. Do czasowego zabezpieczenia elementów mechanizmów zegarowych przed korozją,
należy wykorzystać:
a) farbÄ™ olejnÄ…,
b) powłokę fosforanową,
c) specjalne smary,
d) powłokę z tworzywa sztucznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5. Na opakowaniu wyrobu powinien znajdować się znak identyfikujący:
a) wyrób i miejsce produkcji,
b) wyrób i producenta,
c) wyrób i odbiorcę,
d) producenta i odbiorcÄ™.
6. Stanowisko do pakowania mechanizmów zegarowych wyposażone jest w:
a) opakowania, materiały pakowe i materiały konserwujące,
b) opakowania, materiały pakowe i materiały smarujące,
c) opakowania, materiały pakowe i materiały natłuszczające,
d) opakowania, materiały pakowe i materiały osuszające.
7. Trwałą metodą ochrony mechanizmów zegarowych przed korozja jest:
a) wypełnienie obudowy maszyny lub urządzenia precyzyjnego specjalnym smarem,
b) zastosowanie powłok malarskich,
c) zmniejszenie wymiarów maszyny lub urządzenia precyzyjnego,
d) zastosowanie materiałów niekorodujących.
8. Zastosowanie ekranu (patrz rysunek) skutecznie zabezpiecza mechanizm zegarowy przed
wpływem zakłóceń:
a) magnetycznych,
b) elektromagnetycznych,
c) mechanicznych,
d) świetlnych.
9. Zabronione jest przenoszenie ładunku o masie do 50kg na odległość ponad:
a) 13 m,
b) 19 m,
c) 22 m,
d) 25 m.
10. Przedstawiony na rysunku widok
obrazuje:
a) magazynowania ładunków,
b) transportowania ładunków,
c) podnoszenia ładunków,
d) ładowania ładunków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
11. Umieszczone w opakowaniu, środki higroskopijne, zabezpieczają wyrób przed:
a) zapyleniem,
b) korozjÄ…,
c) zapaleniem,
d) wybuchem.
12. Wypełniające opakowanie transportowe, grube wióry drewniane lub trociny zabezpieczają
wyrób przed czynnikami:
a) mechanicznymi,
b) chemicznymi,
c) elektrycznymi,
d) magnetycznymi.
13. Przedstawiony na rysunku środek transportu umożliwia przewóz towarów:
a) po drogach publicznych,
b) po torach kolejowych,
c) po terenie zakładu produkcyjnego,
d) po terenie miasta.
14. Pole elektromagnetyczne ma największy wpływ na:
a) układy tłumiące drgania,
b) układy elektroniczne,
c) układy przenoszenia napędu,
d) układy hydrauliczne.
15. Wymiary typowej palety (na rysunku) wynoszÄ…:
a) 800 x 1100 mm,
b) 900 x 1200 mm,
c) 800 x 1300 mm,
d) 800 x 1200 mm.
16. Wybierając miejsce do przechowywania towaru w magazynie należy uwzględnić:
a) masę i wielkość towaru,
b) tylko masÄ™ towaru,
c) tylko wielkość towaru,
d) masa i wielkość towaru nie ma znaczenia.
17. Największym zagrożeniem dla mechanizmów zegarowych podczas transportu są:
a) udary cieplne,
b) opady atmosferyczne,
c) drgania i uderzenia mechaniczne,
d) fale radiowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
18. Przedstawiony na rysunku środek transportu umożliwia przewóz towarów:
a) po drogach publicznych,
b) po torach kolejowych,
c) po terenie magazynu,
d) po szlakach wodnych.
19. Mechanizmy zegarowe magazynuje siÄ™:
a) w stertach na podłodze,
b) poukładane na półkach regałów,
c) podwieszone na ścianie,
d) luzem w szufladach.
20. Mechanizmy zegarowe przechowywane są najczęściej:
a) w magazynie otwartym,
b) w magazynie zamkniętym,
c) w magazynie półzamkniętym,
d) w magazynie połotwartym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ......................................................................................... .
 Magazynowanie i transportowanie mechanizmów zegarowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. LITERATURA
1. Górecki A.: Technologia Ogólna  podstawy technologii mechanicznej. WSiP Warszawa
1984
2. Jakubowski L.: Technologia prac Å‚adunkowych . Politechnika Warszawska 2003
3. Osiński Zb.: Tłumienie drgań mechanicznych. PWN Warszawa 1986
4. Podwapiński Al.: Technologia mechanizmów zegarowych. WSiP Warszawa 1986
5. Schmidt D.: Mechatronika. REA Warszawa 2002
6. Topulos A.: Technologia Mechaniczna. WNT, Warszawa 1988
7. Tryliński W.: Poradnik konstruktora przyrządów precyzyjnych i drobnych. WNT,
Warszawa 1971.
8. Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1999
9. Elektronika dla wszystkich  czasopismo. Warszawa, rocznik 2003
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39