Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
lð
TYPY LABORATORIÓW
-
PODSTAWOWE (typ A)
-
SZEROKOPROFILOWE (typ B)
-
LABORATORIA LUB PRACOWNIE
REFERENCYJNE (typ C)
-
LABORATORIA O W
SKIM PROFILU
SPECJALISTYCZNYM (typ D)
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
lð
Laboratorium podstawowe powinno posiadać:
-
2 pracownie bakteriologiczne
-
1 pracowniÄ™ serologicznÄ…
-
1 pracownię zakażeń szpitalnych - kontrolującą procesy sterylizacji, dezynfekcji,
prowadzącą badania środowiskowe, opracowania epidemiologiczne czynników
etiologicznych i ich antybiotykowrażliwości dla poszczególnych oddziałów oraz
całego zespołu szpitalnego.
-
pomieszczenia do przyjmowania i rejestrowania badań
-
do sterylizacji brudnej i czystej oraz mycia szkła
-
przygotowywania pożywek i testów
-
pomieszczenia na zaplecze socjalne
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
lð lð
Laboratorium szerokoprofilowe pracowniÄ™ epidemiologii
powinno posiadać:
lð
pracownię kontroli jakości badań
-
3 pracownie bakteriologiczne: mikrobiologicznych
lð
lð
prowadzÄ…ce diagnostykÄ™
pracownia pożywek
podstawowÄ…,
lð
zmywalnia
lð
prowadzÄ…ce diagnostykÄ™
lð
beztlenowców i
pomieszczenia na czystÄ… i brudnÄ…
drobnoustrojów o specjalnych
sterylizacjÄ™
wymaganiach odżywczych
lð
pomieszczenia do pobierania,
lð
prowadzÄ…cÄ… badania
przyjmowania próbek i wydawania
wrażliwości na leki
lð
wyników oraz komputerowego ich
-
pracowniÄ™ mikrobiologicznÄ…, w
opracowywania,
której prowadzona jest izolacja i
identyfikacja grzybów
lð
pokój socjalny
lð
pracowniÄ™ wirusologicznÄ… izolujÄ…cÄ… i
lð
pokój kierownika
identyfikującą wirusy określonego
profilu
lð
pokój konferencyjny (dydaktyczny) z
podręczną biblioteką
lð
pracowniÄ™ parazytologicznÄ…
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
lð
WYPOSAŻENIE PODSTAWOWE wirówki
lð lð
chłodnie, lodówki (bez wagi: laboratoryjna i analityczna
samorozmrażania)
lð
aparat do mierzenia pH
lð
cieplarki
lð
dozowniki
lð
automatyczny system do posiewów
lð
mieszadła magnetyczne
krwi
lð
dejonizator-destylarka
lð
zamrażarki temp. -20°C lub niższej
lð
lampy bakteriobójcze
lð
mikroskopy świetlne
lð
palniki gazowe
lð
autoklawy (2) do czystej i brudnej
sterylizacji
lð
kuchenka mikrofalowa
lð
sterylizator elektryczny na suche,
lð
densytometr do mierzenia gęstości
gorÄ…ce powietrze
zawiesin bakteryjnych
lð
wytrzÄ…sarka
lð
komputer z oprogramowaniem dla
laboratoriów
lð
Å‚az
nie wodne
mikrobiologicznych+modem
lð
suszarki
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
lð
WYPOSAŻENIE DODATKOWE czytnik do metody ELISA
lð lð
monitorowany system do posiewów automaty do mycia szkła
krwi
lð
automat do rozlewania podłoży
lð
automatyczny komputerowy system
lð
redestylator
identyfikacji drobnoustrojów i
oznaczania wrażliwości
lð
Å‚az
nia wodna z wytrzÄ…sarkÄ…
lð
automatyczny komputerowy system do
lð
aparat do PCR
diagnostyki serologicznej
lð
aparat do elektoforezy
lð
komora laminarna
lð
system komputerowy z
lð
mikroskop fluorescencyjny
oprogramowaniem do rejestracji
badań, analizy i opracowań
lð
cieplarka do hodowli beztlenowców
statystycznych,
lð
zamrażarka temp. -70°C do -80°C
lð
biblioteka podręczna
lð
wirówka z chłodzeniem
lð
kserokopiarka, fax
lð
mieszadła magnetyczne
lð
aparat do ultrasonifikacji
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
ZASADY ORGANIZACJI PRACY W LABORATORIACH
lð
Laboratoria mikrobiologiczne powinny być samodzielne, kierowane przez specjalistę
mikrobiologa. Zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami (rozporzÄ…dzenie Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby
na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej Dz. U. Nr 30 poz. 131
z 1992 r.), kierownikiem laboratorium lub pracowni musi być pracownik z wyższym
wykształceniem, posiadający II stopień specjalizacji z mikrobiologii, w wyjątkowym
przypadku może to być specjalista I°.
lð
Laboratoria są obowiązane do bieżącego szkolenia pracowników, wykorzystując w
tym celu konferencje i kursy regionalne oraz centralne, zebrania naukowe i staże
specjalistyczne w laboratoriach krajowych i zagranicznych.
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
OBCI
ŻENIE PRAC

lð
Liczba personelu powinna zależeć od liczby próbek, rodzajów badań i metod
badawczych, jednakże celem utrzymania ciągłości pracy laboratorium nie mniej niż
dwie osoby z wyższym wykształceniem i dwóch techników.
lð
Ważnym elementem oceny obciążenia pracownika jest posiadana aparatura
usprawniająca pracę oraz możliwości wykorzystania gotowych testów i podłoży.
-
Według dotychczasowych doświadczeń, przy obecnie stosowanych technikach
wydaje się, że optymalną liczbą prób przypadającą miesięcznie na jednego
pracownika jest 200. Jeden materiał do badania bakteriologicznego np. ropa -
oznacza 1 próbę. Każdy wykonany antybiogram należy uznawać za oddzielne
badanie (próbę).
-
Inaczej muszą być przeliczane badania serologiczne i w przypadku tych badań
miesięczna liczba przypadająca na jednego pracownika wynosić może 400 do
500 prób.
-
Jeszcze inaczej mają być traktowane badania wysokospecjalistyczne: jak izolacja
i identyfikacja Mycoplasma, Legionella, Chlamydia, wirusów w pracowniach
wirusologicznych, w tym przypadku miesięczna liczba badań nie powinna
przekroczyć 100.
Choroby zakaz
ne
Pracownia mikrobiologiczna
KONTROLA JAKOÅšCI BADAC

lð
WewnÄ…trzlaboratoryjna
-
polega na kontroli jałowości i jakości podłoży, prawidłowości oznaczania
wrażliwości na antybiotyki, a więc wiarygodności antybiogramów, prawidłowości
metod diagnostycznych, wiarygodności testów oraz aparatów używanych w
diagnostyce. Laboratorium jest obowiÄ…zane do prowadzenia dokumentacji tej
kontroli.
lð
ZewnÄ…trzlaboratoryjna
-
wszystkie laboratoria powinny przynajmniej raz do roku poddawać się kontroli
specjalisty wojewódzkiego ds. diagnostyki mikrobiologicznej,
Choroby zakaz
ne
Podłoża mikrobiologiczne
lð
Pożywka bakteryjna (zwana czasem podłożem bakteryjnym lub pożywką) to
mieszanina związków chemicznych umożliwiających hodowlę bakterii lub grzybów.
Po raz pierwszy bulionu odżywczego użył w 1877 roku Ludwik Pasteur. Oprócz tego
Robert Koch używał pożywek zestalanych żelatyną, które udoskonalił za radą żony
swego współpracownika, pani Hesse, używając agaru.
lð
Właściwości  w skład pożywek wchodzi woda destylowana oraz sole w stężeniu
zapewniającym izotoniczność środowiska. pH musi być odpowiednie dla wzrostu,
ponieważ bakterie są wrażliwe na jego wahania. Najczęściej stosowaną dziś pożywką
jest bulion odżywczy, który składa się z peptonu (wodny wyciąg mięsny oraz soli
kuchennej, umożliwiającej zachowanie izotoniczności podłoża w stosunku do wnętrza
komórek bakteryjnych). Niektórym samożywnym (autotroficznym) bakteriom
obecność związków organicznych może zaszkodzić. Z tego powodu podłoża
przeznaczone do ich hodowli zestala się krzemionką, tworząc dość twardy i
elastyczny żel. Po przygotowaniu pożywkę wyjaławia się w wysokiej temperaturze.
Choroby zakaz
ne
Podłoża mikrobiologiczne
Podłoża mogą być dzielone na wiele sposobów.
lð
Ze względu na stan
-
Stałe (zestalone agarem określa się agarem odżywczym, a żelatyną - żelatyną
odżywczą),
-
Półpłynne
-
Płynne (zwykły bulion odżywczy).
lð
Ze względu na pochodzenie
-
Naturalne  wykonywane są z surowców pochodzenia naturalnego, które mogą
zostać poddane jedynie niewielkiej ingerencji
-
Półsyntetyczne
-
Sztuczne  stanowią mieszaninę wybranych związków chemicznych.
Choroby zakaz
ne
Podłoża mikrobiologiczne
lð
Najczęściej jednak podział dotyczy jakości składników.
-
Pożywki minimalne  Zawierają one wyłącznie te składniki, które są niezbędne
do podtrzymania funkcji życiowych danego mikroba lub badanej funkcji
mikroorganizmu.
-
Pożywki proste - Na tych pożywkach mogą wzrastać jedynie najmniej
wymagające drobnoustroje. Są to bulion i pepton, a w przypadku podłoża stałego
agar i żelatyna
lð
pożywka LB  bulion lizogenny, gotowa pożywka ma żółtawo-słomkową
barwÄ™ i jest przezroczysta
lð
pożywka YPD  Ekstrakt drożdzowy, Pepton, Dekstroza, gotowa pożywka
ma bursztynowo-herbacianÄ… barwÄ™ i jest przezroczysta
-
Pożywki wzbogacone  większość chorobotwórczych bakterii wzrasta właśnie na
tych pożywkach. Poza standardowymi składnikami, znajduje się tu jeszcze
dodatkowy czynnik - krew barania, glukoza, witaminy etc.
lð
agar z krwią - na tej pożywce można sprawdzać zdolność bakterii do
wytwarzania hemolizyn (strefa hemolizy)
Choroby zakaz
ne
Podłoża mikrobiologiczne
lð
Pożywki wybiórczo-namnażające (selekcyjne)  są to pożywki, na których rośnie ograniczona ilość bakterii, a
wzrost innych jest hamowany. Wykorzystywane są w nich cechy charakterystyczne szukanego szczepu: jeśli
na przykład gatunek X rośnie przy wysokim stężeniu jakieś substancji, których dla innych gatunków jest
śmiertelny, można zastosować pożywkę z daną substancją. W większości wypadków nie da się ograniczyć
wzrostu tylko do jednego szczepu, można jednak znacznie zawęzić zakres.
-
bulion z żółcią,
-
pożywka SF,
-
pożywka Müllera i Kauffmanna
lð
Pożywki wybiórczo-różnicujące (elekcyjne) - są to podłoża, na których różnicuje się bakterie ze względu na
ich metabolizm. Jeżeli jeden z gatunków wytwarza enzym, którego nie wytwarza inny szczep rosnący na
danym podłożu, można je zróżnicować ze względu na obecność (lub brak) katalizowania reakcji przez ten
enzym. Jeśli wyników reakcji nie widać gołym okiem, stosowany jest dodatkowo wskaz
nik informujÄ…cy o
zajściu przemiany chemicznej. Bardzo często dane podłoże jest równocześnie pożywką wybiórczo-
namnażającą.
-
agar SS  wykorzystuje się ją do hodowli bakterii (np. w celu ustalenia lekooporności) grup Salmonella i
Shigella z próbek kału
-
pożywka Chapmana  stosowana do hodowli gronkowców. Wykorzystuje się w niej fakt, że są w stanie
rosnąć przy wysokim stężeniu chlorku sodu
-
pożywka MacConkeya - służy do hodowli bakterii Gram-ujemnych
lð
Pożywki specjalne  stosowane do hodowli szczególnie wymagających szczepów bakterii.
-
pożywka Löfflera, pożywka Tarroziego-Wrzoska, agar czekoladowy
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
MetodÄ… uproszczonÄ….
lð
Metody tej można używać tylko przy
wysiewaniu na podłoża stałe.
lð
Główną zaletą tej metody jest jej
prostota. Posiew wykonuje siÄ™ "rysujÄ…c"
ezą wgłębienia w podłożu tak, jak
pokazano na poniższym rysunku.
Używa się jej głównie przy hodowlach z
materiału zawierającego niewiele
bakterii (np. z moczu).
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
Posiew redukcyjny
lð
Metoda polega na zanurzeniu ezy w
probówce z drobnoustrojami i
naniesieniu pobranego materiału na
podłoże agarowe umieszczone zwykle
na szalce Petriego. Sposób naniesienia
nie jest obojętny. Posiew należy zacząć
wykonywać od górnego brzegu szalki i
dynamicznym ruchem zygzakowatym
nanosić drobnoustroje kierując się do
środka szalki, pozostawiając jednak
znaczną część powierzchni wolną. Po
wykonaniu tego zabiegu ezę wyżarza
się w płomieniu palnika. Po obróceniu
szalki o 90° w lewo ponownie ponownie
wykonuje siÄ™ szereg zygzakowatych
ruchów, zahaczając przynajmniej raz o
wcześniejszą ścieżkę. A
Ä…cznie,
każdorazowo wyżarzając ezę,
procedurÄ™ powtarza siÄ™ 3-5 razy.
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
Wysiewania na podłoża stałe wylane do
probówek.
lð
Z racji braku miejsca na wszystkie
manewry niezbędne do wykonania
posiewu musimy używać innego,
pozbawionego oczka ("pętelki"), typu
ezy: tzw. ezy kłutej.
lð
Na pożywkach wylanych skośnie
bardzo wygodnie hoduje siÄ™ grzyby -
organizmy rosnące zarówno nad, jak i
pod powierzchnią pożywki.
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
TechnikÄ… seryjnych (wielokrotnych)
rozcieńczeń
lð
Pozwala ona bardzo dokładnie określić
ilość bakterii w wyjściowej zawiesinie.
Podstawą metod ilościowych jest
prawo mówiące, że z jednej bakterii w
roztworze wyjścowym powstaje na
drodze podziałów jedna kolonia. Jest
metodą wymagającą kilku probówek i
przynajmniej 2 płytek z odpowiednim
podłożem. Przygotowując materiał do
wysiania rozcieńczamy go kilkukrotnie
w stosunku 1:10 tak, jak pokazano na
rysunku. Zazwyczaj dokonuje siÄ™
sześciu, siedmiu rozcieńczeń.
Następnie pipetą mikrobiologiczną do
jałowych końcówek pobiera się materiał
z kilku (dwóch, trzech) ostatnich
probówek. Następnie pobrany materiał,
o określonej objętości rozsiewa się
redukcyjnie
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
lð
przejrzystość  przejrzysta, mętna, przeświecająca,
Przy opisie kolonii najczęściej bierze się pod
opalizujÄ…ca, nieprzejrzysta
uwagÄ™:
lð
lð
konsystencja  masłowata, sucha, lepka, błoniasta,
kształt  okrągły, owalny, nieregularny,
skórzasta, ciągła, śluzowata,
postrzępiony, gwiazdkowaty, promienisty,
soczewkowaty, głowa meduzy i inne,
lð
zapach  mdławy (np. Pseudomonas aeruginosa =
kredki świecowe, jaśmin), kwaśne = gronkowce, piwa,
lð
wielkość  średnica kolonii w mm,
miodu, gliny itp.,
lð
brzeg  równy, falisty, zatokowaty,
lð
zawieszalność  zdolność do tworzenia jednolitej
postrzępiony, poszarpany, ząbkowany i inny;
zawiesiny w roztworze soli fizjologicznej  Å‚atwa;
niezawieszalna  grudkowa,
lð
powierzchnia  gładka, szorstka, drobno- lub
gruboziarnista, pomarszczona matowa,
lð
inne cechy, takie jak: typ hemolizy na podłożu z
błyszcząca, brodawkowata itp.;
dodatkiem krwi:
lð
lð
struktura  bezkształtna, szorstka, nitkowata,
typ ²  caÅ‚kowita liza wokół kolonii
ziarnista i inne;
lð
typ ą  częściowa liza, zazielenienie wokół kolonii
lð
wyniosłość ponad powierzchnię  brak,
lð
typ Å‚  brak hemolizy
wypukła, płaska, stożkowata, o wyniosłym
brzegu i zapadłym środku, kopulasta ze
lð
Typy wzrostu na podłożach płynnych, wiążą się ściśle
środkiem wzniesionym w postaci guziczka, itp.;
ze sposobem oddychania.
lð
lð
kolor  barwa w świetle odbitym i
Drobnoustroje tlenowe rosną na powierzchni podłoża
przepuszczalnym, zabarwienie samej kolonii,
płynnego; względne beztlenowce powodują zmętnienie
zabarwienie podłoża (barwniki rozpuszczalne).
całej pożywki, a beztlenowce tworzą osad na dnie
Najczęstsze barwy  biała, żółta, próbówki  np. wzrost drobnoustrojów na podłożu
półpłynnym Schedlera.
pomarańczowa, czerwona, czarna, zielona,
niebieska, brÄ…zowa, i inne;
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
lð
Zestaw do identyfikacji niefermentujących pałeczek Gram-ujemnych nie należących
do rodziny Enterobacteriaceae - API 20NE (Nr kat. 20050 firmy, érieux) jest
wystandaryzowaną mikrometodą do identyfikacji drobnoustrojów nie należących do
Enterobacteriaceae, takich jak: Psudomonas spp., Acinetobacter spp.,
Flavobacterium spp., Vibrio spp., Aeromonas spp. i inne.
Wykonanie testu
lð
Przygotowanie pasków testu API 20NE.
lð
Przygotowanie badanej zawiesiny bakteryjnej.
lð
Napełnienie pasków testu API 20NE sporządzoną zawiesiną bakteryjną.
lð
Inkubacja testów w temperaturze 30°C przez 48 godzin.
lð
Odczyt szeregu biochemicznego po 24 godzinach zgodnie z TabelÄ… Odczytu
(Załącznik 1) oraz zapis wyników na Karcie Wyników.
lð
Dalsza inkubacja testu API 20NE.
lð
Ponowny odczyt wyników reakcji biochemicznych w celu uzyskania 7 - cyfrowego
kodu numerycznego, będącego ostateczną identyfikacją gatunkową pałeczek Gram-
ujemnych niefermentujących odczytaną z Książki Kodów.
Choroby zakaz
ne
Izolacja bakterii
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
lð
Barwienia bakterii  techniki stosowane w mikrobiologii, których celem jest
umożliwienie obserwacji bakterii w mikroskopie świetlnym celem oceny ich wielkości,
kształtu i niektórych cech morfologicznych. Barwienie jest konieczne ze względu na
słaby stopień załamywania promieni świetlnych przez komórki bakterii.
lð
Ze względu na to, co podlega barwieniu, wyróżnia się:
-
barwienie negatywne  polegające na barwieniu tła, a bakterie pozostają
niezabarwione
-
barwienie pozytywne  polegające na barwieniu bakterii, z których przygotowany
jest preparat.
lð
Do barwienia służą liczne barwniki, m.in. błękit metylenowy, fiolet krystaliczny,
fuksyna zasadowa, fuksyna kwaśna, safranina, zieleń malachitowa.
lð
Ze względu na ilość barwników zastosowanych przy barwieniu, wyróżnia się
barwienie proste (z użyciem jednego barwnika) oraz barwienie złożone (stosuje się
kolejno kilka barwników). Barwienie złożone ma większe znaczenie, gdyż umożliwia
określenie nie tylko kształtu bakterii, ale także pozwala ocenić jej niektóre cechy
morfologiczne. Przykładem barwienia złożonego jest barwienie wg metody Grama,
metody Ziehl-Neelsena, metody Schaeffera-Fultona.
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
Metoda Grama  pozwala doświadczalnie zróżnicować te organizmy na dwie duże grupy (Gram-dodatnie
i Gram-ujemne) ze względu na różnice w budowie ściany komórkowej.
Sposób barwienia
lð
na odtłuszczone szkiełko podstawowe nanieść bakterie i po ewentualnym dodaniu płynu
fizjologicznego wykonać rozmaz
lð
szkiełko z rozmazem pozostawić do całkowitego wyschnięcia, po czym preparat utrwalić przez
trzykrotne przesunięcie nad płomieniem palnika
lð
utrwalony preparat zalewać nad rynienką roztworem fioletu krystalicznego
lð
odczekać 60 sekund
lð
delikatnie zmyć barwnik
lð
zalać preparat jodyną lub płynem Lugola
lð
odczekać 30 sekund
lð
ostrożnie odbarwić całość w etanolu przez ok. 10-20 sekund
lð
spłukać preparat wodą destylowaną
lð
dobarwić innym barwnikiem, np. safraniną czy fuksyną zasadową przez ok. 30 sekund
lð
dobrze spłukać preparat wodą destylowaną i po wyschnięciu oglądać pod mikroskopem
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
Mechanizm barwienia
lð
Komórki bakteryjne, zarówno gram(+), jak i gram(-), zabarwiają się fioletem krystalicznym.
lð
Dodanie płynu Lugola powoduje, że fiolet reaguje z jodem, w wyniku czego tworzą się stosunkowo
duże kompleksy złożone z barwnika i jodu. Na tym etapie obydwa typy komórek mają zabarwienie
granatowe.
lð
Płukanie w alkoholu powoduje, że w komórkach Gram-dodatnich następuje zmniejszenie pustej
przestrzeni w wielowarstwowych ścianach komórkowych, mających wygląd wielu (ok. 50) nałożonych
na siebie siatek. W rezultacie kompleksy fioletu krystalicznego z jodem nie mogą ulec wypłukaniu, co
w przypadku 1 2 warstw u bakterii Gram-ujemnych nie jest przeszkodą i alkohol świetnie wypłukuje
barwnik.
lð
Po zakończonym płukaniu komórki Gram-dodatnie są granatowe, zaś Gram-ujemne  bezbarwne.
lð
Dodatkowy barwnik (np. safranina, fuksyna) dobarwia, niezbyt mocno, komórki Gram-ujemne, nie
zmieniając barwy komórek Gram-dodatnich.
Efekt barwienia Grama
lð
bakterie barwią się na kolor ciemno-fioletowy, prawie czarny, określamy jako Gram-dodatnie lub
(Gram +)
lð
bakterie barwią się w kolorze czerwonym, określamy jako Gram-ujemne lub (Gram -)
lð
bakterie nie barwią się w ogóle metodą Grama (np. prątki)
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
Barwienie metodą Ziehla-Neelsena  służący do odróżniania bakterii kwasoopornych (diagnostyka
gruz
licy).
Wykonanie
lð
na utrwalony rozmaz bakterii na odtłuszczonym szkiełku podstawowym nanosimy barwnik
podstawowy (stężona fuksyna) na 15 min. W trakcie barwienia podgrzewamy preparat palnikiem (do
tzw. "trzech par")
lð
zlewamy barwnik. Nie spłukujemy wodą destylowaną
lð
odbarwiamy preparat w 3% roztworze HCl w etanolu (kwaśny alkohol)
lð
spłukujemy wodą destylowaną
lð
nanosimy barwnik kontrastowy, np. błękit metylenowy na 10 min.
lð
spłukujemy wodą destylowaną
lð
suszymy preparat na pasku bibuły i przeprowadzamy obserwacje w mikroskopie świetlnym z
zastosowaniem imersji
Wynik
lð
W wyniku takiego postępowania bakterie kwasooporne przybierają kolor czerwony pochodzący od
fuksyny (nie odbarwiają się one bowiem w kwaśnym alkoholu). Natomiast bakterie niekwasooporne
są wrażliwe na działanie kwaśnego alkoholu, odbarwiają się w nim z fuksyny i mają kolor niebieski od
błękitu metylenowego.
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
Barwienie metodÄ… Schaeffera-Fultona  metoda polegajÄ…ca na identyfikacji bakterii zaliczanych do
grupy Bacillus i Clostridium, a przede wszystkim przetrwalników tych bakterii, ich kształt i
rozmieszczenie w komórce.
Etapy barwienia
lð
Wykonujemy posiew bakterii na szkiełku podstawowym i utrwalamy (najczęściej w płomieniu),
lð
Przemywamy zieleniÄ… malachitowÄ… (barwnik),
lð
Ponieważ endospory mają wiele warstw ochronnych, należy podgrzać preparaty aby komórki
się zabarwiły,
lð
Należy podgrzewać preparaty tak długo, aż zaczną one parować, wtedy endospory rozluz
niajÄ…
swoje otoczki i barwnik może do nich wniknąć,
lð
Czekamy aż preparaty wystygną - w czasie tego procesu endospory zamykają swoje otoczki i
barwnik pozostaje wewnÄ…trz,
lð
Płuczemy preparaty - zabarwione są tylko endospory, reszta komórki - nie,
lð
Aby zabarwić pozostałą część komórki, używamy safraniny.
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
lð
Barwienie metodą z czerwienią Kongo (obecność otoczek)
lð
przygotowanie preparatu z hodowli
lð
utrwalenie (nad płomieniem)
lð
Etapy barwienia:
lð
fiolet krystaliczny  3 min.
lð
spłukać niewielką ilością wody
lð
płyn Lugola - 2 min.
lð
spłukać wodą
lð
czerwień Kongo  1 min.
lð
zlać, nie spłukiwać
lð
po wyschnięciu oglądamy pod imersją: bakterie granatowe, tło czerwone, otoczki
niezabarwione
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
Technika kropli wiszącej  preparaty przyżyciowe
lð
na rogi szkiełka nakrywkowego namieść małe ilości wazeliny
lð
na środku szkiełka umieścić 2 oczka zawiesiny bakterii/grzybów
lð
na szkiełko nakrywkowe nałożyć szkiełko podstawowe z wgłębieniem tak, aby kropla
znalazła się we wgłębieniu
lð
oglądać w mikroskopie świetlnym
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
lð
Podziałów bakterii ze względu na morfologię
oparty jest na kształcie bakterii:
lð
bakterie o kształcie pałeczkowatym
-
pałeczki bacteria
-
laseczki bacilli
-
maczugowce corynebacteria
-
prÄ…tki mycobacteria
lð
bakterie o kształcie kulistym
-
ziarenkowce cocci
-
gronkowce staphylococci
-
paciorkowce streptococci
-
dwoinki diplococcus
-
pakietowce sarcina
lð
bakterie o kształcie spiralnym
-
śrubowce spirilla
-
przecinkowce vibrio
-
krętki spirochetae
Choroby zakaz
ne
Preparaty mikroskopowe
lð
Głównymi składnikami komórek
bakteryjnych sÄ…:
-
cytoplazma  substancja koloidalna,
wypełniająca wnętrze komórki;
-
nukleoid  obszar cytoplazmy, w
którym znajduje się nić DNA;
-
otoczka  ściana o funkcji szkieletowej,
na niej są zawieszone rzęski;
-
ściana komórkowa, która pełni funkcję
ochronną, w jej skład wchodzi mureina.
-
błona komórkowa  struktura
oddzielająca wnętrze komórki od
świata zewnętrznego;
-
rybosomy  organelle służące do
produkcji białek;
-
rzęski i wici, które są wypustkami
pełniącymi funkcję ruchową, nie we
wszystkich typach bakterii sÄ… obecne