Iwona FÄ…fara
Pojęciem MPDZ określa się powstałe w czasie
ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym
nie postępujące zaburzenia czynności
będącego w rozwoju o.u.n., a zwłaszcza
ośrodkowego neuronu ruchowego.
}ð Proces niedokrwienno  niedotlenieniowy
o.u.n,
}ð Procesy zapalne,
}ð Wylewy Å›ródczaszkowe,
}ð WczeÅ›niactwo,
}ð Hiperbilirubinemia.
}ð NiedowÅ‚ady koÅ„czyn różnego stopnia i o
różnym umiejscowieniu (kurczowe),
}ð Ruchy mimowolne,
}ð Zaburzenia zbornoÅ›ci ruchów i równowagi,
}ð Ruchy mimowolne.
}ð Opóz
nienie rozwoju umysłowego,
}ð Zaburzenia w zachowaniu,
}ð Padaczka,
}ð Uszkodzenie narzÄ…du wzroku, sÅ‚uchu,
}ð NieprawidÅ‚owoÅ›ci w rozwoju mowy,
}ð Fragmentaryczne zaburzenia o.u.n.
1. Porażenie kurczowe  połowicze
(hemiplegia spastica) - postać wywołana
niekorzystnymi czynnikami
okołoporodowymi np. niedotlenienie
płodu. Stwierdza się :
Øð Zaburzenia czucia, zwÅ‚aszcza
kinestetycznego i dyskryminacji,
Øð Wzmożone napiÄ™cie mięśniowe,
Øð Wygórowane odruchy,
Øð Objawy patologiczne (BabiÅ„skiego,
Rossolimo).
ØðUpoÅ›ledzenie wzrostu niedowÅ‚adnych
kończyn,
ØðZaburzenia wegetatywne,
ØðZaburzenia w polu widzenia,
ØðNieznacznie opóz
niony rozwój umysłowy,
ØðZaburzenia mowy,
ØðPadaczka,
ØðZaburzenia w sferze emocjonalnej.
2. Obustronne porażenie kurczowe  diplegia
spastica - ta postać obejmuje kończyny dolne,
występuje niedowład w kończynach dolnych
ze wzmożonym napięciem mięśniowym,
wygórowaniem odruchów i objawami
patologicznymi większy niż w kończynach
górnych.
Øð Postać częściej wystÄ™puje u wczeÅ›niaków,
Øð WystÄ™puje skÅ‚onność do krzyżowania nóżek,
Øð WystÄ™pujÄ… zaburzenia wzroku, sÅ‚uchu, mowy,
Øð Może wystÄ™pować, padaczka,
nieprawidłowości w rozwoju mowy,
zaburzenia emocjonalne.
3. Obustronne porażenie połowicze 
hemiplegia bilateralis- kończyny górne są
niedowładne w większym stopniu niż
dolne.
Øð WystÄ™puje czÄ™sto gÅ‚Ä™bokie upoÅ›ledzenie
umysłowe, czasami obawy
rzekomoopuszkowe
Øð CzÄ™sto wystÄ™pujÄ… napady padaczkowe.
4. Postać móżdżkowa ( ataktyczna) występuje
najrzadziej.
Øð Obniżone napiÄ™cie mięśniowe,
Øð Poziom umysÅ‚owy zazwyczaj prawidÅ‚owy,
Øð Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej,
Øð Zaburzenia mowy,
Øð TrudnoÅ›ci w nauce,
Øð Zaburzenia równowagi,
Øð Drżenie zamiarowe,
Øð Dysmetria.
5. Postać pozapiramidowa  (dystoniczna,
atetotyczna, plÄ…sawicza) lub przebiegajÄ…ca
tylko ze zmianami w napięciu
mięśniowym.
Øð WystÄ™puje niedosÅ‚uch lub gÅ‚uchota,
Øð Rzadko wystÄ™pujÄ… napady padaczkowe,
Øð Dosyć dobry rozwój umysÅ‚owy,
Øð Zaburzenia mowy o charakterze
syskinetycznym.
6. Postać mieszana  zawiera objawy w/w
postaci , stanowi najliczniejszÄ… grupÄ™.
1. Trudności w przyjmowaniu posiłków
zwiÄ…zane z zaburzeniem ssania i
połykania. Ryzyko powikłań oddechowych
w wyniku aspiracji treści pokarmowej do
układu oddechowego.
Cel opieki: zaspokojenie potrzeby odżywiania,
poprawa, zapobieganie powikłaniom ze
strony układu oddechowego.
ØðStymulowanie odruchu ssania przez
wykonywanie ćwiczeń biernych (masaż
wewnętrzny i zewnętrzny przed każdym
posiłkiem prze 2-5 minut),
ØðMasaż wewnÄ™trzny (masowanie palcami jÄ™zyka
, podniebienia miękkiego, wewnętrznej strony
policzków ); palec owinięty jałowym gazikiem
zwilżony naprzemiennie zimną i ciepłą, lekko
posłodzoną wodą,
ØðProwadzenie kontroli żuchwy i pomoc w
połykaniu pokarmu,
ØðZapewnienie dziecku wÅ‚aÅ›ciwej pozycji podczas
karmienia,
ØðPodawanie pokarmów częściej, w mniejszej
objętości, zagęszczonych, próba podawania
pokarmu przy pomocy łyżeczki,
ØðObserwowanie dziecka podczas karmienia
pod kątem krztuszenia się i zaburzeń
oddechowych,
ØðW razie czÄ™stych epizodów krztuszenia siÄ™
karmienie przez sondę żołądkową,
2. Słaby odbiór bodz
ców słuchowych,
wzrokowych , dotykowych z powodu
uszkodzenia mózgu.
Cel opieki: wspomaganie rozwoju narządów
zmysłu dziecka: stymulacja słuchu, wzroku,
dotyku.
Øð Przeprowadzenie oceny reakcji dziecka na
bodz
ce wzrokowe, słuchowe, dotykowe,
interpretacja uzyskanych danych,
Øð UÅ›wiadomienie rodzicom potrzebÄ™ stymulacji
bodz
ców,
ØðProwadzenie stymulacji sÅ‚uchowej:
żð CzÄ™ste mówienie do dziecka gÅ‚osem o różnej
tonacji, ocena reakcji dziecka na bodz
ce
głosowe,
żð W czasie mówienia twarz mówiÄ…cego zwrócona
do dziecka, aby mogło widzieć ruchu warg,
żð Stosowanie zabawek dz
więkonaśladowczych, o
różnej barwie i natężeniu dz
więku,
żð Przekonanie rodziców o potrzebie
systematycznego kontaktu z logopedÄ…,
laryngologiem,
ØðProwadzenie stymulacji wzrokowej:
żð Stosowanie techniki nazwanej ,,widzeniem
podstawowym
żð Wprowadzenie kolorowego i poruszajÄ…cego
się światła,
żð Rozwijanie kontroli nad oczami:
koncentracja na bliskich i dalekich
punktach.
ØðProwadzenie stymulacji dotyku:
żð Używanie ciepÅ‚ej i zimnej wody do stymulacji
czucia temperatury,
żð Energiczne wycieranie skóry po kÄ…pieli,
pocieranie różnorodnymi materiałami w celu
uwrażliwienia ciała na dotyk  szorstki, miękki,
gładki, twardy,
żð A
askotanie, głaskanie, szczypanie, drapanie
skóry,
żð Zastosowanie urzÄ…dzeÅ„ wibracyjnych w
kontakcie ze skórą,
żð Stosowanie zabawek sensorycznych,
bezpiecznych, miłych w dotyku,
żð Tworzenie dziecku warunków bezpiecznej
zabawy.
3. Opóz
niony rozwój motoryczny dziecka, nieprawidłowe
wzorce postawy.
Cel opieki: osiągnięcie prawidłowego wzrostu i postawy.
Øð Prowadzenie ćwiczeÅ„ z dzieckiem (fizjoterapeuta),
Øð Noszenie dziecka: raz na prawej, raz na lewej rÄ™ce,
Øð Stosowanie odpowiednich technik pozycyjnych w celu
znormalizowania napięcia mięśniowego ,
Øð Stosowanie pozycji adekwatnych do etapu rozwojowego
dziecka,
Øð Leżenie na boku uÅ‚atwia dziecku manipulowanie rÄ™kami w
linii środkowej ciała, zapewnia dziecku dobrą widoczność,
Øð Praca nad pozycjÄ… siedzÄ…cÄ… rozpoczyna siÄ™ wtedy, gdy
dziecko potrafi wyprostować plecy i utrzymać głowę.
4. Wzmożone napięcie mięśniowe, możliwość
powstawania przykurczów w kończynach
górnych i dolnych oraz nieprawidłowego
rozwoju panewek w stawach biodrowych.
Cel: zmniejszenie spastyczności mięśniowej,
zapobieganie przykurczom i zmianom w
stawach biodrowych.
ØðProwadzenie ćwiczeÅ„ biernych we wszystkich
stawach kończyn górnych i dolnych( każde
ćwiczenie powtarza się ok. 30 razy):
żð ZgiÄ™cie grzbietowe stóp,
żð Podrażnienie pod podeszwÄ… w kierunku od
pięty do palucha,
żð Naprzemienne zgiÄ™cie i wyprost nóg w
stawach kolanowych i biodrowych,
żð ZgiÄ™cie i wyprost palców dÅ‚oni,
żð Odwodzenie kciuka,
żð Krążenie dÅ‚oni na zewnÄ…trz,
żð ZgiÄ™cie i wyprost w stawie barkowym
ØðDbanie o prawidÅ‚owe pozycje
przeciwdziałające przykurczom:
żð Wykonywanie w czasie kÄ…pieli peÅ‚nych
ruchów odwodzenia w stawach biodrowych,
prostowania w stawach kolanowych, zgięcia
grzbietowego stopy,
żð CzÄ™sta zmiana pozycji ciaÅ‚a dziecka w ciÄ…gu
dnia, układanie na brzuchu przed posiłkami
( pozycje zmniejszające napięcie
mięśniowe),
żð Ustawianie koÅ„czyn dolnych w odwiedzeniu,
żð Prostowanie koÅ„czyn górnych, wykonywanie
ruchów odwodzących w stawie barkowym,
pełnego zakresu ruchów w stawie łokciowym i
nadgarskowym,
żð Podawanie dziecku zabawek, które ,,zmuszajÄ… 
je do otwarcia dłoni (próby wkładania zabawki
w dłoń dziecka),
żð Przy przenoszeniu dziecka oparcie gÅ‚owy na
ramieniu, podtrzymywanie największych części
ciała, utrzymywanie kończyn w ich
fizjologicznym zgięciu, należy pamiętać o
zabezpieczeniu stawów,
żð Podczas zabawy należy sadzać dziecko
,,okrakiem  na kolanach,
żð Podawanie leków zmniejszajÄ…cych napiÄ™cie
mięśniowe na zlecenie lek.( Baclofen).
5. Możliwość wystąpienia napadu padaczkowego.
Cel: zapobieganie wystÄ…pienia napadu padaczkowego,
wczesne wykrycie objawów zwiastunowych.
Øð Zebranie z matkÄ… informacji na temat:
żð Rodzaju napadu padaczkowego wystÄ™pujÄ…cego u
dziecka, objawów klinicznych napadu, częstotliwości
występowania, czasu trwania, znanych lub
podejrzewanych czynników wyzwalających, data
wystÄ…pienia ostatniego napadu,
żð Zachowanie dziecka poprzedzajÄ…cego napad,
żð Aktualnego leczenia farmakologicznego.
ØðObserwowanie dziecka w kierunku wykrycia
początku napadu  pouczenie rodziców o
konieczności wnikliwej obserwacji dziecka
w kierunku objawów zwiastunowych
ØðUnikanie ekspozycji dziecka na znane
czynniki wyzwalajÄ…ce (np. stres
emocjonalny, migające światło)
ØðUczestniczenie w farmakoterapii zgodnie z
indywidualną kartą zleceń (Depakina,
Tegretol)
6. Nieprawidłowy stan odżywienia dziecka 
niedobór masy ciała.
Cel: stopniowa poprawa stanu odżywienia.
Øð Karmienie czÄ™ste w mniejszej objÄ™toÅ›ci 
posiłki wysokokaloryczne, zagęszczone, z
dodatkiem Fantomaltu (zwiększa wartość
kaloryczną posiłku),
Øð Karmienie przez sondÄ™ żoÅ‚Ä…dkowÄ… w razie
częstych incydentów krztuszenia się dziecka
lub drastycznego obniżenia łaknienia,
Øð Zapewnienie rodzicom kontaktu z dietetykiem,
ØðCodzienny pomiar masy ciaÅ‚a,
dokumentowanie interpretacja wyniku,
ØðPrzekonanie o koniecznoÅ›ci systematyczne
kontroli masy ciała po wypisaniu ze szpitala
(2 x w tyg.)
7. Ryzyko powstania odleżyn z powodu
przymusowej pozycji ciała.
Cel: zmniejszenie ryzyka powstania odleżyn.
Øð Ocena ryzyka powstania odleżyn (skala
Norton, Douglas, Waterlow)
Øð Zmiana pozycja ciaÅ‚a co 2 godz., stosowanie
udogodnień na miejsca narażone
wystąpieniem odleżyn
Øð Obserwacja miejsc narażonych w kierunku
zblednięcia, zaczerwienienia, zasinienia,
przerwania ciągłości skóry,
ØðNakÅ‚adania kremów, maÅ›ci
przeciwodleżynowych na skórę w miejscach
narażonych na odleżyny,
ØðOklepywanie, delikatne masowanie (unikanie
masowania w okolicach wyniosłości kostnych),
ØðEliminacja narażenia skóry na wilgoć, czÄ™sta
kontrola i zmiana pampersów,
ØðStosowanie bielizny osobistej i poÅ›cielowej z
naturalnych materiałów, dokładne wygładzanie
wszystkich fałdów, zagnieceń, naciąganie
prześcieradła,
ØðW razie wskazaÅ„ uÅ‚ożenie dziecka na
materacu przeciwodleżynowym,
ØðWyrównywanie niedoborów i zburzeÅ„
metabolicznych drogÄ… dojelitowÄ… i
pozajelitowÄ…,
ØðProwadzenie indywidualnej dokumentacji
uwzględniającej działania profilaktyczne i
terapeutyczne,
ØðEdukowanie matki w zakresie zaleceÅ„
profilaktyki przeciwodleżynowej.
8. Zaburzenia snu.
Cel: ułatwienie zasypiania, poprawa efektywności snu.
Øð Zapewnienie ciszy i spokoju, zapewnienie
obecności matki przy zasypianiu,
Øð Zapewnienie warunków do snu i wypoczynku
zbliżonych do domowych (ulubiony kocyk,
przytulanka),
Øð Komasowanie zabiegów leczniczych,
pielęgnacyjnych, zaplanowanie działań tak, by nie
wybudzać dziecka ze snu,
Øð UdziaÅ‚ w farmakoterapii.
9. Niepokój rodziców spowodowany
hospitalizacją dziecka, lęk związany z
diagnozÄ….
Cel: zmniejszenie reakcji lękowej u rodziców.
Øð NawiÄ…zanie kontaktu terapeutycznego z
rodzicami, okazywanie cierpliwości,
życzliwości, aktywne słuchanie, wykazywanie
postawy empatycznej,
Øð Ocena poziomu lÄ™ku i strachu u rodziców oraz
sposobu ujawnienia tych emocji, identyfikacja
z
ródła lęku,
ØðZapewnienie rodzicom możliwoÅ›ci wyrażania
własnych odczuć, obaw związanych z chorobą
dziecka i stosowanymi procedurami
diagnostyczno-terapeutycznymi,
ØðZachÄ™canie rodziców do zaangażowania siÄ™ do
zaangażowanie się w planowanie i czynny
udział w opiece nad dzieckiem w czasie
przebywania w oddziale,
ØðWyjaÅ›nienie rodzicom potrzeby
hospitalizowania,
ØðInformowanie rodziców o wszystkich
procedurach diagnostycznych, leczniczych,
pielęgnacyjnych,
ØðPrzekonywanie o koniecznoÅ›ci stosowania
wszystkich zaleconych sposobów terapii i
procedur postępowania z dzieckiem oraz ich
celowości,
ØðZadawanie rodzicom pytaÅ„ w celu sprawdzenia
zrozumienia treści, zachęcanie do zadawania
pytań, udzielanie wyjaśnień,
ØðUmożliwienie kontaktu z rodzicami innych
dzieci z mpdz. w celu zwiększenia wiedzy na
temat postępowania z dzieckiem, wymiany
wiedzy i doświadczeń,
ØðKontakt z psychologiem klinicznym.
10. Deficyt wiedzy rodziców na temat istoty choroby,
pielęgnowania, rehabilitacji.
Cel: dostarczenie rodzicom informacji niezbędnych w
pielęgnowaniu i rehabilitacji dziecka.
ØðOcena stanu wiedzy rodziców dotyczÄ…cej choroby
dziecka,
ØðOkreÅ›lenie zapotrzebowania na profesjonalnÄ…
opiekę pielęgniarską oraz zakresu opieki
realizowanej przez rodziców,
ØðRozmowa z rodzicami w celu przekazania wiedzy
na temat leczenia, pielęgnowania,
ØðUmożliwienie rodzicom zadawania pytaÅ„,
okazanie zrozumienia, cierpliwości,
wyrozumiałości,
ØðWskazanie z
ródeł informacji i możliwości
wsparcia w chorobie dziecka, zaopatrzenie w
materiały edukacyjne,
ØðKsztaÅ‚towanie u rodziców poczucia
odpowiedzialności za zdrowie i rozwój ich
dziecka,
ØðWskazanie możliwoÅ›ci kontaktu z grupÄ…
wsparcia w chorobie,
ØðUpewnienie siÄ™, że rodzice rozumiejÄ… istotÄ™
problemu,
ØðDyscyplinowanie rodziców do systematycznej,
długofalowej rehabilitacji dziecka, zgodnie z
zaleceniem,
ØðPrzekonanie o potrzebie wykonywania ćwiczeÅ„
zawsze o tej samej porze i w ustalonej
kolejności,
ØðPrzekonywanie rodziców o potrzebie stawiania
dziecku konkretnych wymagań w określonych
sytuacjach zwiÄ…zanych z rehabilitacjÄ…,
ØðUczestniczenie w rehabilitacji prowadzonej
przez fizjoterapeutÄ™,
ØðUdzielanie wsparcia i motywowanie rodziców do
prowadzenia ćwiczeń rehabilitacyjnych zgodnie z
zaleceniem.
Literatura:
1. G. Cepuch, B. Krzeczowska, M. Perek, K. TwarduÅ›:
Modele pielęgnowania dziecka przewlekle
chorego, PZWL Warszawa 2011r.
2. R. Michałowicz, S. Józ
wiak (red.) Neurologia
dziecięca, wyd. Urban & Partner Wrocław 2000r.
3. K. Kubicka, W. Kawalec (red.): Pediatria t.2,
wydanie III, PZWL Warszawa 2010 r.