Patofizjologia wykłady
6.09.2005
udział zapalenia i infekcji w patogenezie miażdżycy.
Arteriosclerosis (stwardnienie tętnic) to przewlekły, postępujący proces zwyrodnienia ściany
naczyń krwionośnych prowadzący do zwłóknienia części lub całej ściany naczyniowej
zmniejszający jej elastyczność i światło.
Atherosclerosis (miażdżyca)  jest postacią stwardnienia tętnic dotyczącą tętnic dużego i
średniego kalibru.
o Uszkodzenia śródbłonka z ogniskowym obrzękiem błony wewnętrznej i
mikrourazami na powierzchni.
o Plamki żółte  nacieki lipidowe pod śródbłonkiem  zmiana odwracalna
o Płytki włókniste  lipidy, włókna kolagenowe i sprężyste
o Właściwa zmiana miażdżycowa z włóknieniem, ze złogami cholesterolu,
mukopolisacharydów, proteoglikanów, soli wapnia,
o zmiany degeneracyjno-martwicze  z owrzodzeniem błony wewnętrznej
typowa lokalizacja zmian narządowych
o duże naczynia  aorta, szyjna, biodrowa
o średnie naczynia  wieńcowe, mózgowe, kończyn dolnych
o małe tętnice, żyły  wolne od zmian miażdżycowych
prawidłowy śródbłonek
o wydziela NO
o pokryty inhibitorami krzepnięcia: tPA, inhibitory trombiny
o wytwarza inhibitory agregacji płytek: prostacyklinę i NO
o w stanie braku aktywacji nie wytwarza adhezyn nasilających marginalizację
leukocytów
czynność śródbłonka:
o EC, poprzez wydzielane mediatory wpływa na wolemię, ciśnienie krwi,
angiogenezę, funkcje płytek krwi i leukocytów, wydziela wiele cytokin
zapalnych, czynników chemotaktycznych, wzrostowych oraz wazoaktywnych
mediatorów działających na mięśniówkę i śródbłonek naczyń
o W naczyniach krążenia płucnego EC wywiera istotne funkcje metaboliczne
poprzez aktywację angiotensyn, aktywcję lub inaktywację hormonów i cytokin
jak: serotonina, bradykinina, acetylocholina, katecholaminy, adenozyna
Wydzielane przez śródbłonek:
Relaksacyjne: śródbłonkowy czynnik relaksujący naczynia (NO), śródbłonkowy czynnik
hiperpolaryzujący, PGE2, prostacykliny, adenozyna
Kurczące: TXA2, leukotrieny, PAF, endoteliny, śródbłonkowy czynnik naczyniokurczący
(EDCF), konwertaza, angiotensyny, anionorodnik ponadtlenkowy.
histamina bradykinina
receptory
ATP
Acetylocholina
NO
Guanylate cyclase
cGMP
relaksacja
Czynniki prozapalne wydzielane przez śródbłonek:
o Monocyte Chemotactic Peptide (MCP-1)
o Monocyte Inhibiting Peptide (MIP)
o Składowa dopełniacza C3
o t-PA
o INF
o PAI-1, TF, IL1, IL6, IL8, PAF, TNFą, TXA2, TGF�, EGF, FGF, ILGF, PDGF,
GM-CSF, G-CSF, histamina, serotonina, proteazy.
Interakcja śródbłonek  leukocyt
Wydzielane przez EC i:
o Działające na EC:
ż� EDRF, prostacykliny, endoteliny, PAF, IL-1ą, IL-8, adenozyna
o Na neutrofile i monocyty:
ż� TNFą, IL-1�, GM-CSF, IL-6, IL-8, MIP, PG, LT, TX, PAF, rodniki
ponadtlenkowe, proteazy
o Regulujące przez bezpośrednie oddziaływanie:
ż� Adhezyny endotelialne, ICAM, ELAM, VCAM, neutrofil, CD11a,
CD11b, CD11c, CD18, VLA
Czynniki pro i przeciwmiażdżycowe:
Czynniki zapaleniotwórcze uszkadzające śródbłonek:
o Endogenne:
ż� Mechaniczne  zmienione warunki hemodynamiczne, nadciśnienie,
zaburzenie laminarnego przepływu
ż� Fizyczne  niedotlenienie, niedokrwienie, reperfuzja
ż� Biologiczne  endogenne katecholaminy, T3, AT II, bradykinina,
serotonina, kompleksy immunologiczne, produkty aktywacji
dopełniacza, leukocytarne LDL (zwłaszcza ich nadtlenki)
o Egzogenne:
ż� Biologiczne - wirusy, bakterie i ich toksyny
ż� Fizyczne  promieniowanie przenikliwe, ciepło-zimno, roztwory
hipertoniczne, uszkodzenia mechaniczne
ż� Chemiczne  kwasy, zasady, roztwory hipo- i hipertoniczne, związki
cytotoksyczne niespecyficznie aktywujące dopełniacz
Tworzenie zakrzepu i rozwój ostrego incydentu naczyniowego
Pęknięcie blaszki/odwarstwienie/owrzodzenie
Stara terminologia VA NQMI STE-MI
Nowa terminologia Ostry incydent wieńcowy bez zmiany odcinka Ostry incydent
ST wieńcowy ze zmianą
odcinka ST
Czynniki zakaz
ne o wiadomym lub prawdopodobnym działaniu na miażdżycę:
o Wirusy:
ż� Picorna
ż� (coxackie B1-5)
ż� WZW A i B
ż� Grypy
ż� HSV  1,2, CMV
o Bakterie:
ż� Chlamydia pneumoniae
ż� Helicobacter pylori
ż� Beztlenowce jamy ustnej
o Wirusy i bakterie stymulują wydzielanie mediatorów zapalnych IFN ł, ROS,
proteaz
o INF stymuluje EC do wzrostu ekspresji antygenów II klasy MHC
o Komórki EC działają jak APC, prezentując antygeny związane z II klasą
antygenów limfocytom T prowadząc do wytworzenia autoagresyjnych CTL i
autoprzeciwciał
o Te autoprzeciwciała i CTL mogą reagować z prawidłowymi EC. Przewlekły
autoreakcyjny proces może podtrzymać przewlekłe zapalenie w naczyniach i
inicjować miażdżycę
Rola autoantygenów i reakcji krzyżowych
Antygenem wywołujący reakcję autoagresyjną ustroju przeciw własnym EC mogą być białka
szoku cieplnego (HSP 60 i 65), wewnątrzkomórkowe antygeny uwalniane z uszkodzonych
EC, antygeny powierzchniowe modyfikowane czynnikami fizycznymi lub chemicznymi oraz
antygeny powierzchniowe EC homologiczne do antygenów powierzchniowych bakterii i
wirusów.
Cytokiny zapalne stymulują:
1. ekspresję VCAMa MCP1 adhezję monocytów do EC, migrację pod śródbłonek i
przemianę w makrofagi
2. ekspresję receptorów  zmiataczy na makrofagach i młodych MCSF
3. zahamowanie ruchu osiadłych makrofagów
LDL  wnika pod EC
Blaszka stabilna  pokrywa twarda, dużo komórek m. gładkich, w środku komórki
piankowate
Blaszka niestabilna  10%, łatwo ulega pęknięciu, skrzepy ścienne, mniej fibroblastów,
komórki zapalne, wewnątrz makrofagi, które wydzielają substancje osłabiające pokrywkę