Czas przebiegu produkcji
To wskaz
nik czasu, w którym odzwierciedla się trwanie
etapów przedprodukcyjnych i trwanie właściwej produkcji.
Składa się z:
" Cyklu przedprodukcyjnego  czas prac przygotowawczych,
wykonywanych przed uruchomieniem właściwej produkcji,
realizowany głównie w sferze informacyjnej (TPP, B+R itp.),
" Cyklu produkcyjnego  kompleksowy wskaz
nik czasu
trwania bezpośredniego procesu produkcyjnego, realizowany
głównie w sferze materialnej wią\
e siÄ™ z zaanga\
owaniem
kapitału obrotowego i inwestycyjnego,
" Cykl dystrybucji i sprzeda\
y  realizowany w sferze
materialnej wiÄ…\
e siÄ™ z zaanga\
owaniem kapitału obrotowego.
Cykl produkcyjny
Definicja Przedział czasu pomiędzy rozpoczęciem i zakończeniem
Definicja
procesu produkcyjnego danego wyrobu (okres czasu, w którym
surowiec lub materiał wejściowy przechodzi kolejno przez wszystkie
operacje procesu produkcyjnego i jest przekształcony w wyrób
gotowy)
- Podstawowy przedmiot wyznaczania cyklu produkcyjnego jest
wyrób gotowy; czasami mo\
na wyznaczać go w odniesieniu do grupy
wyrobów lub detali je\
eli stanowiÄ… jednolity i zagregowany obiekt
procesu produkcyjnego.
- Okres cyklu stanowi podstawÄ™ planowania i organizacji produkcji.
Ustala się dzięki niemu plan produkcji, normatywy zapasów robót w
toku, określenia zapotrzebowania na środki obrotowe itp.
- Podstawowy składnik cyklu produkcyjnego jest czas trwania
operacji technologicznych, wynikający z parametrów urządzeń i
maszyn.
Struktura cyklu produkcyjnego
Struktura cyklu produkcyjnego składa się z dwóch
podstawowych okresów:
" Roboczego,
" Roboczego
" Przerw, który obejmuje wszelkiego rodzaju stany
" Przerw
bezczynności wyrobów tzn. takie okresy, w których z
wyrobem nic się nie dzieje. Przerwy te mogą wynikać
zarówno z organizacji procesu produkcyjnego, jak i z
organizacji dnia roboczego, zmianowości, przyjętego re\
imu
pracy itp.
Przykładowe metody wyznaczania długości cyklu
metody wyznaczania
produkcyjnego
" Szacunkowa
" Szacunkowa
" Statystyczno  doświadczalna  ustalanie danych o
" Statystyczno  doświadczalna
wielkościach cyklu produkcyjnego na podstawie danych
statystycznych
" Analityczna  stosowana najczęściej do obliczania cyklu
" Analityczna
produkcyjnego wyrobów prostych konstrukcyjnie i
technologicznie oraz partii detali. Dla wyrobów zło\
onych
stosuje siÄ™ metodÄ™ grafo  analitycznÄ…
" Graficzne  szczegółowe rozrysowanie harmonogramu
" Graficzne
przebiegu operacji i czynności związanych z wykonaniem
wyrobu (cyklogramy, metody sieciowe itp.)
Czas trwania cyklu produkcyjnego
Cykl produkcyjny mo\
na wyrazić następującym wzorem:
C = Ot + Tk + Tt + Tm + Tos + Tom + Tod
C = Ot + Tk + Tt + Tm + Tos + Tom + Tod
Ot  okres technologiczny cyklu,
Tk  Å‚Ä…czny czas trwania operacji kontrolnych,
Tt  Å‚Ä…czny czas trwania operacji transportowych,
Tm  okres roboczy występujący w procesie magazynowania,
Tos  łączny czas oczekiwania międzyoperacyjnego partii części na
zwolnienie stanowiska roboczego,
Tom  Å‚Ä…czny czas oczekiwania w magazynach kompletacyjnych,
międzywydziałowych,
Tod  okres przerw wynikajÄ…cych z organizacji dnia roboczego.
Wskaz
niki struktury cyklu produkcyjnego
Strukturą cyklu produkcyjnego nazywa się procentowy udział jego
poszczególnych składników. Znajomość struktury cyklu daje mo\
liwości
w zakresie wyciągania wniosków zmierzających do skrócenia cyklu
produkcyjnego i jest podstawÄ… planowania operatywnego.
Do analizy wykorzystuje się następujące wskaz
niki:
-wskaz
nik udziału okresu technologicznego w cyklu produkcyjnym
Ot
È =
t
C
-wskaz
nik udziału robotnika
+ + +
-
Ot Tk Tt Tm =
C P P
È = = -
1
r
C C C
gdzie: P  przestoje
P
È =
-wskaz
nik przestoju
p
C
Cykl produkcyjny wyrobów zło\
onych
Cykl produkcyjny wyrobu zło\
onego obejmuje cykle
produkcyjne detali, zespołów i wyrobu finalnego.
Odpowiednie zorganizowanie przebiegu tych czÄ…stkowych
cykli produkcyjnych względem siebie jest istotą planowania
operatywnego.
Graficzną ilustracją cyklu produkcyjnego wyrobu zło\
onego
jest cyklogram.
Skracanie cyklu produkcyjnego
Mo\
liwe jest drogÄ…:
1. skrócenia okresu roboczego cyklu, a szczególnie okresu
technologicznego,
2. skrócenie lub nawet likwidacja wszelkiego rodzaju przerw w cyklu
produkcyjnym.
Skrócenie czasu trwania operacji technologicznych mo\
na osiągnąć
przede wszystkim przez wdra\
anie postępu technicznego,
nowoczesnych metod obróbki, utechnologicznienie konstrukcji itp.
Podobnie mo\
na skracać czas trwania operacji transportowych
poprzez skrócenie dróg transportowych, stosowanie pojemników,
mechanizację oraz automatyzację prac transportowych itp. Skrócenie
czasu trwania operacji kontrolnych mo\
e nastąpić np.: poprzez
zautomatyzowanie i zmechanizowanie kontroli oraz poprzez
zastosowanie statystycznych metod kontroli jakości.
Istotnym elementem skrócenia czasu roboczego jest
doprowadzenie do wzajemnego pokrycia się czasów trwania
poszczególnych operacji. Znaczne efekty mo\
na osiągnąć
likwidując przerwy np.: poprzez zastosowanie równoległego
przebiegu partii zamiast szeregowego, ograniczenie
przebywania detali w magazynach i zmniejszenie czasu
oczekiwania na zwolnienie stanowisk roboczych przez
właściwe ustalenie zmianowości, wielkości partii, kolejności
ich zapuszczania do produkcji i odpowiednie planowanie
przebiegu produkcji. Du\
e mo\
liwości w zakresie
zmniejszenia przerw w cyklu produkcyjnym daje wdro\
enie
produkcji potokowej, gdzie wszystkie czynności i operacje
produkcyjne wykonywane są wg ściśle określonego
harmonogramu.
Układy przebiegu partii produkcyjnej detali w procesie produkcyjnym
Rozró\
nia się następujące mo\
liwe przebiegi:
- szeregowy,
szeregowy,
- równoległy,
- równoległy,
- szeregowo  równoległy.
- szeregowo  równoległy
Na rysunkach przedstawiono ró\
ne warianty przebiegu partii detali w
czasie.
Rysunek a przedstawia wykonanie jednej sztuki wyrobu. Czas jej
wykonania t równy jest normowanemu jednostkowemu czasowi operacji
skorygowanemu do warunków rzeczywistych współczynnikiem
wykonania normy. Na początku operacji występuje czas tp  czas na
przygotowanie stanowiska, a na końcu czas tz  czas na uprzątnięcie
stanowiska.
Rysunek b przedstawia to samo, co rysunek a, przy czym dla
odró\
nienia scalono czas tp i tz w jeden czas przygotowawczo 
zakończeniowy tpz.
Rysunek c ilustruje przypadek wykonania n sztuk wyrobów.
Rysunek d przedstawia zastosowanie tzw. wielostrumieniowości, tzn.
wykonania operacji na partii detali zamiast na jednym stanowisku
równolegle na dwóch stanowiskach. Wariant taki pozwala na
dwukrotne skrócenie cyklu wykonania partii, ale podwojeniu ulega
czas tpz.
Rysunek e obrazuje przypadek wykonania partii n sztuk wyrobu
podzielonej na kilka partii transportowych o liczebności p.
W produkcji masowej produkcja na stanowisku roboczym ma
charakter stały i nie ma konieczności przezbrajania stanowisk.
Czas wykonania operacji na partii detali wynoszÄ…cej n sztuk
mo\
na określić:
Top = tpz +ntj
Top = tpz +ntj
czyli na jednÄ… sztukÄ™
Top tpz
= +
t
j
n n
Ze wzoru wynika, \
e wraz ze zwiększeniem liczebności partii
produkcyjnej Å‚Ä…czny czas wykonania jednej sztuki jest mniejszy.
Szeregowy przebieg partii produkcyjnej
Przebieg szeregowy przedstawia rysunek (zało\
enie: ka\
da operacja
wykonywana jest tylko na jednym stanowisku).
CechÄ… charakterystycznÄ… tego przebiegu jest fakt, \
e następna operacja
rozpoczyna się po zakończeniu operacji poprzedniej dla n sztuk całej
partii.
Okres technologiczny cyklu produkcyjnego partii detali stanowi sumÄ™
czasu trwania wszystkich operacji technologicznych.
Mo\
na to zapisać:
Ot = nt1 + nt2 + nt3 + nt4 = n (t1 + t2 + t3 + t4)
Ot = nt1 + nt2 + nt3 + nt4 = n (t1 + t2 + t3 + t4)
gdzie: m  liczba operacji technologicznych,
n  liczba detali w partii produkcyjnej,
t  rzeczywisty czas wykonania operacji
Szeregowy układ przebiegu obróbki partii produkcyjnej detali
daje najdłu\
sze okresy technologiczne cyklu produkcyjnego.
W przypadku, gdy przy wykonaniu danej detalooperacji
zajętych jest więcej ni\
jedno stanowisko lub gdy
jednocześnie obrabiany jest cały pakiet detali, okres
technologiczny cyklu produkcyjnego ulega skróceniu i
wynosi:
m
ti
=
Ot n
"
Siri
=
i 1
gdzie: Si  liczba stanowisk roboczych wykonujÄ…cych
jednocześnie tę samą operację na
ró\
nych detalach danej partii,
ri  liczba jednocześnie obrabianych detali na danym
stanowisku roboczym.
Równoległy przebieg partii produkcyjnej detali
Przebieg ten przedstawiono na rysunku.
Charakteryzuje siÄ™ tym, \
e poszczególne detale przechodzą na
następną operację natychmiast po wykonaniu operacji poprzedniej.
Dla układu przedstawionego na rysunku okres technologiczny
wyniesie:
Ot = A + B + C
4
A + C = t1 + t2 + t3 + t4 =
"t
i
i=1
B = (n-1)t3
Operacja trzecia jest
operacją najdłu\
szÄ….
Ogólnie mo\
na zapisać:
m
(
= + - )
Ot ti n 1 tmax
"
=
i 1
Brak synchroniczności (sytuacja, gdy czasy
poszczególnych operacji nie są sobie równe ani te\
nie sÄ…
krotne (liczba krotności powinna być liczbą całkowitą)),
wywołuje, \
e na stanowiskach roboczych wykonujÄ…cych
operacje mniejsze ni\
tmax występują przerwy w pracy.
Przy krotnościach czasów przerwy nie występują tylko
wtedy, gdy operacja najdłu\
sza będzie wykonywana na
kilku stanowiskach, tzn. wtedy, gdy średni czas
przebywania detali na poszczególnych stanowiskach
będzie sobie równy.
Obrabiane wyroby mogą być przekazywane ze stanowiska
roboczego na stanowisko nie pojedynczo lecz partiami
transportowymi po p sztuk , gdzie 1 d" p d" n. W takim
przypadku mamy do czynienia z przebiegiem równoległym
wykonania poszczególnych partii transportowych, natomiast
rozpatrujÄ…c przebieg wykonania detali w ramach partii
transportowej p to będzie on szeregowy. Okres
technologiczny wynosi w tym wypadku:
m
(
= + - )
Ot p ti n p tmax
"
=
i 1
W przypadku synchroniczności okres technologiczny partii
detali, obrabianych w układzie równoległym po jednej sztuce
m
będzie wynosił:
= + ( - )
Ot ti n 1 t
"
=
i 1
Szeregowo  równoległy przebieg partii produkcyjnej detali
Przebieg ten charakteryzuje siÄ™ tym, \
e kolejna operacja dla tej samej
partii rozpoczyna się przed zakończeniem operacji poprzedzającej.
PoczÄ…tek ka\
dej operacji ustala siÄ™ pod kÄ…tem zapewnienia mo\
liwie
największej ciągłości obróbki na poszczególnych stanowiskach. W
szeregowo  równoległym przebieg obróbki partii detali następuje w
porównaniu z przebiegiem szeregowym skrócenie okresu
technologicznego cyklu produkcyjnego o sumę wartości pokrywających
się odcinków czasu (na rysunku odcinki a,b,c). Przebieg szeregowo -
równoległy przedstawia rys.
Z punktu widzenia wielkości czasów
następujących po sobie operacji mogą
wystąpić ró\
ne przypadki, które
przedstawia rysunek
Dla przypadku pierwszego okres
P
technologiczny wyniesie
1
2
(
= + - )
Ot n ti n 1 t2
"
=
i 1
P
Dla przypadku drugiego
2
2
(
= + - )
Ot n ti n 1 t2
"
=
i 1
Dla przypadku trzeciego
P
2
3
= + ( - )
Ot n ti n 1 t1
"
=
i 1
Ogólnie mo\
na więc zapisać:
-
m m 1
= - ( - )
Ot n ti n 1 tmni
" "
= =
i 1 i 1
gdzie: tmni  czas operacji mniejszej w ka\
dej parze
kolejnych operacji.
Je\
eli przebieg wykonania partii obróbczej realizowany
jest partiami transportowymi po p sztuk wzór przybierze
postać:
-
m m 1
= - ( - )
Ot n ti n p tmni
" "
= =
i 1 i 1
Porównanie
Wybór wariantu układu cyklu produkcyjnego ma zasadnicze znaczenie dla długotrwałości cyklu
produkcyjnego wyrobów. Wyboru nale\
y dokonać rozpatrując istotne czynniki organizacyjne.
Szeregowy Szeregowo - równoległy Równoległy Równoległy z
zastosowaniem
wielostrumieniowości
Dane
Operacja 1  12 jednostek czasu
Operacja 2  4 jednostki czasu
Operacja 3  8 jednostek czasu
Rysunek
Długotrwałość
1 0,75 0,54 0,25
Liczba operacji transportowych
2 5 24 16
Charakterystyka
1. największa 3. skrócenie
" skrócenie " skrócenie
długotrwałość długotrwałości
długotrwałości długotrwałości
cyklu cyklu
cyklu cyklu
produkcyjnego, produkcyjnego,
produkcyjnego, produkcyjnego,
2. najmniejsza 4. wzrost liczby
" mo\
e " zwiększenie
liczba operacji operacji
powodować liczby
transportowych transportowych
przestoje przezbrojeń,
maszyn (przy
" wzrost liczby
braku
potrzebnych
synchronizacji),
pomocy
" zwiększa liczbę warsztatowych,
operacji gdy\
wzrasta
transportowych i liczba stanowisk
powoduje jednocześnie
dodatkowe wykonujÄ…cych
koszty obróbkę
transportu
P
P
O
O
R
R
Ó
Ó
W
W
N
N
A
A
N
N
I
I
E
E