Zdrowie Środowiskowe Ćwiczenia 2.
Wybrane patogeny człowieka związane z wodą.
Pierwotniaki pasożytnicze
droga transmisji:
" per os (doustnie, ew. przez jamę nosową):
Entamoeba
Giardia
Cryptosporidium
" przez kontakt bezpośredni (np. przez skórę):
Acanthaomeba
Naegleria
Entamoeba histolytica (pełzak czerwonki)
Zarażony może wydalać z kałem:
300 tysięcy - kilkadziesiąt cyst / dobę
postać inwazyjna dla człowieka
Entamoeba histolytica
Forma występowania: cysta, trofozoit
Forma inwazyjna: cysta
" trofozoit  często może odżywiać się erytrocytami człowieka; występowanie: jelito grube
" cysty  są bardzo odporne na czynniki srodowiskowe; żyją w glebie i wodzie
Wydalane z kałem cysty przeżywają w glebie:
ponad tydzień w temperaturze: 28  34oC
40 dni w temperaturze: 2  6oC
60 dni w temperaturze: 0oC
Konwencjonalne chlorowanie wody jest nieskuteczne; Filtrowanie wody z regóły usuwa cysty.
Ehtamoebosis (pełzakowica)
Występowanie: środowisko tropikalne
Polska: 2,5% ludności
Postać:
" najczęściej: jelitowa
ć% ostra  czerwonka pełzakowa
" wieloogniskowa pozajelitowa
ć% pełzakowe zapalenie wątroby
ć% pełzakowy ropień wątroby
Liczba osób zarażonych w ciągu roku: 50mln
Liczba przypadków śmiertelnych w ciągu roku: 50tys.
Giardia lamblia (lamblia jelitowa)
" kosmopolityczny wiciowiec
" pasożyt głównie u dzieci (Polska: 25  89%) i osób dorosłych
(Polska: 1  15%)
Giardia lamblia -
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Pracy
trofozoit
1
Forma występowania: cysta (może mieć do czterech jąder), trofozoit
(wyst.: jelito cienkie, dwunastnica)
Forma inwazyjna: cysta
Trofozoit  aktywna forma pasożyta, o charakterystycznym,
Giardia lamblia 
gruszkowatym kształcie.
torofozoit (z krążkiem
Po stronie przedniej trofozoitu znajduje się krązek czepny,
czepnym)
umożliwiający przyczepianie się do kosmków ściany jelita.
Cysty mogą przetrwać:
" w wodzie o temperaturze 18oC: do 3 miesięcy
" w przewodzie pokarmowym muchy: 30 godzin - kilka dni.
Giardia lamblia -
1  3% chloramina zabija tylko 10% cyst
cysty
Cryptosporidium parvum
Wewnątrzkomórkowy pierwotniak, pasożyt jelita cienkiego
Forma występowania: oocysta, trofozoit
Forma inwazyjna: oocysta
Występowanie: wody powierzchniowe, filtrowana woda basenów, uzdatniona woda wodociągowa,
może występować również w powietrzu
Zarażenie: przez jamę ustną, nosową
Droga transmisji:
" człowiek "! człowiek
" zwierzę "! człowiek
" produkty spożywcze zanieczyszczone oocystami
" zakażenia wodnopochodne
Oocysty:
" duża inwazyjność
" odporność na czynniki fizyczne i powszechnie stosowane sposoby
Oocysta
uzdatniania wody
" małe rozmiary (� <5źm) utrudniające filtrację
" wrażliwe na wahania temperatur
Cryptosporidium parvum wywołuje:
" biegunki w podróży - należy pić wodę butalkowaną, oraz myć owace w
Oocysta - forma
wodzie butelkowanej.
inwazyjna
" kryptosporydioze
Kryptosporidoza - objawy:
" długotrwała, obfita biegunka
" spadek masy ciała
" zaburzenia wodno  elektrolitowe
" nieznaczne podwyższenie temperatury: 37,5oC
" osłabienie organizmu
2
Zarażenie - poczynając od okresu niemowlęcego:
Świat: 30%
USA: 80%
Polska: 5%
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Pracy
Przypuszcza się, że śmiertelność z powodu nierozpoznanej kryptosporydiozy w Afryce może sięgać
nawet 50%.
Liczba zarażonych osób w ciągu roku:
ameboza: 50mln
schistosomoza: 200mln
giardioza: 200mln
Rocznie liczba przypadków śmiertelnych:
giardiozy: ok.10tys.
amebozy: ok 50tys.
Acanthamoeba castellani
Forma występowania: cysta, trofozit
Forma inwazyjna: trofozoit
Występowanie: wody słodkie, gleby
Acanthamoeba
Cysta: częściej występuje inwazja płuc
castellani - trofozoit
" wnika czynnie przez jamę nosową
" dostaje się przez ciągłość do płuc lub okolicą węchową kości sitowej do ośrodkowego
układu nerwowego
Okres inkubacji: >10 dni (?) - nie jest jeszcze dobrze poznana
Akantameboza
" najczęściej występuje w postaci przewlekłego, ziarniakowego zapalenia mózgu (ang. GAE)
" wykrywanie bardzo trudne (najczęściej pośmiertne)
" leczenie nieopracowane
Neagleria fowleri
Forma występowania: dwie postacie trofozoitu
Zarażenie: powietrze, woda, gleba, przedewszystkim przez jamę nosową
" wnika czynnie przez część nosową gardła, kość sitową
" wzdłuż nerwów wzrokowych do ośrodkowego układu nerwowego
Okres inkubacji: 4  7 dni
Neglerioza
" wywołuje ostre pierwotne pełzakowe zapalenie mózgu i opon mózgowych (PAM)
" przebieg nagły, zakończony śmiercią w ciągu 72 godzin
" najczęściej występuje u osób młodych
3
Schistosoma mansoni
" przywra pasożytująca w żyle krezkowej dolnej
" pasożytuje zawsze z samcem
Występowanie: środowisko wodne
Człwiek zaraża się furkocerkarią (posiada rozwinięty ogon):
" czynnie, poprzez wniknięcie przez skórę; najczęściej
Schistosoma mansoni
między palcami stóp(robotnicy na polach ryżowych)
Żywiciel pośredni: ślimak
Schistosoma mansoni
Jajo z kolcem przebija się do jelita
grubego, skąd wydalane jest do
furkocerkaria
środowiska zewnętrznego
Cykl życiowy Schistasoma mansoni
Schistosomoza
Występowanie: Bliski Wschód, Afryka równikowa, Ameryka Południowa, wyspy Morza
Karaibskiego
Przebieg inwazji: biegunka oraz objawy czerwonki
Przewlekła Schistosomoza: zmiany w wątrobie prowadzące do hepatosplenomegalii;
także obrzęki i żółtaczka
WHO: liczba zarażonych osób: 200mln
Grzyby
Candida  liczne gatunki
Rhodotorula rubra
Geotrichum candidum
Trichosporon cutaneum
potencjalnie chorobotwórcze dla człowieka
Każdy mikroskopowy grzyb jest chorobotwórczy dla człowieka.
Grzybice w Polsce stanowią ok.1% zachorowań;
środowisko naturalne: woda
Trichosporon cutaneum
Inwazje bezobjawowe: skóra
T. cutaneum -
artrospory
Grzybice pochwy i skóry
4
Rhodotorula rubra
Kolonie: błyszczące, gładkie
Grzybice narządowe: jamy ustnej, pochwy, jelita
cienkiego i gróbego, osierdzia, opon
Rhotorula rubra
mózgowych, skóry
Grzybice uogólnione: krew
Rhotorula rubra
Candida guilliermondii
Wszystkie grzyby z rodzaju Candida wyglądają tak samo, potrzebne są dokładne
badania mikroskopowe; bardzo często występują w jamie ustnej.
Candida
gilermondii
Zbiornik Sulejowski a grzyby
2000r.: wykrywane w 82,7% prób
2001r.: wykrywane w 95,4% prób
gęstość populacji grzybów, zależna od pory roku i miejsca pobrania, wahała się w szerokich
granicach: 80  328 000 cfu/dm3
5