Zdrowie środowiskowe Ćwiczenia 4.
Wybrane patogeny człowieka związane z glebą  uzupełnienie
*Geohermity  muszą przebywać w środowisku wewnętrznym: ancylostoma, trichoris, toksokaria,
askaris
Ancylostoma doudenale
" złożony cykl rozwojowy - część przebiega w środowisku zewnętrznym; wilgotna gleba
Patogeny człowieka zanieczyszczające żywność i obecne w żywnośći
Trichuris trichiura
" kosmopolityczny pasożyt jelita grubego
" droga zakażenia: jajo inwazyjne z larwą (sałata, rzodkiew)
" duża ekstensywność i intensywność inwazji:
ć% niektóre rejony Karaibów
ć% południowa Afryka
ć% Malezja
Trichurioza
liczba zarażonych: ponad 900mln
droga zarażenia: jedząc żywność z zarażoną glebą
zarażenie występuje najczęściej u ludzi (szczególnie dzieci) w krajach subtropikalnych i
tropikalnych
Polska: ok 10% - najczęściej dzieci szkolne, na wsi
Echinococcus multilocularis
" występowanie: na półkuli północnej, typowy pasożyt "zimnych ludzi"
" naturalne ogniska endemiczne: Alaska, Kanada, Syberia, centralne i północno  zachodnie
Chiny, północna Japonia
" żywiciel: głównie lisy, psy, kojoty (tasiemiec pasożytuje w jelicie cienkim) jaja dostają się
do środowiska zewnętrznego poprzez odchody
" postać inwazyjna dla człowieka: zapłodnione jajo
" oporne na działanie temperatury w zakresie od: -400C do +500C
" rozwija się w narządach miąższowych (90% wątroba  wyglądem przypomina gąbkę).
W zarażonych narządach tworzą się rozsiane torbiele. W cystach rozwijają się prostoskoleksy -
koleksy
1
Echokokoza
" bardzo trudno się leczy
" jest wiele ognisk w jednym narządzie; gdzie rozwija się echinokokoza wielokomorowa,
przypomina nowotwór.
Alweokokoza  bąblowica wielojamowa
" inwazyjna choroba odzwierzęca wątroby
" obraz kliniczny parazytozy ma cechy choroby nowotworowej
" larwa w mózgu  1% przypadków alweokokozy
nieleczona doprowadza do zgonu w ciągu 10 lat
Rocznie liczba nowych przypadków na 100 tys. ludności:
prowincje Chin: 410
zachodnia Alaska: 28  98
Europa: 1
dotychczas rozpoznano ponad 800, w tym 222 we Francji
Polska: 1
od 1992r. Rozpoznano 25, w tym 6 śmiertelnych
największe zagrożenie  województwa: warmińsko-mazurskie,
pomorskie, podkarpackie
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 29 listopada 2002r.
określające listę organizmów patogennych, oraz ich klasyfikację:
E. mulilocularis i Plasmodium falciparum to najgroz
niejsze dla człowieka gatunki pasożytów
E. mulilocularis i Plasmodium falciparum to najgroz
niejsze dla człowieka gatunki pasożytów
występujące na świecie; najniebezpieczniejszy pasożytniczy patogen występujący w Polsce.
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Żywność pochodzenia zwierzęcego
Toxoplasma gondii
" kosmopolityczny pierwotniak
" pasożyt wewnątrzkomórkowy
" wskaz
nikowy dla HIV / AIDS
" zarażenie:
ć% brudne ręce (zabawa z kotem; zarażonych jest ok.50% kotów  domowe zarażenie)
ć% mięso  niedopieczone, niedosmażone (przedewszystkim)
" koniec lat 80. - wykazano, że przechodzi przez łożysko, jeśli dojdzie do zarażenia płodu 
toratogenne działanie
" występuje we wszystkich komórkach w organiz
mie człowieka, z wyjątkiem erytrocytów
Człowiek zaraża się przez:
1. pożywienie, wodę i ręce zanieczyszczone oocystami z gleby
2. spożywanie surowego mięsa (głównie wieprzowina) zawierającego cysty
3. przenikanie trofozoitów od matki przez łożysko do płodu  toksoplazmoza wrodzona
4. przypadkowy kontakt z trofozoitami (przetoczenie krwi, transplantacja narządów, zarażenie
laboratoryjne)
2
Toksoplazmoza
" zagnieżdża się w mózgu w postaci mikroskopowych cyst
" dwie postacie:
ć% wrodzona  Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
ć% nabyta (antropozoonoza)
najczęstsze postaci kliniczne:
�% węzłów chłonnych
�% gałki ocznej
�% uogólniona z zajęciem OUN -> AIDS
Toksoplazmoza wpływa na zachowanie człowieka. Zakażone osoby mają wolniejsze reakcje.
Kobiety ciężarne:
Ryzyko przeniesienia zarażenia na płód wynosi ok. 1,3%, gdyż zarażeniu in utero ulega
tylko ok.30% płodów matek z parazytemią (zarażone T.gondii po raz pierwszy w ciąży).
Ryzyko zarażenia płodu wzrasta wraz z trwaniem ciąży i wynosi:
" I trymest: 23% - poronienie
" II trymestr: 54%
" III trymestr: 83%
" przed rozwiązaniem: do 90%
Uszkodzenia (obumarcia) zarodka, oraz ciężkiej choroby płodu i noworodka - zmniejsza się
w miarę trwania ciąży
Wskazane jest, aby conajmniej 4  6 tygodni przed zapłodnieniem kobieta wykonała serię badań
serologicznych w kierunku toksoplazmozy.
Każdego roku w Polsce rodzi się 400  500 dzieci z ciężkimi wadami będącymy następstwem
toksoplazmozy wrodzonej.
Taeria saginata
" najczęstsza tasiemczyca w Europie
" długość tasiemca nawet do 20m
" z
ródło zakażenia: wągier bydlęcy
Taeria solium
" tasiemczyca
" z
ródło zakażenia: mięso świńskie
" cysticerkoza
Cysticerkoza  zarażamy się jajami (sałata, rzodkiew) -> cysty rozwijają się w narządach
miąższowych
" postać mózgowa
" postać oczna
wg.: WHO - Świat:
" 30  50mln zarażonych
" 50tys. zgonów rocznie
" oczna  wyjątkowo rzadka; w niektórych krajach jej częstość: 2,5%
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
3
Tasiemczyca (tenioza)
czynnik etiologiczny: Taeria solium
Europa: w wielu krajach już zlikwidowana
Polska:
" nadal sporadycznie na obszarach gosporaczo zaniedbanych
" znacznie zwiększa się wągrami T.solium, ok.200mln
" występuje kilkanaście przypadków tasiemczycy u ludzi
Często nie daje objawów
Teniozy w Polsce:
zapadalność: 0,69 / 100 000  264 chorych
najwięcej przypadków w województwach: kojawsko  pomorskie, pomorskie, podlaskie
Czynnik etiologiczny:
" Taeria saginata (76,6%)
" T.solium (11,2%)
Większość przypadków: chorzy w wieku 40  59lat (41%), w miastach (70,5%)
Trichinella spiralis (włosień kręty)
" otorbione larwy
" zarażenie: przez spożycie mięsa zawierającego larwy włośnia (dziczyzna, wieprzowina)
" larwy ujawniają się w świetle jelita
" przebieg w zależności od ilości pasożytów:
ć% bezobjawowy
ć% objawowy
�% obrzęki dookoła oczu
�% "drzazgi podpaznokciowe"
�% bóle mięśni
�% złe samopoczucie
Włośnica
" występowanie:
ć% bezobjawowa (dość często)
ć% objawowa
�% przebieg: ciężki, średniociężki, lekki lub poronny
�% kilka zespołów patogenetycznych i klinicznych
Nieleczona włośnica może doprowadzić do śmierci
Zgony we włośnicy:
" we wczesnym okresie (z powodu niewydolności układu krążenia)
" w póz
niejszym okresie ( z powodu: myccarditis, encaphalitis, pneumonitis)
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Polska: wszystkie przypadki zgłaszane do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Włośnica w Polsce:
zapadalność: 0,11/ 100 000  42 chorych
najwięcej przypadków w województwach: podlaskim, wielkopolskim, pomorskim
z
ródło: 3/ mięso świń, 1/ mięso dzika
4 4
większość przypadków: na przełomie kwartałów IV i I , w miastach (2/ )
3
4
Czynniki sprzyjające szerzeniu pasożytów:
" zwyczaje kulinarne
ć% zmiana technologii obróbki mięsa
ć% tendencja do redukowania obróbki termicznej potraw
ć% spożywanie surowych: mięsa, ryb, owoców morza
5