Urazy stawu kolanowego
Klinika Åšw. A
ukasza sp. z o.o. Specjalistyczny Ośrodek Chirurgii Artroskopowej w Bielsku-Białej
Andrzej Solecki
____________________________________________________________________________
Nie sądzę aby istniało w świecie coś okrutniejszego niż strzaskane kolano. Jest tam nie wiem ile
kości, ścięgien i innych rzeczy - poprzerywanych licho wie jak.
Denis Diderot "KubuÅ› Fatalista i jego Pan"
Staw kolanowy jest najbardziej skomplikowanÄ… strukturÄ… mechanicznÄ… ludzkiego organizmu.
Zadanie skonstruowania układu mechanicznego posiadającego dwie sprzeczne właściwości -
dużą ruchomość w wielu płaszczyznach oraz stabilność - wydaje się niewykonalne. Dlatego
kolano nazywane jest często "koszmarem inżyniera". I choć Inżynierowi udało się cel osiągnąć
(większość z nas potrafi przemieszczać się bez większych problemów), to ze względu na swoją
specyfikę kolano jest szczególnie predysponowane do różnych uszkodzeń - z powodu urazów,
nadwagi, choroby zwyrodnieniowej i innych chorób.
Anatomia kolana, patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Staw_kolanowy
Uszkodzenia więzadeł kolana.
Są one wynikiem skręceń, mogą pojawiać się równocześnie z uszkodzeniami innych okolic ciała
w wyniku tzw. urazów wielomiejscowych. Skutkiem uszkodzenia więzadła często jest
NIESTABILNOŚĆ kolana. Niestabilność to stan, w którym kolano w wyniku urazu posiada
nadmierną ruchomość w stosunku do stanu fizjologicznego. Ta nadmierna ruchomość może
występować w jednej lub w kilku płaszczyznach ciała. Ilość możliwych płaszczyzn niestabilności
Autor: dr n. med. Andrzej Solecki Klinika Åšw. A
ukasza Bielsko-Biała www.lukasza.pl kwiecień 2005
1
Urazy stawu kolanowego
zależy od tego ile struktur więzadłowych zostanie uszkodzonych w czasie urazu. Tzw. bierne
stabilizatory kolana czyli więzadła z torebką stawową, zapewniają stabilność stawu bez pracy
mięsni. W trakcie urazu kolana najczęściej ulega uszkodzeniu więzadło poboczne przyśrodkowe,
które zwykle goi się samoistnie bez interwencji chirurga. Uszkodzenia pozostałych więzadeł
najczęściej wymagają leczenia operacyjnego. Występują tzw. niestabilności proste powstałe
wskutek uszkodzenia jednego więzadła (tzw. uszkodzenie "izolowane"), oraz niestabilności
złożone, powstałe w wyniku uszkodzenia dwóch, lub większej liczby więzadeł kolana. Bardzo
częste uszkodzenie dotyczy więzadła krzyżowego przedniego (Ry.1.), dużo rzadziej uszkodzeniu
ulega więzadło krzyżowe tylne oraz więzadło poboczne boczne oraz tzw. kompleks tylno boczny
w skład, którego wchodzą 3 więzadła.
Istnieje też podział na "ostre" i przewlekłe niestabilności. "Ostra" niestabilność to taka, która
zostaje rozpoznana w krótkim czasie po urazie t.j. do 4 tygodni. Po tym czasie niestabilność
ostra staje się przewlekłą. Jest to istotne zarówno dla chirurga jak i dla zrozumienia swojej
choroby przez pacjenta. Często właściwe rozpoznanie niestabilności kolana natychmiast po
urazie jest rzeczą bardzo trudną a przy dużej bolesności, współistnieniu krwiaka i braku
możliwości natychmiastowego wykonania drogich badań - wręcz niemożliwą do
jednoznacznego ustalenia. Nie rozpoznanie zaś uszkodzenia więzadeł często prowadzi do
przewlekłej niestabilności kolana, a w dalszym etapie do wtórnych uszkodzeń pozostałych
wewnętrznych struktur kolana. Występują bardzo różne rodzaje objawów tzw. "niestabilnego
kolana". Może to być ciągłe uczucie niestabilności i niepewności kolana, mogą to być bóle i
wysięki. Często jedynym objawem są tzw. "częste skręcenia" kolana. Przy niefortunnym
postawieniu stopy na nierównym terenie, lub przy uprawianiu sportu kolano "ucieka"
powodując gwałtowny ,najczęściej bardzo bolesny przeskok.
Leczenie: W zależności od objawów i rodzaju uszkodzeń chirurg podejmuje różne decyzje
terapeutyczne. Np. częściowe uszkodzenie więzadła pobocznego przyśrodkowego - można
leczyć zachowawczo przez unieruchomienie i odpowiednią rehabilitację. Jednak w przypadku
całkowitego rozerwania więzadło poboczne należy naprawić chirurgicznie. Uszkodzenia
kompleksu tylno-bocznego z zasady leczy się operacyjnie. Inne podejście obowiązuje przy
uszkodzeniach więzadeł krzyżowych, gdzie możliwość pierwotnej naprawy występuje
sporadycznie. Najczęstszym rozwiązaniem problemu niestabilności kolana wynikającej z
uszkodzenia więzadeł krzyżowych - jest odtworzenie więzadła czyli jego rekonstrukcja.
Ryc. 1. Obraz artroskopowy: (1) uszkodzone więzadło krzyżowe przednie; (2) więzadło zrekonstruowane
Autor: dr n. med. Andrzej Solecki Klinika Åšw. A
ukasza Bielsko-Biała www.lukasza.pl kwiecień 2005
2
Urazy stawu kolanowego
Uszkodzenia Å‚Ä…kotek
A
ąkotki są to włóknisto-chrzęstne struktury, o kształcie "miseczek"czy kawałeczków podzielonej
pomarańczy. Dwie łąkotki występujące w kolanie tworzą zagłębienia na których opierają się
kuliste powierzchni estawowe kłykci kości udowej. A
Ä…kotka boczna jest bardziej ruchoma i
poddająca się ruchom stawu, łąkotka przyśrodkowa jest mniej ruchoma i przez to bardziej
narażona na uszkodzenia przeciążeniowe ze strony twardych , chrzęstno - kostnych elementów
stawu. A
ąkotki ulegają uszkodzeniu z dwóch powodów. Pierwsza grupa - to silne urazy skrętne
kolana. Ten typ urazów często występuje w sporcie i bywa połączony z uszkodzeniami więzadeł
i chrzÄ…stki stawowej kolana.
Druga grupa - to uszkodzenia o charakterze przeciążeniowym lub zwyrodnieniowym. Tu do
uszkodzenia łąkotki dochodzi w wyniku sumujących się przeciążeń, mikrourazów i zaburzeń
chorobowych w strukturze morfologicznej łąkotki. Tak więc nie zawsze uszkodzenie łąkotki musi
być poprzedzone wyraz
nym urazem skrętnym. Słowo "łąkotka" kojarzy się z boiskiem, czy w
ogóle ze sportem. Tymczasem w doświadczeniu naszego ośrodka znaczny odsetek pacjentów
leczonych z powodu uszkodzeń łąkotek stanowią panie i panowie w średnim i podeszłym wieku.
Leczenie uszkodzonych Å‚Ä…kotek jest w zasadzie chirurgiczne. W obecnej dobie rozwoju
medycyny wszystkie zabiegi na łąkotkach wykonuje się artroskopowo. ARTROSKOPIA jest mało
inwazyjną techniką używającą kamery wraz z niewielkim układem optycznym, oraz
mikronarzędzi. Do wnętrza stawu chirurg dostaje się najczęściej przez dwa kilkumilimetrowe
nacięcia. Zabieg taki wykonuje się w znieczuleniu wykonywanym przez anestezjologa. Chirurg
wykonuje operację obserwując obraz przekazywany z wnętrza stawu przez kamerę.Uprzednio
staw wypełnia się płynem fizjologicznym. Umiejętnie wykonana artroskopia daje dużo lepsze
możliwości obserwacji struktur stawu kolanowego niż wcześniej stosowane szerokie dojścia
operacyjne.Umożliwia również dużo większą precyzję w trakcie operacji.
W przypadku uszkodzenia łąkotek możliwe są następujące czynności chirurgiczne:
·ð częściowe usuniÄ™cie uszkodzonej części Å‚Ä…kotki
·ð naprawa czyli zeszycie uszkodzonej Å‚Ä…kotki przy użyciu wchÅ‚anianych szwów, zszywek,
staplerów i.t.d.
·ð przeszczep Å‚Ä…kotki
·ð proteza Å‚Ä…kotki.
Decyzję co do rodzaju zabiegu podejmuje chirurg po wcześniejszym uzgodnieniu z pacjentem.
Autor: dr n. med. Andrzej Solecki Klinika Åšw. A
ukasza Bielsko-Biała www.lukasza.pl kwiecień 2005
3
Urazy stawu kolanowego
Ryc. 2. Obraz artroskopowy: (1) uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej typu  rączka od wiadra ; (2) łąkotka
naprawiona (zeszyta).
Ryc. 3. Obraz artroskopowy: (1) pęknięcie łąkotki przyśrodkowej w części przedniej; (2) łąkotka
naprawiona (zeszyta).
Poza omówionymi powyżej obrażeniami stawu kolanowego stosunkowo częstym urazem jest
zwichnięcie rzepki. Do urazu dochodzi najczęściej u osób z koślawą osią kończyny dolnej (kolana w  X ),
gdy w trakcie rotacji stopy na zewnątrz i początkowej fazy zgięcia kolana rzepka wyskakuje na bok ze
swojego toru. W trakcie tego urazu dochodzi zwykle do uszkodzenia chrzÄ…stki rzepki oraz zerwania
troczka (więzadła) przyśrodkowego rzepki. Uraz wymaga najczęściej unieruchomienia na 2  3 tygodnie,
następnie leczenia rehabilitacyjnego. W przypadkach ponownego zwichnięcia rzepki zwykle konieczne
jest leczenie operacyjne.
patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/zwichnięcie_rzepki
Autor: dr n. med. Andrzej Solecki Klinika Åšw. A
ukasza Bielsko-Biała www.lukasza.pl kwiecień 2005
4
Urazy stawu kolanowego