BIOMECHANIKA STAWU KOLANOWEGO
WSKAZÓWKI DLA POST
POWANIA FIZJOTERAPEUTYCZNEGO Karol Szapel
WI
ZADA
O KRZYŻOWE PRZEDNIE - ACL
kłykieć boczny udowy (pow. tylno-przyśrodkowa)

przednia cz. plateau piszczeli (lekko bocznie i do przodu od guzka wyniosłości międzykłykciowej)
WiÄ™zadÅ‚o biegnie od kÅ‚ykcia udowego w dół, ku przodowi i przyÅ›rodkowo, skrÄ™cajÄ…c siÄ™ o 90° wokół
własnej osi. Jest strukturą pozatorebkową, otoczone fałdem błony maziowej, a więc jest
wewnątrzstawowe, ale pozamaziówkowe.
Zbudowane z 3 pęczków włókien:
1. pęczek przednio - przyśrodkowy
2. pęczek tylno - boczny
3. pęczek pośredni (jest połączeniem obu poprzednich i umożliwia im niezależne napinanie się)
Nachylenie osi dÅ‚ugiej przyczepów do pÅ‚aszczyzny strzaÅ‚kowej wynosi ok. 30°.
Dane metryczne:
Długość: 35  47mm
Szerokość max.: 5  11mm
WI
ZADA
O KRZYŻOWE TYLNE  PCL
kłykieć przyśrodkowy udowy (pow. przyśrodkowa)

tylna cz. plateau piszczeli (tylna cz. wyniosłości międzykłykciowej piszczeli)
Więzadło biegnie ku dołowi i do tyłu, krzyżując się z ACL od strony bocznej. Nachylenie osi długiej
wiÄ™zadÅ‚a do pÅ‚aszczyzny poprzecznej wynosi ok. 45°.
Zbudowane jest z 2 pęczków:
1. przedni (przednio  boczny)
2. tylny (tylno  przyśrodkowy)
najnowsze badania wskazuja na istnienie 4 pęczków:
1. przedni
2. centralny
3. tylno  podłużny
4. tylno  skośny
Jest ściśle powiązane z tylnym rogiem łąkotki bocznej poprzez pęczek łąkotkowo-udowy. Błona
maziowa otacza górna część więzadła i dolną przednią.
Dane metryczne:
Długość: ok. 38mm
Szerokość: ok. 13mm
Z PCL ściśle związane są więzadła łąkotkowo-udowe przednie (AMFL ; Humphrya) i tylne (PMFL ;
Wrisberga), które swój początek mają na rogu tylnym łąkotki bocznej, biegną do przodu i do tyłu od PCL i
kończą się na kłykciu przyśrodkowym kości udowej. Ich uszkodzenie często może zaburzyć diagnostykę
uszkodzeń PCL i objawiać się mylnie jako ciało wolne.
1
Biomechanika ACL i PCL
ACL kontroluje translację dobrzuszną piszczeli (szufladę przednią). W wyproście pozostają napięte, przeprost
może spowodować zetknięcie się pęczków i ich uszkodzenie. Podczas zginania ACL rozlużnia się, przede
wszystkim pęczek tylno-boczny, a pęczek przednio-przyśrodkowy odpowiada za zmianę ruchu toczenia w ruch
ślizgowy.
PCL kontroluje szufladę tylną piszczeli (translację dogrzbietową). W wyproście pęczek przedni pozostaje
rozluzniony, centralny lekko napięty a pęczki tylne silnie napięte. Pęczek przedni pozostaje w napięciu przy
zgiÄ™ciu 30  90°. PÄ™czek centralny (najszerszy) pozostaje w napiÄ™ciu w zakresie 30  120°. Tylne pÄ™czki
podczas zginania lekko siÄ™ rozlużniajÄ… aby przy zgiÄ™ciu 90° znów ich napiÄ™cie silnie wzrastaÅ‚o.
Więzadła krzyżowe są najsilniejszymi stabilizatorami w płaszczyżnie strzałkowej. Podczas ruchów biernych
odpowiadaja za zmianÄ™ ruchu toczenia w ruch slizgowy, a podczas dynamicznej pracy redukujÄ… translacje
piszczeli wywołane siłą ścinającą mięśni prostowników i zginaczy kolana.
Ruch prostowania w OKC (otwarty Å‚aÅ„cuch kinematyczny) stopniowo obciąża ACL od kÄ…ta 40° aż do
wyprostu. Przy zginaniu w OKC PCL gwaÅ‚townie siÄ™ napręża powyżej 30° i osiÄ…ga maksimum w okoÅ‚o 90°.
Uważa siÄ™, że najoptymalniejszym kÄ…tem rozlużnienia obu wiÄ™zadeÅ‚ jednoczeÅ›nie jest kÄ…t ok. 22° zgiÄ™cia.
Rotacja zewnętrzna piszczeli powoduje rozlużnienie ACL i lekkie obciążenie PCL. Rotacja wewnętrzna jest
kontrolowana przez więzadła krzyżowe, głównie przez ACL który pozostaje napięty w całym zakresie tego
ruchu.
CKC (zamknięty łańcuch kinematyczny) powoduje redukcję sił ścinających w stawie poprzez kokontrakcję
mięśni prostowników i zginaczy (stabilizację dynamiczną) oraz kompresję stawu piszczelowo-udowego.
Z tego wynika, że ćwczenia CKC zdecydowanie mniej obciążają więzadła krzyżowe, o czym należy pamiętać
przy rehabilitacji po urazach i rekonstrukcjach ACL i/lub PCL.
Przez wiele lat ACL i PCL traktowano jako oddzielne struktury anatomiczne i biomechaniczne, lecz najnowsze
badania wskazuja na obecność pęczka międzykrzyżowego, który posiada unaczynienie i często własne
unerwienie. Odkrycie to bardzo zmienia obraz biomechaniczny więzadeł krzyżowych głównie ze względu na
znaczenie sensomotoryczne.
Artrometryka stawu kolanowego
Staw kolanowy jest zmodyfikowanym stawem zawisowym gdyż jego oś obrotu zmienia położenie w zależności
od ustawienia. Staw podzielony jest na 2 piętra  piętro górne - staw udowo-łąkotkowy (zgięcie-wyprost) i
piętro dolne  staw piszczelowo-łąkotkowy (ruchy rotacji wewnętrznej-zewnętrznej).
Staw kolanowy ma 6 stopni swobody we wszystkich płaszczyznach  w 3 płaszczyznach dla ruchów
rotacyjnych (obrót wokół osi) i w 3 dla ruchów translatorycznych (przesunięcie wzdłuż osi).
W płaszczyżnie strzałkowej zachodzi zginanie-prostowanie ; w płaszczyżnie czołowej zachodzi odwodzenie i
przywodzenie goleni (koślawienie i szpotawienie) ; w płaszczyżnie poprzecznej zachodzą rotacja wewnętrzna i
zewnętrzna goleni.
Czynne ruchy (pod kontrola mięśni) to zginanie-prostowanie i rotacje goleni. Koślawienie i szpotawienie są
ruchami  biernymi (bez świadomej kontroli mięśni) i zachodzą w pozycjach zgięcia kolana i połączone są
zawsze z rotacją podudzia. Odwiedzenie skorelowane jest z rotacją zewnętrzną, a przywiedzenie z rotacją
wewnętrzną.
Ruchy translatoryczne zachodzą w każdej płaszczyżnie i nie są świadomie kontrolowane mięśniowo, z
wyjątkiem translacji dobrzusznej i dogrzbietowej piszczeli poprzez izometryczne napięcie prostowników lub
zginaczy kolana w odpowiednim ustawieniu stawu w OKC. Translacje sÄ… bardzo potrzebnymi ruchami stawu,
gdyż dają pewien zapas  swobody oraz są niezbędne dla pełnej ruchomości stawu. Translację wykorzystuje
siÄ™ w badaniu i terapii stawu.
Ruch zgięcie-wyprost zachodzi w płaszczyżnie strzałkowej.
Czynny wyprost może wynosić 5  10° (czÄ™sto okreÅ›lano jako przeprost). Ruch zgiÄ™cia zależy od
ustawienia biodra i tak przy zgiÄ™tym biodrze wynosi czynnie 140°, biernie 160°. Przy poÅ›rednim
ustawieniu biodra zgiÄ™cie czynne wynosi ok. 120°.
Ruch rotacja wewnętrzna  zewnętrzna piszczeli zachodzi w płaszczyznie poprzecznej.
Ruch odwiedzenie-przywiedzenie piszczeli zachodzi w płaszczyżnie czołowej
2