MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Szukała
Eksploatacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego 311[031].Z2.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Tomasz Surma
dr hab. inż. Jan Surygała
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Urbanowicz
Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[31].Z2.06
 Eksploatacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu 311[31] technik technologii chemicznej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Klasyfikacja maszyn i urządzeń. Zasadnicze części maszyn 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Podstawowe zagadnienia dotyczące eksploatacji maszyn i urządzeń 17
5.2.1. Ćwiczenia 17
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 20
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Eksploatacja maszyn, aparatów
i urządzeń przemysłu chemicznego , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii chemicznej 311[31].
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne,
 wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
 wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:
 pokazu z objaśnieniem,
 tekstu przewodniego,
 metody projektów,
 ćwiczeń praktycznych.
Uczniowie powinni korzystać z różnych z
ródeł informacji, takich jak: Internet, normy,
poradniki, katalogi, materiały producentów.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
 plan testu w formie tabelarycznej,
 punktacje zadań,
 propozycje norm wymagań,
 instrukcję dla nauczyciela,
 instrukcję dla ucznia,
 kartę odpowiedzi,
 zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[31].Z2
Techniczne podstawy procesów
wytwarzania półproduktów
i produktów przemysłu
chemicznego
311[31].Z2.01 311[31].Z2.02 311[31].Z2.04
Stosowanie aparatów Posługiwanie się dokumentacja Pomiary parametrów
i urządzeń przemysłu techniczną procesowych
chemicznego
311[31].Z2.03 311[31].Z2.05
311[31].Z2.06
Stosowanie typowych Stosowanie układów
Eksploatacja maszyn
powiązań podstawowych automatyki i sterowania
i urządzeń przemysłu
procesów w instalacjach
chemicznego
przemysłu chemicznego
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 czytać tekst ze zrozumieniem,
 posługiwać się dokumentacja techniczną,
 odczytywać rysunki i szkice techniczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
 sklasyfikować maszyny i urządzenia stosowane w przemyśle chemicznym,
 rozróżnić konstrukcje stosowanych połączeń,
 określić zastosowanie połączeń, osi i wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców, przekładni
mechanicznych,
 wyjaśnić budowę i zasadę działania napędów hydraulicznych i pneumatycznych,
 rozróżnić stosowane uszczelnienia,
 określić na podstawie dokumentacji technicznej elementy składowe maszyn i urządzeń,
 podać przyczyny powodujące określony rodzaj zużycia maszyn i ich części,
 zinterpretować informacje o zmianach stanu urządzeń,
 dobrać sposoby ochrony urządzeń przed zanieczyszczeniami,
 scharakteryzować systemy napraw,
 wyjaśnić pojęcia: bezpieczeństwo techniczne pracowników produkcyjnych,
bezpieczeństwo ekologiczne eksploatacji,
 ocenić zagrożenia związane z eksploatacją podstawowych maszyn, aparatów i urządzeń
przemysłu chemicznego,
 określić wpływ agresywności środowiska na stan techniczny maszyn, aparatów
i urządzeń przemysłu chemicznego,
 scharakteryzować i rozpoznać różne rodzaje zniszczeń korozyjnych w eksploatowanych
aparatach i urządzeniach,
 ocenić stopień skorodowania powierzchni eksploatowanych maszyn, aparatów i urządzeń
przemysłu chemicznego,
 określić przyczyny powodujące zużywanie się urządzeń mechanicznych,
 wyjaśnić zależności miedzy zużyciem a smarowaniem,
 rozróżnić metody przeciwdziałania zużywaniu się elementów maszyn,
 określić zakres prac wykonywanych podczas przeglądów technicznych i napraw,
 określić przyczyny typowych awarii maszyn, aparatów i urządzeń stosowanych
w przemyśle chemicznym,
 określić zasady współpracy pracowników produkcyjnych z innymi służbami utrzymania
ruchu oraz w czasie planowych i awaryjnych postojów instalacji produkcyjnych,
 posłużyć się Dokumentacją Techniczno  Ruchową, dokumentacją technologiczną,
instrukcjami obsługi oraz katalogami handlowymi producentów maszyn i urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu
chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Eksploatacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego
311[31].Z2.06
Temat: Identyfikacja rodzaju zniszczeń korozyjnych i stopnia skorodowania
powierzchni.
Cel ogólny: określenie rodzaju zniszczeń korozyjnych i stopnia skorodowania
powierzchni elementów maszyn, aparatów i urządzeń oraz określenie
sposobów zapobiegania im.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
 określić rodzaj zniszczenia korozyjnego,
 ocenić stopień skorodowania części maszyny lub urządzenia,
 podać sposób zapobiegania tym zmianom,
 określić wpływ środowiska pracy na przebieg procesów korozyjnych.
Metody nauczania uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 grupowa zróżnicowana.
Czas: 45 minut.
Środki dydaktyczne:
 zestaw części maszyn i urządzeń z różnym stopniem skorodowania i z różnym rodzajem
skorodowanej powierzchni.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne  sprawdzenie obecności oraz dokonanie podziału uczniów na
grupy.
2. Wyjaśnienie celu lekcji.
3. Przydzielenie uczniom zestawów części maszyn i urządzeń z różnym stopniem
skorodowania i z różnym rodzajem skorodowanej powierzchni.
4. Analizowanie otrzymanych zestawów przez każdą z grup.
5. Zapisanie obserwacji w formie tabelki (rodzaj, stopień skorodowania, sposób
zapobiegania).
6. Przedstawienie wyników obserwacji przez liderów grup.
7. Wyciągnięcie ogólnego wniosku dotyczącego zależności stopnia skorodowania urządzeń
od środowiska pracy maszyn i urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Wyjaśnij, dlaczego korozja międzykrystaliczna zaliczana jest do najbardziej groz
nych typów
korozji.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca
Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu
chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Eksploatacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego
311[31].Z2.06
Temat: Katalog łożysk tocznych z
ródłem informacji praktycznych.
Cel ogólny: wykształcenie umiejętności korzystania z różnych z
ródeł informacji.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- posługiwać się Katalogiem łożysk tocznych, normami,
- analizować dane zawarte w różnych z
ródłach informacji.
Metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 grupowa zróżnicowana.
Czas: 45 minut.
Środki dydaktyczne:
 Katalog łożysk tocznych,
 Normy Polskie dotyczące łożysk.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne  sprawdzenie obecności oraz dokonanie podziału uczniów na
pięć grup.
2. Wyjaśnienie celu lekcji.
3. Zapoznanie uczniów z Katalogiem łożysk i zestawem norm dotyczących łożysk.
4. Wyjaśnienie zasad korzystania z katalogu i norm,
5. Przeanalizowanie przez poszczególne grupy uczniów danych zawartych w dostępnych
z
ródłach i mających znaczenie praktyczne.
6. Przydzielenie poszczególnym grupom uczniów zadań do wykonania, polegających na
wyszukiwaniu w z
ródłach symbolu łożyska i jego numeru katalogowego spełniających
warunki podane przez nauczyciela.
(przykład wymagań: łożysko toczne, dla którego przy obciążeniu P = 214 N przewiduje
się okres użytkowania 4000 roboczogodzin. Liczba obrotów wału n = 100 obr/min).
7. Wykonanie zadania przez grupy uczniów.
8. Przedstawienie wyników pracy przez liderów grup z uzasadnieniem wyboru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Określ, jakie inne z
ródła informacji mogłyby Ci być pomocne, przy wykonywaniu zadania
poleconego przez nauczyciela.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. Ćwiczenia
5.1. Klasyfikacja maszyn i urządzeń. Zasadnicze części maszyn
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z Polskimi Normami dotyczącymi łożysk tocznych oraz Katalogiem łożysk
tocznych. Zwróć uwagę na dane i informacje mające znaczenie praktyczne. Przeanalizuj
i scharakteryzuj warunki pracy łożysk.
Wybierz z Katalogu łożysko toczne, dla którego przy obciążeniu P = 214 N przewiduje się
okres użytkowania 4000 roboczogodzin. Liczba obrotów wału wynosi n = 100 obr/min.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z Polskimi Normami dotyczącymi łożysk tocznych,
2) zapoznać się z Katalogiem łożysk tocznych,
3) przeanalizować dane mające znaczenie praktyczne zawarte w Polskich Normach
i Katalogu łożysk,
4) scharakteryzować warunki pracy łożysk,
5) wybrać z Katalogu łożysko spełniające warunki podane w ćwiczeniu,
6) podać symbol łożyska i numer katalogowy,
7) uzasadnić swój wybór.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 Katalog łożysk tocznych,
 Normy Polskie dotyczące łożysk.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Na wale silnika (rysunek poniżej) osadzone jest koło A o średnicy D1 = 80 mm, które
wykonuje 1400 obr/min i napędza ono koło B, które ma wykonać 350 obr/min.
Oblicz średnicę koła B oraz przełożenie tej przekładni.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem dla ucznia pkt. 4.1.1.
2) obliczyć przełożenie przekładni,
3) obliczyć średnicę koła B.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie rachunkowe.
Środki dydaktyczne:
 materiały dla ucznia pkt 4.1.1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 3
Na rysunkach przedstawiono różne sposoby założenia uszczelek.
Rys. 1 [3]
Wskaż niewłaściwe rozwiązanie konstrukcyjne uszczelnienia i wyjaśnij, na czym polegają te
nieprawidłowości
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem dla ucznia pkt. 4.1.1.,
2) przeanalizować rysunki,
3) określić, na którym z rysunków uszczelka jest nieprawidłowo umieszczona,
4) wyjaśnić, na czym polega nieprawidłowość umieszczenia uszczelki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 materiały dla ucznia pkt. 4.1.1.,
 literatura pkt 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 4
Posługując się uproszczeniami schematycznymi, nazwij poszczególne elementy urządzeń
przedstawionych na poniższych rysunkach technicznych.
1.
Rys. 2 [2]
2.
Rys. 3 [2]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z uproszczeniami schematycznymi elementów urządzeń i mechanizmów
(załącznik 1),
2) przeanalizować zamieszczone schematy urządzeń,
3) zidentyfikować i nazwać poszczególne elementy składowe urządzeń.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 uproszczenia schematyczne części urządzeń i mechanizmów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Załącznik nr 1
Uproszczenia schematyczne części maszyn i mechanizmów. Rys. 4 [2]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.2. Podstawowe zagadnienia dotyczące eksploatacji maszyn
i urządzeń
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zidentyfikuj rodzaje zniszczeń korozyjnych i oceń stopień skorodowania powierzchni
próbek metali i stopów. Przedstaw w tabelce wyniki swoich obserwacji i uzasadnij swój
wybór.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć próbki metali i stopów z przykładami różnych zniszczeń korozyjnych,
2) zidentyfikować rodzaje korozji,
3) ocenić stopień skorodowania powierzchni,
4) przedstawić wyniki swoich obserwacji w tabelce,
5) uzasadnić wybór.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 zestawy próbek metali i stopów z przykładami różnych zniszczeń korozyjnych,
 materiały dla ucznia pkt 4.1.2.
Ćwiczenie 2
Określ prawdziwą przyczynę awarii głównego sterownika urządzenia, analizując
poszczególne przyczyny, które mogły doprowadzić do uszkodzenia. Kolejne etapy wpisz do
załączonego schematu i podaj, w jaki sposób należy ustrzec się od podobnego zdarzenia.
Awaria
Dlaczego?
sterownika
Dlaczego?
Dlaczego?
Inne problemy
Dlaczego?
Dlaczego?
Prawdziwy problem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) podać pierwsza z przyczyn awarii sterownika i wpisać ją do schematu,
2) zastanowić się dlaczego, nastąpiło uszkodzenie właśnie tej części i wpisać ją do
kolejnego miejsca w schemacie,
3) postępując w ten sam sposób, powinieneś kolejno wypełnić schemat i określić przyczynę
awarii,
4) podać sposób na uniknięcie tej awarii w przyszłości.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 załącznik 1  przykładowy schemat awarii urządzenia spowodowanego jego
przeciążeniem.
Załącznik 1
Awaria
Dlaczego?
urządzenia
przeciążenie
Dlaczego?
Brak smaru
Dlaczego?
Inne problemy
na łożyskach
Awaria pompy
Dlaczego?
smarowniczek
Zużyty i stukający
wał
Brak bezpiecznika
Prawdziwa przyczyna
Główną przyczyną awarii jest brak bezpiecznika, a nie awaria układu smarowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego.
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań wielokrotnego wyboru.
5. Każde zadanie zawiera cztery możliwości odpowiedzi, z których jedna jest tylko
poprawna.
6. Dobrze zastanów się nad wyborem prawidłowej odpowiedzi.
7. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając znak X.
W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
10. Pracuj samodzielnie.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się pojęciami
z zakresu ekologii i ochrony środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 2, 5, 8, 9, 18 są z poziomu ponadpodstawowego
- pozostałe zadania są z poziomu podstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. c, 5. a, 6. d, 7. a, 8. b, 9. b, 10. d, 11. c,
12. a, 13. d, 14. d, 15. b, 16. a, 17. b, 18. c, 19. d, 20. c.
Plan testu:
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. celu wymagań odpowiedz

(mierzone osiągnięcia uczniów)
1 Określić przeznaczenie maszyn B P b
2 Podać rodzaj siły przenoszonej przez
B PP c
łożyska
3 Określić rodzaj budowy sprzęgła ciernego B P d
4 Określić budowę sprzęgła Kardana B P c
5 Obliczyć przełożenie przekładni C PP a
6 Ustalić rodzaj uszczelnienia napędów
B P d
hydraulicznych
7 Określić warunki powstawania klina
B P a
smarnego
8 Określić wpływ metali na
C PP b
 przepracowanie olejów
9 Określić czym charakteryzuje się napęd
C PP b
pneumatyczny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
10 Wyjaśnić termin  analiza pracy maszyny B P d
11 Określić sposób zagospodarowania
B P c
 przepracowanych olejów
12 Ustalić skutki zużycia zmęczeniowego
B P a
materiałów
13 Ustalić skutki zużycia ekonomicznego
B P d
maszyn
14 Określić warunki powstawania korozji A P d
15 Określić rodzaj korozji miejscowej B P b
16 Podać określenie awarii A P a
17 Podać określenie diagnostyki A P b
18 Ustalić wpływ czynników na minimalizację
C PP c
produkcji
19 Ustalić parametry istotne dla utrzymania
C P d
ruchu w zakładzie
20 Podać organ odpowiadający w zakładzie za
A P c
stan techniczny maszyn
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Maszyny są to urządzenia służące między innymi do
a) przenoszenia pędu.
b) przetwarzania energii.
c) wymiany ciepła.
d) wymiany masy.
2. A
ożyska wzdłużne przenoszą siłę
a) promieniową.
b) prostopadłą do osi czopa.
c) osiową.
d) poprzeczną.
3. Sprzęgło cierne jest sprzęgłem
a) nierozłącznym.
b) przegubowym.
c) bezpieczeństwa.
d) rozłącznym.
4. Przegub Kardana to sprzęgło
a) kłowe.
b) cierne.
c) przegubowe.
d) tulejowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5. Gdy prędkość obrotowa wału napędzającego wynosi 180 obr/min, a wału
napędzanego 720 obr/min, to przełożenie przekładni pasowej wynosi
a) 4 : 1.
b) 1 : 4.
c) 3 : 1.
d) 1 : 3.
6. Do uszczelniania napędów hydraulicznych w połączeniach ruchowych stosuje się
a) hermetyzację przez dotarcie.
b) hermetyzacje przez odkształcenie.
c) uszczelki.
d) dławice.
7. Jednym z warunków powstawania klina smarnego jest
a) duża różnica prędkości między współpracującymi elementami.
b) mała różnicą prędkości między współpracującymi elementami.
c) brak luzu między współpracującymi elementami.
d) mała lepkość cieczy smarnej.
8. Na  przepracowanie olejów smarowych nie mają wpływu
a) temperatura.
b) ciśnienie.
c) zanieczyszczenia zewnętrzne.
d) zanieczyszczenia wewnętrzne.
9. Napęd pneumatyczny charakteryzuje się
a) możliwością płynnej regulacji prędkości ruchów tłoków w szerokim zakresie.
b) brakiem przewodów odprowadzających czynnik roboczy.
c) konicznością okresowej wymiany czynnika roboczego.
d) koniecznością stosowania do każdego urządzenia oddzielnego zasilającego
agregatu.
10. Analiza pracy maszyny to zakres prac wynikających z
a) dokumentacji techniczno-ruchowej.
b) instrukcji obsługi maszyny.
c) dokumentacji części zamiennych.
d) historii awarii maszyny.
11.  Przepracowane oleje smarowe należy
a) utylizować w ramach zakładu pracy.
b) odprowadzić do kanalizacji.
c) przekazać do odpowiedniej placówki.
d) powtórnie użyć.
12. Zużycie zmęczeniowe powoduje
a) powstawanie pęknięć na powierzchni.
b) powstawanie nadmiernych luzów.
c) zmianę kształtów części maszyn.
d) zmianę wymiarów części maszyn.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
13. Zużycie ekonomiczne powoduje wymianę urządzeń z powodu
a) zniszczeń fizycznych.
b) zniszczeń chemicznych.
c) produkcji tańszych urządzeń.
d) rozwoju postępu technicznego.
14. Korozja części maszyn najszybciej następuje w powietrzu
a) wilgotnym, czystym.
b) suchym, czystym.
c) wilgotnym, morskim.
d) wilgotnym, z oparami kwasów.
15. Przykładem korozji miejscowej nie jest korozja
a) wżerowa.
b) nierównomierna.
c) międzykrystaliczna.
d) szczelinowa.
16. Awaria urządzenia to
a) nieplanowe zdarzenie wymagające natychmiastowego usunięcia
b) nieplanowe zdarzenie nie wymagające natychmiastowego usunięcia
c) nieprawidłowość w pracy maszyny nie wymagające natychmiastowego
usunięcia,
d) uszkodzenie utrudniające eksploatację.
17. Diagnostyka urządzeń to
a) przewidywanie przyczyn uszkodzeń.
b) określanie stanu technicznego bez demontażu zespołu.
c) określanie stanu technicznego po demontażu zespołu.
d) określanie przyczyn uszkodzeń.
18. Minimalizacja kosztów produkcji wiąże się z
a) maksymalnym wydłużaniem pracy urządzenia.
b) zastępowaniem części maszyn tańszymi zamiennikami.
c) wykonywaniem okresowych przeglądów.
d) zmniejszaniem wynagrodzeń pracowników.
19. Utrzymanie ruchu maszyn istotnych dla procesów technologicznych powinno polegać na
a) ciągłej ich pracy, aż do wystąpienia awarii.
b) okresowych przeglądach.
c) bieżącej ocenie stanu technicznego.
d) okresowych i bieżących ocenach stanu technicznego.
20. W zakładzie przemysłowym za stan techniczny maszyn i ich wykorzystanie w procesie
technologicznym odpowiedzialny jest
a) kierownik utrzymania ruchu.
b) specjalista utrzymania ruchu.
c) kierownik produkcji.
d) operator maszyn i urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Eksploatacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
TEST 2
Test próba pracy
- Test jest przewidziany jako próba pracy.
Zadanie: Przeprowadz
prewencyjny przegląd przenośnika taśmowego. Sporządz

protokół z przeprowadzonych oględzin urządzenia.
W pracy wykorzystaj schemat przenośnika taśmowego, napinacza ciężarowego i typów
konstrukcji rolek przenośnika (załącznik 1, 2, 3).
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za z
le wykonaną
czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczający  za wykonanie prawidłowo czynności 7, 8, 9 oraz po jednym podpunkcie
w punkcie 1, 3, 5 oraz dwa podpunkty w punkcie 4 i uzyskanie 8 punktów,
 dostateczny  za wykonanie prawidłowo czynności 1, 6, 7, 8, 9 oraz trzy podpunkty
w punkcie 4 oraz jeden podpunkt w punkcie 5 i uzyskanie 11 punktów,
 dobry  za prawidłowe wykonanie czynności nr 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10 oraz trzy podpunkty
w punkcie 4 i dwa podpunkty w punkcie 5 i uzyskanie 15 punktów,
 bardzo dobry  za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 18 punktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Kryteria oceny
Klucz punktowania
Punktacja
Obszar Numer
wymagań czynności
0 - 1
Sprawdzana czynność Kryterium wykonania
czynności
Wykonywanie 1 Uczeń sprawdzi poziom a) Sprawdził poziom oleju 1
zadania oleju w silniku w silniku
i w przekładni b) Sprawdził poziom oleju 1
w przekładni
2 Uczeń podejmie Podjął decyzję odnośnie 1
decyzję odnośnie stanu wymiany oleju, jego
oleju uzupełnieniu lub
stwierdził poziom
prawidłowy
3 Uczeń wskaże punkty a) Wskazał punkty 1
smarowania smarowania
b) Poleci użycie smarów 1
zalecanych przez
producenta
4 Uczeń sprawdzi i oceni a) Sprawdził element 1
naciąg taśmy dociskowy taśmy
b) Sprawdził mechanizm 1
napinający
c) Sprawdził luzy na 1
wałkach podtrzymujących
d) Sprawdził zużycie 1
rolek podtrzymujących
taśmę
e) Ocenił jakość naciągu 1
taśmy
5 Uczeń sprawdzi i oceni a) Sprawdził, czy 1
poziom hałasu urządzenie nie wydaje
nietypowych hałasów
b) Zlokalizował 1
przyczynę nietypowych
hałasów
c) Ocenił poziom hałasu 1
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
6 Uczeń sprawdzi, czy Sprawdził i ocenił, czy 1
urządzenie nie wpada urządzenie nie wpada
w wibrację w wibrację
7 Uczeń sprawdzi Określił, czy silnik 1
temperaturę pracy i przekładnie nie ulegają
silnika i przekładni przegrzaniu
8 Uczeń sprawdził Ocenił działanie 1
działanie awaryjnego awaryjnego wyłącznika
wyłącznika bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
9 Uczeń sporządzi Sporządził protokół 1
protokół z przeprowadzonego
z przeprowadzonego przeglądu przenośnika
przeglądu
Prezentowanie 10 Uczeń prezentuje i Ocenił jakość swojej 1
i ocena ocenia wykonane pracy, wskazał
wykonanego ćwiczenie ewentualne
ćwiczenia nieprawidłowości
KARTA OBSERWACJI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów
przemysłu chemicznego
Przeprowadz
prewencyjny przegląd przenośnika taśmowego. Sporządz
protokół
z przeprowadzonych oględzin urządzenia.
W pracy wykorzystaj schemat przenośnika taśmowego, napinacza ciężarowego i typów
konstrukcji rolek przenośnika (załącznik 1, 2, 3).
OBSZAR CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA LICZBA
WYMAGAC
WYKONANIA PUNKTÓW
Wykonywanie zadania Czynność 1.: Sprawdzenie poziomu oleju
z zachowaniem w silniku i w przekładni
przepisów bhp Kryterium wykonania: jeżeli uczeń sprawdził
poziom oleju:
w silniku,
w przekładni
Czynność 2.: Podjęcie decyzji odnośnie stanu oleju
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń podjął decyzję
odnośnie wymiany oleju, jego uzupełnieniu lub
stwierdził poziom prawidłowy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Czynność 3.: Wskazanie punktów smarowania
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń:
wskazał punkty smarowania,
polecił użycie smarów zalecanych przez
producenta
Czynność 4.: Sprawdzenie i ocena naciągu taśmy
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń:
sprawdził element dociskowy taśmy,
sprawdził mechanizm napinający,
sprawdził luzy na wałkach podtrzymujących,
sprawdził zużycie rolek podtrzymujących taśmę,
ocenił jakość naciągu taśmy
Czynność 5.: Sprawdzenie i ocenia poziomu hałasu
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń:
sprawdził, czy urządzenie nie wydaje
nietypowych hałasów,
zlokalizował przyczynę nietypowych hałasów,
ocenił poziom hałasu
Czynność 6.: Sprawdzenie, czy urządzenie nie
wpada w wibrację
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń sprawdził
i ocenił, czy urządzenie nie wpada w wibrację
Czynność 7.: sprawdzenie temperatury pracy silnika
i przekładni
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń określił, czy
silnik i przekładnie nie ulegają przegrzaniu
Czynność 8.: Sprawdzenie działania awaryjnego
wyłącznika bezpieczeństwa
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń ocenił działanie
awaryjnego wyłącznika bezpieczeństwa
Czynność 9.: Sporządzenie protokołu
z przeprowadzonego przeglądu przenośnika
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń sporządził
protokół z przeprowadzonego przeglądu przenośnika
Prezentowanie Czynność 10.: Prezentacja i ocena wykonanego
i ocena wykonanego zadania
zadania Kryterium wykonania: jeżeli uczeń ocenił jakość
swojej pracy, wskazał ewentualne nieprawidłowości
Uzyskana ilość A
ączna liczba punktów
punktów i ocena
Uzyskana ocena szkolna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: próba pracy oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu próba pracy,
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas
przeznaczony na wykonanie zadania.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego.
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.
10. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania..
11. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które
sprawiły uczniom największe trudności.
12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test próba pracy oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności
wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.
4. Pracuj samodzielnie.
5. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
6. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
7. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
 Instrukcja do zadania,
 Załącznik 1
 Załącznik 2
 Załącznik 3
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZAA

CZNIK 1
Schemat przenośnika taśmowego
Rys. 5. Przenośnik taśmowy: 1  taśma transportowa, 2  bęben napędowy wprawiany w ruch za pomocą
silnika, 3  mechanizm napinający, 4  bęben kierujący (dociskowy), 5  kosz zasypowy, 6  rolki
podtrzymujące taśmę. [1]
ZAA

CZNIK 2
Zamocowanie rolek w korpusie przenośnika
Rys.6. [3] Przedstawiona konstrukcja posiada staranne uszczelnienie łożysk tocznych. Drobne
cząstki ciał stałych w przypadku uszkodzenia uszczelki lub przy niezbyt starannym
wykonaniu uszczelnienia przenikają do smaru w łożyskach i zmieniają go w pastę, która
powoduje szybkie zniszczenie (wytarcie) łożyska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZAA

CZNIK 3
Napinacz ciężarowy
Rys.7. 1  bęben, 2  wózek, 3  prowadnice, 4  linka, 5  krążek kierujący, 6  ciężar [1]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
7. LITERATURA
1. Błasiński H. Młodziński B. Aparatura przemysłu chemicznego. WNT, Warszawa 1983
2. Jaczewski J., Kozłowska D. Mechanizacja PWRiL Warszawa 1989
3. Krakowski J., Niewiadomski S., Żurakowski S. Maszynoznawstwo chemiczne. PWT,
Warszawa 1960
4. Wawrowski L. Technika smarownicza. WNT, warszawa 1996
5. Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1985
6. Orlik Z. Maszynoznawstwo. WSiP Warszawa 1989
7. www. inwesta.pl/skarbnica/stal.pdf
8. www. totapolska.pl/wiedza
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32