W AKCJI 3/2012
Czy ludzie dorośli, a takimi są ratownicy, mogą uczyć się efektywnie, nie
czytając? Czy pieniądze, czas i wysiłek przeznaczone na kształcenie i szkolenie
nie są w części marnotrawione z powodu braku odpowiednich podręczników?
Przemyślenia Starego Ratownika
Poczytaj mi szefie&
Jacek
akłada się, że przyjmowany w 2010 r. Dane zawarte w raporcie tając podręczniki, rozpocząłem po-
w szeregi OSP i zatrudniany prawie mnie przygnębiły. Wyobrażają szukiwania. Pomyślałem, że najlepiej
Zna etat w PSP młody człowiek sobie Państwo, że aż 56% Polaków w internecie  tylko, co tu wpisać, sko-
umie czytać. Nikt tego, co prawda, nie przeczytało w 2010 roku żad- ro jestem początkującym. Doradzo-
nie sprawdza, ale jak ma ukończo- nej książki. Stan zatrudnienia w PSP no mi, bym rozpoczął od szkół  one
ne jakieś cywilne uczelnie, to chyba na koniec 2010 r. wynosił trochę po- na pewno coś wydają. Otwieram stro-
czyta. To, że może czyta niechętnie, nad 32 tysiące osób. Jeżeli przyjąć kra- nę SA PSP Poznań  nie ma zakładki
wolno, niewyraz
nie, a co najgorsze jowy wskaz
nik, to prawie 18 tysięcy wydawnictwa, w Krakowie  jest wy-
bez zrozumienia, prezes OSP i jakiś zatrudnionych w PSP nie przeczy- kaz wydawnictw od 1994 roku i są no-
komendant PSP przecież nie spraw- tało żadnej książki! wości, w Centralnej Szkole w Czę-
dzą w dniu przyjmowania. Badania wykazały, że książek nie stochowie  jest zakładka bibliote-
Jeden taki zatrudniony, gdy prze- czytają przede wszystkim osoby z wy- ka, 5 podręczników, ale już zakurzo-
łożony po miesiącu odkrył, że pod- kształceniem podstawowym i zawo- nych. U podoficerów w Bydgoszczy
władny jest nieczytaty, stwierdził dowym, mieszkańcy wsi i osoby star- są wydawnictwa  7 podręczników,
dobitnie:  Panie majorze, ja może sze. Jednak ani jednej książki nie prze- 6 wysprzedanych. Potem wyciecz-
słabo czytam, ale siłę i sprawność czytało także aż 25% osób z wykształ- ka do stolicy  SGSP  są wydawnic-
mam, potrafię zrobić wszystko i, jak ceniem wyższym oraz 33% uczniów twa, jest wykaz publikacji, podręcz-
mi ktoś coś mówi, to rozumiem. i studentów. ników niewiele.
Czy nie jestem lepszy od chudzi- Czy taki stan można określać już Jak złapałem już linki, to zaglądam
ny płynnie czytającej, która drabki jako katastrofalny? Czy jeżeli jed- do centrali. Na stronie KG PSP jest za-
nie ustawi?! . na czwarta dowódców JRG i jed- kładka publikacje, oferta wydawni-
Na testach także nie sprawdzamy na trzecia kadetów i podchorążych cza  no nic z tego, tu tylko biulety-
umiejętności czytania ze zrozumie- nie miała przez rok książki w ręku, ny informacyjne. W zakładce mate-
niem wśród przyjmowanych do na- to już jest problem? riały dydaktyczne odesłanie na an-
szych szkół. Matura prawdopodob- Dlaczego tak jest? Przyczyn za- gielska stronę Polskiego Krajowego
nie gwarantuje posiadanie tej umie- pewne jest wiele, tych społecznych, Centrum CIS.
jętności. Umieć czytać to za mało, ogólnych, psychologicznych i innych. Podążam w sieci do Fundacji EDU-
by czytać. Trzeba chcieć czytać, od- W strukturach pożarniczych przyczy- RA  jest zakładka wydawnictwa,
czuwać taką potrzebę, mieć satys- nami nieczytania mogą być: a w niej katalog podręczników i ksią-
fakcję z pozyskiwania tą drogą no- żek do sprzedaży. Podobnie w Wy-
wej wiedzy. & brak informacji dawnictwie ELAMED  3 podręczni-
Od czasu do czasu wykonuje się o wydawnictwach ki z branży pożarniczej do kupienia
badania stanu czytelnictwa. Mniej Udając początkującego w służbach od ręki. Strona ZG SITP nie ma zakład-
więcej rok temu Biblioteka Naro- ratowniczych młodego słuchacza ki wydawnictwa, choć oddział wielko-
dowa opublikowała raport z badań kursu i pozorując lubiącego pogłę- polski 9 pozycji oferuje. Zarząd Głów-
nad stanem czytelnictwa w Polsce biać swoją ratowniczą wiedzę, czy- ny ZOSP RP w zakładce podręczniki
63
 W AKCJI 3/2012
informuje, gdzie można nabyć pod- np. szkołą pożarniczą, nie ma żadne- sadzam? Nie, proszę Szanownych
ręczniki dla OSP, a CNBOP PIB w Józe- go interesu w reklamie, sprzedaży Czytelników, bo przecież 25% osób
fowie w zakładce wydawnictwa pre- i dystrybucji podręcznika. Nie prze- z wyższym wykształceniem nie czy-
zentuje bogatą gamę książek i opra- szkadzają mu leżakujące w magazy- ta. Że nie dotyczy to Pana lub Pani?
cowań, choć nie bardzo interesują- nie podręczniki, a na pomysł obniże- Oczywiście, że nie, bo Pani i Pan czyta-
cych dla ratowników, z wyjątkiem nia po roku, po dwóch ich ceny nikt cie teraz ten artykuł! Ale kolega oglą-
8 podręczników dla OSP wydanych jeszcze nie wpadł. Nie różnicuje się da serial i jest przekonany, że przemy-
w 2008 roku w tym Instytucie. także cen dla kupujących  na rachu- ślenia starego ratownika do niczego
Dywagacje na ten temat można nek powinny być droższe, a dla od- nie są mu potrzebne.
by zakończyć stwierdzeniem, że w co- biorców indywidualnych tańsze (ra- Szkolenie doskonalące oparte
rocznie wydawanym Biuletynie Infor- townik zapragnął sobie kupić pod- na literaturze wymaga od przełożo-
macyjnym PSP za rok& , jest rozdział ręcznik). nych dużego wysiłku. Trzeba zdo-
wydawnictwa pożarnicze z wykazem Nie ma krajowej polityki wydaw- być, przeczytać, przemyśleć i zamie-
wszystkich publikacji w danym roku. niczej, wyjątkiem są podręczniki za- nić książkową wiedzę na język wykła-
Problem jednak w tym, że Biuletyn nie mawiane u konkretnych autorów, du. Trudnością dodatkową jest fakt,
dociera do JRG, a tym bardziej do po- a powstające opracowania są efek- że rzadkością są podręczniki pisane
szczególnych ratowników. tem twórczych pomysłów grupki pi- pod konkretne programy kształce-
Któryś z komendantów powiato- szących funkcjonariuszy. Poznańska nia i szkolenia. Wiedzy trzeba szu-
wych zauważył, że recenzje podręcz- szkoła kilka lat temu ogłosiła na stro- kać w pożarniczych miesięcznikach,
ników ukazują się w prasie branżo- nie internetowej konkurs  poprosiła a także w referatach wygłaszanych
wej i każdą nowość można natych- potencjalnych autorów, by przesłali na sympozjach i konferencjach or-
miast zamówić u wydawcy. Tak, Panie swoje brudnopisy podręczników i ze- ganizowanych przez różne gremia
Komendancie  tylko, że egzempla- chcieli je wydać pod szyldem szkoły. lub organizacje, często tylko w ce-
rze czasopism branżowych nie tra- Nikt się nie zgłosił. lach komercyjnych. Czy na takie po-
fiają na zmiany służbowe, a jak na- Jedną z zachęt dla potencjalne- szukiwania zdecyduje się szef zmiany,
wet, to przecież Pan ma moc spraw- go autora jest honorarium, które który w poniedziałek ma dla 6 pod-
czą, by literatura fachowa w odpo- powinno rekompensować czas po- władnych przeprowadzić wykład np.
wiedniej liczbie egzemplarzy trafi- święcony na przygotowanie mate- na temat gaszenia pojazdów hybry-
ła na zmiany. riału i jego przełożenie na papier. dowych? Zapewne nie, bo łatwiej zaj-
Niedawno w dwóch komen- Książkę, a zwłaszcza podręcznik pi- rzeć do Wikipedii i dwie strony wiedzy
dach powiatowych i przywiązanych sze się rok, czasem dłużej, a uwzględ- o napędach hybrydowych pozyskać
do nich jednostkach ratowniczych niając odpowiedzialność za treści, w ciągu 10 minut. A może ten szef
odkryłem fakt, że książka o ratow- zalegające przez wiele lat strażac- zmiany powinien raczej wejść na ra-
nictwie drogowym ciężarówek, wy- kie półki, rekompensata powinna towniczą stronę w internecie i pobrać
dana w 2006 roku i zalegająca pół- być godna. odpowiednie opisy, schematy, anali-
ki u wydawcy, jeszcze nie doczeka- zy odbytych akcji, standardy postę-
ła się wizyty na zmianach służbo- & chylące się powania i scenariusze ćwiczeń. Po-
wych. Czyżby w tych jednostkach ku upadkowi winien  tylko, że takiej strony, póki
służyli tylko nieczytający obywate- szkolenie doskonalące co, nie ma. Standardów, np. w postaci
le naszego kraju? Ukończenie którejś ze szkół, jakiegoś Regulaminu Organizacji Działań Ra-
kursu lub szkolenia daje możliwości towniczych, też nie ma!
& zachowawcza zatrudnienia na odpowiednich eta-
polityka wydawców tach i przez dłuższy czas awanso- Ekologiczna
Autorzy podręczników lub książek wania w danym korpusie. Zapew- alternatywa
o tematyce interesującej ratowników ne pies z kulawą nogą nie zainte- Ratownicy są proekologiczni, w końcu
prawa autorskie najczęściej przekazu- resuje się podoficerem, aspirantem prowadzą także ratownictwo ekolo-
ją wydawcy i inkasują śmieszne wy- czy oficerem, który w ciągu 2-3 lat giczne. Zapewne wiedzą, że, aby po-
nagrodzenie. Na tym rola autora się od ukończenia kursu lub szkoły nie wstała stustronicowa książka, trze-
kończy. Reszta spraw biznesowych splamił się przeczytaniem jakiejkol- ba wyciąć, w zależności od jakości
należy do wydawcy, który jeżeli jest wiek literatury zawodowej. Że prze- papieru, aż dwa lub trzy sporej wiel-
64
W AKCJI 3/2012
kości drzewa. Jak owe drzewa mają Wśród największych wad przed- na e-czytniku można przechowy-
utrudniać czytelnictwo, to może prze- stawianych przez przeciwników e- wać jednocześnie około 500 pozycji,
rzućmy się na e-booki, które są eko- książek wymienia się brak fizycz- a urządzenie można zabrać ze sobą
logicznym odpowiednikiem książki nego obcowania z książką. (& ) Ko- wszędzie. E-czytnik nie wymaga czę-
w formacie tradycyjnym. lejną często wymienianą wadą jest stego ładowania  raz naładowana
Chcąc przybliżyć Państwu e-książkę, konieczność posiadania urządze- bateria pozwoli nam na przewinię-
o jej zaletach i wadach poczytałem nia do czytania e-książek. Najlepiej cie aż 8 tys. stron.
(w tradycyjnej książce) pt.  Nauko- nadają się do tego e-czytniki i ta-
wa literatura chemiczna (1). Oto jej blety. (& ) Urządzenia dedykowane Końcowe pytania
fragmenty: do czytania e-książek posiadają ekra- Kończąc nasze dzisiejsze przemyśle-
 Grono zwolenników, jak i przeciw- ny oparte na technologii e-papieru, nia dotyczące książek, chciałem w ra-
ników e-publikacji jest ogromne. Nie- który sprawia, iż czytelnik ma wraże- mach podsumowania postawić kil-
stety, i jedni, i drudzy często zamiast nie obcowania z tradycyjnym papie- ka pytań:
racjonalnymi argumentami posłu- rem w nowej formie. Nie ma zatem " dlaczego tradycyjne książki
gują się bardziej subiektywnymi od- problemu wynikającego ze zmęcze- są w niełasce?
czuciami i na tym opierają ocenę no- nia oczu czy odbitym od wyświetla- " dlaczego bronimy się przed
wego typu książek. (& ) Do najwięk- cza światłem. (& ) e-książką i e-podręcznikiem?
szych zalet e-książek zaliczyć należy Czytelnicy nadal narzekają na nie- " dlaczego nie stać nas na nowocze-
przede wszystkim szybkość i łatwość wielką ofertę książek w języku pol- sne podręczniki?
dostępu, na które nie ma wpływu ani skim. (& ) Na istotny aspekt rozwo- " dlaczego nie  nosimy na rękach
miejsce, ani pora, w której chcieliby- ju e-książek już w 2010 r. zwrócone piszącej kadry?
śmy uzyskać możliwość skorzystania uwagę w raporcie Ministerstwa Kul- " dlaczego nie mamy e-bazy wiedzy
z wybranej publikacji. (& ) Jest to nie- tury i Dziedzictwa Narodowego  Bi- z zakresu ochrony przeciwpożaro-
zmiernie ważne, gdy daną książkę po- blioteki cyfrowe i książka elektro- wej, a zwłaszcza wiedzy ratowni-
trzebujemy  już , a czas przesyłki jej niczna . Napisano w nim, iż wobec czej?
tradycyjnej wersji zajmuje przynaj- obserwowanych tendencji świato- " dlaczego ambitni i chcący czy-
mniej kilka dni. wych, jak również ekspansji w inter- tać więcej czasu muszą poświęcić
Z punktu widzenia autora najcie- netowym obiegu treści audiowizu- na szukanie wiedzy, niż na jej przy-
kawszym rozwiązaniem wydaje się alnych, szerokie udostępnianie pol- swajanie i przekazywanie innym?
już sama możliwość wydania książ- skiego piśmiennictwa w wersji elek- " dlaczego nie uczymy się na błędach
ki w wersji elektronicznej, (& ) dzięki tronicznej staje się cywilizacyjną ko- innych, skoro to najmniej kosztu-
czemu można chociażby łatwiej zna- nieczności. Dlatego też należy liczyć, je?
lez
ć środki potrzebne do jej przygo- że publikacje w języku polskim (za- " dlaczego wywarzamy otwarte
towania, przy jednoczesnym zacho- równo jeśli chodzi o literaturę, jak drzwi tylko dlatego, że nie wiemy,
waniu szerokich możliwości sprzeda- i te o charakterze naukowym) będą że są już otwarte?
ży. E-książki stworzyły niesamowite poddane digitalizacji, a równocze- " dlaczego tolerujemy nieczytających
pole do działania dla młodych auto- śnie będzie wzrastała liczba nowo- i nie mamy systemu, jak ich do czy-
rów. (& ) Dzięki możliwościom publi- ści, które w wersji elektronicznej za- tania zachęcić za pomocą cyklicz-
kacji elektronicznej mogą oni łatwiej czną dorównywać ofercie tradycyj- nych (np. corocznych) sprawdzia-
znalez
ć wydawcę, który na początek nych drukowanych książek . nów stanu umiejętności praktycz-
musi w nich zainwestować znacznie Warto też wiedzieć, że dzięki no- nych i wiedzy, przeprowadzanych
mniejsze pieniądze. (& ) Kolejną nie- wej technologii e-Ink, w której wy- przez wojewódzkie ośrodki szko-
wątpliwą zaletą e-książek jest brak ko- konane są wyświetlacze czytników lenia, lub opornym na wiedzę nie
nieczności określania dokładnego na- elektronicznych, książka w postaci e- podziękujemy za współpracę?
kładu (& ) dzięki temu odpada pro- booka jest równie wygodna w czy- Powodzenia  zwłaszcza w czyta-
blem związany z magazynowaniem taniu jak forma papierowa. E-czytnik niu e-podręcznika!
niesprzedanych egzemplarzy. Te oba ma dodatkowo kilka zalet, które
Piśmiennictwo
elementy sprawiają, że koszt  wypro- czynią go bardzo atrakcyjnym na-
1. Schroeder G., Taborska I., Schroeder
dukowania książki można znacząco wet dla zagorzałych zwolenników
-Polak M.: Naukowa literatura chemicz-
obniżyć. (& ) książek tradycyjnych. Mianowicie na. Cursiva, Kostrzyn 2011.
65