I. POJ
CIE I FUNKCJE FINANSÓW
1. FINANSE
vð  Ogół zjawisk i procesów zwiÄ…zanych z tworzeniem (emisjÄ…) gromadzeniem (pozyskiwaniem)
i wydatkowaniem, inwestowaniem zasobów pieniężnych. 1
vð dziedzina nauki ekonomii zajmujÄ…ca siÄ™ analizÄ… dziaÅ‚alnoÅ›ci finansowej podmiotów ekonomicznych i
skutków tej działalności. Skutki działań finansowych są zawsze:
- rozłożone w czasie,
- niepewne (ryzyko).
vð ogół zjawisk pieniężnych zwiÄ…zanych z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… gospodarczÄ… i spoÅ‚ecznÄ… czÅ‚owieka
vð Finanse zajmujÄ… siÄ™ analizÄ… zjawisk pieniężnych w gospodarce takich jak:
- produkcja,
- podział,
- konsumpcja,
- inwestycje
- oraz wymiana z zagranicÄ… (import i eksport).
vð Przedmiotem nauki finansów sÄ… przede wszystkim zjawiska zwiÄ…zane z pieniÄ…dzem tj.:
- emisjÄ… pieniÄ…dza przez bank centralny
- kreacją pieniądza przez banki komercyjne i gromadzenie w nich oszczędności i rezerw oraz cyrkulacja
(obrót) miedzy podmiotami ekonomicznymi.2
2. KLASYFIKACJA FINANSÓW
vð PodziaÅ‚ wedÅ‚ug kryterium podmiotowego:
·ð WedÅ‚ug kryterium wÅ‚asnoÅ›ci:
- Finanse publiczne,
- Finanse prywatne,
·ð WedÅ‚ug kryterium zakresu:
- makrofinanse  finanse państwa;
- mikrofinanse)  finanse podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) oraz gospodarstw domowych
·ð WedÅ‚ug funkcji ekonomicznych3:
- Finanse Państwa (rządowe i samorządowe),
- Finanse banków,
- Finanse przedsiębiorstw,
- Finanse towarzystw ubezpieczeniowych,
1
D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, Wyd. PWN, Warszawa 2004, str. 20
2
Ibidem
3
D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 29 [za:] Z. Fedorowicz, Podstawy finansów, Wyd. Poltext,
Warszawa 2000
2
- Finanse towarzystw inwestycyjnych,
- Finanse gospodarstw domowych.
vð WedÅ‚ug kryterium przedmiotowego4:
·ð Przychody i wydatki ekwiwalentne (rynkowe)
- Zależą przede wszystkim od mechanizmu rynkowego tzn. zgodnie z relacjami podaży i popytu.
cena
D
S
ilość
·ð Przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne (transferowe): budżetowe i pozabudżetowe5
- Nie podlegają regułom rynkowym, lecz podlegają regulacją ustawowym (wydatki);
- Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki
pieniężne od innego podmiotu.
Transfery o charakterze budżetowym:
Przychody  podatki, opłaty, kary (mandaty), składki na ubezpieczenie społeczne;
Wydatki  renty, emerytury, zasiłki, subwencje, dotacje
Transfery o charakterze pozabudżetowym:
Przychody: lokaty finansowe w formie depozytów bankowych, w funduszach powierniczych i funduszach
emerytalnych, pożyczki, darowizny , kredyty
Wydatki: zwrot (spłata) zaciągniętych kredytów i pożyczek
·ð Przychody i wydatki kredytowe - zwiÄ…zane sÄ… z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… gospodarczÄ… banków (operacje
pożyczkowe, kredytowe)
- Dla banku udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza on własnych zasobów
pieniężnych), natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego.
- Spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym (nie powiększa to zasobów banku)
Przychody: odsetki i prowizje od udzielonych kredytów, pożyczek
Wydatki: odsetki od przyjętych środków w depozyt (depozytów)
·ð Przychody i wydatki ubezpieczeniowe : spoÅ‚eczne i gospodarcze
- Ubezpieczenia społeczne - powszechne i obowiązkowe,
- Ubezpieczenia gospodarcze  dobrowolne, mają charakter ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych (np.
ubezpieczenie na życie)
4
D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 34
5
Ibidem
3
3. RODZAJE DECYZJI FINANSOWYCH
vð Operacyjne (konsumpcja, oszczÄ™dzanie),
vð Inwestycyjne,
vð Finansowe,
vð ZwiÄ…zane z zarzÄ…dzaniem ryzykiem.
4. FUNKCJE FINANSÓW6
vð Alokacyjna- gromadzenie Å›rodków finansowych
vð Redystrybucyjna  wydatkowanie i inwestowanie zgromadzonych Å›rodków finansowych
vð Stabilizacyjna  zwiÄ…zane jest z wykorzystywaniem przez PaÅ„stwo zjawisk finansowych (gromadzenie
i wydatkowanie środków pieniężnych) do realizacji celów makroekonomicznych tj.: prowadzących do
uzyskania wzrostu gospodarczego, ograniczenia bezrobocia oraz inflacji, poprawa bilansu płatniczego
vð Kredytowa  zasilanie przez instytucje finansowe (banki) podmiotów gospodarczych w pieniÄ…dz
bezgotówkowy, poprzez udzielanie kredytu
5. ZJAWISKA FINANSOWE I ICH RODZAJE
vð Zjawisko finansowe  proces gromadzenia (akumulacji) i przepÅ‚ywu Å›rodków pieniężnych
w podmiocie ekonomicznym oraz pomiędzy podmiotami ekonomicznymi.
vð Rodzaje zjawisk finansowych7:
·ð zjawiska statyczne, kiedy pieniÄ…dz wystÄ™puje w bezruchu np. oszczÄ™dzanie, kumulowanie zysku przez
przedsiębiorstwa itp.,
·ð zjawiska dynamiczne, kiedy pieniÄ…dz wystÄ™puje w ruchu i przepÅ‚ywa miÄ™dzy podmiotami.
6
D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 20 [za:] M. Wypych, Finanse i instrumenty finansowe, Wyd.
absolwent, A
ódz
1999
7
P. Szczepankowski, Podstawy finansów, WSzZiM, Sochaczew 2008, str. 10
4
6. OBIEG ŚRODKÓW FINANSOWYCH W GOSPODARCE
5