MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Mirosław Kowalski
U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Piotr Chudeusz
dr in\
. Jacek Myszkowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Romuald Stasik
Konsultacja:
mgr in\
. Gabriela Poloczek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z2.03
 U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Technik górnictwa podziemnego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Pompy 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Maszyny powietrzne 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Napędy hydrostatyczne 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Napęd elektryczny maszyn 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja 21
7. Literatura 37
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć ucznia,
- wykaz literatury, z jakiej mo\
na korzystać podczas zajęć.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
mo\
e posłu\
yć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych..
W tym rozdziale podano równie\
:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[15].Z2
Eksploatacja maszyn i urządzeń
górniczych
311[15].Z2.01
Dobieranie maszyn do urabiania
i Å‚adowania
311[15].Z2.02
U\
ytkowanie urządzeń
transportowych
311[15].Z2.03
U\
ytkowanie maszyn i urządzeń
do zabezpieczenia wyrobisk
311[15].Z2.04
Eksploatowanie układów
sterowania, sygnalizacji i łączności
311[15].Z2.05
Eksploatowanie urządzeń do
wzbogacania i przeróbki
mechanicznej kopalin
311[15].Z2.06
U\
ytkowanie sieci i urządzeń
elektrycznych w wyrobiskach
górniczych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować jednostki układu SI,
- przeliczać jednostki,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu elektrotechniki, mechaniki,
- czytać rysunek techniczny,
- rozró\
niać podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki,
- rozró\
niać elementy obwodu elektrycznego,
- odczytywać schematy prostych układów elektrycznych,
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- obsługiwać komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- sklasyfikować i scharakteryzować urządzenia do zabezpieczania wyrobisk,
-
-
-
- sklasyfikować pompy stosowane w kopalniach,
-
-
-
- podłączyć pompę odwadniania,
-
-
-
- scharakteryzować sprę\
arki i wentylatory, określać ich podstawowe parametry oraz
-
-
-
wykorzystanie w górnictwie podziemnym,
- scharakteryzować zadania wentylatorów,
-
-
-
- podłączyć wentylator,
-
-
-
- scharakteryzować napędy elektryczne w urządzeniach do zabezpieczania wyrobisk,
-
-
-
- scharakteryzować napędy hydrauliczne i pneumatyczne w urządzeniach do
-
-
-
zabezpieczania wyrobisk,
- wskazać zastosowanie układów hydraulicznych i elektrohydraulicznych w maszynach
-
-
-
i urzÄ…dzeniach do zabezpieczania wyrobisk,
- scharakteryzować elementy układów hydrauliki siłowej,
-
-
-
- wskazać zastosowanie urządzeń hydrauliki siłowej w górnictwie podziemnym,
-
-
-
- scharakteryzować system energetyczny urządzeń do zabezpieczania wyrobisk,
-
-
-
- obsłu\
yć maszyny do zabezpieczenia wyrobisk,
-
-
-
- przeprowadzić konserwację zespołów maszyn do zabezpieczenia wyrobisk,
-
-
-
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej
-
-
-
i ochrony środowiska przy obsłudze maszyn i urządzeń do zabezpieczenia wyrobisk,
- określić zastosowanie napędów pneumatycznych w urządzeniach do zabezpieczenia
-
-
-
wyrobisk.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2
Jednostka modułowa: U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03
Temat: Pompy hydrauliki siłowej- pompy rotacyjne.
Cel ogólny: Poznanie budowy, zasady działania i zastosowania pomp rotacyjnych hydrauliki
siłowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przedstawić klasyfikację pomp rotacyjnych stosowanych w układach hydraulicznych,
- określić zakres stosowania poszczególnych typów pomp,
- przedstawić zalety i wady ,
- dobrać pompę dla wybranych układów,
- przedstawić zasadę działania,
- określić warunki bezpiecznego u\
ytkowania i zasady bezpieczeństwa dotyczące obsługi
pomp hydraulicznych,
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- metoda przewodniego tekstu.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- stanowisko do monta\
u układów hydraulicznych,
- zestaw elementów,
- komplet przewodów łączeniowych,
- schemat hydrauliczny,
- zestaw pytań prowadzących,
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zadanie dla ucznia:
Zapoznaj się z budową rotacyjnej pompy hydraulicznej do zasilania układów
hydraulicznych na stanowisku do monta\
u na podstawie schematu i egzemplarza pompy
otrzymanego od nauczyciela.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Praca metodÄ… tekstu przewodniego.
Faza I. Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jakie sÄ… zasady monta\
u i demonta\
u układów hydraulicznych?
2. Za pomocą, jakich symboli oznaczane są podstawowe elementy układu hydraulicznego
takie jak: pompy, zawory, elementy robocze, filtry?
3. Jakie rodzaje przewodów i złączek u\
ywa siÄ™ do monta\
u?
4. W jaki sposób nale\
y wykonać monta\
na stanowisku?
5. Jakie zagro\
enia występują podczas monta\
u układów hydraulicznych?
6. Jak oznaczane są przyłącza elementów hydraulicznych?
7. Jakie zagro\
enia występują podczas uruchamiania układu hydraulicznego?
Faza II. Planowanie
1. Jak zidentyfikujemy elementy pompy?
2. W jaki sposób zdemontujemy pompę?
3. Jakie kryteria zastosujemy przy identyfikacji elementów i ocenie technicznej elementów
układu?
4. W jakiej kolejności wykonamy demonta\
?
5. W jakiej kolejności wykonamy monta\
?
6. Jak sprawdzimy poprawność monta\
u?
7. Jak ocenimy poprawność wykonania ćwiczenia?
Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1. określają kryteria identyfikacji i oceny elementów,
2. ustalają swoje funkcje w pracy zespołu,
3. pracując w zespołach proponują rozwiązania szczegółowe demonta\
u i monta\
u układu,
4. konsultujÄ… wypracowane w grupie rozwiÄ…zanie z nauczycielem i wnoszÄ… ewentualne
poprawki.
Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:
1. zapoznają się z dokumentacją techniczną i zewnętrzną budową pompy,
2. zgodnie z przyjętym trybem, demontują pompę,
3. zapoznają się z budową poszczególnych elementów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4. ponownie montujÄ… pompÄ™,
5. konsultują poprawność wykonania monta\
u z nauczycielem,
6. uruchamiają układ,
Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają szczelność układu i poprawność działania.
2. Nauczyciel sprawdza czy wszystkie prace zostały wykonane prawidłowo.
Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2
Jednostka modułowa: U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03
Temat: Układy sterowania i regulacji stosowane w napędach hydrostatycznych.
Cel ogólny: Rozpoznawanie na podstawie wyglądu elementów pneumatycznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- posłu\
yć się katalogami elementów układów sterowania hydrauliki siłowej,
- zakwalifikować elementy do odpowiednich grup,
- znalez
ć oznaczenie symbolowe na elemencie,
- określić parametry charakteryzujące element,
- określić zastosowanie elementu,
- zidentyfikować przyłącza.
- zastosować przepisy i zasady bezpiecznej obsługi oraz u\
ytkowania elementów
sterowania w układach hydraulicznych.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowania i planowania pracy,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu,
- prezentacji uzyskanych wyników.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
- pokaz z objaśnieniem.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Åšrodki dydaktyczne:
- katalogi producentów elementów pneumatycznych (z opisem, rysunkami i zdjęciami)
pozwalające na identyfikację elementów,
- ró\
norodne elementy układów pneumatycznych,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
Formy organizacyjne pracy uczniów
- 2 osobowe zespoły.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
3. Wykonywanie ćwiczenia.
Zadanie dla ucznia:
Na podstawie katalogów rozpoznaj hydrauliczne elementy sterowania otrzymane od
nauczyciela. Określ ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry. Zidentyfikuj
przyłącza.
Instrukcja do wykonania ćwiczenia:
- przyjrzyj się dokładnie elementom otrzymanym od nauczyciela,
- znajdz
na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,
- na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznaj element,
- opisz zastosowanie elementu,
- określ jego podstawowe parametry,
- zidentyfikuj przyłącza.
4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
- uczniowie prezentują efekty wykonanego ćwiczenia,
- nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony ,
- uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny wykonanego ćwiczenia.
Praca domowa:
Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia przygotuj sprawozdanie w formie pisemnej
zawierające: opis rozpoznanych podczas ćwiczenia elementów, ich symbole i zastosowanie.
Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
ĆWICZENIA
5.1. Pompy
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz wydajność rzeczywistą jednocylindrowej pompy obustronnego działania, je\
eli:
- średnica tłoka D = 200 mm,
- skok tłoka S = 250 mm
- prędkość obrotowa n = 50 obr/min,
- sprawność ·v = 0,9,
- Ác =1000 kg/m3 (woda).
Na podstawie obliczonej wydajności rzeczywistej dobierz moc silnika elektrycznego
napędzającego pompę, je\
eli u\
yteczna wysokość podnoszenia Hu = 50 m, a sprawność
ogólna pompy ·o =0,65.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) przeliczyć potrzebne wielkości na jednostki stosowane w zale\
nościach,
2) obliczyć wydajność pompy na podstawie zale\
ności,
Qth n
îÅ‚ Å‚Å‚
·v = Qr = i Å" AÅ" S Å" Å"·v ðÅ‚m3 / sûÅ‚
Qr 60
i = liczba czynnych stron w tłoku i=1 w pompie jednostronnego działania, i = 2 w pompie
dwustronnego działania;
S  skok tłoka w [m];
n  prędkość obrotowa wału korbowego [obr/min] n = 30  300obr/min;
Ä„ Å" D2
A = pole przekroju tłoka [m2], D = średnica tłoka w [m];
4
3) korzystając z podanych danych i danych otrzymanych z obliczeń określić moc silnika
napędzającego pompę, na podstawie zale\
ności:
Ác Å"Qr Å" Hu Å" g
= [W] moc pobrana przez pompÄ™ (moc na wale pompy)
P
w
·o
= Ác Å"Qr Å" Hu Å" g [W] moc u\
yteczna (moc przekazywana pompowanej cieczy)
P
u
Pu
= sprawność ogólna
·
o
Pw
g = 9,81 m/s2, Ác  gÄ™stość pompowanej cieczy kg/m3
4) w celu zagwarantowania odpowiedniego zapasu mocy, powiększyć obliczoną moc silnika
o 20%,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- kalkulator, tablice matematyczno fizyczne,
- materiały do pisania.
Ćwiczenie 2
Dla danych z ćwiczenia pierwszego, korzystając z arkusza kalkulacyjnego lub innego
programu do obliczeń wykonaj charakterystykę Pw=f(Hu) Hu=10 100 m z krokiem 5 m oraz
Qr = f(n) n = 10 50 obr/min z krokiem 2 obr/min pozostałe dane przyjmij jako stałe.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w arkuszu kalkulacyjnym lub innym programie obliczyć wyniki z podanym krokiem,
2) wykreślić charakterystyki,
3) przedstawić wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem,
- drukarka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Maszyny powietrzne
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z budową wiertarki powietrznej, zidentyfikuj elementy wiertarki i omów ich
przeznaczenie.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin i nazwać oraz określić przeznaczenie elementów zewnętrznych,
2) zdemontować maszynę zwracając uwagę na zachowanie kolejności operacji, zgodnie
z dokumentacjÄ… maszyny,
3) nazwać poszczególne elementy i określić typ silnika napędowego zastosowanego
w maszynie,
4) przeprowadzić konserwację zgodnie z instrukcją,
5) zmontować maszynę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- wiertarka pneumatyczna, dowolnego typu,
- dokumentacja i instrukcja serwisowa maszyny,
- narzędzia,
- fartuch roboczy.
Ćwiczenie 2
Dla wentylatora osiowego obliczyć wydajność Q, moc u\
ytecznÄ… wentylatora Pu oraz moc
silnika napędowego Pw dla następujących danych:
- średnica zewnętrzna wirnika d2 = 800 mm,
- osiowa prędkość przepływu gazu v = 10m/s,
- całkowity przyrost ciśnienia gazu wytworzony przez wentylator "p = 1,5 kPa,
- sprawność ogólna (dla wentylatorów osiowych · = 0,1 0,3) · = 0,2.
Q
Do obliczeÅ„ wykorzystaj wzór doÅ›wiadczalny : d2 =1,3Å" [m] oraz zale\
ności:
v
Q Å" "p
Pu=Q " "p [W], Pw = [W].
·0
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeliczyć dane (jednostki) do wartości stosowanych we wzorach,
2) przekształcić wzory stosownie do obliczanej wielkości,
3) podstawić dane i wykonać obliczenia,
4) przedstawić wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- materiały do pisania,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
Podłącz elektryczny wentylator lutniowy i wykonaj pomiary ró\
nicy ciśnień oraz
prędkości przepływu powietrza w układzie wentylatora tłoczącego i ssącego.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut. Przed rozpoczęciem ćwiczenia
nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz przypomnieć zasady BHP.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją opracowaną dla stanowiska na którym realizujesz ćwiczenie,
ściśle przestrzegać przepisów bezpieczeństwa,
2) zgodnie z zaleceniami prowadzącego zajęcia podłączyć wentylator oraz określoną liczbę
lutni spiralnych,
3) sprawdzić prawidłowość zainstalowanych osłon, zgodnie z przepisami BHP,
4) zgłosić prowadzącemu wykonanie pierwszej części ćwiczenia,
5) po sprawdzeniu poprawności podłączenia, na polecenie prowadzącego ćwiczenie,
załączyć wentylator,
6) wykonać pomiary przepływu powietrza i ró\
nicy ciśnień,
7) zapisać wyniki i opracować wnioski z ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- anemometr,
- manometr ró\
nicowy,
- narzędzia,
- materiały do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 4
Podłącz wentylator lutniowy z napędem pneumatycznym i wykonaj pomiary ró\
nicy
ciśnień oraz prędkości przepływu powietrza.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut. Przed rozpoczęciem ćwiczenia
nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz przypomnieć zasady BHP.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją opracowaną dla stanowiska na którym realizujesz ćwiczenie,
ściśle przestrzegać przepisów bezpieczeństwa,
2) zgodnie z zaleceniami prowadzącego zajęcia podłączyć wentylator oraz określoną liczbę
lutni spiralnych,
3) sprawdzić prawidłowość zainstalowanych osłon, zgodnie z przepisami BHP,
4) zgłosić prowadzącemu wykonanie pierwszej części ćwiczenia,
5) po sprawdzeniu poprawności podłączenia, na polecenie prowadzącego ćwiczenie,
załączyć wentylator,
6) wykonać pomiary przepływu powietrza i ró\
nicy ciśnień,
7) zapisać wyniki i opracować wnioski z ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- anemometr,
- manometr ró\
nicowy,
- narzędzia,
- materiały do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Napędy hydrostatyczne
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dla siłownika hydraulicznego, w którym chcemy uzyskać maksymalną prędkość,
konieczne jest aby objętościowe natę\
enie przepływu wynosiło, Q=100 l/min. Do dyspozycji
masz rozdzielacze NG15,NG24, NG32.
- Jakie straty ciśnienia "p wystąpią na ka\
dym nich?
- Jakie straty mocy Ps=Q*"p wystÄ…piÄ… na ka\
dym nich?
- Porównaj z sobą rozdzielacze.
Rysunek do ćwiczenia 1. Charakterystyka rozdzielaczy [5]
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) na podstawie charakterystyki (rys. do ćwiczenia) określić spadek ciśnienia "p,
2) obliczyć straty mocy Ps,
3) porównać z sobą rozdzielacze,
4) przedstawić wyniki i wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- materiały do pisania,
- charakterystyka rozdzielacza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2
Przy pomocy siłownika hydraulicznego chcemy uzyskać nacisk o sile 20 kN przy
prędkości tłoka v=0,5 m/s.
- określ wartość mocy mechanicznej P siłownika,
- określ wartość ciśnienia p,
- objętościowe natę\
enie przepływu Q,
przy zało\
eniu \
e moc mechaniczna jest równa hydraulicznej (nie uwzględniamy strat na
tarcie), je\
eli średnica tłoka d = 80 mm.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać stosowne wzory i przekształcić do wymaganej postaci,
2) wykonać obliczenia,
3) zweryfikować wynik,
4) przedstawić wyniki i wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- materiały do pisania,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Napęd elektryczny maszyn
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie charakterystyki mechanicznej pompy lub wentylatora dobierz moment
silnika elektrycznego do napędu.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) na podstawie otrzymanej charakterystyki maszyny i silnika określić moment dynamiczny,
2) określić czy silnik i maszyna stanowią napęd stateczny czy niestateczny,
3) sformułować wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie.
Åšrodki dydaktyczne:
- charakterystyki mechaniczne (wykonane przez producenta),
- papier milimetrowy na kalce technicznej,
- przybory do rysowania
Ćwiczenie 2
Wykonaj pomiary i narysuj charakterystykę mechaniczną silnika prądu stałego.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte
w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 40 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) na stanowisku pomiarowym, zgodnie z instrukcją do ćwiczenia, wykonać niezbędne
pomiary dla otrzymanego egzemplarza silnika,
2) na podstawie otrzymanych wyników wykreślić charakterystykę mechaniczną silnika,
3) sformułować wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Åšrodki dydaktyczne:
- stanowisko do badania silników elektrycznych,
- papier milimetrowy na kalce technicznej,
- przybory do rysowania i pisania,
- komputer z programem kalkulacyjnym lub programem do opracowywania i graficznego
przedstawiania wyników pomiarów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  U\
ytkowanie maszyn
i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1 15 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 16 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. b, 4. c, 5. a, 6. c 7. b, 8. a, 9. b, 10. b, 11. c,
12. b, 13. b, 14. b, 15. b, 16. b, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Objaśnić budowę pomp B P a
2 Objaśnić działanie pomp B P d
3 Określić parametry pomp B P b
4 Objaśnić budowę sprę\
arek A P c
5 Scharakteryzować sprę\
arki A P a
6 Zidentyfikować maszyny powietrzne B P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Scharakteryzować napędy
7 B P b
hydrostatyczne.
Rozró\
nić elementy układów
8 B P a
hydraulicznych.
9 Wykorzystać wentylatory lutniowe B P b
10 Zidentyfikować elementy hydrauliki B P d
11 Scharakteryzować silniki elektryczne B P c
12 Scharakteryzować silniki elektryczne C P b
13 Scharakteryzować napęd elektryczny A P c
14 Scharakteryzować maszyny elektryczne B P b
15 Scharakteryzować własności silnika B P b
16 Scharakteryzować własności silnika B PP b
Scharakteryzować pracę maszyn
17 B PP b
elektrycznych
18 Określić dynamikę napędu C PP a
19 Określić dynamikę napędu C PP a
20 Określić dynamikę napędu C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom mo\
liwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\
liwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Do zadań dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Niektóre zadania wymagają wpisania krótkich odpowiedzi.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
ich
rozwiązanie na póz
niej i wróć do nich, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nurnik to element pompy
a) odśrodkowej.
b) zębatej.
c) tłokowej.
d) Å‚opatkowej.
2. Poprawę równomierności tłoczonego strumienia cieczy w pompie tłokowej
jednostronnego działania uzyskujemy poprzez
a) zmniejszenie przekroju przewodu ssawnego.
b) zwiększenie obrotów silnika.
c) zmniejszenie obrotów silnika.
d) zastosowanie drugiej pompy tłokowej jednostronnego działania w układzie
bliz
niaczym.
3. Wydajność teoretyczna (geometryczna) pompy tłokowej jest to objętość cieczy
a) w zbiorniku.
b) wypieranej przez tłok w jednostce czasu.
c) wypompowana w okresie do pierwszej awarii.
d) wypompowana w okresie do całkowitego zu\
ycia pompy.
4. Chłodziarki w sprę\
arkach tłokowych mają za zadanie chłodzenie
a) tłoków.
b) korpusu sprÄ™\
arki.
c) powietrza po sprÄ™\
aniu.
d) powietrza przed sprÄ™\
aniem.
5. SprÄ™\
arki rotacyjne są stosowane w przypadku konieczności uzyskania du\
ej wydajności
przy ciśnieniu do
a) ~1,6 MPa.
b) ~16 MPa.
c) ~160 MPa.
d) ~10 MPa.
6. Maszyny powietrzne transformujące energię ciśnienia sprę\
onego powietrza na pracÄ™
mechanicznÄ… to
a) sprÄ™\
arki.
b) dmuchawy.
c) silniki.
d) wentylatory.
7. Silnik w którym następuje zamiana energii ciśnienia cieczy na mechaniczną energię ruchu
postępowego to
a) sprÄ™\
arka.
b) siłownik.
c) silnik Å‚opatkowy.
d) wentylator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
8. Utrzymywanie stałego ciśnienia cieczy w układzie zapewniają
a) zawory przelewowe.
b) zawory bezpieczeństwa.
c) zawory zwrotne.
d) rozdzielacze.
9. Wentylatory lutniowe z napędem elektrycznym przeznaczone są do stosowania
w kopalniach, przy zawartości metanu nie przekraczającej
a) 0,7%.
b) 0,5%.
c) 1%.
d) 2%.
10. Urządzenie słu\
ące do zmiany kierunku przepływającej cieczy w układach hydrauliki
siłowej to
a) zawór przelewowy.
b) rozdzielacz suwakowy.
c) zawór bezpieczeństwa.
d) filtr.
11. CharakterystykÄ… mechanicznÄ… silnika elektrycznego nazywa siÄ™ wykres przedstawiajÄ…cy
zale\
ność
a) prędkości obrotowej n silnika od mocy.
b) prędkości obrotowej n silnika od temperatury uzwojeń.
c) prędkości obrotowej n silnika od rozwijanego przez silnik momentu obrotowego M.
d) impedancji uzwojeń silnika od rozwijanego przez silnik momentu obrotowego M.
12. Silnik z charakterystyką synchroniczną to taki którego prędkość obrotowa
a) zale\
y od obciÄ…\
enia.
b) nie zale\
y od obciÄ…\
enia.
c) zale\
y od obciÄ…\
enia i temperatury silnika.
d) zmienia siÄ™ synchronicznie.
13. Napęd wytrącony ze stanu ustalonego samoczynnie dą\
ący do przywrócenia zachwianej
równowagi nazywa się
a) napędem statycznym.
b) napędem statecznym.
c) napędem podsterownym.
d) nadsterownym.
14. Stan pracy silnikowej charakteryzuje siÄ™ tym, \
e
a) moment obrotowy silnika jest przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energiÄ™
mechanicznÄ… na wale i oddaje energiÄ™ elektrycznÄ… do sieci zasilajÄ…cej,
b) moment obrotowy silnika jest zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energiÄ™
elektrycznÄ… z sieci i oddaje energiÄ™ mechanicznÄ… na wale,
c) moment obrotowy silnika jest przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci
energię elektryczną, która zamienia się w nim w ciepło,
d) silnik pracuje jako przesuwnik fazy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
15. Wykres 1 na rysunku przedstawia charakterystykÄ™
a) bocznikowÄ….
b) synchronicznÄ….
c) szeregowÄ…
d) równoległą.
16. Wykres 2 na rysunku charakterystykÄ™ silnika
a) indukcyjnego trójfazowego.
b) bocznikowego, prądu stałego.
c) synchronicznego.
d) szeregowego, prądu stałego.
17. Stan pracy prÄ…dnicowej charakteryzuje siÄ™ tym, \
e moment obrotowy silnika jest
a) zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energiÄ™ elektrycznÄ… z sieci i oddaje
energiÄ™ mechanicznÄ….
b) przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energiÄ™ mechanicznÄ… na wale i oddaje
energiÄ™ elektrycznÄ… do sieci zasilajÄ…cej.
c) przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energiÄ™ mechanicznÄ… na wale i energiÄ™
elektrycznÄ… z sieci zasilajÄ…cej.
d) przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci energię elektryczną, która
zamienia się w nim w ciepło.
18. Moment silnika M jest większy od momentu oporowego Mm to obroty silnika
a) rosnÄ….
b) malejÄ….
c) nie ulegajÄ… zmianie.
d) silnik zatrzymuje siÄ™.
19. Moment dynamiczny jest równy
a) ró\
nicy między momentem silnika a momentem mechanicznym napędzanej
maszyny.
b) sumie momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.
c) ilorazowi momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.
d) iloczynowi momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
20. Aby rozruch silnika przebiegał płynnie i z jednakowym przyspieszeniem to moment
dynamiczny silnika w okresie rozruchu
a) powinien się zmieniać się takt częstotliwości sieci.
b) powinien mieć mo\
liwie stałą wartość.
c) powinien maleć.
d) to nie ma znaczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko................................................................................................
U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  U\
ytkowanie maszyn
i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1 15 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 16 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. d, 11.b,
12. c, 13. d, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. a, 19. d, 20. b
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozpoznać rodzaje sprę\
arek A P c
Określić zadania zbiornika sprę\
onego
2 B P d
powietrza
3 Scharakteryzować parametry zbiornika B P b
Rozpoznać symbole elementów
4 A P a
pneumatycznych
5 Rozpoznać oznaczenia przyłączy A P a
6 Rozró\
nić elementy na podstawie symbolu B P a
7 Scharakteryzować napędy hydrokinetyczne B P b
8 Rozró\
nić rodzaje pomp B P d
Rozpoznać symbole elementów
9 B P b
hydraulicznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
10 Sklasyfikować zawory hydrauliczne B P d
Rozpoznać symbole elementów
11 B P b
hydraulicznych.
Scharakteryzować budowę akumulatorów
12 B P c
hydraulicznych
13 Określić sposób oznaczania rozdzielaczy. C P d
14 Scharakteryzować sensory. C P c
Rozpoznać elementy na podstawie ich
15 B P d
przekroju.
Określić właściwości systemów
16 C PP d
pneumatycznych.
17 Scharakteryzować uszczelnienia. C PP d
Zidentyfikować ciecze hydrauliczne na
18 C PP a
podstawie oznaczeń.
19 Scharakteryzować zawory proporcjonalne. C PP d
20 Określić właściwości cieczy hydraulicznych. C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom mo\
liwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\
liwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o ró\
nym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi  zaznacz prawidłową
odpowiedz
znakiem X (w przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Test składa się z dwóch części o ró\
nym stopniu trudności: I część  poziom
podstawowy, II część  poziom ponadpodstawowy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16 20, gdy\
sÄ… one na poziomie trudniejszym ni\
pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Na rysunku przedstawiono sprÄ™\
arkÄ™
a) wielokomorowÄ….
b) śrubową.
c) Rootsa.
d) osiowÄ….
2. Które z poni\
szych zdań nie jest prawdziwe?
a) Zbiornik sprÄ™\
onego powietrza słu\
y do gromadzenia powietrza.
b) Zbiornik sprÄ™\
onego powietrza wychładza sprę\
one powietrze.
c) Zbiornik sprÄ™\
onego powietrza wytrÄ…ca i usuwa kondensat.
d) W zbiorniku sprÄ™\
onego powietrza następuje smarowanie powietrza.
3. Wielkość zbiornika powinna wynosić co najmniej
a) 5 % ilości dostarczanego powietrza przez sprę\
arkÄ™ w ciÄ…gu minuty.
b) 10 % ilości dostarczanego powietrza przez sprę\
arkÄ™ w ciÄ…gu minuty.
c) 20 % ilości dostarczanego powietrza przez sprę\
arkÄ™ w ciÄ…gu minuty.
d) 30 % ilości dostarczanego powietrza przez sprę\
arkÄ™ w ciÄ…gu minuty.
4. Na rysunku przedstawiono symbol
a) zaworu zwrotnego.
b) zaworu logicznego.
c) zaworu szybkiego spustu.
d) rozdzielacza.
5. Cyframi 3 i 5 oznacza się przyłącze
a) odpowietrzajÄ…ce.
b) sterujÄ…ce.
c) robocze.
d) zasilajÄ…ce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
6. Na rysunku przedstawiono symbol
a) sprÄ™\
arki.
b) pompy hydraulicznej.
c) silnika pneumatycznego.
d) siłownika wahadłowego.
7. W napędach hydrokinetycznych głównie wykorzystuje się energię
a) ciśnienia.
b) ruchu cieczy.
c) cieplnÄ….
d) potencjalnÄ….
8. Na rysunku przedstawiono pompÄ™
a) wielotłoczkową.
b) Å‚opatkowÄ….
c) zębatą zewnętrznego zazębienia.
d) rotorowÄ….
9. Na rysunku przedstawiono symbol
a) sterowania zaworem.
b) zbiornika.
c) przycisku.
d) przewodu.
10. Zawór przelewowy nale\
y do grupy
a) rozdzielaczy.
b) zaworów zwrotnych.
c) zaworów natę\
eniowych.
d) zaworów ciśnieniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
11. Na rysunku przedstawiono symbol zaworu
a) zwrotnego.
b) zwrotnego sterowanego
c) dławiaco-zwrotnego.
d) redukcyjnego.
12. W akumulatorach hydraulicznych gazowych stosowany jest
a) wodór.
b) hel.
c) azot.
d) tlen.
13. Rozdzielacz o oznaczeniu 5/2
a) jest pięciopozycyjny.
b) ma dwa przyłącza.
c) ma przyłącze o średnicy 5 mm.
d) jest dwupozycyjny.
14. Sygnał wyjściowy dwuwartościowy jest charakterystyczny dla
a) sensorów cyfrowych.
b) sensorów analogowych.
c) sensorów binarnych.
d) wszystkich sensorów.
15. Na rysunku przedstawiono przekrój
a) szybkozłącza.
b) zaworu przelewowego.
c) zaworu odcinajÄ…cego.
d) zaworu zwrotnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
16. Które z poni\
szych zdań jest prawdziwe?
a) W napędach pneumatycznych uzyskuje się bardzo du\
e siły.
b) W napędach pneumatycznych uzyskanie małych i stałych prędkości nie sprawia
trudności.
c) Prędkość ruchu tłoków siłowników pneumatycznych osiąga 40m/s.
d) Pneumatyczne urządzenia mają małą masę przypadającą na jednostkę mocy
17. Pierścienie Siemmera stosuje się w uszczelnieniach
a) ruchu obrotowego przy wysokich ciśnieniach.
b) spoczynkowych.
c) ruchu posuwistego.
d) ruch obrotowego przy niskich ciśnieniach.
18. Symbolem HL oznaczamy
a) oleje hydrauliczne zawierające dodatki uszlachetniające zwiększające odporność na
starzenie i korozjÄ™.
b) ciecze trudnopalne.
c) oleje mogące tworzyć emulsje z wodą.
d) oleje bez specjalnych dodatków uszlachetniających.
19. Które z poni\
szych zdań jest nieprawdziwe?
a) W zaworach proporcjonalnych sygnał elektryczny przekształcany jest na
proporcjonalne do niego ciśnienie lub natę\
enia przepływu.
b) Do sterowania zaworów proporcjonalnych są u\
ywane karty elektroniczne.
c) Zawory proporcjonalne nale\
ą do zaworów o działaniu ciągłym.
d) Zawory proporcjonalne są dokładniejsze w działaniu od serwozaworów.
20. Wskaz
nik lepkości określa zmiany lepkości oleju pod wpływem:
a) ciśnienia zewnętrznego.
b) temperatury.
c) starzenia siÄ™ oleju.
d) czynników chemicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko................................................................................................
U\
ytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
7. LITERATURA
1. Antoniak J., Opolski T.: Maszyny górnicze cz. 2. Śląsk, Katowice 1997
2. Korecki Z.,: Maszyny i urządzenia górnicze cz1. Śląsk, Katowice 1976
3. Mastaliński M., Siwek W.: Elektrotechnika, elektronika i automatyka w górnictwie cz. 2.
ÅšlÄ…sk, Katowice 1987
4. Orlik Z.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985
5. Poradnik górnika. Śląsk, Katowice 1978
6. Schmid D., inni: Mechatronika REA, Warszawa 2002
7. Urbanowicz H. : Napęd elektryczny. WNT, Warszawa 1977
Literatura metodyczna
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003
2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37