Część ogólna prawa cywilnego zdolność do czynności prawnych mają występuję jako
osoby pełnoletnie, częściowo podmiot praw i obowiązków w odniesieniu do
ż 4. Zasady współżycia społecznego i ubezwłasnowolnione. Nie mają zdolności do całości mienia państwowego. Znaczna
klauzule generalne Zasady współżycia czynności część składników tego mienia należy, bowiem
społecznego nie są normami prawnymi, prawnych osoby, które nie ukończyły lat 13, do państwowych osób prawnych (np.
uzupełniają jednak istniejący porządek oraz osoby ubezwłasnowolnione do przedsiębiorstw aństwowych). Te
prawny. Zasady współżycia społecznego, całkowicie. Czynność prawna dokonana przez państwowe osoby prawne same we własnym
będące wytworem poglądów, obyczajów, osobę, która nie ma zdolności do imieniu występują jako podmioty stosunków
tradycji i moralności w społeczeństwie, są czynności prawnych bądz
ze względu na cywilnoprawnych, nabywają prawa,
zasadami zależnymi od panujących wiek, bądz
z powodu całkowitego zaciągają zobowiązania, występują jako
stosunków społeczno-kulturalnych i ubezwłasnowolnienia jest nieważna. podmioty w sporach cywilnoprawnych itd.
gospodarczych. Przepisy prawa cywilnego nie ż 7. Osoby prawne Osobą prawną jest Natomiast Skarb Państwa jest podmiotem
zawierające własnych ocen, a odsyłające do wyodrębniona jednostka organizacyjna, praw i obowiązków w zakresie tej części
zasad współżycia społecznego (a także wyposażona przez normy prawne w zdolność mienia państwowego, która nie należy do
do innych zasad ogólnych, np. do zasady prawną, która może występować w żadnej państwowej osoby prawnej (np. w
społeczno-gospodarczego przeznaczenia stosunkach cywilno-prawnych jako ich stosunku do mienia szkół podstawowych i
prawa) - nazywane są klauzulami podmiot. Obecnie w systemie prawa średnich). Nie mając osobowości prawnej,
generalnymi. Funkcją klauzul generalnych polskiego jednostki te nie mogą występować
jest osobami prawnymi są m.in. spółki kapitałowe samodzielnie jako podmioty stosunków
więc umożliwienie szczególnej elastyczności (akcyjna i z ograniczoną cywilnoprawnych. Skarb Państwa nie ponosi
w stosowaniu prawa. odpowiedzialnością), spółdzielnie, odpowiedzialności za zobowiązania
ż 5. Stosunek cywilnoprawny Stosunkiem przedsiębiorstwa państwowe, fundacje, przedsiębiorstw państwowych i innych
cywilnoprawnym nazywamy stosunek uczelnie państwowych osób` prawnych, chyba, że
społeczny regulowany normami prawa wyższe itd. O tym, którym jednostkom przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei
cywilnego. Cechami wyróżniającymi ten przyznana zostaje osobowość prawna, przedsiębiorstwa państwowe i inne
stosunek od stosunków innych gałęzi prawa decyduje ustawodawca, kierując się państwowe osoby prawne nie ponoszą
jest przede wszystkim jego majątkowy względami celowości gospodarczej, stopniem odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu
charakter (z nielicznymi wyjątkami, bowiem wyodrębnienia organizacyjnego itd. Każda Państwa.
stosunkami cywilnoprawnymi są również osoba prawna ma zarówno zdolność ż 11. Przedmioty stosunków
stosunki na tle ochrony dóbr osobistych) prawną, jaki zdolność do czynności cywilnoprawnych. Przedmiotem stosunków
oraz równorzędność podmiotów prawnych. Mając zdolność prawną i zdolność cywilnoprawnych jest to wszystko, na co są
występujących w tym stosunku. Na stosunek skierowane obowiązki i uprawnienia
do
cywilnoprawny, jak na każdy stosunek czynności rawnych, osoba prawna od chwili podmiotów tego stosunku. Przedmioty
prawny, składają się następujące elementy: - stosunków cywilnoprawnych: a) rzeczy, b)
swego powstania może nabywać prawa,
strony (podmioty) stosunku prawnego, zaciągać zobowiązania oraz rozporządzać energia, c) zorganizowane kompleksy
- przedmiot stosunku prawnego, - prawo swymi prawami. Osoba prawna - jako majątkowe (np. przedsiębiorstwo). Rzeczami
(uprawnienie), - obowiązek, będący pewien twór społeczny - może jednak są materialne części przyrody na tyle
korelatem tego prawa. Podmiotami składać oświadczenia woli tylko za pomocą wyodrębnione, że w stosunkach
stosunków cywilnoprawnych mogą być bądz
swoich organów. Działanie organu jest społecznogospodarczych
osoby fizyczne, bądz
osoby prawne. Prawa działaniem samej osoby prawnej. Zakres, w mogą być traktowane jako dobra samoistne.
(uprawnienia) i obowiązki stron składają jakim działają organy osoby prawnej, Podział rzeczy na
się na treść stosunku cywilnoprawnego. określony jest w przepisach prawa oraz w ruchome (tzw. ruchomości) i nieruchome
Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych opartym na nich statucie. W teorii prawa (tzw. nieruchomości). Nieruchomościami w
jest to wszystko, na co są skierowane cywilnego wyróżnia się trzy zasadnicze myśl k.c. są części powierzchni ziemskiej
obowiązki i uprawnienia podmiotów tego systemy powstawania osób prawnych: 1) stanowiące odrębny przedmiot własności
stosunku. system aktów organów państwowych, 2J (grunty), jak również budynki Wszystkie
ż 6. Osoby fizyczne Każda osoba fizyczna lub rzeczy, które w myśl podanej definicji nie są
system koncesyjny, 3) system normatywny
prawna może występować jako (zwany rejestracyjno-meldunkowym). nieruchomościami, są w rozumieniu naszego
podmiot stosunków cywilnoprawnych. Tę System aktów organów państwowych polega prawa ruchomościami. Podział rzeczy na
możność występowania w charakterze na tym, że zasadniczą przesłanką oznaczane co do tożsamości i oznaczone co
podmiotu stosunku cywilnoprawnego, a więc powstania osoby prawnej jest akt organu do gatunku. Rzeczy oznaczone co do
zdolność do tego, aby być podmiotem państwowego. System koncesyjny polega tożsamości są przedmiotami
praw i obowiązków, nazywamy zdolnością na tym, że wprawdzie z inicjatywą zindywidualizowanymi (np. określony obraz).
prawną. Zdolność prawną ma każdy utworzenia osoby prawnej występują Rzeczy
człowiek od chwili urodzenia do momentu zainteresowane osoby fizyczne lub prawne, określone co do gatunku określane są
śmierci. Zdolność prawną mają więc nie jednak jej utworzenie możliwe jest jedynie według pewnych cech generalnych
tylko ludzie dorośli, lecz również dzieci, które (standardu, wagi, normy jakości itd.). Podział
dopiero po uzyskaniu zezwolenia
mogą mieć pewne prawa i obowiązki, odpowiedniego organu (zwykle organu rzeczy na podzielne i niepodzielne.
mogą uczestniczyć w stosunku prawnym jako Rzeczami niepodzielnymi są rzeczy, których
administracji), a więc swojego rodzaju
właściciele określonych rzeczy itd. W koncesji. W tej drodze powstają np. banki. nie można dzielić na części bez istotnej
przeciwieństwie do zdolności prawnej, którą System normatywny polega na tym, że do zmiany ich charakteru lub wartości. Rzeczami
mają wszyscy, zdolność do czynności jej założenia muszą być spełnione niepodzielnymi są rzeczy takie jak np.
prawnych ma nie każdy człowiek. Zdolność wszystkie przesłanki przewidziane w aktach radio, samochód itd.
do czynności prawnych polega na normatywnych. Spełnienie tych ż 12. Czynności prawne Czynnością prawną
możności nabywania praw, zaciągania przesłanek podlega kontroli i jest warunkiem nazywamy czynność składającą się co
zobowiązań i rozporządzania prawami przez powstania osoby prawnej. Oprócz najmniej z jednego oświadczenia woli,
własne działanie. O tym, czy osoba fizyczna odpowiednich aktów organów państwowych, zmierzającego do wywołania skutków
ma i w jakim stopniu zdolność do udzielenia zezwoleń itd. z reguły prawnych, tj. do ustanowienia, zmiany lub
czynności prawnych, decydują dwa kryteria: podstawową przesłanką uzyskania zniesienia stosunku prawnego. Dokonując
- wiek danej osoby, - jej ewentualne osobowości prawnej lub jej utracenia jest czynności prawnych, podmioty prawa dla
całkowite lub częściowe wpis do urzeczywistnienia swych celów wchodzą z
ubezwłasnowolnienie. Pełną zdolność do rejestru lub wykreślenie z rejestru. innymi podmiotami w stosunki prawne,
czynności prawnych ż 8. Skarb Państwa jako osoba prawna Skarb
nabywają lub przenoszą prawa, zaciągają
mają osoby pełnoletnie. Są to osoby, które Państwa jest w stosunkach zobowiązania, mogą istniejące stosunki
ukończyły 18 lat życia, a ponadto osoby cywilnoprawnych podmiotem praw i prawne modyfikować lub znosić. Czynnością
małoletnie, które zawarły związek małżeński. prawną jest np. złożenie oferty, zawarcie
obowiązków, które dotyczą mienia
Osoba pełnoletnia ma pełną zdolność państwowego umowy lub wypowiedzenie umowy. W
do czynności prawnych z wyjątkiem nie należącego do innych państwowych osób każdej czynności prawnej koniecznym jej
przypadku, gdy została całkowicie lub prawnych. Skarb Państwa jest osobą elementem jest oświadczenie woli.
częściowo prawną o tyle szczególnego rodzaju, że nie Oświadczeniem woli nazywamy
ubezwłasnowolniona. Ograniczoną zdolność stosują się do niego przepisy o powstaniu uzewnętrzniony przejaw woli wywołania
do czynności prawnych mają osoby, i ustaniu osoby prawnej. Wynika to z faktu, określonych
które ukończyły 13 lat, a nie ukończyły lat 18 skutków rawnych. Kodeks cywilny
że Skarb Państwa jest uosobieniem
i nie zostały całkowicie samego państwa w stosunkach przeprowadza szczegółową klasyfikację
ubezwłasnowolnione. Ponadto ograniczoną cywilnoprawnych. Skarb Państwa nie czynności
prawnych, w zależności od wywoływanych zamierzony skutek, musi być ważna. Dla wówczas o przedstawicielstwie ustawowym)
przez nie skutków prawnych. Tak np. w ważności czynności prawnej muszą być lub na oświadczeniu woli
księdze III, poświęconej zobowiązaniom, spełnione następujące przesłanki: Osoba reprezentowanego (mówimy wówczas o
kodeks wyróżnia takie czynności prawne dokonująca czynności prawej musi mieć pełnomocnictwie). Gdy przedstawicielstwo
jak sprzedaż, dostawa, najem, dzierżawa, zdolność do czynności prawnych. Gdy ustanowione zostało z woli
zlecenie itd. Czynności prawne można przepisy zastrzegają dla czynności prawnej reprezentowanego, mówimy wtedy o
jednak poklasyfikować również według formę pisemną pod rygorem nieważności lub pełnomocnictwie. W
kryteriów bardziej ogólnych. Do ważniejszychinną formę szczególną, czynność musi takim wypadku przedstawiciela nazywamy
należą następujące klasyfikacje czynności być dokonana w przewidzianej przepisami pełnomocnikiem, a osobę reprezentowaną
prawnych: 1) Czynności jednostronne i formie. Czynność prawna nie może być mocodawcą. Pełnomocnictwo jest
dwustronne. Czynnościami jednostronnymi sprzeczna z ustawą ani z zasadami jednostronną czynnością prawną. Udzielone
są te czynności, które dochodzą do współżycia społecznego, jak również nie zostaje
skutku w wyniku złożenia oświadczenia woli może w drodze oświadczenia woli mocodawcy.
przez jedną osobę (fizyczną lub prawną). mieć na celu obejścia ustawy. Ponadto dla Uprawnia ono pełnomocnika do działania. W
Do tej grupy czynności należą np. złożenie ważności czynności prawnej konieczne imieniu mocodawcy w stosunku do osób
oferty, wypowiedzenie członkostwa jest spełnienie jeszcze jednej przesłanki: trzecich. Pełnomocnik ma określone granice
spółdzielni, sporządzenie testamentu. oświadczenie woli musi być wolne od wad. umocowania, w których może działać w
Czynności prawne dwustronne - zwane Kodeks cywilny wyróżnia następujące wady imieniu mocodawcy. Pełnomocnictwo ogólne
umowami - dochodzą do skutku przez oświadczenia woli: 1) brak świadomości obejmuje umocowanie do czynności
złożenie zgodnych oświadczeń woli dwóch lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia zwykłego zarządu. Pełnomocnictwo
stron. 2) Czynności konsensualne i realne. woli, 2) pozorność oświadczenia woli, 3) szczególne
Czynności prawne konsensualne są to błąd, 4) bezprawną groz
bę. Brak udzielane jest do dokonywania czynności
czynności, które dochodzą do skutki z świadomości lub swobody w podejmowaniu określonego rodzaju. Swoistą odmianą
momentem złożenia oświadczenia woli. decyzji i pełnomocnictwa jest tzw. pełnomocnictwo
Istnieją jednak i takie czynności prawne, wyrażeniu woli może być spowodowany domniemane. Takim- pełnomocnikiem jest
które poczytuje się za dokonane dopiero z wieloma przyczynami jak choroba np. osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa
chwilą, gdy oprócz oświadczenia woli psychiczna, niedorozwój umysłowy oraz inne przeznaczonego do obsługiwania
następuje ponadto wydanie rzeczy. Taką chociażby przemijające, zaburzenia publiczności. Takimi pełnomocnikami
czynnością realną jest zadatek. 3) Czynności czynności psychicznych. Pozorność ma domniemanymi są np. sprzedawcy
rozporządzające i zobowiązujące. miejsce wtedy gdy oświadczenie woli złożone znajdujący
Czynnością prawną rozporządzającą jest zostaje drugiej stronie za jej zgodą dla się w punktach sprzedaży, toteż uważa się
czynność powodująca bezpośrednio pozoru, np. gdy ktoś, chcąc uniknąć ich za umocowanych do zawierania umów
przeniesienie prawa podmiotowego, jego egzekucji sprzedaży z klientami.
obciążenie lub zniesienie. Czynnością majątkowej, przenosi pozornie własność 16. Przedawnienie przedawnieniu ulegają
zobowiązującą jest czynność, która rzeczy na inną osobę. Błąd polega na wszystkie roszczenia majątkowe.
zobowiązuje jedynie do określonego mylnym wyobrażeniu o prawdziwym stanie Roszczenie o zniesienie. współwłasności. Ze
świadczenia, rzeczy przy składaniu oświadczenia woli stwierdzenia, że przedawnieniu ulegają
nie powoduje jednak bezpośrednio lub na mylnym wyobrażeniu o składanego roszczenia majątkowe wynikają wnioski.
rozporządzenia prawem podmiotowym. oświadczenia Kodeks cywilny Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia, a
ż 13. Forma i treść czynności przeprowadza rozróżnienie na błąd co do nie same prawa podmiotowe. Nie ulegają
prawnychPrawo cywilne, dopuszcza treści czynności prawnej i błąd nie przedawnieniu roszczenia niemajątkowe.
generalnie dotyczący treści, jak np. błąd w pobudce Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej,
dokonywanie czynności prawnych w formie działania. Błąd co do treści czynności termin przedawnienia wynosi lat
dowolnej, w formie ustnej. Formę prawnej może polegać m.in. na błędzie co do dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia
pisemną z podpisem urzędowo przedmiotu świadczenia, co do osoby, okresowe oraz roszczeń związanych z
poświadczonym lub formę aktu notarialnego.
na rzecz której świadczenie ma nastąpić, lub prowadzeniem
Forma na wszelkich pomyłkach w treści działalności gospodarczej - trzy lata.
pisemna czynności prawnej może być oświadczenia. Błąd może być błędem Dziesięcioletni i trzyletni termin
zastrzeżona: 1) pod rygorem nieważności, 2) istotnym lub nieistotnym. Za błąd istotny przedawnienia noszą nazwę ogólnych
dla celów dowodowych. Czynność dokonana uważa się taki, który uzasadnia terminów przedawnienia. Jeżeli przepis
bez zachowania formy pisemnej jest przypuszczenie, że gdyby składający szczególny nie przewiduje odmiennego
nieważna tylko wtedy, gdy ustawa oświadczenie terminu przedawnienia, choćby o
przewiduje rygor nieważności, albo gdy woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał przedawnieniu roszczeń majątkowych nie
strony w sprawę rozsądnie, nie złożyłby wspominał, oznacza to, że wchodzi w grę
umowie zastrzegły, że niezachowanie formy oświadczenia tej treści. Błąd nie dotyczący jeden z ogólnych terminów przedawnienia, tj.
pisemnej spowoduje nieważność danej treści czynności prawnej jest najczęściej termin dziesięcioletni lub - dla
czynności. Każda czynność prawna ma błędem w pobudce złożenia oświadczenia roszczeń o świadczenia okresowe lub
określoną treść, przy czym różni się od siebie
woli (np. kupuję walizkę w przekonaniu, że związane z prowadzeniem działalności
nie tylko treść poszczególnych rodzajów wyjedzie w podróż, po czym podróż nie gospodarczej - termin trzyletni. W niektórych
czynności prawnych (np. sprzedaży, najmu, dochodzi do skutku).Błędna jest jedynie sytuacjach nastąpić może zawieszenie
zlecenia), lecz nawet treść umów tego pobudka działania. Bezprawna groz
ba polega lub przerwa biegu przedawnienia. Przerwa
samego typu może się różnić szeregiem na skłonieniu kogoś do złożenia biegu przedawnienia polega na tym, że
elementów. oświadczenia pod wpływem obawy, że jemu wskutek przewidzianych w k.c. przyczyn cały
Na treść czynności prawnych składa się treść
samemu lub innej osobie grozi poważne dotychczasowy bieg przedawnienia
oświadczeń woli osób dokonujących niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. zostaje przekreślony, a przedawnienie
czynności prawnej. W treści czynności Osoba, która złożyła oświadczenie pod zaczyna biec od początku.
prawnej wyróżnić można składniki: wpływem bezprawnej groz
by, może uchylić
istotne, nieistotne i dodatkowe. Składniki się od skutków prawnych swego
istotne są to składniki określające i oświadczenia woli.
indywidualizujące dany rodzaj czynności, a ż 15. Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo
zatem pozwalające na odróżnienie jej od Przedstawicielstwo polega na tym,
czynności prawnych innego rodzaju. Każdy że jedna osoba zwana przedstawicielem
rodzaj czynności prawnej ma swoje, dokonuje w granicach posiadanego
charakterystyczne dla niej składniki istotne. umocowania czynności prawnej w imieniu
Składniki nieistotne to składniki, które w innej osoby zwanej reprezentowanym,
danej czynności mogą wystąpić, lecz brak ich wywołując tym działaniem skutki
nie wpływa na dojście danej czynności bezpośrednio dla reprezentowanego.
do skutku. Składniki dodatkowe to składniki, Sporządzenie
które nie zostały w ustawie testamentu lub jego odwołanie, muszą być
potraktowane jako istotne, lecz którym dokonane osobiście. Dokonywanie
strony taki charakter nadały. Typowym czynności prawnych przez przedstawiciela
składnikiem dodatkowym jest wprowadzenie umożliwia dokonywanie ,tych czynności ze
do umowy terminu. skutkiem bezpośrednim.
ż 14. Przesłanki ważności czynności prawnej Umocowanie do działania w cudzym imieniu
Czynność prawna, aby wywołała może opierać się na ustawie (mówimy