Prawo rzymskie  e-learning rok akademicki 2012/2013
 Treść czynności prawnych
Å›ð Contractus Å›ð Testamentum
Å›ð - elementy konieczne Å›ð - element konieczny,
do wywołania skutku ustanowienie
prawnego, np. spadkobiercy
ustalenie ceny i
towaru
- elementy dodatkowe,
Å›ð - elementy dodatkowe
np. zapisy, polecenia
Å›ð (admicula)
 Treść czynności prawnych
Å›ð - elementy konieczne Å›ð - substantialia
do wywołania skutku contractus
Å›ð - elementy dodatkowe Å›ð - naturalia contractus
Å›ð - accidentalia
contractus
 Treść czynności prawnych
Å›ð - substantialia Å›ð -essentialia negotii
contractus
Å›ð - naturalia negotii
Å›ð - naturalia contractus
Å›ð - accidentalia negotii
Å›ð - accidentalia
contractus
Treść czynności prawnych
Å›ð Accidentalia negotii
condicio:
zawieszajÄ…cy  rozwiÄ…zujÄ…cy
potestatywny  kazualny -
mieszany
dies
modus
oświadczenie woli
verba - voluntas
wola a oświadczenie
wady oświadczenia woli:
zamierzone - nie na serio
symulacja
reservatio mentalis
dolus
metus
niezamierzone - error
oświadczenie woli
Å›ð K.F. von Savigny: teoria woli, tj. prymat
woli wewnętrznej jako wyrazu
suwerenności podmiotu
Å›ð B. Windscheid: teoria oÅ›wiadczenia,
która przywiązuje wagę głównie do
treści obiektywnie dostępnej drugiej
stronie, służąc ochronie zaufania i
pewności nabycia.
ius civile vigilantibus scriptum est
ignorantia iuris nocet, ignorantia facti
non nocet
zdolność do tego, aby za pomocą własnych działań
kształtować sytuację swoją lub innych
możności składania wiążących prawnie oświadczeń woli w
celu stworzenia, zmiany lub wygaszenia stosunków
prawnych
zdolność do czynności
prawnych
Å›ð wiek:
infantes, impuberes, puberes
minores
Å›ð pÅ‚eć
Å›ð stan umysÅ‚owy (furiosus)
Å›ð marnotrawstwo (prodigus)
zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków
 Zdolność prawna
Podmiot
prawa
Persona
caput
caput
Å›ð status libertatis
Å›ð status civitatis
Å›ð status familiae
 status familiae
pater familias
Å›ð sui iuris
Å›ð alieni iuris
dla dzieci małżeńskich o wolności, obywatelstwie i
przynależności rodzinnej w prawie klasycznym
decydowała chwila poczęcia
dla dzieci pozamałżeńskich  chwila urodzenia
Co jest trwałą inspiracją prawa rzymskiego dla
rozważań o zdolności prawnej ?
Postumus, nasciturus  problem
początku zdolności prawnej
Inne jak człowiek podmioty prawa:
- collegium. universitas
Inne jak człowiek podmioty prawa:
- piae causae
Zdolność prawna a zdolność do czynności
prawnych
nie każdy podmiot mający zdolność prawną ma zdolność do czynności
prawnych - reguła uniwersalna
" Zmieniają się tylko parametry dotyczące uzyskania zdolności do
czynności prawnych
Krąg podmiotów które mają zdolność prawną zależy od kontekstu
kulturowo-społecznego - from status to contract
" W antycznym Rzymie nie wszyscy mieli zdolność prawną  współcześnie w
 cywilizowanych porządkach prawnych uznaje się powszechną zdolność
prawną od chwili urodzenia/poczęcia
Szczególna rola perspektywy procesowej
orzeczenie
potwierdza
Wyrok
Actio Formula
skuteczność
prawa
Pozew
Przepis
prawa
materialnego
 prawo
podmiotowe
Pozaprocesowa ochrona praw prywatnych
1) pomoc własna
2) ugoda
3) kompromis
4) pretorska ochrona
pozaprocesowa
5) sÄ…downictwo biskupie
(episcopalis audientia)
Samopomoc
obronna (defensywna)
zaczepna (ofensywna)
 Typy rzymskiego procesu
Å›ð legisakcyjny
ð do leges Iuliae iudiciariae z 17 r. przed Chrystusem
Å›ð formularny
ð od lex Aebutia (199-123 r. przed Chrystusem) do konstytucji
Konstancjusza II i Konstansa z 342 r.
Å›ð kognicyjny (cognitio extra ordinem)
ð od Augusta
- stanowią opis przyjętych regulacji,
- znajdujÄ… w nich swoje odzwierciedlenie,
- wzajemnie na siebie oddziałują,
- stanowią dyrektywy sprawności działania,
- wyrażają też inne wartości realizowane
przez prawo
skargowość
bez inicjatywy powoda proces siÄ™ nie
rozpocznie
zasada dyspozycyjności, czyli
rozporządzalności
- strony rozporzÄ…dzajÄ… przedmiotem
postępowania
- stosowanymi tam środkami
volenti non fit iniuria
zasada oficjalności
kontradyktoryjność
Å›ð forma kontradyktoryjna, gdyż
postępowanie polega na wystąpieniach
dwóch przeciwstawnych stron
Å›ð kontradyktoryjność, czyli sporność, jest też
zasadą, ponieważ materiał procesowy
gromadzą w postępowaniu strony
zasada inkwizycyjności, czyli śledczości
jawność
Å›ð przebieg procesu może być
obserwowany przez dowolne
zainteresowane nim osoby
ustność
Å›ð strony procesu mogÄ… swobodnie,
używając słów, prezentować swoje
stanowisko w postępowaniu
zasada równości
i wysłuchania
stron
Å›ð  powodowi nie wolno tego, na co nie
pozwala siÄ™ pozwanemu  non debet
actori licere, quod reo non permittitur (D.
50,17,41pr.)
Å›ð każda ze stron powinna mieć prawo do
wypowiedzi. Zasada  niech będzie
wysłuchana i druga strona  audiatur et
altera pars (por. Sen. Med. 199 200, Dz
25,17)