MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Iwona WÅ‚oskowicz
Dobieranie wyrobów odzieżowych do typu sylwetki
i przeznaczenia 743[01].Z1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Alicja Krysiewicz
mgr Elżbieta Leszczyńska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Iwona Włoskowicz
Konsultacja:
mgr Ewa Figura
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z1.04
 Dobieranie wyrobów odzieżowych do typu sylwetki i przeznaczenia , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu krawiec.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Zagadnienia mody. Linie mody 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Fason w ubiorze 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 23
4.2.3. Ćwiczenia 23
4.2.4. Sprawdzian postępów 25
4.3. Style w ubiorze 26
4.3.1. Materiał nauczania 26
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.3.3. Ćwiczenia 32
4.3.4. Sprawdzian postępów 34
4.4. Typy figur. Dobieranie odzieży do typów figur 35
4.4.1. Materiał nauczania 35
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 39
4.4.3. Ćwiczenia 40
4.4.4. Sprawdzian postępów 42
4.5. Sposoby tuszowania wad figury 43
4.5.1. Materiał nauczania 43
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 54
4.5.3. Ćwiczenia 54
4.5.4. Sprawdzian postępów 56
4.6. Dobieranie odzieży zgodnie z jej przeznaczeniem 57
4.6.1. Materiał nauczania 57
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 68
4.6.3. Ćwiczenia 69
4.6.4. Sprawdzian postępów 72
5. Sprawdzian osiągnięć 73
6. Literatura 78
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o modzie, liniach mody, fasonach
i stylach w ubiorze, typach figur, a także ułatwi Ci dobieranie odzieży zgodnie z jej
przeznaczeniem i wskaże sposoby tuszowania wad figury. W poradniku znajdziesz:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
- sprawdzian postępów,
- sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
- literaturę uzupełniającą.
743[01].Z1
Podstawy projektowania odzieży
743[01].Z1.01
SporzÄ…dzanie rysunku technicznego
odzieżowego
743[01].Z1.02
Sporządzanie rysunków wyrobów
odzieżowych
743[01].Z1.03
Zastosowanie zasad kolorystyki
i kompozycji w projektowaniu odzieży
743[01].Z1.04
Dobieranie wyrobów odzieżowych do
typu sylwetki i przeznaczenia
743[01]. Z1.05
Dobieranie materiałów odzieżowych,
dodatków krawieckich i galanteryjnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- odczytywać rysunki techniczne wyrobów odzieżowych,
- wykonywać rysunki techniczne prostych wyrobów odzieżowych,
- charakteryzować rysunek modelowy i żurnalowy,
- interpretować rysunek żurnalowy,
- określać cechy proporcjonalnej budowy figur,
- stosować podstawowe techniki rysunkowe do wykonywania kompozycji,
- wykonywać rysunek modelowy wyrobu odzieżowego na sylwetce podstawowej,
- dobierać zestawienia kolorystyczne w projekcie odzieżowym,
- stosować elementy strojów historycznych lub regionalnych w projektach współczesnych,
- wykonywać projekty plastyczne ubiorów,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- wyjaśnić znaczenie mody jako zjawiska społecznego,
- określić linie mody,
- określić fason ubioru,
- określić styl odzieży,
- scharakteryzować typy figur,
- dobrać całodzienne ubiory kobiece do sylwetki,
- dobrać ubiory kobiece wieczorowe,
- dobrać całodzienne ubiory męskie do sylwetki,
- dobrać odzież ochronną dla różnych zawodów,
- dobrać odzież sportowo-wypoczynkową,
- dobrać odzież młodzieżową,
- dobrać odzież dziecięcą na różne grupy wiekowe,
- dobrać bieliznę i odzież domową,
- dostosować formy odzieży do wzoru na tkaninie,
- zharmonizować ubiór z kolorem twarzy i włosów,
- scharakteryzować pojęcie  złudzenie optyczne,
- określić wpływ wzoru i koloru na wrażenie sylwetki,
- określić sposoby tuszowania wad figury,
- dobrać odzież dla figur tęgich,
- dobrać odzież dla figur szczupłych,
- dobrać odzież dla figur nietypowych,
- zastosować specjalistyczne programy komputerowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zagadnienia mody. Linie mody
4.1.1. Materiał nauczania
Moda odzieżowa  (fr. mode, z łac. modus = sposób)  powszechnie przyjęty zwyczaj
dotyczący sposobu ubierania się w określonej epoce i na daną okoliczność. Słowo  moda
dotyczy również wielu dziedzin życia np. obyczajów i upodobań człowieka związanych
ze zmianami stylu życia, jednak zazwyczaj jest łączone z odzieżą. Moda w odzieży przejawia
się w linii i formie odzieży oraz kolorystyce i wzornictwie materiałów odzieżowych.
Linia mody  kierunek mody odzieżowej. Linia mody decyduje o programie wzornictwa
odzieży na określony sezon. Zmiany tej linii wyrażają się określoną sylwetką i elementami
odzieżowymi oraz kolorystyką i wzorami materiałów odzieżowych. Każda nowa linia mody
wpływa na zmianę form odzieżowych oraz na zmianę metod modelowania odzieży.
Terminem moda określa się dominujący gust społeczeństwa danej epoki,
np. w odniesieniu do stroju, sztuki, sposobu myślenia i sposobu życia. Moda pojawia
się, zaczyna obowiązywać i przemija. Moda często powraca lub wzoruje się na modzie
z przeszłości.
W węższym znaczeniu terminu moda używa się jako określenia zmieniającego się stylu
ubierania. Zmienia siÄ™ on w wyniku zaspokajania ludzkiej potrzeby dominacji. Zmiana stylu
ubierania pozwala człowiekowi na prezentację własnego gustu lub na manifestację
przynależności do określonej grupy.
Pierwotnie terminem moda określało się krótkotrwałe tendencje dotyczące gustów danej
epoki, natomiast utrzymujące się przez dłuższy czas upodobania dotyczące m.in. kultury
i sztuki określano mianem stylu. Dziś do określenia różnorodnych form ubiorów używa
się wielu terminów, np. moda, styl, look, linia.
W przeszłości ubiór wyrażał przynależność do określonego stanu, pozycję, stopień
zamożności. Użyteczność stroju nie była często tak ważna jak jego funkcja wynikająca
z moralności, obyczaju i mody. Strój zaspokajał potrzeby estetyczne lub podkreślał płeć.
Do połowy XIX w. kierunki mody dyktowała szlachta i bogate mieszczaństwo (moda
feudalna). Następnie narzucającą się rolę przejęła moda tworzona przez dyktatorów mody
(haute couture). Projektanci i salony mody przygotowywali ekskluzywne modele odzieży
dla wybranych grup społecznych. Paryż był stolicą mody damskiej, natomiast Anglia stała
się centrum mody męskiej.
Uprzemysłowienie, a wraz z nim rozpoczęcie produkcji seryjnej oraz wyprodukowanie
włókien chemicznych pozwoliło na udział wszystkich warstw społecznych w kształtowaniu
mody. Do lat pięćdziesiątych XX wieku ton narzucała modzie haute couture, którą
reprezentowali krawcy i producenci odzieży. Powstały nowe centra mody. Z francuską modą
damską i angielską modą męską zaczęła konkurować włoska Alta Moda. Kiedy w latach
sześćdziesiątych zapoczątkowano niekonwencjonalny styl ubierania się, a odzież przestała
być oznaką pozycji społecznej, lecz stała się raczej sposobem pokazywania osobowości 
branża odzieżowa musiała dopasować się do zaistniałych warunków. Dominujące stało
się tworzenie kolekcji modeli odzieżowych przeznaczonych do produkcji krótkoseryjnych
tzw. pr
t-Ä…-porter.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Zmiana mody opierała się na dążeniu do przemian lub naśladownictwie. Na zmianę mody
mają wpływ:
- struktura społeczna,
- rozwój techniczny i kulturowy,
- wydarzenia polityczne i gospodarcze.
Projektantów mody inspirują wymienione czynniki, przejmują oni różne style, a następnie
proponują modele na kolejny sezon. Jeżeli modele te zaakceptuje większość społeczeństwa,
staną się one modne. W modzie nie obowiązują już żadne zasady, każdy poszukuje swojego
indywidualnego stylu, zgodnie z sentencjÄ…:  dozwolone jest to, co siÄ™ podoba .
W centrach mody europejskiej: Paryżu, Mediolanie, Rzymie, Monachium, Dusseldorfie,
Berlinie odbywają się pokazy atrakcyjnych kierunków w modzie, na których domy mody,
projektanci i firmy odzieżowe prezentują swoje kolekcje. Pokazy mody odbywają
siÄ™ w sezonie wiosenno-letnim i jesienno-zimowym, przy czym pokazy haute couture (rys. 1)
mają miejsce tuż przed rozpoczęciem sezonu, natomiast pokazy pr
t-Ä…-porter (rys. 2)
odbywają się pół roku wcześniej.
Rys. 1. Ubiory z kolekcji haute couture [26, s. 156] Rys. 2. Ubiory z kolekcji pr
t-Ä…-porter [25, s.52]
Tendencje w modzie na określony sezon zwyczajowo tworzą:
- kolorystyka  jako zbiór modnych kolorów, pojęć, skojarzeń (wokół kojarzy się nazwy
tonów barwnych, np. barwy ekologiczne, barwy wody, barwy jesieni);
- krój (konstrukcje)  nowe fasony, linie konstrukcyjne, nowości w dziedzinie cięć,
zaszewek itp.;
- detale  wszelkie nowości w wyglądzie zapięć, guzików, kołnierzy, klapek, kieszeni,
rozcięć, ornamentów itp.;
- materiały (tkaniny)  tradycyjne i z najnowszych włókien, mieszanki: wełny, lnu,
jedwabiu, bawełny z włóknami sztucznymi i syntetycznymi; wzory na materiałach 
modne wielkości, rodzaje, kolorystyka, motywy;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- style (żurnalowe)  istnieją cztery zasadnicze style: klasyczny, sportowy, romantyczny,
awangardowy, każdy ze stylów ma swoje odmiany, uzależnione od z
ródła inspiracji;
- linie mody  modne sylwety (połączenie linii ubioru z kształtem ciała).
Każdy z wymienionych czynników (wyznaczników) mody należy rozpatrywać łącznie
i umieć ze sobą kojarzyć według następującego schematu:
linia mody krój (fason) rodzaje odzieży wzór na materiale
styl (inspiracja) detale materiał odzieżowy
Opinia publiczna czerpie wiadomości o najnowszych kierunkach w modzie z telewizji,
żurnali i pism kobiecych.
Linie mody w ubiorach
Linia ubioru najściślej odzwierciedla zmiany w modzie, oznacza modną sylwetkę
o określonym kształcie, jest znakiem identyfikacyjnym minionych sezonów, lat, pokoleń.
Projektant szkicując modną sylwetkę, pomija szczegóły starając się uchwycić pierwsze
wrażenie, kojarzone przez większość odbiorców. Przedstawia tzw. linię mody (rys.3), która
określa zarys sylwetki w odzieży, porównując ją do:
- liter alfabetu  A, H, I, O, S, T, V, Y, X (redingot),
- figur geometrycznych  prostokąta, trójkąta, trapezu, koła,
- innych kształtów  dzwonu, syreny, łodygi, ołówka, szparagi, bombki, kropli, łzy itp.
Rys. 3. Linie mody [19, s. 78]
Niektóre linie mody są porównywalne między sobą, a nawet takie same, jak np. linia tuby
i łodygi to odmiany linii prostokąta, natomiast linia łodygi, szparaga lub ołówka jest
odpowiednikiem linii  I , linia  V zaś jest odwróconym trójkątem, linia trapezu odpowiada
linii dzwonu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Bywają też linie łączone:
- prostokąt + trapez stanowią odpowiednik linii empire z podwyższona talią,
- dwa połączone trójkąty odpowiadają linii  X ,
- odmianą linii  X o wydłużonej części dolnej jest linia redingot.
Oprócz informacji obrazowej, linię mody można określić opisowo:
- luz
na, prosta, swobodna (prostokÄ…t),
- wirująca (trapez, trójkąt, dzwon, wachlarz),
- blisko ciała (syrena, łodyga, rys. 4),
- otulająca, miękka (O),
- lekko dopasowana (redingot, rys. 5 )
- linia miękka, esowata (S),
- linia  X (linia osy).
Rys. 4. Charakterystyka linii blisko ciała (syrena) [6, s. 76] Rys. 5. Charakterystyka linii lekko dopasowanej
(redingot) [6, s. 76]
Każdą linię mody można scharakteryzować szczegółowo, podając informacje o wyglądzie
ramion, biustu, talii i bioder oraz długości. Do opisania tych elementów służą następujące
określenia: akcentowana lub podkreślona, szerokie, wąskie, ukryte, np.  akcentowana talia ,
 ukryte biodra ,  szerokie ramiona . Natomiast w przypadku modnych długości (rys.6):
- super mini (do połowy ud),
- mini, (odsłaniająca kolana),
- ladymini (do połowy kolana),
- mezzo (zakrywajÄ…ca kolana),
- midi (długość do połowy łydki),
- maxi (zakrywajÄ…ca Å‚ydki do kostek),
- zakrywajÄ…ca kostki,
- do ziemi, zakrywajÄ…ca obuwie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 a) b) c) d) e) f) g) h)
Rys. 6. Długości spódnic: a) supermini, b) mini, c) ladymini, d) mezzo, e) midi, f) maxi,
g) zakrywajÄ…ca kostki, h) do ziemi zakrywajÄ…ca obuwie [19, s. 80]
Oto kilka przykładów charakterystyki i działania niektórych linii mody:
- Linia prosta (H, prostokąt)  sprawia, że sylwetka wygląda jak wydłużony prostokąt.
Jest wskazana dla osób proporcjonalnie zbudowanych, zarówno szczupłych jak
i z nadwagą. Efekt wyszczuplenia uzyskuje się na skutek oddalania ubrania od ciała, luzu
dookoła sylwetki i niewielkiego poszerzenia ramion (dzięki temu biodra wydają
się szczuplejsze). Linia ta pozwala uzyskać efekt prostoty i elegancji.
- Linia osy (X)  podkreśla kobiecość poprzez akcentowanie talii, biustu i bioder.
Jest wskazana dla figur bardzo szczupłych i wysokich. Linia ta podkreśla szczupłość talii,
za pomocą miękkiej poszerzonej góry rozbudowuje bryłę gorsu, a sute marszczenie
spódnicy (sukienki) poszerza biodra. Jest to linia wykorzystywana do wyrównania
proporcji między zbyt wąskimi plecami (ramionami), a szerokimi biodrami. Pozwala
uzyskać efekt kobiecości i fantazji.
- Linia wachlarza (dzwonu)  jest przydatna do ukrywania nadmiernej tuszy. W tym celu
wąską spódnicę łączy się z obszerną górą ubioru w kształcie dzwonu, jak np. peleryna,
chusta. Tę linię wykorzystuje się najczęściej w okryciach zimowych.
- Linia owalna (O, kokon, elipsa) - jest linią okrywającą, otulającą ciało jako linia wygody
i komfortu. Stosuje siÄ™ jÄ… w ubiorach sportowych i relaksowych. Linia ta pozwala
uzyskać efekt otulenia, ale niestety też antykobiecości.
- Linia odwróconego trójkąta  służy do ukrycia nadmiaru tuszy. Charakterystyczne
są szerokie ramiona i proporcjonalnie zwężający się dół, aż do kostek, liczne fałdy. Jest
to linia najbardziej konfekcyjna, łatwa do wykonania dzięki nieskomplikowanemu
krojowi odzieży. Ubiory o linii odwróconego trójkąta pozwalają uzyskać efekt
wyszczuplenia.
- Linia chłopięca (Y)  pozwala zaakcentować wąskie biodra i poszerzyć ramiona.
Jest odpowiednia dla sylwetek szczupłych.
- Linia secesyjna (S  syrena, łodyga)  jest linią blisko ciała, podkreśla kobiece kształty.
Ubiory o takiej linii są najczęściej wykonane z elastycznych materiałów, silnie
przylegające do ciała.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiesz pod pojęciem moda?
2. Co to jest linia mody?
3. Jakie znaczenie miała moda kiedyś?
4. Co wyrażał ubiór w przeszłości?
5. Co oznacza termin haute couture?
6. Co oznacza termin pr
t-Ä…-porter?
7. Jakie czynniki mają wpływ na zmianę mody?
8. Kiedy odbywajÄ… siÄ™ pokazy mody lansujÄ…ce nowe trendy?
9. Jakie czynniki tworzÄ… tendencje w modzie?
10. Kto wyznacza tendencje w modzie?
11. Skąd czerpiemy wiadomości o aktualnych tendencjach w modzie?
12. Jakie znasz linie mody?
13. Do czego można porównać linie w modzie?
14. Jakie znasz rodzaje długości w ubiorach?
15. Jakie cechy charakterystyczne ma linia H?
16. Czym charakteryzuje siÄ™ linia osy?
17. Czym charakteryzuje siÄ™ linia wachlarza?
18. Jakie cechy charakterystyczne ma linia owalna?
19. Jakie cechy ma linia odwróconego trójkąta?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj album z ilustracjami i rysunkami ubiorów typu haute couture i pr
t-Ä…-porter.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyjaśnić znaczenie terminów: haute couture i pr
t-Ä…-porter,
2) zgromadzić fotografie różnego rodzaju ubiorów zamieszczonych w czasopismach
lub żurnalach,
3) wyszukać i posegregować fotografie ubiorów typu: haute couture i pr
t-Ä…-porter,
4) wykonać album fotografii typu: haute couture i pr
t-ą-porter (możesz dołączyć swoje
własne projekty)  technika dowolna,
5) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- żurnale mody,
- kolorowe kartki papieru,
- ołówki, flamastry, kredki, farby,
- nożyczki, klej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj ubiór damski zgodny z aktualnymi tendencjami w modzie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić aktualne tendencje w modzie,
2) określić kolorystykę, krój, detale, materiały i linię zgodnie z modą,
3) zaprojektować ubiór damski zgodny z aktualnymi tendencjami w modzie,
4) dobrać odpowiednią kolorystykę (pomalować projekt),
5) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- aktualne żurnale mody,
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- papier formatu A4,
- ołówki o różnej twardości (H, HB, B, itd.),
- przybory malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj ubiór damski o linii osy (X).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić rodzaje linii mody,
2) scharakteryzować odzież o linii osy,
3) zaprojektować ubiór damski o linii osy,
4) dobrać odpowiednią kolorystykę,
5) wybrać technikę wykonania projektu,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- papier formatu A3,
- ołówki o różnej twardości (H, HB, B, itd.),
- poradnik dla ucznia,
- przybory malarskie,
- nożyce, klej itp.,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Wykonaj album ubiorów damskich o różnych liniach mody.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić rodzaje linii mody i ich cechy charakterystyczne,
2) zgromadzić fotografie ubiorów damskich o różnych liniach mody,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
3) zaprojektować ubiory damskie o różnych liniach mody,
4) wybrać technikę wykonania pracy,
5) porównać swoje projekty z fotografiami,
6) wykonać album ubiorów damskich o różnych liniach mody (można wykorzystać
fotografie),
7) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- żurnale mody,
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- kolorowe arkusze papieru formatu A4,
- ołówki o różnej twardości (H, HB, B, itd.),
- przybory malarskie,
- nożyce, klej itp.,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcie moda?
ðð ðð
2) wyjaśnić pojęcie linia mody?
ðð ðð
3) zastosować rodzaje linii mody?
ðð ðð
4) wyjaśnić pojęcie haute couture?
ðð ðð
5) wyjaśnić pojęcie pr
t-Ä…-porter?
ðð ðð
6) zaprojektować ubiór zgodny z aktualnymi tendencjami w modzie?
ðð ðð
7) zaprojektować ubiór przedstawiający linię osy?
ðð ðð
8) zaprojektować ubiór o linii odwróconego trójkąta?
ðð ðð
9) zaprojektować ubiór o linii chłopięcej?
ðð ðð
10) zaprojektować ubiór o linii secesyjnej?
ðð ðð
11) zaprojektować ubiór o linii owalnej?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2. Fason w ubiorze
4.2.1. Materiał nauczania
Fason to wygląd ubioru, wynikający z kroju i układu detali. Krój jest bardzo ważnym
elementem, ściśle związanym z linią mody. Jeśli lansowana linia jest coraz prostsza,
to zazwyczaj wiąże się to z konstruowaniem ubiorów o liniach prostych. W kroju takich
ubiorów nie naśladuje się naturalnych linii ciała, ale maksymalnie je upraszcza. Przykładem
takiego kroju są bawełniane podkoszulki i odzież naśladująca linię T  bluzy treningowe,
swetry, w których większość szwów, łącznie z linią wszycia rękawów, ma linię prostą.
Inaczej postępuje się, gdy linia szycia ubiorów naśladuje wypukłości i przewężenia linii ciała
 wówczas krój jest wypukły, tzn. wykorzystuje się owalne, łukowate cięcia, zaszewki,
krojenie materiałów  po skosie .
O modzie mówi się, że jest konfekcyjna lub krawiecka. Fasony konfekcyjne są łatwe
do szycia taśmowego, tam też stosuje się krój płaski. Natomiast w fasonach krawieckich
stosuje się krój wypukły. Przykładem kroju płaskiego jest płaszcz o linii koszuli, w formie
litery  T , wypukłego  płaszcz o linii redingot, uzyskanej odpowiednimi cięciami.
Rodzaje odzieży
Według  Słownika odzieżowego autorstwa Z. Parafianowicza, odzież dzieli
się na podstawowe rodzaje, te zaś na fasony o różnych nazwach:
- płaszcze  trencz, dyplomatka, szynel, swinger, redingot,
- kurtki  budrysówka, kanadyjka, parka, itp.,
- bluzki  koszulowa, top, kasak, itp.,
- spódnice  kilt, balerina, solejka, itp.,
- sukienki  szmizjerka, chłopka, płaszczowa, itp.,
- spodnie  legginsy, typu męskiego, szarawary, bryczesy, itp.,
- żakiety  angielski, francuski, Chanel, Spencer, pudełko, blezer, kardigan.
Spódnica jest to ubiór wierzchni damski lub dziewczęcy okrywający dolną część ciała
(od talii do dołu). Wiele kształtów spódnic ulega zmianom zgodnie ze zmieniającą się modą.
Istnieją jednak spódnice klasyczne, ponadczasowe. Spódnice różnią się między sobą:
długością, szerokością, fasonem, krojem i rodzajem wykończenia. Rozróżniamy fasony
spódnic:
- spódnica wąska  obwód dołu spódnicy jest mniejszy od obwodu bioder (rys. 7a),
- spódnica prosta  wąska sylwetka powstaje dzięki równo przebiegającym szwom
bocznym (rys. 7b),
- spódnica poszerzana  wygodna podczas chodzenia, powstaje dzięki rozchodzeniu
się szwów na boki (rys. 7c),
- spódnica swing  wąska w biodrach spódnica, poszerza się ku dołowi dzięki zszyciu
odpowiednio skrojonych, podłużnych pasów materiału (rys. 7d),
- spódnica kloszowa  skrojona z całego koła (rys. 7e),
- spódnica z klinów  zszyta z poszerzanych ku dołowi pasków materiału (rys. 7f),
- spódnica skrzynkowa  widoczne szwy powodują, że skrojona prosto spódnica
przypomina skrzyniÄ™ (rys. 7g),
- spódnica z godetami  wszyte elementy przypominające dzwonki poszerzają dolny brzeg
spódnicy (rys. 7h),
- spódnica z falban  powstaje w wyniku zszycia poprzecznych, coraz szerszych ku dołowi
pasów materiału (rys. 7i),
- spódnica falbaniasta  powstaje przez naszycie na spódnicę poprzecznych, luz
no
opadajÄ…cych falban (rys. 7j),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
 spódnica z karczkiem  cechą charakterystyczną jest część spódnicy okrywająca biodra
jest gładka (odcięty karczek) (rys. 7k),
 spódnica dopasowana z rozkloszowaną falbaną  wąska w biodrach z doszytą nisko
rozkloszowaną częścią (rys. 7l),
 spódnica  tunika  wierzchnia cześć spódnicy jest z reguły krótsza i szersza niż część
spodnia (rys. 7m),
 bombka  szeroką spódnicę ściąga się w talii i na dole, przez co uzyskuje się kształt
bombki (rys.7n),
 spódnica rozkloszowana z zębami  zęby lub asymetryczne brzegi sprawiają, że spódnica
wygląda elegancko lub przypomina stój ludowy (rys.7o),
 wąska spódnica plisowana  plisowane fałdy nakładają się na siebie, przez co spódnica
ma wÄ…skÄ… sylwetkÄ™ (rys.7p),
 szeroka spódnica plisowana  spódnica rozkloszowana z odstającymi, rozszerzającymi
się ku dołowi plisowanymi fałdami (rys.7q),
 spódnica parasol  średnio szeroka, rozkloszowana spódnica plisowana lub marszczona,
przypominająca kształtem złożony parasol (rys.7r),
 spódnica z kontrafałdami  pojedyncze plisowane fałdy umożliwiają swobodne
poruszanie się, a sylwetka pozostaje szczupła (rys.7s),
 spódnica z plisowanymi bokami  plisowane fałdy dają swobodę ruchów i stanowią
efektowne wykończenie (rys.7t),
 spódnica golfowa  charakterystycznym elementem tej spódnicy jest wysoko sięgająca
fałda z przodu spódnicy i wszyte w bokach kieszenie (rys.7u),
 spódnica z zawiniętą fałdą  nie zaprasowane fałdy nadają spódnicy miękkie, wygodne
kształty (rys.7v),
 spódnica portfelowa  luz
ne boczne brzegi spódnicy nachodzą na siebie, często
sÄ… podtrzymywane tylko w pasie (rys.7w),
 spódnica szkocka (kilt)  owija się ją wokół bioder, charakteryzuje się bocznymi,
nachodzącymi na siebie fałdami, szyje się ją z tkanin w charakterystyczną kratę (rys.7x),
 spódnica sportowa  duże kieszenie i plisa na guziki są charakterystycznymi elementami
tej spódnicy (rys. 7y),
 spódnico-spodnie  nogawki szerokich spodni są dokładnie do siebie dopasowane,
co sprawia, że wyglądają one jak spódnica (rys. 7z).
a) b) c) d) e)
f) g) h) i) j)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
 k) l) m) n) o)
p) q) r) s) t)
u) v) w) x) y) z)
Rys.7. Fasony spódnic damskich: a) wąska, b) prosta, c) poszerzana, d) swing, e) kloszowa, f) z klinów,
g) skrzynkowa, h) z godetami, i) z falban, j) falbaniasta, k) z karczkiem, l) dopasowana z rozkloszowanÄ… falbanÄ…,
m) spódnica-tunika, n) bombka, o) rozkloszowana z zębami, p) plisowana, q) szeroka plisowana, r) spódnica-
parasol, s) z kontrafałdami, t) z plisowanymi bokami, u) golfowa, v) z zawiniętą fałdą, w) portfelowa,
x) szkocka-kilt, y) sportowa, z) spódnico-spodnie. [19, s. 80 81]
Bluzka to górna część ubioru damskiego lub dziewczęcego noszona do spodni lub
spódnic. Dzisiejszą modę charakteryzuje duża ilość różnego rodzaju bluzek.
Charakterystyczne cechy poszczególnych rodzajów bluzek, jak: dekolt, rodzaj kołnierzyka,
długość, fason, rodzaj wykończenia i zdobienia oraz materiał, z którego zostały uszyte
decydują o stylu tego elementu odzieży. Podstawowe fasony bluzek to:
 bluzka koszulowa  jej charakterystycznymi cechami są: prosty krój, rękawy
z mankietami, i zapięcie na plisie (rys. 8a),
 bluzka z wyłogami  cechą charakterystyczną jest kołnierz z wyłogami, zapinana
jest na całej długości (rys. 8b),
 bluzka ze stójką  wykończenie dekoltu stójką, zapięcie na plisie widoczne lub nie (rys. 8c),
 bluzka z zapięciem polo  sportowa bluzeczka z dzianiny, rozpinana do połowy długości,
zapięcie na plisie, dekolt wykończony kołnierzem (rys. 8d),
 bluzka wiązana pod szyją  plisy pod szyją wiąże się lekko na supeł lub w kokardę (rys. 8e),
 bluzka wkładana przez głowę  ma rozcięcie z tyłu bluzki ułatwiające wkładanie (rys. 8f),
 bluzka długa  jest szeroka i dość długa, nosi się ją luz
no lub przepasanÄ… (rys.8g),
 top  mała bluzeczka bez rękawów, często na ramiączkach (rys.8h),
 kasak  długa, prosta bluzka, często z rozcięciami po bokach, najczęściej przepasana (rys. 8i),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 bluzon  krótka bluzka, zapinana na guziki, obszerna u góry w dole ujęta w pasek (rys. 8j),
 bluzka z baskinką  bluzka ze specjalnie doszytą baskinką (dolna część bluzki) (rys.8k),
 bluzka z zakładanymi przodami  przednie części bluzki nakłada się luz
no na siebie
i mocuje z boku (rys. 8l),
 bluzka w stylu ludowym  charakterystycznymi cechami sÄ… marszczenia pod szyjÄ…
i na rękawach, hafty i tasiemki (rys. 8m),
 bluzka w stylu romantycznym  koronkowe aplikacje, lampasy, marszczenia i falbanki
(rys. 8n),
 bluzka Carmen  zdobiony falbankami dekolt zachodzÄ…cy na ramiona (rys. 8o),
 bluzka sportowa w stylu safari  kieszenie na wysokości piersi, naramienniki i podwijane
rękawy (rys. 8p),
 dżemper  luz
na bluzka, wąska u dołu, wkładana przez głowę, najczęściej wykonana
z dzianiny (rys. 8q),
 bluzka koszulka  wygodna, wkładana przez głowę bluzka z cienkiego trykotu o kroju
męskiego podkoszulka, z krótkimi rękawami lub bez (rys. 8r).
a) b) c) d) e) f)
g) h) i) j) k) l)
m) n) o) p) q) r)
Rys. 8. Fasony bluzek damskich: a) koszulowa, b) z wyłogami, c) ze stójką, d) z zapięciem polo, e) wiązana pod
szyją, f) wkładana przez głowę, g) długa, h) top, i) kasak, j) bluzon, k) z baskinką, l) z zakładanymi przodami,
m) w stylu ludowym, n) w stylu romantycznym, o) Carmen, p) w stylu safari, q) dżemper, r) koszulka. [19, s. 82]
Sukienka stanowi ważny element odzieży damskiej. Pierwowzory sukienek noszono
już w starożytności. Sukienka jest jednoczęściowym ubiorem damskim lub dziewczęcym
okrywającym tułów oraz częściowo lub całkowicie nogi. Różnią się one między sobą
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
fasonem, szerokością, krojem, wykończeniem i rodzajem zdobień. Do podstawowych
fasonów sukienek należą:
 sukienka futerał  układa się na ciele uwidaczniając kształty sylwetki, nie jest jednak
obcisła (rys. 9a),
 sukienka o linii prostej  charakterystyczny jest dla niej prosty fason, bez wcięcia w talii
(rys. 9b),
 sukienka luz
na  luz
no opadająca, poszerzana ku dołowi (rys. 9c),
 princeska  dopasowana pionowymi cięciami do sylwetki, najczęściej bez rękawów,
może być wąska lub poszerzana ku dołowi (rys. 9d),
 sukienka w stylu empirowym  charakterystyczną cechą sukienki jest podwyższona talia
(rys. 9e),
 szmizjerka  jest luz
na z mankietami na rękawach i koszulowym kołnierzem, zapinana
na guziki na całej długości lub do połowy, talię podkreśla pasek (rys. 9f),
 sukienka płaszczowa  zwykle jest szyta ze sztywnych materiałów, zapinana na całej
długości, ściągana w talii paskiem (rys. 9g),
 sukienka wieczorowa z gorsetem  obcisła, odsłaniająca ramiona; górna część sukienki
jest uformowana za pomocÄ… fiszbin, czasem ma wÄ…skie ramiÄ…czka (rys. 9h),
 sukienka popołudniowa  elegancka, mało wycięta pod szyją z długimi rękawami, nosi
się ją w dzień i wieczorem podczas uroczystości (rys. 9i),
 sukienka w stylu ludowym  charakterystyczne są szerokie rękawy, szeroka cześć górna
i spódnica, hafty, falbanki i szeroki pas podkreślający talię (rys. 9j).
a) b) c) d) e)
f) g) h) i) j)
Rys. 9. Fasony sukien damskich: a) sukienka-futerał, b) sukienka o linii prostej, c) luz
na, d) princeska,
e) sukienka w stylu empirowym, f) szmizjerka, g) płaszczowa, h) wieczorowa z gorsetem, i) popołudniowa,
j) sukienka w stylu ludowym. [19, s. 83]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Spodnie to dolna część ubioru z nogawkami o różnej długości. Spodnie były kiedyś
wyłącznie częścią ubioru męskiego, obecnie noszą je również kobiety. Różnorodne formy
spodni wynikają z okoliczności w jakich się je nosi i zależą od zmieniającej się mody. Różnią
się długością, szerokością nogawek, fasonem, rodzajem zakończenia nogawek i rodzajem
wykończenia. Do podstawowych fasonów spodni należą:
 spodnie rurki  wąskie spodnie, których nogawki wyraz
nie zwężają się ku dołowi (rys. 10a),
 spodnie o linii prostej  wÄ…skie w biodrach spodnie o prostych nogawkach (rys. 10b),
 spodnie dzwony  wąskie w biodrach; nogawki rozszerzają się od kolana w dół (rys. 10c),
 spodnie szerokie  obszerne spodnie o prostym kroju (rys. 10d),
 spodnie z zakładkami w pasie  szerokie w biodrach spodnie, których nogawki zwężają się
ku dołowi (o linii marchewki) (rys. 10e),
 spodnie narciarskie  strzemiona napinajÄ… nogawki spodni (rys. 10f),
 spodnie z zakładkami  zakładki w pasie (rys. 10g),
 spodnie z mankietami  mankiety nadajÄ… spodniom styl sportowy (rys. 10h),
 dżinsy  charakterystyczne są widoczne stębnowania, kieszenie nakładane i nity (rys. 10i),
 bufiaste spodnie za kolano (pumpy)  wąskie spodnie z mankietem tuż za kolano (rys. 10j),
 golfy  luz
ne spodnie z naddaniem nieco poniżej kolana z zasłoniętym mankietem (rys. 10k),
 szarawary  długie, szerokie spodnie, których nogawki są zakończone bufką (rys. 10l),
 szorty  krótkie spodenki, często obcisłe (rys. 10m),
 bermudy  nogawki spodni sięgają tuż przed kolano (rys. 10n),
 kolarki  wąskie spodnie sięgające do kolan (rys. 10o),
 rybaczki  dość szerokie spodnie o dÅ‚ugoÅ›ci ¾ (rys. 10p),
 spódnico-spodnie  sięgające do pół łydki szerokie spodnie, podobne do spódnicy (rys. 10q),
 spodnie orientalne  szerokie spodnie, nisko zszyte w kroku, mocno zwężane ku dołowi
(rys. 10r).
a) b) c) d) e) f)
g) h) i) j) k) l)
m) n) o) p) q) r)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Rys. 10. Fasony spodni: a) rurki, b) o linii prostej, c) dzwony, d) szerokie, e) z zakładkami w pasie, f)
narciarskie, g) z zakładkami, h) z mankietami, i) dżinsy, j) pumpy, k) golfy, l) szarawary, m) szorty, n) bermudy,
o) kolarki, p) rybaczki, q) spódnico-spodnie, r) orientalne. [19, s. 85]
Odzież wierzchnia  zaliczamy do niej: kamizelki, bluzy, żakiety, marynarki, kurtki
i płaszcze. Mogą być one zarówno damskie, męskie jak i dziecięce. Na rysunku poniżej
przedstawiono ich podstawowe rodzaje:
 bolerko  króciutka, rozcięta z przodu kamizelka sięgająca do pasa, zwykle szyta
bez kołnierza i rękawów (rys. 11a),
 kamizelka  sięga niewiele poniżej talii, jest wcięta w pasie, bez rękawów, często
jej tylną cześć szyje się z podszewki (rys. 11b),
 krótki żakiet  krótki, luz
ny żakiet (rys. 11c),
 spencer  sięga talii, jest dość dopasowany, jego brzegi są z przodu często ukośnie ścięte
(rys. 11d),
 bluzon  krótka, dość szeroka kurtka, dół wykończony paskiem (rys. 11e),
 janker (żakiet bawarski)  prosto skrojony żakiet, najczęściej bez kołnierza, ale na stójce
(rys. 11f),
 długa kamizelka  długa, wąska kamizelka kobieca, noszona luz
no (rys. 11g),
 kardigan  sięgający bioder lekko wcięty w talii żakiet bez kołnierza, z głębokim
dekoltem (rys. 11h),
 kurtka prosta  długa kurtka o prostej linii, o mocno podkreślonych ramionach (rys. 11i),
 kurtka rozkloszowana  wąska w ramionach kurtka, rozkloszowana ku dołowi (rys. 11j),
 długie wdzianko  dłuższa postać bluzonu, w którym zwężenie znajduje się poniżej
bioder (rys. 11k),
 bosmanka  długa, wcięta w talii kurtka z szerokimi wyłogami, najczęściej dwurzędowa
(rys. 11l),
 żakiet damski dopasowany  delikatny żakiet, mocno wcięty w talii, z klasycznymi
wyłogami (rys. 11m),
 żakiet damski (blezer)  żakiet w stylu sportowej elegancji, lekko dopasowany w talii,
jedno- lub dwurzędowy, z wyłogami (rys. 11n),
 żakiet w stylu koszulowym  luz
ny żakiet, często bez podszewki, z koszulowym
kołnierzem i mankietami (rys. 11o),
 kurtka safari  kurtka przewiązana w talii, z dużymi, naszytymi kieszeniami,
marszczeniami i epoletami (rys. 11p),
 parka  grubsza, długa kurtka z dużymi kieszeniami, kapturem, ściągana sznurkiem
w talii i na dole (rys. 11q),
 anorak  kurtka z kapturem, u dołu zakończona ściągaczem, często wkładana przez
głowę lub zapinana na zamek błyskawiczny (rys. 11r).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
 a) b) c) d) e) f)
g) h) i) j) k) l)
m) n) o) p) q) r)
Rys. 11. Fasony odzieży wierzchniej: a) bolerko, b) kamizelka, c) krótki żakiet, d) spencer, e) bluzon, f) janker,
g) długa kamizelka, h) kardigan, i) kurtka prosta, j) kurtka rozkloszowana, k) długie wdzianko, l) bosmanka,
m) żakiet damski dopasowany, n) żakiet damski - blezer, o) żakiet w stylu koszulowym, p) kurtka safari,
q) parka, r) anorak, [19, s. 86]
Płaszcz służy jako odzież wierzchnia, jest elementem ubiorów męskich, damskich
i dziecięcych. Jest on dłuższy i obszerniejszy niż kurtka. Cechy różniące poszczególne
płaszcze to: fason, długość, szerokość, krój i rodzaj wykończenia. Na rysunku poniżej
pokazano niektóre fasony płaszczy:
 płaszcz luz
ny  prosto skrojony lub lekko poszerzany, luz
no opadajÄ…cy (rys. 12a),
 płaszcz rozkloszowany  wąski w ramionach, rozszerzany ku dołowi (rys. 12b),
 dyplomatka  płaszcz w stylu męskiej marynarki, wcięty w talii, z wyłogami, jedno-
lub dwurzędowy (rys. 12c),
 redingot  dopasowany w talii płaszcz damski, z wyłogami, może być prosty
lub poszerzany ku dołowi (rys. 12d),
 płaszcz raglanowy  z reguły dość szeroki, przytrzymywany jedynie paskiem,
charakterystycznymi cechami są raglanowe rękawy i kołnierz szalowy (rys. 12e),
 peleryna  jest szeroka, bez rękawów, różnej długości, dłuższe peleryny mają zwykle
otwory na ręce (rys. 12f),
 trencz  luz
ny płaszcz na każdą pogodę, najczęściej dwuczęściowy, z szerokimi
wyłogami, przewiązywany w talii, charakterystycznymi elementami wykończenia
sÄ… naramienniki i karczek wszyty w szwy boczne (rys. 12g),
 płaszcz w stylu sportowym  sięgający kolan płaszcz, zwykle jednorzędowy, często
z zakrytym zapięciem i widocznym stębnowaniem (rys. 12h),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
 budrysówka  krótki płaszcz w stylu sportowym z dużymi naszytymi kieszeniami,
kapturem, zapinany na kołki (rys. 12i),
 męski płaszcz raglanowy (slipon)  luz
ny płaszcz męski z raglanowymi rękawami, często
z zakrytym zapięciem, charakterystycznymi elementami są: szeroki kołnierz i krótkie
wyłogi (rys. 12j),
 ulster  masywny płaszcz męski z szerokimi, opadającymi wyłogami, najczęściej
dwurzędowy (rys. 12k),
 palto  elegancki. wcięty w talii płaszcz, z wyłogami podobnymi do wyłogów marynarki,
zwykle dwurzędowy, charakterystyczne elementy to rozcięcie ułatwiające chodzenie
i kieszenie z patkami (rys. 12l).
a) b) c) d) e) f)
g) h) i) j) k) l)
Rys. 12. Fasony płaszczy damskich i męskich: a) płaszcz luz
ny, b) płaszcz rozkloszowany, c) dyplomatka,
d) redingot, e) płaszcz raglanowy, f) peleryna, g) trencz, h) płaszcz w stylu sportowym, i) budrysówka, j) slipon,
k) ulster, l) palto [19, s. 87]
Detale w odzieży
Detale to szczegóły fasonu, tak różnorodne, jak moda i uzależnienie od stylu w ubiorze.
Można je podzielić na:
a) detale standardowe  kołnierze, klapki, patki, kieszenie, kaptury, pagony, paski,
mankiety, rozcięcia;
b) detale ornamentalne:
- ornament płaski (zdobina niewypukła, leżąca płasko na materiale)  stębnówki,
aplikacje, hafty, wszelkie płaskie taśmy pasmanteryjne, szczypanki, wypustki,
lamówki, emblematy, łaty itp.
- ornament przestrzenny (zdobina wypukła, odstająca, dodająca odzieży  przestrzeni )
 sfałdowania nieregularne, takie jak zmarszczenia, falbanki oraz sfałdowania
regularne, takie jak zakładki, riusze,  wody , formy kloszowe, formy wiszące,
sterczące, plisowane, wiązadła, kokardy, żaboty, frędzle, pióra, draperie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Obecnie w produkcji masowej dąży się do urozmaicenia, czego przejawem są liczne
detale, preferowanie krótkich serii. Współczesna technologia szycia odzieży umożliwia
taśmową produkcję modeli o skomplikowanym kroju.
Wielkość i kształt detali muszą być odpowiednio dobrane do kroju odzieży i jej linii,
gdyż właśnie detale nadają odzieży wyraz i cechy indywidualizmu.
Układ detali w formie odzieży nie może być przypadkowy, musi być zgodny z zasadami
kompozycyjnymi, obowiązującymi w każdym produkcie, który ma mieć walory estetyczne
i plastyczne.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest fason odzieży?
2. Co rozumiesz pod pojęciem krój odzieży?
3. Jaka jest różnica między fasonem konfekcyjnym, a krawieckim?
4. Jakie znasz rodzaje odzieży?
5. Co to jest spódnica?
6. Jakie znasz fasony spódnic?
7. Co to jest bluzka?
8. Jakie znasz fasony bluzek?
9. Co to sÄ… spodnie?
10. Jakie znasz fasony spodni?
11. Co to jest suknia?
12. Jakie znasz fasony sukni damskiej?
13. Co to jest odzież wierzchnia?
14. Jakie znasz rodzaje odzieży wierzchniej?
15. Jakie znasz rodzaje kamizelek?
16. Jakie znasz rodzaje żakietów?
17. Jakie znasz rodzaje kurtek?
18. Co to jest płaszcz?
19. Jakie znasz rodzaje płaszczy?
20. Co to są detale w odzieży?
21. Jakie znasz rodzaje detali w odzieży?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij odzież przedstawioną na ilustracjach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami i fasonami odzieży,
2) zgromadzić ilustracje z różnego rodzaju fasonami odzieży,
3) wylosować 5 ilustracji przedstawiających odzież,
4) przykleić ilustracje w zeszycie,
5) podpisać odpowiednio każdą ilustrację,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ilustracje fasonów odzieży,
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- przybory do pisania,
- klej,
- zeszyt
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj sukniÄ™ damskÄ… wieczorowÄ….
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z fasonami sukni damskich,
2) ustalić, który fason będzie odpowiedni dla sukni wieczorowej,
3) zaprojektować suknię damską wieczorową,
4) dobrać kolorystykę modeli (pomalować projekt farbami),
5) przykleić obok projektu wybrane próbki materiałów,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A3,
- ołówki różnej twardości,
- przybory malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Wykonaj katalog spódnic damskich o różnych fasonach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami długości i fasonami spódnic,
2) zgromadzić fotografie, ilustracje spódnic damskich,
3) zgromadzić próbki materiałów odzieżowych,
4) posegregować fotografie spódnic według fasonów (każdy fason na osobnej kartce),
5) zaprojektować własne propozycje spódnic,
6) wykonać katalog spódnic damskich,
7) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- żurnale mody,
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- blok rysunkowy formatu A4,
- kolorowe arkusze papieru,
- ołówki różnej twardości,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
- przybory malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj ubiór męski całodzienny i wykonaj go techniką kolaż.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami i fasonami odzieży,
2) wybrać fasony odzieży męskiej całodziennej,
3) zgromadzić różne materiały przydatne do techniki kolaż,
4) zaprojektować ubiór męski całodzienny na sylwetce,
5) wykonać projekt techniką kolaż,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- schemat sylwetki męskiej,
- próbki materiałów odzieżowych,
- gazety, kartony, sznurki, taśmy, bibuła itp.
- blok rysunkowy formatu A4,
- ołówki różnej twardości, gumka,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) nazywać rodzaje odzieży?
ðð ðð
2) wykonać projekt sukni wieczorowej?
ðð ðð
3) opracować katalog różnych fasonów spódnic?
ðð ðð
4) wykonać projekt ubioru męskiego?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.3. Style w ubiorze
4.3.1. Materiał nauczania
Styl ubioru  (łac. stilus = narzędzie do pisania)  styl cech charakteryzujących ubiór
lub grupę ubiorów w danym okresie. We wzornictwie odzieży stosuje się ten termin również
do określania kierunku mody. We współczesnej modzie odzieżowej występują cztery
zasadnicze style ubioru: klasyczny, sportowy, romantyczny i awangardowy. Często styl
ubioru jest związany z nazwiskiem jego twórcy, np. styl Chanel.
Określenie  styl występuje w opisach tendencji w modzie i sposobów korzystania z niej.
Pojawia się także przy grupach ubrań o pewnych cechach charakterystycznych, takich jak:
zestaw odzieży, kolor, fason, detale, akcesoria, materiały.
Istnieje jeszcze inne znaczenie słowa  styl . Dotyczy ono sposobu ubierania się w odzież
i wyselekcjonowane (wybrane) dodatki, stale powtarzajÄ…ce siÄ™. WÅ‚asny styl, to ubranie
zgodnie z osobowością i warunkami życia, oznacza wierność swoim upodobaniom
i stosowanie niewielkich zmian.
Style żurnalowe dzieli się na cztery podstawowe grupy:
- styl klasyczny,
- styl sportowy,
- styl romantyczny,
- styl awangardowy.
Są one niezwykle pojemne, gdyż każdy z nich ma swoje odmiany, w zależności od z
ródła
inspiracji.
Styl klasyczny
Styl klasyczny (elegancki) jest ponadczasowy, uniwersalny, zawsze obecny w modzie.
Styl ten został zapoczątkowany z chwilą zaadoptowania ubiorów męskich na potrzeby kobiet.
Charakteryzuje go prostota i geometryzacja form, elegancja i prostota kroju, minimalna liczba
niezbędnych detali i eliminacja ornamentu przestrzennego.
Rys. 13. Odzież o fasonach w stylu klasycznym [6, s. 83]
Do typowych ubiorów w tym stylu należą: płaszcz dyplomatka, suknia płaszczowa
oraz o linii princesce, żakiety, blezer pozbawiony kołnierza, żakiet angielski o linii męskiej,
marynarki, żakiety surdutowe, wydłużone spodnie typu męskiego, kamizelki, bluzki
koszulowe, spodnium.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Jest to odzież o charakterze całodziennym (do pracy) lub wizytowym (rys.13),
w zależności od doboru materiałów i dodatków:
- materiały z włókien naturalnych, wysokiej jakości (odmiany wełny, np. gabardyna,
szantung);
- kolory kojarzÄ…ce siÄ™ z elegancjÄ…, prostotÄ…, nieostre, stonowane oraz klasyczne: biel,
czerń, granat, szarość;
- wzory na materiałach  pionowe, drobne pasy i prążki (np. tenis) lub mało widoczne
motywy w pionowym układzie pasowym (np. jodełka);
- przewaga linii pionowych w układzie detali i linii kroju;
- detale ograniczone do niezbędnych, kołnierze i kieszenie maksymalnie proste, niemal
 ukryte w szwach.
Do odmian stylu klasycznego można zaliczyć:
- styl  męski  żakiet angielski, kamizelka, spodnie typu męskiego, dyplomatka,
- styl  na uczennicę  kolory: granat, biel, czerń, szarość; spódnice  proste, plisowane,
układane, bluzki koszulowe, princesce,
- styl  na kobietę interesu  (ą la bizneswoman)  kostium, suknia płaszczowa, spodnie
typu męskiego (o nieco kobiecej linii), dyplomatka,
- styl  na dandysa  elegancki kostium, zdobiony elementami romantycznymi.
Styl sportowy
Styl sportowy tworzą ubiory wygodne, o swobodnej linii, funkcjonalne. Odzież
do uprawiania sportu jest tylko niewielką częścią tego stylu. Większość ubiorów tego typu
nadaje się do noszenia na co dzień (całodzienne, relaksowe, wypoczynkowe), (rys.14).
Do typowych ubiorów w stylu sportowym zalicza się: płaszcze typu wojskowego  trencz,
szynel, sukienkę szmizjerkę, kurtki  kanadyjkę, parkę, budrysówkę, różnego rodzaju spodnie
 narciarki, bryczesy, rybaczki, legginsy, dżinsy itp., żakiet kardigan i typu męskiego z dużą
ilością detali.
Rys. 14. Odzież o fasonach w stylu sportowym [6, s. 84]
Charakterystyczne cechy odzieży sportowej to:
- zgeometryzowane, zdecydowanie kanciaste linie kroju i detali;
- detale typowo funkcjonalne i występujące w dużych ilościach: kieszenie, pagony,
kaptury, wzmocnione szwy (stębnówki), karczki, mankiety, kołnierze, stójki, emblematy
jako elementy dekoracyjne;
- układ detali opierający się na równowadze linii pionowych i poziomych w opracowaniu
fasonu;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- stosowane materiały to tkaniny i dzianiny z włókien naturalnych oraz materiały
elastyczne pozwalające na zachowanie termoregulacji ciała, np. nabłyszczane,
impregnowane;
- kolorystyka materiałów różnorodna, z przewagą barw czystych, żywych lub zgaszonych;
- dopuszczalne wzory na materiałach to duże i średnie kraty, wzory militarne; przeważają
materiały jednobarwne;
Do odmian stylu sportowego zalicza siÄ™:
a) style opierające się na elementach zaczerpniętych z różnych dyscyplin sportu:
- styl relaksowy  elementy narciarstwa, kolarstwa, gimnastyki (legginsy, podkoszulki,
bluzy, dżinsy),
- styl tenisowy  biel, podkoszulki, kurtki, spódnice  trapez, czapeczka, zapięcia polo,
- styl motocyklowy  materiały skórzane, skóropodobne, różnorodność zapięć, zamki
błyskawiczne, napy, ćwieki,
- styl jez
dziecki   wycięty żakiet w kontrastowych barwach, spodnie bryczesy,
czapka  dżokejka ,
- styl safari  bluzy, koszule, szorty, jak w ubiorach na polowania afrykańskie, kolory
piaskowe, zieleń khaki,
- styl marynarski  granat, biel, szerokie spodnie, duże kołnierze, emblematy;
b) style opierające się na elementach zaczerpniętych z wojska lub innych zawodów,
w których obowiązuje mundur:
- styl wojskowy, militarny  szynel,  panterka ,  pilotka itp., barwy  khaki
lub ochronne, metalowe guziki,
- styl kolejarski  szynel, żakiet, czerń, metalowe guziki.
Styl romantyczny
Styl romantyczny to styl fantazyjny, kobiecy, nostalgiczny, wyrażający tęsknotę i podziw
dla obcych kultur oraz czasów minionych. W liniach i formach charakteryzuje go miękkość
i płynność. Do ubiorów w tym stylu zalicza się: płaszcze o zamaszystych, wirujących dołach
(redingot, swinger), otulający kokon, żakiety francuskie o miękkich detalach i cięciach,
fantazyjne ornamentalne bluzki, spódnice i spodnie (rys.15).
Rys. 15. Odzież o fasonach w stylu romantycznym [6, s. 85]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
W stylu romantycznym występuje różnorodność rodzajów materiału, kolorystyki, detali
i układów liniowych:
- materiały: delikatne, cienkie organdyny, tiule, szyfony, jedwabie, fakturowe, ażurowe
koronki, gipiury, gniecione krepony, lekkie wiskozy, surowe lny, samodziały, puszyste
aksamity, wełniane mohairy itp.;
- kolory, w zależności od odmian stylowych, to delikatne pastele, bogate barwy tęczowe,
subtelne złamane, oryginalne zgaszone, złoto, srebro, naturalne barwy ekologii, mocne,
nasycone barwy egzotyki itp.;
- wszelkie możliwe detale, jak urozmaicone kołnierze, mankiety, kieszenie, zapięcia,
ale przede wszystkim ornamenty płaski i przestrzenny;
- układy liniowe są miękkie, falujące, różnorodne.
Styl romantyczny występuje w wielu odmianach:
a) style orientalne (wschodnie) sięgające po inspiracje (rekwizyty, stroje ludowe) azjatyckie,
z dalekiego i bliskiego wschodu:
- styl chiński  kimono, formy szlafrokowe, mundurowe, uniform ze stójką, motyw
smoka, czerwień, złoto, hafty,
- styl indyjski  narodowe sari, sarong  szaty, orientalne wzory w układzie pasowym,
nasycone barwy złamane,
- styl arabski (turban)  suknia worek (galabijja), barwy pustyni,
- styl japoński (strój gejszy)  japońskie kimono, klapki  japonki, fryzura ze szpilkami,
- styl tybetański  motane szaty w kolorach filozoficznych, jak czerń, szarość, brąz
fiolet,
- inne style wschodnich kultur, zależnie od  odkryć mody  koreański, wietnamski,
mongolski, mandżurski itp;
b) style egzotyczne, sięgające po rekwizyty i ubiory narodowe ludności wysp Pacyfiku
(Polinezja, Malezja), Ameryki PÅ‚n, PÅ‚d i Åšrodkowej, Afryki, Australii:
- styl afrykański  barwy spalonej ziemi, wzory  prymitywne graficznie, ubiory
wiązane, motane, biżuteria z kości, kamieni, rzemyków oraz inspiracje sztuką
i ubiorem faraonów,
- styl meksykański  ostre kontrasty barwne, kapelusze sombrero, panama, poncho,
bluzka  oberżystka ,
- styl hawajski  barwne motywy kwiatowe, batiki, ubiory wiÄ…zane,
- styl indiański  wiązane ubiory Indian różnych szczepów, skóra, barwne
geometryczne motywy, frędzle, paciorki,
- styl country  ubiory Å‚Ä…czÄ…ce styl kowbojski z ludowymi strojami westernowymi 
spódnico-spodnie, bluzki pradziadka (z marszczonym karczkiem), ubiory dżinsowe,
buty  kowbojki ;
c) style retro, sięgające do przeszłości w modzie:
- lata dwudzieste  linia ubiorów prosta, różnorodność wąskich spódnic
i wypracowanych w detalach żakietów,
- lata trzydzieste  linia ubiorów miękka, esowata, styl  chłopczycy , asymetria
w detalach, oryginalne, duże detale,
- lata czterdzieste  sylwetka zgeometryzowana, linia X, kloszowe spódnice, męskie
marynarki,
- lata pięćdziesiąte  nowe spojrzenie (new look) Diora; spódnice typu parasol, obuwie
 szpilki, małe dopasowane  góry ,
- lata sześćdziesiąte  minimalistyczne sukienki, spódnice, linia prosta i trapezu, op-art.
i pop-art. w ubiorze,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
- lata siedemdziesiÄ…te  moda hipisowska na  dzieci-kwiaty  motywy kwiatowe
i orientalne, abstrakcyjne, powrót do natury, dżinsy, linia dzwonkowata (spodnie
dzwony), kloszowe rękawy,  bananowe spódnice ;
d) style etniczne  narodowe cechy ubiorów bliższych kultur europejskich:
- styl cygański  barwne, zamaszyste spódnice, chusty, bluzki w kwiaty, złota biżuteria,
- styl hiszpański  opierający się na strojach do flamenco  wąskie w biodrach,
falbaniaste dołem spódnice, obcisłe bluzki, strój torreadora, obuwie  kryte palce
i pięty, paski  tzw.  hiszpanki , ostre kontrasty barwne,
- styl rustykalny  bawełna, len, płótno, bluzka tunika ą la ukraińska  rubaszka , hafty,
buty  walonki , tkana pasmanteria, czapka  papacha ,
- styl skandynawski  dzianina o ciekawych motywach wzorów, z przewagą bieli
i kolorów niebieskich,
- styl ludowy (wiejski)  odnoszący się do rodzimej kultury, sięgający po motywy
ludowe ubiorów różnych regionów Polski: łowickie pasiaki, krakowskie serdaki,
zakopiańskie parzenice, żywieckie koronki itp.;
e) inne style:
-  na gwiazdę filmową czy bohaterkę literacką  utrwaliły się poprzez specyficzny
wyglÄ…d bohaterek filmowych i literackich, funkcjonujÄ… w  zbiorowej wyobraz
ni
kultury popularnej; są to style sławnych kobiet: aktorek  Marleny Dietrich, Grety
Garbo, Merylin Monroe, Brygitte Bardo, Evity Peron  żony prezydenta Argentyny
(lata pięćdziesiąte), Jacqueline Kennedy  żony prezydenta USA (lata sześćdziesiąte,
styl  na Lolitę  bohaterkę powieści Nabokova (kobieta  dziecko)
Styl awangardowy
Styl awangardowy to styl wyprzedzający, wybiegający w przyszłość, przeznaczony
dla ludzi odważnych, lubiących ubiorem zadziwiać, szokować, wywoływać określone
wrażenia. Jest to ulubiony styl ludzi estrady, pop-kultury, idoli świata muzyki, sztuki, kina
itp., a także młodzieży negującej zastane formy ubiorów, bawiącej się modą i przebierankami.
Wielcy krawcy chętnie projektują modele awangardowe, sięgając po najdziwniejsze
materiały, często odpadowe, bezużyteczne np. papier, folie, metal, kapsle, karty kredytowe.
Tworzą kreacje obliczone na efekt, często jednorazowe. To modelowanie w alternatywnych
materiałach jest związane z najnowszym i już zaistniałym trendem w sztuce nowoczesnej.
Awangardowe są także ubiory, które można nosić na co dzień, inne od dotychczasowych
wzorów, wydawałoby się przeczące zasadom dobrego gustu, tonu. Szokujące były
zestawienia luz
nych, dzianych swetrów z wełny z lekkimi, letnimi spódnicami, które stały
się już codziennością. Wbrew wyobrażeniom o schludności i  wyprasowaniu
wyprodukowano materiały  gniecione , które przyjęły się w modzie. Popularne zjawisko
końca lat dziewięćdziesiątych moda-bieda, czyli styl rzeczy zużytych, poszarpanych,
połatanych; pierwotnie szokujące, obecnie zaakceptowane jest w modzie młodzieżowej.
Styl awangardowy to udziwnione, oparte na silnych kontrastach barw i form, deformacji
i asymetrii rodzaje ubiorów, fasonów, detali i układów liniowych (rys.16).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Rys. 16. Odzież o fasonach w stylu awangardowym [6, s. 87]
Projektowanie w danym stylu nie oznacza dosłownego kopiowania form odzieży,
lecz sięganie po typowe elementy, w celu przetworzenia na potrzeby mody współczesnej.
Może to być wzornictwo, kolorystyka materiałów, krój, detale noszące cechy nowoczesności,
funkcjonalne i estetyczne.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiesz pod pojęciem styl w ubiorze?
2. Jakie znasz style w ubiorze współczesnym?
3. Czym charakteryzuje siÄ™ styl klasyczny?
4. Jakie rozróżniamy odmiany stylu klasycznego?
5. Czym charakteryzuje siÄ™ styl sportowy?
6. Jakie rozróżniamy odmiany stylu sportowego?
7. Czym charakteryzuje siÄ™ styl romantyczny?
8. Jakie znasz odmiany stylu romantycznego?
9. Jakie znasz style orientalne?
10. Czym charakteryzuje się styl chiński?
11. Jakie znasz style egzotyczne?
12. Czym charakteryzuje się styl meksykański?
13. Jakie cechy charakterystyczne ma styl indiański?
14. Jakie znasz style retro?
15. Jakie znasz style etniczne?
16. Czym charakteryzuje się styl cygański?
17. Jakie cechy charakterystyczne ma styl ludowy?
18. Czym charakteryzuje siÄ™ styl awangardowy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie fotografii, ilustracji ustal w jakim stylu jest wykonany ubiór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) scharakteryzować style w ubiorze współczesnym,
2) zgromadzić fotografie ubiorów w różnych stylach,
3) ustalić na podstawie fotografii styl ubioru (4 fotografie  każda w innym stylu),
4) wkleić zdjęcia do zeszytu przedmiotowego,
5) podpisać każdą fotografię rozpoznanym stylem,
6) krótko scharakteryzować style przedstawione na fotografiach,
7) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- żurnale mody,
- zeszyt,
- klej, nożyce,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj styl romantyczny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z cechami charakterystycznymi stylu romantycznego,
2) utworzyć tabelę,
3) wpisać do tabeli cechy charakterystyczne stylu,
4) na podstawie sporządzonej tabeli zaprojektować ubiór w stylu romantycznym,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Układy y
ródła inspiracji 
Rodzaje ubiorów Detale Kolorystyka
liniowe odmiany stylowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- ołówki różnej twardości,
- gumka,
- przybory malarskie,
- zeszyt,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj ubiór na bal maskowy w stylu chińskim dowolną techniką.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi stylów w ubiorze współczesnym,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zaprojektować ubiór na bal maskowy w stylu chińskim (ubiór i maska),
4) wybrać technikę wykonania rysunku,
5) wykonać maskę w naturalnej wielkości,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- ołówki różnej twardości,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- próbki kolorowych tkanin i elementów zdobniczych,
- nożyczki, klej,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj ubiór w stylu awangardowym. Do ćwiczenia użyj dowolnych materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z cechami charakterystycznymi stylu awangardowego,
2) zaprojektować ubiór awangardowy,
3) wybrać materiały do wykonania ćwiczenia (liczy się inwencja twórcza),
4) wykonać ćwiczenie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- ołówki różnej twardości,
- przybory malarskie,
- dowolne materiały,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
- klej, nożyce,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) omówić cechy charakterystyczne stylu klasycznego?
ðð ðð
2) scharakteryzować styl sportowy?
ðð ðð
3) scharakteryzować styl romantyczny?
ðð ðð
4) omówić cechy charakterystyczne stylu awangardowego?
ðð ðð
5) rozpoznać styl klasyczny na fotografii?
ðð ðð
6) rozpoznać styl sportowy na fotografii?
ðð ðð
7) rozpoznać styl romantyczny na fotografii?
ðð ðð
8) rozpoznać styl awangardowy na fotografii?
ðð ðð
9) zaprojektować ubiór w stylu sportowym?
ðð ðð
10) zaprojektować ubiór w stylu klasycznym?
ðð ðð
11) zaprojektować ubiór w stylu chińskim?
ðð ðð
12) zaprojektować ubiór w stylu egzotycznym?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.4. Typy figur. Dobieranie odzieży do typów figur
4.4.1. Materiał nauczania
Typy figur
Przyjmuje się następujące typy figur: figura klasyczna, normalna, normalna
z odchyleniami. Na podstawie badań antropometrycznych ustalono, że mało jest ludzi
o figurze klasycznej, tj. takiej, w której wszystkie wymiary są proporcjonalne do wzrostu.
Według współczesnych kanonów urody wysokość całej sylwetki równa się ośmiu
wysokościom głowy, z czego cztery przypadają na tułów wraz z głową, cztery na nogi.
Obwód biustu równa siÄ™ obwodowi bioder, talia zaÅ› ma 20÷24cm mniej. Jeżeli wiÄ™c, obwód
biustu sylwetki damskiej wynosi 88, to biodra powinny mieć tyle samo, a talia około 68cm.
Najczęściej spotyka się figury normalne, przeciętnie proporcjonalne. Taka figura
ma wszystkie długości proporcjonalne do wzrostu, natomiast miary obwodów i szerokości 
proporcjonalne do obwodu klatki piersiowej.
Na podstawie badań antropometrycznych określono cztery typy figur normalnych
i oznaczono literami A  szczupła, B  normalna, C  tęga i D  otyła. Przy typowaniu kobiet
bierze siÄ™ pod uwagÄ™ stosunek obwodu bioder do obwodu klatki piersiowej, natomiast przy
typowaniu mężczyzn stosunek obwodu pasa do obwodu klatki piersiowej.
Figury o budowie odbiegającej od normalnej mają następujące odchylenia: za wysoki
lub za niski wzrost, otyłość, zbytnią chudość.
Poza tym bywajÄ… wady fragmentaryczne, jak:
- wysoki i duży biust,
- za szerokie i za wÄ…skie biodra,
- za szerokie lub za wÄ…skie barki,
- zbyt spadziste lub zbyt wysokie ramiona,
- za szeroka lub za wÄ…ska talia,
- za długi lub za krótki stan,
- niski i płaski stan,
- wypukłe, za szerokie lub za wąskie plecy,
- odstajÄ…ce Å‚opatki,
- wydatne pośladki przy zbyt wciętej talii,
- za wysoki, wypukły brzuch,
- różne wady nóg,
- za chuda i za długa szyja,
- za gruba i za krótka szyja.
Postawa ciała
Na wygląd figury poza budową, wpływa również postawa. Wady postawy odnoszą się
przede wszystkim do zmian w ukształtowaniu kręgosłupa. Rozróżniamy trzy zasadnicze
postawy:
 normalna,
 pochyła,
 sprężysta.
Rodzaj postawy określa się odchyleniami ciała od pionu na wysokości szyi, łopatek i talii.
Niewłaściwa postawa powoduje nieprawidłowości w budowie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 17. Typy figur w zależności od postawy: a) normalna, b) pochyła, c) sprężysta [5, s. 310]
Figura normalna (rys.17a) charakteryzuje się właściwą postawą i wymiarami, jej odchylenie
pionu na wysokości talii wynosi 1cm, a na wysokości szyi 2cm.
Figura pochyła (rys.17b) charakteryzuje się zgarbionymi plecami, płaską klatką piersiową,
płaskimi pośladkami, nieco wystającym brzuchem. Odchylenie od pionu na linii talii wynosi
2 3 cm, na linii szyi 3 4 cm.
Figura sprężysta (rys.17c) charakteryzuje się wypukłą klatką piersiową i pośladkami, płaskimi
plecami, nadmiernym  wcięciem w talii. Odchylenia na linii talii wynoszą 6 7cm, na linii
szyi 1 1,5cm.
Dobieranie odzieży do typów figur
Rzadko spotykana figura klasyczna dobrze wygląda w ubiorach o najróżniejszych
fasonach, podobnie jak figura normalna, którą za pomocą określonych środków
(np. podwyższone obcasy) można doprowadzić do takiej postaci, by sprawiała wrażenie
klasycznej.
Wśród tych typów figur, poprawnie zbudowanych można wyróżnić trzy, różniące
się kształtem i linią:
a) linia prosta,
b) linia zaokrÄ…glona,
c) linia miękko-prosta.
Linia ciała jest cechą wrodzoną, niezależną od przyrostu masy. Aby określić własną linię
należy przyjrzeć się konturom cienia rzucanego na ścianę (bez ubioru, np. w stroju
kąpielowym). Z każdą z nich harmonizują inne fasony i kształty detali, rodzaje materiałów
i dodatki.
Linia ciała prosta (o kształtach zgeometryzowanych, rys. 18) to taka, w której
przeważają linie proste i kształty geometryczne: prostokąt, trójkąt, koło. Ręce i nogi są długie,
ramiona proste, wąskie i płaskie biodra, niewielki biust, niezbyt mocno zaznaczona talia.
Twarze sÄ… zgeometryzowane, o prostych Å‚ukach brwiowych i prostej linii warg.
Projektując odzież dla tego typu figury normalnej, należy pamiętać o tym, że:
- kształty powinny być zgeometryzowane,
- najodpowiedniejsze sÄ… ubiory w stylu klasycznym (wyraz
nie zaznaczone kanty
i kontrastowe lamówki) i sportowym (wskazane wyraz
ne stebnowania),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
- ze stylu romantycznego można wybierać tylko sfałdowania regularne, o ostrych brzegach
i pionowych rytmach, np. ostro zaprasowane zakładki, plisowania, czy sztywno sterczące
riusze,
Rys. 18. Fason i linie ubioru odpowiadające prostym liniom ciała [6, s. 104]
- właściwe linie ubioru to prostokąt, kwadrat, trapez, koło, np. płaszcze  dyplomatka,
trencz, żakiety  w typie męskiej marynarki, blezery, żakiety pudełkowe, Chanel, spodnie
 typu męskiego, szorty oraz kamizelki i bluzki sportowe,
- detale w tych fasonach to proste, podłużne linie kroju (w stylu klasycznym)
oraz zrównoważone pionowe i poziome (w stylu sportowym),
- odpowiednie kształty kieszeni i kołnierzy to zakończone ostro prostokąty, kwadraty
i trójkąty,
- z odzieżą tak opracowaną w kroju i detalach (stylu) harmonizują materiały dość sztywne,
pozwalające zachować proste, czyste linie,
- najodpowiedniejsze wzory na materiałach to kraty, pasy, prążki (tenis), jodełki, diagonale,
wzory geometryczne,
- odpowiednie dodatki to torebki o kształtach geometrycznych  dyplomatki, kopertówki,
konduktorki itp. oraz podobna w kształcie biżuteria.
Linia ciała zaokrąglona (kształty miękkie, łukowate, rys.19), to taka w której występują
miękkie ramiona, wyraz
nie zaznaczone i zróżnicowane talia i biodra, ponadto kształtne,
łukowate linie rąk i nóg, twarze owalne, zaokrąglone, eliptyczne łuki brwi, miękka linia warg.
W projektowaniu odzieży dla tej linii ciała należy stosować:
a) linie blisko ciała, silnie lub lekko dopasowane (lina redingot, syrena, łodyga) oraz linie
swobodne, ruchome, np. empire i trapez,
b) najbardziej odpowiedni styl ubiorów to styl romantyczny, choć dopuszczalna jest miękka
linia klasyczna i sportowa,
c) właściwe rodzaje ubiorów to:
- płaszcz  redingot, empire, wirujący swinger, otulający kokon czy miękki płaszcz
szlafrokowy,
- żakiety  francuski, dopasowany spencer, miękko skrojony chanel,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Rys. 19. Fason i linie ubioru odpowiadające zaokrąglonej linii ciała [6, s. 104]
- spódnice ornamentalne  pejzanki (chłopki), solejki, kloszowe, baleriny falbaniaste
z godetami,
- wszelkie fantazyjne sukienki i bluzki z ornamentem przestrzennym,
- spodnie powinny mieć linię miękką, fałdzistą typu szarawary, szorty, pumpki,
bryczesy (sportowe), ale również: rybaczki, korsarki, legginsy i narciarki, które
podkreślą figurę,
d) detale  kieszenie, kołnierze, klapki, karczki powinny mieć kształty miękkie, wykończone
okrągło, łukowato,
e) z odzieżą o miękkich fasonach i detalach harmonizują materiały miękkie, dobrze
układające się na figurze,
f) desenie różnorodne: ilustracyjne, kwiatowe, esy-floresy, a także  kurza stopka ,  pepitka
i bardzo drobne kratki (vichy), kropki,  ciapki , groszki, wzory orientalne i egzotyczne
itp.
Linia ciała miękko-prosta (sylwetka pośrednia, rys. 20) to taka, w której występuje
równowaga kształtów geometrycznych i zaokrąglonych. Są to figury, których linie ciała
kontrastują z liniami twarzy lub występują jednocześnie  długie linie kształtnych rak i nóg,
proste ramiona, wyraz
nie zaznaczone talia i biodra. Tego typu linia ciała daje więcej
możliwości wyboru i pozwala stosować mieszanie stylów.
W projektowaniu należy stosować:
- linię odzieży lekko dopasowaną, płynną, np. redingot oraz zmiękczone odmiany
prostokÄ…ta (Å‚odygÄ™, tubÄ™), obszerny trapez i empire,
- rodzaje ubiorów takie jak w figurach o prostych liniach ciała i o liniach miękkich
(czyli duża różnorodność),
- detale zgeometryzowane w kształtach powinny mieć miękkie zakończenia,
- dobrym rozwiązaniem są spódnice o niezaprasowanych fałdach oraz dopasowane
za pomocą zakładek,
- odpowiednie materiały  miękkie, fakturowe, dobrze układające się,
- wśród wzorów właściwe są wszelkie motywy w układzie z bordiurą, pasowym,
z wkomponowanymi motywami o kształtach miękkich (np. tureckie, indyjskie)
oraz  zmiękczone kratki ( kurza stopka ), kostki, paski także wzory zwierzęce,
- kształty torebek i biżuterii zgeometryzowane i o  zmiękczonych kantach, narożnikach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Rys. 20. Fason i linie ubioru odpowiadające miękko-prostej linii ciała [6, s. 105]
W projektowaniu odzieży należy kierować się liniami ciała figur normalnych i klasycznych
oraz zachować konsekwencje w doborze odpowiednich środków plastycznych według
schematu:
lina ciała  styl  układy liniowe  detale  całokształt elementów mody.
Niezbędna jest również świadomość cech, różniących odzież na różne okazje. Te same
rodzaje ubiorów: płaszcze, suknie, kurtki, spódnice, spodnie, kamizelki, bluzy, bluzki itp.
różnią się stylem i opracowaniem detali.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz typy figur?
2. Czym charakteryzuje siÄ™ figura normalna?
3. Jakie znasz typy figury normalnej?
4. Jakie wymiary sÄ… brane pod uwagÄ™ przy typowaniu kobiet?
5. Jakie wymiary są brane pod uwagę przy typowaniu mężczyzn?
6. Jakie odchylenia majÄ… figury odbiegajÄ…ce od normalnej?
7. Jakie znasz wady fragmentaryczne?
8. Jakie znasz postawy ciała?
9. Czym charakteryzuje siÄ™ postawa normalna?
10. Czym charakteryzuje się postawa pochyła?
11. Czym charakteryzuje się postawa sprężysta?
12. Czym charakteryzuje się linia ciała prosta?
13. Czym charakteryzuje się linia ciała zaokrąglona?
14. Czym charakteryzuje się linia ciała miękko-prosta?
15. Określ, czym powinniśmy się kierować w projektowaniu odzieży?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie ilustracji scharakteryzuj rodzaje figur ludzkich w zależności od budowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się typami figur ludzkich,
3) wylosować jedną ilustrację sylwetki ludzkiej (spośród zestawu ilustracji przygotowanych
przez nauczyciela),
4) określić typ figury w zależności od jej budowy ciała,
5) scharakteryzować typ figury,
6) przykleić ilustrację do zeszytu,
7) opisać cechy charakterystyczne wylosowanej sylwetki (typu figury w zależności
od budowy),
8) przedstawić swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt przedmiotowy,
- zestaw ilustracji z typami figur ludzkich,
- klej,
- nożyczki,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Dobierz całodzienny ubiór damski do sylwetki normalnej o prostej linii ciała.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z typami figury ludzkiej,
2) scharakteryzować sylwetkę normalną,
3) naszkicować sylwetkę kobiety,
4) dobrać ubiór damski całodzienny dla sylwetki normalnej o prostej linii ciała (styl ubioru,
odpowiednie detale, materiały odzieżowe),
5) zaproponować zestaw kolorystyczny ubioru,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe,
- schemat sylwetki kobiety,
- przybory malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Ćwiczenie 3
Dobierz dodatki do ubioru damskiego (sylwetka normalna o linii ciała miękko-prostej).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z typami figury ludzkiej,
2) przeanalizować typ sylwetki i ubiór przedstawiony na fotografii przydzielonej przez
nauczyciela,
3) określić styl ubioru, kolorystkę, zastosowane materiały,
4) przykleić fotografię na arkuszu papieru,
5) zaproponować dodatki do ubioru na fotografii  biżuteria, torebki, obuwie, apaszki itp.
(możesz wykorzystać zdjęcia dodatków lub narysować własne propozycje),
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe,
- przybory malarskie,
- nożyczki,
- klej,
- ilustracje ubiorów damskich (sylwetka normalna o linii ciała miękko-prostej),
- katalogi fotografii dodatków do ubiorów,
- żurnale mody,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj ubiory damskie całodzienne dla sylwetki normalnej o różnych liniach ciała.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z typami figury ludzkiej,
2) naszkicować na arkuszu papieru trzy sylwetki kobiece,
3) zaprojektować na każdej sylwetce ubiór damski całodzienny w zależności od rodzaju linii
ciała (linia ciała: prosta, zaokrąglona, miękko-prosta),
4) dobrać odpowiednią kolorystykę do ubiorów,
5) wykazać różnicę między projektami ubiorów w zależności od rodzaju linii ciała,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe,
- przybory malarskie,
- schemat sylwetki kobiety,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować sylwetkę normalną?
ðð ðð
2) scharakteryzować postawę ciała normalną?
ðð ðð
3) scharakteryzować postawę ciała sprężystą?
ðð ðð
4) scharakteryzować postawę ciała pochyłą?
ðð ðð
5) dobrać odzież do figury normalnej o prostej linii ciała?
ðð ðð
6) dobrać odzież do figury normalnej o zaokrąglonej linii ciała?
ðð ðð
7) dobrać odzież do figury normalnej o miękko-prostej linii ciała?
ðð ðð
8) dobrać materiały do ubioru dla figury normalnej w zależności od jej
linii ciała?
ðð ðð
9) dobrać dodatki do ubioru dla figury normalnej w zależności od jej linii
ciała?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
4.5. Sposoby tuszowania wad figury
4.5.1. Materiał nauczania
Sylwetkę klasycznie zbudowaną nie trudno jest wystylizować według wymagań
obowiązującej mody. Każdy model odzieży, nawet najbardziej odbiegający od naszych
przyzwyczajeń wzrokowych, a nawet szokujący nowością pomysłu, dobrze prezentuje
się przy idealnych proporcjach ciała.
Przy figurze o prawidłowej postawie i normalnych proporcjach osiągamy wrażenie
modnej sylwetki tymi samymi środkami co sztuki plastyczne: formą, kolorem, materiałem.
Odpowiednie zestawienie kroju z kolorem i wzorem tkaniny daje wrażenie sylwetki
żurnalowej. W kształtowaniu ubioru w pożądanym kierunku opieramy się na złudzeniach
optycznych.
Plastyczne projektowanie odzieży (ubiorów) dla figur z wadami jest ściśle związane
z konstrukcyjnymi rozwiązaniami krawieckimi, których podstawą są elementy kształtujące
formę odzieży oraz umiejętne wykorzystanie złudzeń optycznych. Zapoznanie
się ze złudzeniami optycznymi, jakimi ulega nasze oko, pozwoli pozornie zmienić złe
proporcje figury i wystylizować ją na modną sylwetkę żurnalową.
Podstawowe zasady tuszowania wad figury:
- zachowanie właściwych proporcji w stosunku do sylwetki co ujawnia się w relacji
wielkości i ilości detali do płaszczyzny odzieży, a także w relacji między górną (do talii)
i dolnÄ… (od talii) partiÄ… sylwetki;
- eksponowanie najładniejszych partii figury,
- odwracanie uwagi od partii mało atrakcyjnych.
Tuszowanie wad figur polega na umiejętnym wykorzystaniu cech materiału odzieżowego
i odpowiednim doborze fasonu. Do środków plastycznych, wynikających z cech
charakterystycznych materiału odzieżowego, zaliczamy:
a) kolorystykÄ™:
- kolory jasne i ciepłe wyraz
nie pozornie powiększają sylwetkę (rys. 21a), kolory
ciemne i zimne zaÅ› zmniejszajÄ… (rys. 21b),
a) b) c)
Rys. 21. Działanie barw na wrażenie sylwetki: a) powiększające, b) zmniejszające, c) działanie czerni [6, s. 109]
- specyficzne działanie koloru czarnego, który silnie obrysowuje sylwetkę, podkreślając
jej kontur; należy stosować go ostrożnie w projektach wyszczuplających (rys.21c),
- kolory gorące (odcienie pomarańczowe i czerwone) mają działanie  promieniujące,
są silnie poszerzające i powiększające.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
b) wzory na tkaninach:
- wzory o motywach dużych (rys. 22h) wykazują działanie powiększające, motywy
małe działają z pewnego oddalenia, jak jednolita płaszczyzna, są neutralne nie
powiększają i nie zmniejszają (rys. 22a,b,g),
- kombinacja wzorów dużych, w żywych i kontrastowych kolorach, jest pozornie
powiększająca, natomiast wzory małe, niekontrastowe, monochromatyczne i ciemne
działają zmniejszająco lub są neutralne, nie oddziałują w żaden sposób, gdy pozostają
w walorach średnich,
- wzory w układzie pionowym (rys. 22c)  paski, prążki  powodują efekt zwężenia
i wydłużenia, zwłaszcza, gdy są drobne, niekontrastowe, natomiast w układzie
poziomym sÄ… pozornie poszerzajÄ…ce i skracajÄ…ce (rys. 22d),
- pasy i układy pasowe, skierowane ukośnie, wywołują efekt obniżenia, gdy  opadają
w dół lub podwyższenia, gdy są skierowane do góry (rys. 22e,f),
- układy pasowe skierowane w jedną stronę powodują efekt jednostronnego
podwyższenia lub obniżenia;
Rys. 22. Wpływ wzoru na wrażenie sylwetki [5, s. 317]
c) właściwości plastyczne:
- materiały odzieżowe, miękko układające się w fałdy dają efekt  spływania
po figurze , zwężenia,
- materiały mięsiste, odstające, twarde, sterczące dają efekty poszerzania;
d) faktura:
- materiały grube, fakturowe poszerzają, dodają  masy ,
- materiały gładkie dają efekt odwrotny.
Do środków plastycznych, wynikających z doboru fasonu, zalicza się:
a) linie mody:
- wyszczuplające i wydłużające  redingot, Y,
- poszerzajÄ…ce i skracajÄ…ce sylwetkÄ™  X, empire, trapez, linia A;
b) style w ubiorze i typowe układy liniowe:
- styl romantyczny o różnorodnych kierunkach i miękkości linii, dodający figurze
przestrzeni,
- styl klasyczny o formach  bliskich figurze i przewadze pionowych układów
liniowych, minimalizujący przestrzeń wokół figury,
- styl sportowy o równowadze kierunków poziomych i pionowych, który dzieli
sylwetkę skracając ją i zwężając w modelach konstrukcyjnych odzieży; w wypadku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
zastosowania tych układów liniowych w detalach  dodających przestrzeni, styl
sportowy skraca i poszerza figurÄ™,
- styl awangardowy ze względu na różnorodne i różnokierunkowe układy linii oparte
na asymetrii i deformacji, podkreśla wszelkie dysproporcje figury;
c) detale standardowe:
- zastosowane w małej skali: małe kieszenie, kołnierze, wąskie stębnówki, lamówki,
które harmonizują z sylwetką o małej płaszczyz
nie,
- detale duże dobrze wyglądają na dużych płaszczyznach;
d) długości górnej i dolnej partii ubioru:
- górne części ubioru: bluzki, tuniki, żakiety, które skracają figurę, gdy są krótkie,
- górne części ubioru wydłużają figurę, gdy są długie, sięgają za biodra;
e) długość całości ubioru:
- ubiory długie wydłużają figurę, ubiory krótkie zaś ją pozornie skracają,
- spódnica o kształcie  rybiego ogona powoduje wydłużenie figury, podobnie
jak wszelkie formy wyciągnięte (ogony),
- wysoko wycięty kostium kąpielowy bardzo wydłuża linię nóg,
- zastosowanie stojącego kołnierza  podnosi figurę do góry, a kołnierz opuszczony
wywołuje efekt skrócenia;
f) ubiory dwuczęściowe, jednoczęściowe:
- stosowanie ubiorów dwuczęściowych o takich samych walorach wywołuje wrażenie
wydłużenia figury,
- stosowanie ubiorów dwuczęściowych o różnych walorach powoduje wrażenie
skrócenia figury.
Poza materiałem odzieżowym i fasonem, o wyglądzie figury decydują:
a) obuwie:
- ciężkie, masywne harmonizuje z figurami wysokimi, tęgimi,
- lekkie i średnie harmonizuje z figurami szczupłymi i średniej budowy,
- podwyższone obcasy nadają się dla figur niskich,
- płaskie obcasy dla figur wysokich;
b) torebki:
- małe dla figur niższych,
- duże dla figur wysokich;
c) nakrycia głowy:
- czapki, kapelusze, berety itp. o formach małych, brzegach i rondach opuszczonych
są odpowiednie dla figur za wysokich, a podwyższone  dla figur niskich,
- twarz  duża wydaje się mniejsza w dużych nakryciach głowy, np. w kapeluszu
z dużym rondem, twarz  mała zaś sprawia wrażenie większej w małym,
przylegającym nakryciu głowy;
d) biżuteria powinna być dostosowana do rodzaju figury i harmonizować w formach
ze stylem w ubiorze.
Dobieranie odzieży dla figur nietypowych
Każda figura jest przestrzenią, którą należy zapełnić elementami ubioru. W projekcie jest
to określona płaszczyzna, w której ramach należy zakomponować fason, czyli układ kroju
i detali.
Figura za tęga i za niska sprawia wrażenie kwadratowej. Należy ja optycznie wydłużyć
i wyszczuplić (rys. 23). Dlatego też dobierając ubiory do tej sylwetki należy pamiętać,
aby linie ubioru nie były zbyt obszerne i luz
ne, ani zbyt obcisłe. Odzież powinna
się swobodnie przesuwać na figurze. W kompozycji fasonu dobrze jest stosować linie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
pionowe. Detale zastosowane w układzie pionowym to cięcia i plisy, fałdy na spódnicy, rzędy
guzików, itp.
Rys. 23. Propozycje ubiorów dla figury za tęgiej i za niskiej [6, s. 111]
Z zastosowanych detali i układów liniowych wynika, że:
- najbardziej odpowiedni dla tego typu figury jest styl klasyczny,
- dla figury tej odpowiednie są również elementy romantyczne w postaci drobnych detali
ornamentalnych, zdobiÄ…cych bluzki czy suknie letnie, takie jak  riusze , drobne falbanki,
wypustki, ponadto  letnie wzory na materiałach, zawsze drobne, monochromatyczne,
albo delikatne prążki w układzie pionowym,
- jako wzór na tkaninę odpowiedni jest również tenis na kostiumy i jodełka na płaszcze,
- z rodzajów ubiorów najwłaściwsze są: kostiumy, dłuższe blezerowe żakiety bez
kołnierzy, suknia płaszczowa, płaszcz dyplomatka, suknie letnie w kliny rozszerzające
się do dołu,
- odpowiednie kolory, to odcienie stonowane  złamane, zgaszone, a z jasnych  lekko
 przyprószone szarością,
- z figurą tą harmonizują fryzury podwyższone, gładko przylegające na skroniach,
oraz okrycia głowy o podobnej formie,
- z dodatków najodpowiedniejsze są: klasyczne obuwie na podwyższonym obcasie, małe
i średniej wielkości torebki o kształtach zgeometryzowanych z romantycznymi detalami,
biżuteria o kształtach wydłużonych i małych, kojarząca się ze stylem klasycznym
i elementami romantyki (np. długi sznur pereł).
Figura za tęga, za wysoka sprawia wrażenie potężnej bryły, którą należy optycznie
wyszczuplić i skrócić (rys. 24). W tym celu:
a) najwłaściwsza jest linia lekko dopasowana (podobnie jak dla wszystkich tęgich figur
nieodpowiednie sÄ… linie zbyt luz
ne oraz zbyt obcisłe),
b) duża płaszczyzna odzieży musi być odpowiednio  zagospodarowana detalami
w określonym układzie:
- nie może to być przewaga linii pionowych (bo obok efektu wyszczuplania również
wydłużają), ani poziomych (bo obok efektu skrócenia poszerzają),
- najodpowiedniejsza jest równowaga tych linii, zastosowana w konstrukcyjnym kroju
podkreślonym płaskimi detalami; mogą to być zarówno linie kroju, podkreślone
grubym, kontrastowym stębnowaniem lub wypustkami; ten rodzaj układów liniowych
jest charakterystyczny dla stylu sportowego,
- dużą płaszczyznę  można rozbić stosując różne kolorystyczne walory góry i dołu
odzieży lub stosując wstawki innego koloru;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Rys. 24. Propozycje ubiorów dla figury za tęgiej i za wysokiej [6, s. 113]
c) kolorystyka i rodzaj materiałów odzieżowych podobnie jak w przypadku innych figur
tęgich, jest stonowana, monochromatyczna z przewagą odcieni ciemnych,
d) do rozjaśniania i ożywiania odzieży stosuje się akcenty kolorystyczne w postaci linii kroju
podkreślonych stębnówkami, wypustkami, lamówkami,
e) wzory na materiałach mogą być stosowane tylko na niewielkich płaszczyznach np. prążki,
pasy na spódnicy czy cienka kratka na żakiecie, w sukniach damskich są dopuszczalne
motywy  rozmyte , niekontrastowe,
f) z tą figurą harmonizują fryzury płaskie, gładko przylegające, męskie,
g) z dodatków najwłaściwsze są: obuwie  solidne, płaskie; duże torebki, zgeometryzowane
w kształtach; biżuteria ograniczona do minimum.
Figura za niska za szczupła wymaga optycznego wydłużenia i poszerzenia. Dlatego
też najodpowiedniejsze dla tej figury będą niezbyt odległe od ciała linie: trapez, redingot,
empire itp. Detali powinno być niewiele (gdyż płaszczyzna do zapełnienia jest niewielka),
ale starannie opracowane i dobrane do całości stroju (rys. 25).
Dla figury tej odpowiednie sÄ…:
- różnorodne ubiory, głównie w stylu romantycznym oraz z elementami klasycznego
i sportowego, małe kostiumy z wypracowanymi detalami (blisko ciała), różnorodne
fantazyjne suknie, płaszcz o linii trapezu lub długi redingot,
- długości skrócone oraz ubiory długie (z
le wygląda w odzieży zbyt zamaszystej, ciężkiej),
- barwy jasne, żywe,
- wzory małe niekontrastowe,
Rys. 25. Propozycje ubiorów dla figury za szczupłej i za niskiej [6, s. 114]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
- materiały o wzbogaconych fakturach,
- fasony jednoczęściowe lub dwuczęściowe w jednym kolorze lub tonacji (efekt
wydłużenia),
- fryzury puszyste i podwyższone,
- dodatki: obuwie delikatne na wysokim obcasie; torebki małe o kształtach związanych
ze stylem; biżuteria mała w stylu romantycznym, klasycznym, sportowym.
Figura za wysoka, za szczupła charakteryzuje się dużą i wąską płaszczyzną. Wymaga więc
optycznego poszerzenia i skrócenia ubioru (rys.26). W tym celu:
- najwłaściwsze są linie poziome w kształtowaniu detali, opracowane w stylu sportowym,
romantycznym z elementami klasyki czy awangardy,
- dużą płaszczyznę można skrócić, stosując różnice kolorystyczne góry i dołu ubioru
oraz skrócone długości,
- można zastosować warstwowe komponowanie ubioru,
Rys. 26. Propozycje ubiorów dla figury za szczupłej i za wysokiej [6, s. 114]
- odpowiednie sÄ… linie poszerzajÄ…ce i maskujÄ…ce: linia X, trapez, empire, prostokÄ…t,
- właściwe są akcenty poziome w postaci plis, pasków, lamówek itp.,
- kolory jasne, żywe w ostrych kontrastach,
- wzory na materiałach duże o różnych motywach od poziomych pasów poprzez kraty,
- fryzury płaskie, długie i półdługie, puszyste,
- dodatki: obuwie na płaskim obcasie lub obszerne botki za kolana; duże sportowe torby;
biżuteria dostosowana do stylu  duża wyrazista.
Do korygowania figury normalnego wzrostu za tęgiej można stosować środki plastyczne
takie same, jak w wypadku figury tęgiej i niskiej, ale nie trzeba dokonywać zabiegów
wydłużających. Odpowiednie jest zróżnicowanie kolorystyczne górnej i dolnej partii ubioru
oraz większe urozmaicenie długości pośrednich aż do maxi.
Do korygowania figury normalnego wzrostu za szczupłej można używać środków
stosowanych przy innych figurach szczupłych, ale nie trzeba stosować zabiegów skracających
ani wydłużających.
Ubiory dla figur z wadami fragmentarycznymi
Planując ubiór dla osoby z jakimikolwiek defektami figury przyjmuje się zasadę, aby nie
podkreślać nigdy, nawet gdyby tego wymagała moda, tych partii ciała, które zakłócają
harmonię sylwetki. Nadmiernie obfity biust, wypukły brzuch, uwydatnione pośladki, szerokie
biodra nie mogą być wyeksponowane przez zbyt dopasowany, ciasny strój, ani przez ozdoby
zwracajÄ…ce na siebie uwagÄ™.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
 W ocenie i korekcie wad fragmentarycznych figury szczególne znaczenie mają proporcje.
W tuszowaniu wad istotne jest uzyskanie optycznego złudzenia właściwych proporcji,
nie wystarczy samo ukrycie mniej atrakcyjnych fragmentów figury.
a) ramiona zbyt szerokie przy figurze szczupłej (rys.27) koryguje się przez:
- poszerzenie bioder, stosując zakładki, marszczenia, formy kloszowe w spódnicach
i spodniach,
- pozorne zwężenie zarysu ramion, stosując rękawy o kroju raglanowym
lub kimonowym,
- właściwie dobrane rękawy  koszulowe z wyżej wszytym rękawem.
nie tak nie tak
Rys. 27. Projekty dla figury o szerokich ramionach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 35]
b) ramiona zbyt wÄ…skie i spadziste (rys.28) koryguje siÄ™ przez:
- optyczne powiększenie i poszerzenie ramion za pomocą poduszek,
- stosowanie rękawów z powiększoną główką (rękawy bufiaste), lub z obniżoną linią
wszycia.
tak nie nie tak
Rys. 28. Projekty dla figury o wąskich ramionach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 34]
c) szyja zbyt krótka (rys. 29), szeroka wymaga wydłużenia  światła szyi. W tym celu
należy stosować akcenty pionowe  dekolty i kołnierze w tym układzie:
- dekolty powinny być długie w kształcie litery V, trójkąt lub  serek itp. lub okrągłe
duże, niewskazane są dekolty małe, które poszerzają szyję i twarz,
- właściwe są długie, spiczaste kołnierze, kołnierz szalowy, lamówki, aplikacje wzdłuż
zapięcia, lekko rozsunięte zamki błyskawiczne, a także długie lekkie korale,
naszyjniki i zwiewne szale ułożone swobodnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
 nie tak nie tak
Rys. 29. Projekty dla figury o krótkiej szyi: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 33]
d) szyja zbyt długa, wąska (rys. 30)  aby zatuszować tę wadę stosujemy:
- wysokie i szerokie kołnierze oraz różnego rodzaju wiązadła (stójki, kołnierze
na stójkach, obszerne golfy),
- dekolty szerokie i płytkie, np. łódka, płaski, poziomy owal.
tak nie
Rys. 30. Projekty dla figury o długiej szyi: prawidłowe i nieprawidłowe [18, s. 33]
e) biust zbyt obfity (rys.31) można zatuszować:
- za pomocą linii lekko dopasowanej do ciała, uzyskanej dzięki zastosowaniu cięć
francuskich i pionowych,
- akcentując pion sylwetki (linia zapięcia),
- stosując długie, spiczaste dekolty.
nie tak nie tak
Rys. 31. Projekty dla figury o zbyt obfitym biuście: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 40]
f) biust zbyt płaski (rys. 32) koryguje się na kilka sposobów:
- tę partię ciała należy poszerzyć i dodać jej przestrzeni,
- odciąć karczek nad linią biustu i sfałdować materiał,
- naszyć ornament na linii biustu np. falbanki, frędzle,
- zaakcentować poziome partie biustu odrębnym jasnym, ciepłym kolorem,
- naszyć kieszenie na linii biustu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
 nie tak nie tak
Rys. 32. Projekty dla figury o zbyt płaskim biuście: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 39]
g) talię zbyt szeroką można poprawić przez poszerzenie partii bioder (sfałdowanie spódnicy)
i partii tułowia; na granicy jej zetknięcia można zastosować cienki pasek. Linia
korygujÄ…ca wadÄ™ szerokiej talii jest liniÄ… trapezu i empire.
h) talia zbyt wąska wymaga korekty przy użyciu linii lekko dopasowanej, redingotowej.
i) talia zbyt wysoka  krótka (rys. 33) powinna być ukryta w linii trapezu, lekko
dopasowanej lub linii zbluzowanej. Górne partie ubioru powinny być lekko dopasowane i
noszone na wierzch. Korzystne są fasony z obniżona talią.
nie tak nie tak
Rys. 33. Projekty dla figury o krótkiej talii: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 42, 43]
j) talia zbyt długa (rys.34) to defekt, który można skorygować fasonem o podwyższonej talii
 linia empire, suknie typu princesce, spódnice i spodnie z szerokim pasem.
Niewłaściwym ubiorem są biodrówki, natomiast korzystnie wyglądają krótkie żakiety.
nie tak nie tak
Rys. 34. Projekty dla figury o długiej talii: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 41]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
k) biodra zbyt wąskie (rys.35) można zatuszować nosząc szerokie spódnice i spodnie 
marszczone, kloszowe; falbany naszyte na linii bioder, umieszczone na biodrach
kieszenie, zwłaszcza odstające oraz draperie w tym miejscu.
tak nie
Rys. 35. Projekty dla figury o wąskich biodrach: prawidłowe i nieprawidłowe [18, s. 47]
l) biodra zbyt szerokie (rys. 36) wymagają specjalnego kroju spódnic i spodni (nie mogą być
obcisłe, najlepsze są fasony z zakładkami z przodu). Za szerokie biodra można  ukryć :
- stosując ubiory  na wierzch  żakiety, długie swetry i koszule, kamizelki,
- nosząc suknie płaszczowe, princesce oraz spódnice z godetami,
- poszerzając optycznie ramiona, poprzez stosowanie poduszek, pagonów, akcentów
kolorystycznych,
- nosząc dłuższe spódnice, które w przeciwieństwie do mini wyszczuplają sylwetkę,
zwłaszcza uszyte z miękkich, lejących tkanin.
nie tak nie tak
Rys. 36. Projekty dla figury o szerokich biodrach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 47]
m) ręce zbyt krótkie (rys. 37)  należy stosować pełne dekolty, klasyczną długość ramienia,
długie, klasyczne rękawy lub bluzki bez rękawa.
nie tak nie tak
Rys. 37. Projekty dla figury o zbyt krótkich rękach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 38]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
n) ręce zbyt długie (rys. 38)  należy stosować: długie rękawy koniecznie zakończone
mankietami, krótkie rękawy, obniżoną linię ramienia, okrągły dekolt tuż pod szyją.
nie tak nie tak
Rys. 38. Projekty dla figury o zbyt długich rękach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 37]
o) nogi zbyt krótkie (rys.39) można optycznie wydłużyć:
- stosując odzież o podwyższonej partii dołu,
- można nosić ubiory zarówno krótkie, jak i długie (w zależności od kształtu nóg),
- zachowując jednorodną tonację kolorystyczną całej partii dołu figury,
- wskazane są lekko podwyższone obcasy.
nie tak
Rys. 39. Projekty dla figury o zbyt krótkich nogach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 51]
p) nogi zbyt długie (rys.40) zdarzają się, gdy tułów jest nieproporcjonalnie krótki. Taka
sylwetka dobrze wygląda w fasonach zbluzowanych, z obniżoną linią talii; przepasanych
na biodrach; w obszernych spodniach z mankietami. Właściwe jest zastosowanie podziału
płaszczyzny ubioru na zróżnicowane partie kolorystyczne, np. rajstopy różniące
się kolorem od spódnicy.
nie tak
Rys. 40. Projekty dla figury o zbyt długich nogach: nieprawidłowe i prawidłowe [18, s. 52]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest złudzenie optyczne?
2. Na czym polega tuszowanie wad figury?
3. Jakich środków plastycznych używamy do tuszowania wad figury?
4. Jak wzór na materiale wpływa na wygląd sylwetki?
5. W jaki sposób styl ubioru wpływa na wygląd sylwetki?
6. Jak długość ubioru wpływa na wygląd sylwetki?
7. Jaką odzież dobierzesz do sylwetki tęgiej?
8. Jaką odzież dobierzesz do sylwetki szczupłej?
9. Jak za pomocÄ… ubioru skorygujesz zbyt szerokie ramiona?
10. W jaki sposób koryguje się ramiona zbyt wąskie?
11. W jaki sposób zatuszujesz zbyt długą szyję?
12. W jaki sposób zatuszujesz zbyt krótką szyję?
13. Jak można zatuszować zbyt obfity biust?
14. Jak dobierzesz ubiór, aby powiększyć biust?
15. Jak należy dobrać ubiór przy zbyt szerokiej talii?
16. Jak zatuszujesz zbyt szerokie biodra?
17. W jaki sposób zatuszujesz zbyt szerokie biodra?
18. Jak optycznie można wydłużyć nogi?
19. Jak dobierzesz ubiór, aby zatuszować zbyt długie nogi?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż fasony, detale, style, dodatki i kolorystykę odpowiednie dla figury tęgiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym tuszowania figury tęgiej,
2) ustalić rodzaje figury tęgiej,
3) zaproponować fasony, style, detale, dodatki i kolorystykę,
4) zapisać ustalenia w tabeli,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Figura zbyt tęga zbyt niska
Kolorystyka Wzory na materiałach Fasony Linie mody Długości Fryzury Dodatki
Figura zbyt tęga zbyt wysoka
Kolorystyka Wzory na materiałach Fasony Linie mody Długości Fryzury Dodatki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt przedmiotowy,
- katalogi rodzajów i fasonów odzieży,
- żurnale mody,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Dobierz ubiór do figury za szczupłej, za niskiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym tuszowania wad figury zbyt szczupłej
i zbyt niskiej,
2) ustalić rodzaje figury szczupłej,
3) zaprojektować fasony, style, detale i kolorystykę dla figury zbyt szczupłej, zbyt niskiej,
4) wybrać z katalogu lub narysować zaproponowane fasony, style, detale,
5) dobrać kolorystykę do zaproponowanych projektów,
6) dobrać dodatki do zaprojektowanego ubioru,
7) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- katalogi rodzajów i fasonów odzieży,
- żurnale mody,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Dobierz odzież do figury o zbyt płaskim biuście.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym tuszowania wad figury,
2) ustalić w jaki sposób można optycznie powiększyć biust,
3) zaprojektować ubiór damski dla figury o zbyt płaskim biuście,
4) dobrać kolorystykę do zaproponowanego ubioru,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- schemat sylwetki kobiety,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
Ćwiczenie 4
Dobierz odzież do figury o zbyt krótkich nogach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym tuszowania wad figury,
2) ustalić w jaki sposób można optycznie wydłużyć nogi,
3) zaprojektować ubiór damski dla figury o zbyt krótkich nogach,
4) dobrać kolorystykę do zaproponowanego ubioru,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- schemat sylwetki kobiety,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobrać odzież do sylwetki zbyt tęgiej?
ðð ðð
2) dobrać odzież do sylwetki szczupłej?
ðð ðð
3) dobrać odzież do sylwetki o zbyt szerokich ramionach?
ðð ðð
4) dobrać odzież do sylwetki o zbyt płaskim biuście?
ðð ðð
5) dobrać odzież do sylwetki o zbyt krótkich nogach?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
4.6. Dobieranie odzieży zgodnie z jej przeznaczeniem
4.6.1. Materiał nauczania
Zasady projektowania odzieży
Projektowanie to proces twórczy i świadomy, opierający się na wiedzy plastycznej
i technologicznej:
- wiedza plastyczna to suma wiadomości o formie odzieżowej jako płaszczyz
nie i bryle
oraz wszystkich elementach je określających,
- wiedza technologiczna to podstawy kroju oraz znajomość stylów w ubiorze, rozmaitości
fasonów, detali, cech materiałów odzieżowych,
- projektowanie to także świadomość mody aktualnej i jej nowinek.
Odzież można projektować:
- do określonych materiałów na figury typowe (konfekcyjnie) lub w krótkich seriach
produkcyjnych, krawiectwo miarowe, unikatowe,
- z wyobraz
ni, tworząc niczym nie ograniczone własne pomysły, dla figur typowych
(konfekcja, krótkie serie, krawiectwo miarowe, unikatowe),
- dla figur z odchyleniami (konfekcja, krótkie serie, krawiectwo unikatowe),
- dla konkretnej figury (konfekcja, krótkie serie, krawiectwo unikatowe).
Projektując odzież konfekcyjną należy znać zasady tej produkcji i pamiętać
o zapewnieniu prostoty i łatwości kroju. Odzież planowana na krótkie serie może być bardziej
skomplikowana w kroju i opracowaniu detali. W odzieży miarowej i unikatowej można
pozwolić sobie na stosowanie kroju i detali bardzo pracochłonnych, nawet wykonanych
ręcznie.
Zasady projektowania odzieży:
 ustalić przeznaczenie odzieży, okazję (wizytowa, wieczorowa, całodzienna,
wypoczynkowa, koktajlowa),
 zdecydować o stylu (w połączeniu z okazją  styl klasyczny, sportowy, romantyczny
i awangardowy),
 wybrać z
ródło informacji, czyli odmianę stylową lub znalez
ć własne z
ródło pomysłu
w ramach stylu żurnalowego,
 określić modną linię w danym sezonie i dostosować ją do wybranego stylu,
 opracować szczegółowo fason (krój i detale),
 przypomnieć i zastosować układy liniowe, typowe dla wybranego stylu w kompozycji
detali,
 zdecydować o ilości detali i ich rodzaju, w powiązaniu ze stylem, odmianą stylową
(detale standardowe, ornament płaski i przestrzenny),
 zwrócić uwagę na modne nowości w kształtach detali i ich rodzajach (kształt kołnierzy,
wielkość kieszeni, wysokość wszycia rękawów, zapięcia),
 zachować właściwe proporcje detali w relacji detal  forma ubioru i w ich relacjach
wzajemnych (zasada wielokrotności i  złotego podziału ),
 zastosować kontrast lub podobieństwo kształtów detali, w zależności od stylu,
 zastosować podziały liniowe, wynikające z układu detali zgodnie lub niezgodnie
z budową formy odzieży, w zależności od stylu,
 ustalić tonację barwną lub zestaw kolorystyczny, stosując kontrast lub podobieństwo
kolorów (zgodnie z tendencjami w modzie),
 dobrać właściwy materiał o określonej fakturze, wzorze, właściwościach plastycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
Istnieją pewne, niepisane normy (rodzaj etykiety), które określają sposób ubierania
się w zależności od okoliczności, miejsca i czasu (rys. 41):
Rys. 41. Odzież na różne okazje [6, s.75].
a) do pracy umysłowej (związanej z kontaktem z innymi ludz
mi) obowiązuje odzież
o niewyszukanych formach, funkcjonalna, estetyczna; niedopuszczalne sÄ… ubiory zbyt
swobodne, o dużych rozcięciach i dekoltach oraz ubiory  przebrania  zbyt malownicze;
do ubiorów obowiązujących zalicza się:
- płaszcze  dyplomatka, trencz, tzw. szynel (z zakładanymi połami, szalowym
kołnierzem),
- spódnice o fasonach urozmaiconych z przodu; nie powinny mieć sfałdowań i rozcięć
z tyłu (wówczas nie gniotą się i nie wypychają),
- spodnie  typu męskiego, szarawary,
- sukienki  płaszczowe i szmizjerki (sportowe),
- żakiety  różnego typu o prostej linii, najlepiej  blezer ,
- bluzki  koszulowe (np. jedwabne) oraz wizytowe.
b) na wyjście (odzież wizytowa)  spódnice, sukienki, spodnie, żakiety, bluzki w wyrazistym
stylu, odświętne; mogą być fantazyjne lub proste w formie, w zależności od upodobań,
można w nich stosować śmieszne rozwiązania detali, np. urozmaicone dekolty, kołnierze,
draperie,
c) na wielkie gale, bale (odzież wieczorowa)  wszystkie możliwe rodzaje ubiorów,
ze szczególnym uwzględnieniem fantazyjnych sukien; linia tych ubiorów może być
urozmaicona, np. formy bogate, ciekawe detale, ponieważ ubiory na wielkich balach
są przeznaczone m.in. do oglądania, ich formy powinny być oryginalne, bogate,
d) styl wizytowo-wieczorowy  opiera się na odświętności tkanin; w ubiorach tego typu
stosuje się przewagę dekoracji góry ubioru nad jego dołem; do odzieży tego typu zalicza
się tzw.  małe i  duże czarne  sukienki zaprojektowane już przez Coco Chanel,
e) na wycieczki, plener (odzież wypoczynkowo-relaksowa)  różnorodne rodzaje ubiorów,
wygodne, swobodne; przewaga fasonów sportowych, roboczych (dżinsy, budrysówki),
ale i fantazyjnych (elementy ludowe czy bieliz
niane w odzieży),
f) na plażę (odzież plażowa)  całe zestawy funkcjonalnych, malowniczych ubiorów:
od strojów plażowych, kąpielowych, poprzez spódnice, szorty, po torby tekstylne 
odzież, w której wykorzystuje się nowości technologiczne,
g) na ślub, komunię (odzież na specjalne okazje)  suknie, komplety ślubne projektowane
dwukierunkowo, tzn. albo bogate w formie, albo skromne, ascetyczne, najczęściej
obowiązujący jest kolor biały,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
h) do szkoły (odzież młodzieżowa, galowa, ceremonialna)  odzież prosta w formie,
klasyczna lub fantazyjna (spódnice, bluzki, sukienki, spodnie); obowiązujące kolory
to granat, biel, czerń,
i) bielizna osobista  biustonosze, majtki, koszulki itp.  wyroby odzieżowe do noszenia
bezpośrednio na ciele; dominuje styl romantyczny, czyli koronki, falbanki, haft angielski
lub dekoracyjna pasmanteria; kolorystyka jest bardzo urozmaicona, najczęściej biała,
czarna, czerwona i w pastelowych odcieniach barw,
j) odzież domowa  podomki, szlafroki, fartuszki, dresy, itp.  obecnie najbardziej
popularne ubrania domowe to bluzy i spodnie dresowe (styl sportowy) wygodne
do chodzenia i wypoczynku, nie krępujące ruchów; do pracy w kuchni używa
się fartuchów ochronnych; szlafroki i podomki to odzież poranna i wieczorna, luz
na
i wykonana z miękkich, ciepłych materiałów typu frotte, polar.
Projektowanie odzieży dziecięcej
Współczesne ubiory dziecięce cechuje funkcjonalizm, dbałość o dobór materiałów
(higieniczne, higroskopijne) i różnorodność form. Funkcjonalność odzieży jest związana
z grupą wiekową. Odzież dla dzieci starszych (12-15lat) jest zróżnicowana, co wiąże
się z rozmaitością okazji do jej użytkowania. Natomiast odzież dzieci młodszych
jest użytkowana jako całodzienna (do przedszkola, żłobka, szkoły) lub odświętna
(na uroczystości).
Zasady projektowania odzieży dziecięcej są następujące:
- stosować jasną, czysta, żywą kolorystykę (harmonia z delikatnością i kolorytem skóry
dziecka, np. barwy pastelowe, tęczowe o różnym stopniu nasycenia,
- kolory ciemne zestawiać z jasnymi, żywymi lub stosować barwne akcenty kolorystyczne,
- projektować ubiory w stylu sportowym i romantycznym,
- zdobić odzież różnymi rodzajami ornamentu, szczególnie aplikacją, haftem itp.,
- stosować odpowiednią skalę w doborze detali i wielkości wzoru na materiale 
im mniejsze dziecko tym mniejsze detale oraz wzory na materiale,
- stosować zgeometryzowane formy ubiorów w płaszczach, kurtkach, spodniach,
spódnicach, sukienkach, bluzach, wdziankach, bluzkach,
Rys. 42. Przykłady ubiorów dla dzieci [20, s. 33].
- uwzględniać dysproporcje w budowie figury dziecięcej,
- uwzględniać rozwój fizyczny dziecka: poszerzona partia krocza w odzieży u niemowląt;
łatwo dostępne i bezpieczne zapięcia; lekkie, cienkie szwy i odszycia; odzież wyłącznie
z materiałów naturalnych; odzież swobodna, nie uciskająca, z pogłębioną pachą
w rękawach,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
- umiejętnie stosować zapożyczenia z mody dla dorosłych (styl i akcesoria),
- nawiązywać w opracowaniu detali do świata dziecięcego (bohaterowie bajek) i dziecięcej
fantazji.
Na podstawie pomiarów antropometrycznych COBRPO opracował tabelę wymiarów,
w których uwzględniono podział na grupy modelowe:
 grupa 0 (niemowlęta do 2 lat),
 grupa I (dzieci od 3-6 lat),
 grupa II (dziewczęta i chłopcy od 6-11 lat),
 grupa III (dziewczęta i chłopcy od 11-15 lat),
 grupa IV (dziewczęta i chłopcy od 15-18 lat).
Charakterystyka współczesnych ubiorów dziecięcych na podstawie grup wiekowych:
a) grupa 0 (do 2 roku życia)  do odzieży niemowlęcej zalicza się ubiory całościowe,
okrywające partie tułowia, rąk, nóg (śpioszki) oraz tułów i ręce (pajacyki), kaftaniki
i koszulki wiązane, zapinane z boku lub z przodu albo zakładane oraz czapeczki. Odzież
niemowlęcą charakteryzują:
- niewielka ilość niezbędnych, niekrępujących ruchów ciała oraz minimalna liczna cięć,
- stosowanie zapięć bezpiecznych, niedostępnych dla rąk dziecka (nie powodujących
urazów),
- zdobienia minimalne i delikatne  hafty, aplikacje, wypustki itp.,
- kolorystyka  pastelowa, akcenty tęczowe, żywe.
b) grupa I (3 6 lat) wiek przedszkolny  charakterystyczne jest, że:
- ubiory dziewczęce i chłopięce są zunifikowane,
- ubiory różnią się kolorystyką, wzorami na materiałach i detalami  dla dziewczynki
falbanki, riuszki, dla chłopców zaś wypustki, emblematy,
- sukienki dziewczęce mogą mieć różnorodnie położoną linię talii (na swoim miejscu,
obniżoną, podwyższoną), ze względu na wyrównanie długości nóg i tułowia,
- kolory ubiorów  żywe, czyste, odcienie złamane i zgaszone tylko w zestawieniach
z innymi,
- w celu urozmaicenia ubiorów można stosować połączenia materiałów wzorzystych
z jednobarwnymi i wzorzystych z wzorzystymi.
c) grupa II (6 11 lat) młodszy wiek szkolny. Charakterystyczne dla tej grupy wiekowej jest:
- pojawiające się zróżnicowanie odzieży dla dziewcząt i chłopców; dla dziewcząt
wygodne w szkole bezrękawniki, sukienki i spódnice w kolorach szkolnych (odcienie
ciemniejsze zestawione z bielą), dla chłopców  spodnie w ciemniejszych kolorach
z białymi koszulkami,
- powszechne stosowanie ubiorów sportowych: bluzy, T-shirty, dresy, co unifikuje
odzież dziecięcą.
d) grupa III (11 15 lat) starszy wiek szkolny. Charakterystyczne cechy to:
- wzorowanie ubiorów dzieci starszych na ubiorach młodzieżowych i dorosłych,
- naśladowanie linii sukienek młodzieżowych w odzieży dziewczęcej w wersji
wizytowej,
- unifikacja ubiorów sportowych  najchętniej noszonych przez dzieci starsze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Projektowanie ubiorów młodzieżowych
Pojęcie  młodzież obejmuje głównie grupę młodych ludzi w wieku uczniów szkół
ponadgimnazjalnych (do18 lat) oraz częściowo najstarszych klas gimnazjum (14, 15 rok
życia). Uwarunkowania psychofizyczne (formowanie się osobowości) powodują, że jest
to grupa:
- najsilniej poddająca się najnowszej modzie, powielająca wzory innych młodych ludzi,
- sięgająca po elementy awangardy, zbuntowana przeciwko zasadnym formom odzieży,
- aprobujÄ…ca funkcjonalizm i wygodÄ™ w ubiorze (odmiany stylu sportowego),
- nawiązująca do sposobu bycia i ubierania się idoli świata rozrywki, sportu, estrady, filmu
itp.
Rys. 43. Przykłady ubiorów młodzieżowych [6, s. 106].
Projektowanie odzieży młodzieżowej jest trudne. Projektant musi być świadomy
wymienionych czynników. Projektując odzież dla młodzieży należy szczególną uwagę zwrócić
na tendencje w modzie (rys.43) i kojarzyć je z ubiorami idoli kulturowych, sięgając po:
- najmodniejszą linię  ubiorów sportowych i estradowych,
- modne detale  kształt kołnierzy, dekoltów, mankietów, dołów spodni, rodzaj zapięć itp.,
- modne materiały odzieżowe i związane z nimi możliwości konstrukcyjne,
- wzory na materiałach odzieżowych,
- modne kolory i zestawienia o najsilniejszym wyrazie,
- rodzaje modnych dodatków (obuwie, torby, biżuteria) i sposoby ich zestawiania
z ubiorem,
- supermodne rodzaje ubiorów (sukienki czy spódnice, kurtki czy płaszcze itp.),
- nowe aranżacje odzieży klasycznej (np. nowe rozwiązania konstrukcyjne żakietów,
wynikające z modnej linii i materiału odzieżowego).
Projektowanie ubiorów męskich
W garderobie męskiej obowiązuje mniejsza liczba rodzajów odzieży niż w damskiej.
Mężczyz
ni noszą najczęściej: garnitury, marynarki, blezery, spodnie w kilku odmianach,
kamizelki, płaszcze kurtki, koszule, swetry, koszulki typu T-shitt itp. Na okazje wizytowe
preferują garnitury lub kombinacje marynarek sportowych. Nowości i eksperymenty form oraz
detali powinny być adresowane do mężczyzn młodszych, starsi zaś preferują klasykę. Style
w ubiorze męskim mają mniejsze znaczenie niż w ubiorze dla kobiet. Projektant dysponuje
odmianami stylu sportowego i klasycznego. Elementy romantyki czy awangardy stosuje siÄ™
w ubiorach o specjalnym przeznaczeniu (wizytowo-wieczorowych, estradowych itp.).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
 Ubiorem, który najczęściej kojarzy się z mężczyzną jest garnitur. Garnitur składa
się z marynarki i spodni. Materiał, fason i wykończenie garnituru zależą od przeznaczenia.
Uzupełnienie do garnituru dwuczęściowego może stanowić kamizelka  powstaje w ten
sposób garnitur trzyczęściowy. Marynarki są jednorzędowe i dwurzędowe.
Jednorzędówki  marynarki zapinane na jeden rząd guzików, mogą być zapinane na jeden
do trzech guzików, wyłogi najczęściej opadają. Zależnie od stylu marynarki kieszenie mogą
być cięte lub nakładane.
Dwurzędówki  mogą mieć w każdym rzędzie od jednego do trzech guzików. Przeważająca
ilość dwurzędówek to marynarki z opadającymi lub zaostrzonymi wyłogami. Kieszenie
dwurzędówki są zawsze cięte. Dwurzędówkę nosi się zwykle zapiętą.
Na rysunku 44 pokazane są rodzaje ubiorów męskich:
 marynarka jednorzędowa zapinana na jeden guzik (rys. 44a),
 marynarka jednorzędowa zapinana na dwa guziki (rys. 44b),
 marynarka jednorzędowa zapinana na trzy guziki (rys. 44c),
 marynarka dwurzędowa z opadającymi wyłogami (rys. 44d),
 marynarka dwurzędowa z zaostrzonymi wyłogami (rys. 44e),
 zestaw z marynarkÄ… w stylu sportowym (rys. 44f),
 garnitur konferencyjny (rys. 44g),
 zestaw sportowy (rys. 44h),
 komplet wypoczynkowy (rys. 44i).
a) b) c) d) e)
f) g) h) i)
Rys. 44. Rodzaje ubiorów męskich: a) marynarka jednorzędowa zapinana na jeden guzik, b) marynarka
jednorzędowa zapinana na dwa guziki, c) marynarka jednorzędowa zapinana na trzy guziki, d) marynarka
dwurzędowa z opadającymi wyłogami, e) marynarka dwurzędowa z zaostrzonymi wyłogami,
f) zestaw z marynarkÄ… w stylu sportowym, g) garnitur konferencyjny, h) zestaw sportowy,
i) komplet wypoczynkowy [19, s. 89]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
W projektowaniu odzieży męskiej należy zwrócić uwagę na tendencje w modzie:
a) modnÄ… liniÄ™:
- zarys sylwetki w ubiorze (blisko ciała, obszerna),
- wygląd ramion i linię wszycia rękawów (podniesione, watowane, miękkie, naturalne),
- długość odzieży i jej fragmentów  długość rękawów, marynarek i spodni,
b) modny fason (krój, detale):
- wygląd, wielkość i sposób mocowania kieszeni,
- wygląd klapek i wyłogów kołnierzy, zwłaszcza w marynarkach (szerokość, wielkość,
kształt, głębokość dekoltu itp.),
- rodzaj zapięć  jednorzędowe, dwurzędowe, kryte, na suwaki itp.,
- kształt i detale spodni  zastosowanie zakładek, zaszewek, mankietów, kantów, linia
spodni,
- inspiracje w projektach kurtek, płaszczy, marynarek (kurtki lotnicze, płaszcz  trencz,
dyplomatka, marynarka  surdut),
c) modnÄ… kolorystykÄ™:
- zestawienia barwne standardowe (szarości, brązy, czerń; ecru, odcienie popielate
na lato),
- zestawienia barw kontrastowych  awangarda,
- zestawienia najmodniejszych barw, modne wzory na materiałach,
d) modne dodatki (kształt, kolorystyka)  obuwie, krawat, rękawiczki, torby itp.
Ubiory na specjalne okazje
Ubiory na szczególne okazje to stroje wizytowe zarówno damskie, męskie, młodzieżowe
i dziecięce. Mogą być one dzienne i wieczorowe. Za reprezentacyjny strój dzienny męski
uważa się stresemann (rys. 45a)  ubranie składające się z jednorzędowej, ciemnej marynarki,
spodni w pasy i szarej kamizeli, krawat może mieć delikatny wzorek. Kobiety na uroczyste
okazje zakładają elegancki kostium lub garsonkę (rys. 45b). Bardzo oficjalnym ubraniem
dziennym męskim jest cutaway (żakiet męski)  poły czarnej marynarki przebiegają łukowato
od guzika w tył, spodnie w pasy lub delikatną kratkę, szara kamizelka i szeroki, srebrzysty,
jedwabny krawat (rys. 45c).
Kolejnym bardzo eleganckim ubiorem z przeznaczeniem na ślub jest zestaw ze spencerem
lub garnituru ze specerem  spencer sięga do pasa i jest obcisły (rys. 45e).
Nowoczesnym strojem wizytowym (rys. 45f) jest zestaw na party. MarynarkÄ™ szyje
się z efektownego materiału, wyłogi często obszywa się jedwabiem. Dodatki dobiera
się w pasujących kolorach. Ze względu na rodzaj okoliczności kobiety ubierają wieczorowy
kombinezon, sukienkÄ™ na party, sukniÄ™ koktajlowa lub wieczorowÄ… (rys. 45g).
a) b) c) d) e)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
 f) g) h) i) j)
Rys. 45. Rodzaje ubiorów wizytowych: a) stresemann, b) kostium wizytowy, c) cutaway, d) suknia ślubna,
e) zestaw ze spencerem, f) zestaw na party, g) kombinezon na party, h) smoking, i) frak, j) suknia
wieczorowa [19, s. 90]
Klasycznym strojem wieczorowym jest czarny smoking (rys. 45h). Wyłogi smokingu
sÄ… obszyte jedwabiem, spodnie majÄ… jedwabne lampasy. Do smokingu nosi siÄ™ specjalnÄ…
kamizelkę smokingową lub kamizelkę w formie szarfy. Uzupełnieniem do jasnej marynarki
smokingu sÄ… ciemne spodnie.
Bardzo oficjalnym strojem wieczorowym jest czarny frak (rys. 45i). Poły fraka zaczynają
się w szwach bocznych. Przednia część fraka sięga do pasa, ostro zakończone wyłogi
sÄ… obszyte jedwabiem, spodnie majÄ… jedwabne lampasy naszyte na szwy boczne. Frak nosi
się rozpięty, pod spód zakłada się białą kamizelkę, koszulę z ostro zakończonym
kołnierzykiem i białą muszkę. Partnerka ma zawsze suknię wieczorową długą (rys. 45.j).
Projektowanie odzieży roboczej
Odzież robocza  to nie tylko okrycia chroniące nasz ubiór codzienny przed zabrudzeniem
i uszkodzeniem (fartuch, kurtki, kombinezony), ale i odzież przeznaczona do określonych
zajęć. Odzież tę, stosowaną przez pracownika w poszczególnych zawodach, dzielimy na dwie
podstawowe grupy:
- odzież przewidziana dla pracowników fizycznych zatrudnionych w zakładach
przemysłowych, gospodarstwach rolnych, pracowników służby zdrowia, stacji
benzynowych,
- odzież dla pracowników biurowych, pracowników związanych bezpośrednio
z konsumentem (zakłady zdrowego żywienia, sklepy, markety), pracowników instytucji
kulturalno-oświatowych, jak teatry, kina, domy kultury.
Zmiany ustrojowe jakie nastąpiły w naszym kraju w znaczny sposób wpłynęły na zmianę
odzieży roboczej. Szczególnie zauważalne jest to w drugiej grupie odzieży roboczej.
W obecnych czasach ubiór do pracy biurowej do głównie garnitur dla mężczyzn i kostium dla
kobiet w stonowanej kolorystyce. Odzież ta, w dużej mierze zależna jest od charakteru
wykonywanej pracy.
Przy projektowaniu odzieży roboczej dla pracowników fizycznych trzeba uwzględniać
rodzaj wykonywanej pracy oraz warunki klimatyczne i przestrzenne miejsca pracy.
Na fizjologiczny stan człowieka wpływa temperatura pomieszczenia oraz jej zmiany. Stąd też
zupełnie innym wymaganiom powinny podlegać odzież i obuwie, jeśli pracownik w ciągu
dnia roboczego przebywa w jednakowej temperaturze, a innym tam, gdzie występują częste
zmiany temperatury i gdzie pracownik powinien mieć możność łatwego przebierania się.
Należy również uwzględnić zmiany pór roku. Bardzo duże znaczenie ma wybór materiału.
Może on być przepuszczający powietrze lub ścisły, lekki lub ogrzewający, zależnie
od wykonywanego zawodu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
Pod uwagę należy wziąć również wielkość przestrzeni, w której człowiek się porusza.
Granice ruchów są określone charakterem pracy oraz rodzajem maszyny lub narzędzia
służących do jej wykonywania. Odzież nie powinna krępować ruchów podczas wykonywania
pracy, a z drugiej strony nie powinna być za luz
na, aby pracownik nie potrzebował stale
podciągać jej luz
nych części. Długie, luz
ne rękawy mogą łatwo stać się przyczyną
zaczepienia odzieży o maszynę, powodując wypadek przy pracy. Podobnie rozchylające
się poły bluz, kurtek i fartuchów.
Często rodzaj zapięcia decyduje o bezpieczeństwie pracownika. W ciasnej przestrzeni
trzeba unikać guzików, patek, wiązanych pasków, których końce mogą się wkręcić
w maszynę. Dobrym rozwiązaniem będą zamki błyskawiczne i paski zapinane.
Materiały na odzież roboczą powinny być niekurczliwe, elastyczne, odporne
na zabrudzenie, przewiewne (przepuszczalność powietrza) i możliwie łatwe do prania.
Właściwy wybór tkaniny jest rzeczą bardzo istotną przy tego rodzaju odzieży. Tkaniny
z włókien poliestrowych i poliamidowych ze względu na małą higroskopijność
(wodochłonność) z
le wchłaniają pot, a więc wpływają niekorzystnie na higienę ciała.
Najodpowiedniejsze na odzież roboczą będą tkaniny z mieszanek włókien syntetycznych
z naturalnymi.
Odzież robocza pracowników biurowych, pracowników związanych z konsumentami oraz
pracowników instytucji kulturalnych i naukowych musi przede wszystkim uwzględniać
zagadnienia mody i estetyki. Odzież tej grupy pracowników musi być opracowana
na zasadzie znajomości środowiska poszczególnych dziedzin pracy (szpital, restauracja,
sklep).
Przy projektowaniu obuwia roboczego trzeba uwzględnić miejsce pracy. Inny typ obuwia
jest potrzebny dla sprzedawczyni, inny dla pracownika wykonujÄ…cego pracÄ™ siedzÄ…cÄ…,
a jeszcze inny dla robotnika pracującego przy maszynie obsługiwanej pedałem. Obuwie
powinno harmonizować kolorystycznie z odzieżą roboczą.
Najważniejszym zadaniem przed przystąpieniem do projektowania odzieży roboczej
jest dokładne zapoznanie się z rodzajem wykonywanej pracy, miejscem i warunkami pracy.
Jest to gwarancją wykonania odpowiedniej i funkcjonalnej odzieży.
Kolorystyka ubiorów roboczych
Przed projektowaniem kolorystyki odzieży roboczej trzeba zaznajomić się z barwą
środowiska, w którym pracownik będzie się znajdował. Jeżeli kolor ubioru wtopi się w barwy
otoczenia  człowiek stanie się mało widoczny. Najczęściej pożądana jest dobra widoczność
pracownika. Toteż, aby go wyróżnić z otoczenia można wykorzystać efekty, jakie dają
kontrasty barw: kontrast temperatury, nasycenia, waloru.
W otoczeniu jasnym będzie dobrze widoczny ubiór ciemny i odwrotnie  od ciemnego tła
odetnie siÄ™ wyraz
nie ubiór np. jasnożółty lub biały.
Można wykorzystać efekt kontrastu temperatury i wtedy w otoczeniu utrzymanym
w kolorach ciepłych zastosować w odzieży przeciwstawne barwy zimne i odwrotnie 
przy chłodnych kolorach otoczenia, zaprojektować odzież w barwach ciepłych.
Nie zawsze pożądana jest dominacja barw ubioru w miejscu pracy, zwłaszcza gdy
nie chcemy odwracać uwagi pracowników od ich zajęcia. Tam, gdzie świadomie chcemy
uzyskać ogólny spokojny obraz, nie możemy w rozwiązaniach kolorystyki środowiska pracy
i odzieży roboczej stosować dużych kontrastów.
W niektórych miejscach pracy używamy odzieży z tkanin wzorzystych. Jeśli otoczenie
jest mało barwne, wzór może składać się z kilku kolorów albo z paru odcieni jednej barwy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
Ponieważ odzież robocza spełnia określone funkcje, które zależą od charakteru pracy,
nie zawsze strona estetyczna ubioru może dominować. Unikamy więc deseni dużych i zbyt
jaskrawych. Przy tym, należy wziąć pod uwagę, że im są one barwniejsze i bardziej
wyraziste, tym szybciej występuje przesycenie i zmęczenie wzroku.
Bardziej odpowiednie na odzież roboczą są materiały o wzorach utrzymanych
w spokojnych rytmach i rozwiązanych prostymi środkami ornamentacyjnymi, niż o wzorach
dynamicznych.
Projektowanie kolekcji odzieżowych
Kolekcja odzieży  zbiór wyrobów odzieżowych o różnym przeznaczeniu, prezentowany
na modelkach i modelach lub na manekinach wystawowych.
Projektowanie kolekcji odzieżowej wymaga dużej świadomości plastycznej. Grupę odzieży
w kolekcji musi łączyć jakaś wspólna cecha i zarazem dzielić odrębność każdego z modeli.
Rys. 46. Kolekcje odzieżowe: a) płaszcze, b) ubiory wieczorowe (czarne) [6, s. 90]
Cechą wspólną kolekcji może być:
a) okazja (suknie wieczorowe),
b) kolorystyka,
- pojedynczy kolor (odzież w czerwieni),
- tonacja kolorystyczna (w tonacji zimnej, tonacji jesiennej),
- zestawy kilku barw (zestawy dwukolorowe, typu biel + czerń, zestawy
trój- i czterokolorowe),
c) styl (ubiory w stylu ekologicznym),
d) linie (suknie o linii secesyjnej),
e) opracowanie określonego detalu w różnorodnych wariantach (kształty dekoltów w małej
letniej sukience),
f) materiał (modele z jednego rodzaju materiału, wyznaczającego określone rozwiązania
konstrukcyjne),
g) technika (modele patchworkowi, batikowe),
h) motyw wiodący (różne modele malowane w kwiaty polskie),
i) sezon (różne modele sezonowe, w ich skład może wchodzić wiele kolekcji),
j) rodzaj odzieży ( różne warianty żakietu francuskiego),
k) wzór na materiale (modele z materiału w szkodzą kratę).
W skład kolekcji mogą wchodzić modele, które łączy więcej niż jedna cecha wspólna,
np. okazja, kolorystyka i technika, czy też styl, materiał i tonacja kolorystyczna. (rys. 46)
W obecnych czasach projektowanie to nie tylko rysowanie na kartce papieru, tworzenie
w wyobraz
ni kolekcji odzieży, ale przede wszystkim wykorzystywanie komputera podczas
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
pracy, także w odzieżownictwie. Za pomocą komputera, kolorowego monitora i myszy
tworzy się rysunki modeli. Pod rysunki można podłożyć dowolne wzory i kolory i zmieniać je
lub zapisywać w pamięci komputera. Projekty są zwykle dwuwymiarowe, ponieważ materiały
są również dwuwymiarowe.
Model siatki w kształcie ludzkiego ciała umożliwia tworzenie rysunków trójwymiarowych.
Rysunki te można powiększać, zmniejszać, obracać i rozciągać na ekranie monitora.
Na monitorze można również zobaczyć strukturę materiału i sposób, w jaki się on układa.
Projektanci tekstyliów, autorzy projektów graficznych i ilustratorzy od dawna
posługiwali się komputerami jako narzędziami pracy. Jednak projektanci odzieży przez długi
czas uważali, że łatwiej im szkicować ręcznie. Ich niechętny stosunek do techniki cyfrowej
stopniowo zmieniło ogromne polepszenie jakości, łatwość użytkowania i spadające ceny
systemów komputerowych oraz oprogramowania ułatwiającego pracę w sektorze mody.
W latach 80-tych XX wieku większa część sprzętu komputerowego i oprogramowania
dla przemysłu odzieżowego sprzedawana była jako osobne systemy, często zwane
CAD/CAM. Nie tylko potrafiły one zorganizować i przyspieszyć proces projektowania, ale
zastępowały też częściowo pracę maszyn  tkały i cięły laserowo. Systemy te są wciąż bardzo
atrakcyjne i używane w wielu pracowniach projektantów odzieży i zakładach produkcyjnych.
Dobieranie kolorystyki ubiorów do typu urody (koloru twarzy i włosów)
Kolory ubioru powinny być tak dobrane, by podkreślić walory urody  naturalną tonację
skóry, włosów i tęczówki oka. Każda twarz, niezależnie od obowiązujących kanonów piękna,
jest z punktu widzenia plastycznego kompozycją kolorystyczną. Określa ją dominująca
tonacja indywidualna.
Ludzkie twarze (kobiece, męskie, dziecięce) są zakomponowane w naturalnej tonacji
temperaturowej: ciepłej, zimnej lub mieszanej (ciepło-zimnej, zimno-ciepłej).
Z kolorów można zawsze wybrać ten, który będzie najbardziej twarzowy, biorąc pod
uwagę cerę, włosy i oczy. Przy dobieraniu kolorów tkanin dla poszczególnych osób nie ma
określonych zasad, są tylko pewne wskazania, które mogą ułatwić osiągnięcia pozytywnych
wyników. Odzież kobieca i męska oraz różnego rodzaju kolorowe dodatki mogą wywołać w
połączeniu z kolorem cery i włosów dwa zasadnicze efekty. Kolory pokrewne zgaszą
działanie cery i włosów, a barwy kontrastowe, dopełniające wzmocnią je. Zjawisko to wynika
z relatywizmu barw.
Przy cerach zdrowych, normalnie zaróżowionych nie ma żadnych przeciwwskazań.
Możemy stosować różne kolory: podobne i kontrastowe. Kolory zimne (zielone i niebieskie)
podkreślają i wzmacniają cerę różową i opaloną. Kolory pokrewne, czyli ciepłe w każdym
walorze oraz różne odcienie szarości łącznie z kolorem czarnym i białym, także będą działać
korzystnie.
Osoby o cerze czerwonej lub żółtej powinny dobierać kolory niekontrastowe,
lecz powiązane z kolorem skóry, o odcieniach ciepłych jak brązowe, beżowe, rdzawe, ciepłe
szarości, które będą działały łagodząco. Niekorzystne jest stosowanie ostrej czerwieni
i zieleni, a także tkanin czarnych lub białych w bezpośrednim sąsiedztwie z twarzą.
Przy bardzo delikatnych i anemicznych twarzach nieodpowiednie będą kolory jaskrawe 
będą podkreślać bladość cery. Nie powinny być stosowane kolory: cytrynowy,
pomarańczowy i czerwony. Przy bladych cerach trzeba opierać się na barwach pastelowych,
zarówno pokrewnych jak i kontrastowych. Kolory zielonkawe lub niebieskie będą działały
dopełniająco i nadadzą twarzy różowy odcień. Również kolory ciepłe, ale bardzo łagodne,
przyczynią się do ożywienia cery bladej. Ubiór czarny lub biały trzeba urozmaicić
kolorowymi dodatkami (biżuteria, apaszki, szale itp.).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
Harmonizowanie tkanin z kolorem włosów
Przy jasnych włosach i niebieskich oczach odcienie kolorów szafirowych i zielonkawych
podkreślają złotawy kolor włosów. Odpowiednie będą także tkaniny biało-czarne, różne
odcienie szarości i brązów.
Do włosów o łagodnym miedzianym odcieniu oraz przy zielonych oczach i zdrowej cerze,
dobre będą tkaniny o działaniu dopełniającym, a wiec w tonacji zielononiebieskiej, kolory
turkusowoszmaragdowe  wzmocnią kolor włosów. Można również zastosować kolory
beżowobrązowe i barwy neutralne.
Przy rudych włosach o odcieniu czerwonym, trzeba zastosować kolory, które stłumią
ognisty kolor włosów, a ożywia bladą zazwyczaj cerę. Odpowiednie będą barwy o ciepłych,
Å‚agodnych odcieniach.
Dobieranie tkanin dla brunetek i szatynek jest stosunkowo łatwe. Mogą one stosować
w zależności od upodobań kolory neutralne, jak i chromatyczne, w tonacjach ciepłych
i zimnych. Stosując ciemne barwy w ubiorach, dodatki wybieramy rozjaśniające.
Osoby starsze o siwych włosach dobrze wyglądają w kolorach neutralnych o jaśniejszym
lub ciemniejszym odcieniu. Twarzowe są również kolory: granatowy, różne odcienie koloru
fioletowego, złamane zielone z akcentem srebrzystym.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak można scharakteryzować proces projektowania odzieży?
2. W jaki sposób można projektować odzież?
3. Dla kogo można projektować odzież?
4. Jakie znasz zasady projektowania odzieży?
5. Czym charakteryzuje się odzież stosowana do pracy umysłowej?
6. Jakie znasz cechy charakterystyczne dla odzieży wizytowej?
7. Jakie różnice występują między odzieżą wizytową a wieczorową?
8. Czym charakteryzuje siÄ™ styl wizytowo-wieczorowy?
9. Jakie znasz cechy odzieży sportowej?
10. Jakie ubiory zakwalifikujesz do odzieży plażowej?
11. Jakie cechy charakterystyczne ma odzież na specjalne okazje?
12. Jakie są cechy odzieży do szkoły, określ jej kolorystykę?
13. Czym się charakteryzuje odzież domowa?
14. Jakie znasz zasady projektowania odzieży dziecięcej (wez
pod uwagÄ™ grupy wiekowe)?
15. Co wez
miesz pod uwagę projektując odzież młodzieżową?
16. Jakie znasz rodzaje ubiorów męskich?
17. Jakie czynniki wez
miesz pod uwagę w projektowaniu odzieży męskiej?
18. Jakie znasz ubiory na specjalne okazje?
19. Co to jest odzież robocza?
20. Czym charakteryzuje się odzież robocza?
21. Jakie znasz rodzaje odzieży roboczej?
22. Jakie znasz zasady projektowania odzieży roboczej?
23. Od jakich warunków zależy wygląd odzieży roboczej?
24. Co ma wpływ na fason odzieży roboczej?
25. Od czego zależy kolorystyka odzieży do pracy?
26. Dlaczego odzież robocza powinna być funkcjonalna?
27. Jakie materiały są stosowane w odzieży roboczej?
28. Co to jest kolekcja odzieży?
29. Jakie mogą być cechy wspólne kolekcji odzieży?
30. W jaki sposób zharmonizujesz ubiór z kolorem twarzy i włosów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie fotografii ustal przeznaczenie odzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z zakresu rodzaju i przeznaczenia odzieży,
2) wylosować 5 fotografii,
3) ustalić przeznaczenie odzieży na podstawie fotografii,
4) wkleić zdjęcia do zeszytu przedmiotowego,
5) opisać przeznaczenie odzieży pod każda fotografią,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt przedmiotowy,
- katalog różnego rodzaju odzieży,
- żurnale mody,
- nożyce, klej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj odzież roboczą dla ogrodnika.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym odzieży roboczej,
2) zapoznać się z warunkami pracy ogrodnika,
3) uwzględnić warunki atmosferyczne (pory roku),
4) zaproponować kolorystykę odzieży uwzględniając charakter pracy i kontakt
z otoczeniem,
5) dobrać materiały i dodatki do ubioru,
6) zaprojektować (narysować i pomalować) ubiór,
7) uzasadnić wybór modelu,
8) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj ubiór męski na specjalną okazję.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym projektowania ubiorów męskich,
2) wybrać okazję na jaką będziesz projektować ubiór,
3) zaprojektować ubiór męski zgodnie ze wstępnymi założeniami (można wykorzystać
program komputerowy do projektowania odzieży),
4) zaproponować kolorystykę ubioru odpowiednią do okazji,
5) pomalować projekt lub zaprojektować ubiór w programie komputerowym
do projektowania odzieży,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw komputerowy z programem do projektowania odzieży i dostępem do Internetu,
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe,
- przybory malarskie,
- schemat sylwetki męskiej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Dobierz odzież sportowo-wypoczynkową dla młodzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym odzieży sportowo-wypoczynkowej,
2) zapoznać się z zasadami projektowania odzieży dla młodzieży,
3) zaprojektować odzież sportowo-wypoczynkową dla młodzieży,
4) zaproponować zestawy kolorystyczne (3 warianty),
5) dobrać materiały i dodatki do ubioru,
6) wykonać projekty techniką dowolną lub wykorzystać program komputerowy
do projektowania odzieży (ten sam projekt w 3 zestawach kolorystycznych),
7) porównać projekty,
8) określić wpływ koloru na wygląd ubioru,
9) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw komputerowy z programem do projektowania odzieży i dostępem do Internetu,
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- różne materiały pomocnicze w zależności od wybranej techniki,
- żurnale mody młodzieżowej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70
Ćwiczenie 5
Zaprojektuj kolekcjÄ™ sukien wieczorowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym tworzenia kolekcji odzieżowych,
2) scharakteryzować rodzaje sukien damskich,
3) scharakteryzować rodzaje materiałów stosowanych w ubiorach wieczorowych,
4) określić stosowaną kolorystykę ubioru,
5) scharakteryzować panujące trendy mody,
6) zaprojektować kolekcję sukien wieczorowych wykorzystując program komputerowy
do projektowania odzieży,
7) wydrukować zaprojektowaną kolekcje ubiorów,
8) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw komputerowy z programem do projektowania odzieży i dostępem do Internetu,
- katalogi odzieży damskiej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 6
Dobierz bieliznę osobistą dla młodzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym bielizny,
2) zapoznać się z zasadami projektowania odzieży dla młodzieży,
3) zaprojektować bieliznę osobistą dla młodzieży (dziewczęcą i chłopięcą)  można
wykorzystać program komputerowy do projektowania odzieży,
4) zaproponować zestawy kolorystyczne,
5) dobrać materiały i dodatki do ubioru,
6) wykonać projekty techniką dowolną lub wykorzystać program komputerowy
do projektowania odzieży,
7) porównać projekty,
8) określić wpływ koloru na wygląd bielizny,
9) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw komputerowy z programem do projektowania odzieży i dostępem do Internetu,
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- różne materiały pomocnicze w zależności od wybranej techniki,
- żurnale bielizny młodzieżowej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
71
Ćwiczenie 7
Dobierz odzież domową dla mężczyzny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym odzieży domowej,
2) zapoznać się z zasadami projektowania odzieży dla mężczyzn,
3) zaprojektować odzież domową dla mężczyzny,
4) zaproponować kolorystykę,
5) wykonać projekt odzieży domowej dla mężczyzny,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy formatu A4,
- przybory rysunkowe i malarskie,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić przeznaczenie odzieży na podstawie fotografii?
ðð ðð
2) dobrać kolorystykę odzieży do jej przeznaczenia?
ðð ðð
3) rozpoznać odzież wizytową?
ðð ðð
4) dobrać odzież na specjalne okazje?
ðð ðð
5) dobrać kolorystykę odzieży roboczej do zawodu?
ðð ðð
6) zaprojektować ubiór dla ogrodnika?
ðð ðð
7) wykorzystać program komputerowy w projektowaniu odzieży?
ðð ðð
8) zaprojektować kolekcję odzieży?
ðð ðð
9) zaprojektować ubiór męski na specjalną okazję?
ðð ðð
10) zaprojektować odzież sportowo-wypoczynkową dla młodzieży?
ðð ðð
11) stworzyć kolekcję sukien wieczorowych?
ðð ðð
12) zaprojektować bieliznę dla młodzieży?
ðð ðð
13) opracować projekt odzieży domowej dla mężczyzny?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
72
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
zaznacz kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Dominujący gust społeczeństwa danej epoki w odniesieniu do stroju, sztuki, sposobu
myślenia i sposobu życia, to
a) linia mody.
b) styl mody.
c) moda.
d) uroda.
2. Kolekcje modeli odzieżowych przeznaczonych do produkcji krótkoseryjnych, (modele
gotowe do noszenia), to kolekcje
a) haute couture.
b) new look.
c) empire.
d) pręt-ą-porter.
3. Spódnica przedstawiona na rysunku ma długość
a) mini.
b) meduzo.
c) midi.
d) maxi.
Rysunek do zadania 3
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
73
4. Linia podkreślająca kobiecość poprzez akcentowanie talii, biustu i bioder, to
a) linia prosta (H).
b) linia owalna (O).
c) linia secesyjna (S).
d) linia osy (X).
5. Fason odzieży to wygląd ubioru wynikający z
a) zastosowanego materiału.
b) kroju i układu detali.
c) dobranej kolorystyki.
d) zastosowanych dodatków.
6. Luz
ne spodnie z nadaniem nieco poniżej kolana z zasłoniętym mankietem, to
a) szarawary.
b) golfy.
c) rybaczki.
d) kolarki.
Rysunek do zadania 6
7. W modzie współczesne rozróżniamy style:
a) klasyczny, sportowy, unikatowy, awangardowy.
b) klasyczny sportowy, romantyczny, awangardowy.
c) klasyczny, rekreacyjny, romantyczny, awangardowy.
d) klasyczny, sportowy, wieczorowy, unikatowy.
8. Styl wybiegający w przyszłość, przeznaczony dla ludzi odważnych, lubiących ubiorem
zadziwiać, szokować, to styl
a) klasyczny.
b) romantyczny.
c) awangardowy.
d) sportowy.
9. Luz
ny płaszcz, najczęściej dwurzędowy z szerokimi wyłogami, przewiązany w talii,
którego charakterystycznymi elementami wykończenia są naramienniki i karczek wszyty
w szwy boczne, to
a) redingot.
b) budrysówka.
c) peleryna.
d) trencz.
Rysunek do zadania 9
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
74
10. Kimono, formy szlafrokowe, mundurowe, uniform ze stójką, motyw smoka, czerwień,
złoto, hafty, to cechy charakterystyczne stylu
a) japońskiego.
b) chińskiego.
c) indyjskiego.
d) tybetańskiego.
11. Figura sprężysta ma
a) pochyłe plecy i wklęsłą klatkę piersiową.
b) płaskie plecy i płaska klatkę piersiową.
c) wypukłą klatkę piersiową i zgarbione plecy.
d) wypukłą klatkę piersiową i płaskie plecy.
12. Wzory na tkaninach o dużych motywach wykazują działanie
a) poszerzajÄ…ce.
b) wydłużające.
c) powiększające.
d) pomniejszajÄ…ce.
13. Linie mody wyszczuplające i wydłużające, to
a) redingot, Y.
b) X, trapez.
c) S, syrena.
d) empire, A.
14. Ubiór pokazany na rysunku jest właściwy dla figury
a) za tęgiej, za niskiej.
b) za tęgiej, za wysokiej.
c) za szczupłej, za niskiej.
d) za szczupłej, za wysokiej.
Rysunek do zadania 14
15. Granat, biel i czerń to barwy odpowiednie na
a) odzież domową.
b) bieliznÄ™ osobistÄ….
c) odzież szkolną.
d) odzież na plażę.
16. Funkcjonalizm i wygoda w ubiorze, a także nawiązanie do sposobu bycia i ubierania
się idoli świata rozrywki, sportu i estrady, to czynniki mające wpływ na projektowanie
odzieży dla
a) dzieci.
b) młodzieży.
c) mężczyzn.
d) kobiet.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
75
17. Przedstawione na rysunku projekty pokazujÄ… tuszowanie wady
a) za szerokich ramion.
b) za wÄ…skich ramion.
c) za krótkiej szyi.
d) za długiej szyi.
Rysunek do zadania 17
18. Bardzo oficjalny ubiór męski, składający się z czarnej marynarki, której poły przebiegają
łukowato od guzika w tył; spodni w pasy lub delikatna kratkę; szarej kamizeli
i szerokiego jedwabnego krawata, to
a) stresemann.
b) frak.
c) cutaway.
d) smoking.
19. Odzież robocza powinna być uszyta z materiałów
a) sztucznych.
b) naturalnych.
c) mieszanek włókien syntetycznych i sztucznych.
d) mieszanek włókien syntetycznych i naturalnych.
20. Ubiór dla figury normalnej przedstawiony na rysunku pokazuje fason odpowiadający
a) skośnym liniom ciała.
b) krzywym liniom ciała.
c) prostym liniom ciała.
d) zaokrąglonym liniom ciała.
Rysunek do zadania 20
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
76
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Dobieranie wyrobów odzieżowych do typu sylwetki i przeznaczenia
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
77
6. LITERATURA
1. Antkowiak J.: Sekrety modnych pań. Wydawnictwo Twój Styl, Warszawa 1993
2. Banach A., Banach E.: SÅ‚ownik mody. WP, Warszawa 1962
3. Banach A.: O modzie XIX wieku. PIW Warszawa 1977
4. Biedrońska-Słotowa B., Kowalska J.: Za modą przez wieki. Muzeum Narodowe
w Krakowie, Kraków 2003
5. Czurkowa M.H., Ulawska-Bryszewska I.: Rysunek zawodowy dla szkół odzieżowych.
WSiP, Warszawa 1996
6. Fałkowska-Rękawek E.: Podstawy projektowania odzieży. WSiP, Warszawa 2000
7. Farr K.: Twój osobisty stylista. W co się ubrać? Muza SA, Warszawa 2005
8. Gutkowska-Rychlewska M., Taszycka M.: Ubiory i akcesoria mody wieku XIX., Kraków
1967
9. Jones S.J.: Moda, projektowanie. Arkady, Warszawa 2007
10. Lechevalier C.: Dobrze ubrany mężczyzna. Wiedza i Życie, Warszawa 2004
11. Martin M.: Moda. Encyklopedia. Wydawnictwo Philips Wilson, Warszawa 1999
12. Mulvey K., Richards M.: Kanony Piękna. ARKADY, Warszawa 1998
13. Parafianowicz Z.: Słownik odzieżowy. WSiP, Warszawa 1995
14. Piedboeut H.: O stroju na każdą okazję. Świat książki, Warszawa 1999
15. Piras c., Roetzel B.: Lady  kobieta elegancka. Rosner & Wspólnicy, Warszawa 2003
16. Praca zbiorowa. Kolekcja Instytutu Ubiorów w Kioto. Moda. Historia mody od XVIII do
XX wieku. Taschen 2002
17. Rech H.: Pulchne jest piękne. Jak wyglądać najlepiej w rozmiarze XXL. Wydawnictwo
Twój Styl, Warszawa 1999
18. Romano Ch.: Nie mam, co na siebie włożyć. Muza SA, Warszawa 2000
19. Samek P.: Krawiectwo  Technologia. WSiP Warszawa 1999
20. Salo T., Eberle H., Döllel H.: Mode Zeichnen & Entwerfen. Vollmer GmbH & Co.,
Haan-Gruiten 2001
21. Spllane M.: Zaprezentuj siebie. Poradnik dla nowoczesnego mężczyzny. Muza SA,
Warszawa 2003
22. Turbasa J.: ABC męskiej elegancji. Wydawnictwo AA s.c. Kraków 2001
23. Watermann G., Singel F.: Znajdz
swój kolor. Muza SA, Warszawa 2003
24. Woodall T., Constantine S.: Jak się nie ubierać. Wiedza i Życie, Warszawa 2003
25. Żurnal mody: VIVA MODA. Wydanie specjalne 3(12) 2002
26. Żurnal mody: FASHION, nr 1 (22) 20.II  19. V. 2007
Czasopisma
 Nowa Edukacja Zawodowa
 Edukator Zawodowy  www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
78