Przestrogi proroka
Spośród nielicznych wzmianek o konkretnych kobietach w Księdze
Izajasza wszystkie, z wyjątkiem jednej, odnoszą się do kobiet
bezimiennych. Jedyną wymienioną z imienia jest Sara, żona
Abrahama (51, 2).
Godne odnotowania jest także to, że w kilku miejscach Izajasz używa,
według współczesnych określeń, języka inkluzywnego, tzn. mówi o
 sługach i służebnicach (14, 2),  synach i córkach (43, 6; 49, 22; 56, 5;
60, 4),  królach i księżniczkach (49, 23),  oblubieńcu i oblubienicy (61,
10). Nie zmienia to przeważającego w Księdze (jak i całej Biblii)
androcentrycznego sposobu wyrażania się, w którym forma męska
uważana jest za obejmującą obie płcie. Niekrytycznym podejściem do
stosunków panujących między mężczyznami i kobietami jest również Iz 3,
12:  Ach, mój lud! Młokos go ciemięży i kobiety nim rządzą (przekład
BT). Nie tyle bowiem chodzi tutaj o faktyczne rządy kobiet, co opis
katastrofalnego stanu narodu wybranego -  rządzą nim zniewieściali
mężczyz
ni . Do dziś tego rodzaju sformułowanie pozostaje obelgą...
Księga zawiera jednak przynajmniej dwa fragmenty, które wprost kierują
się do kobiet, wymieniając je jako odpowiedzialne  obok mężczyzn za
niesprawiedliwość, a zatem i nadchodzącą karę (3, 16-23; 32, 9-14). Jak
mężczyz
ni strofowani są przez proroka:  To wyście spustoszyli winnicę, w
waszych domach znajduje się mienie zrabowane biednym! (...) Gnębicie
mój lud i uciskacie biedaków! (3, 14n), do kobiet zwraca się:  Ponieważ
wynoszą się córki Syjonu i chodzą z pysznie wyciągniętą szyją, zuchwale
rzucają oczyma, wciąż drepczą krokiem tanecznym, sprzączkami u nóg
podzwaniają, [przeto] Pan zgoli czaszki córek Syjonu, Jahwe obnaży ich
nagość. W tym dniu usunie Pan ozdobne klamry sandałów, wstążki na
czoła, słoneczka, księżyce, kolczyki, bransolety, welony, diademy,
łańcuszki i przepaski, flakoniki [perfum] oraz amulety, sygnety, wisiorki u
nosa, zbytkowne szaty, szerokie tuniki, szale i torebki, świecidełka,
koszulki, turbany, narzutki (3, 16-23). Krytykowane kobiety należą do
sfer wyższych. Opisywana toaleta świadczy nie tylko o ich pewności siebie,
ale przede wszystkim o świadomości zajmowanej pozycji, którą obnoszą
się przed innymi. Przy okazji otrzymujemy dość dokładny opis toalety
wytwornej damy tamtych czasów i tamtej kultury. Kobiety sfer wyższych,
zwłaszcza z dworu królewskiego - wykorzystując pozycje ojców i mężów, a
także same prowadząc interesy - przyczyniają się do wykorzystywania
ubogich, których niemal przysłowiowym określeniem są wdowy i sieroty.
Stoją najniżej w ówczesnej drabinie społecznej, bo nie obejmuje ich
prawna ochrona dorosłego mężczyzny. Choć Jahwe staje po stronie wdów
i sierot (1, 17. 23; 10, 2), nawet dla nich nie będzie miał litości, gdy
karzącą ręką sądzić będzie Izrael - one też należeć będą do
pogardzających Nim (9, 16).
Groz
ba kierowana do bogatych kobiet obejmuje nie tylko utratę majątku,
ale też zhańbienie i gwałt (tak należy rozumieć zgolenie czaszek i
obnażenie nagości; por. 13, 16; 23, 12), jak też utratę mężów:
 Mężczyz
ni twoi od miecza poginą, dzielna młódz
twoja [polegnie] na
wojnie... W ten dzień siedem niewiast uczepi się jednego męża mówiąc: -
Chleb własny pożywać będziemy i we własne ubierać się szaty, tylko niech
zwiemy się twoim nazwiskiem, połóż kres naszej hańbie! (3, 25; 4, 1).
Być niezamężną, zwłaszcza dla kobiet zgwałconych, uchodzić będzie za
hańbę. Dlatego tak zależeć będzie im choćby na pozornym małżeństwie.
Ale jest nadzieja na zmazanie tych win:  ...Pan zmyje skazę córek Syjonu,
w zawierusze sądu i zawierusze zagłady spłucze krwawą winę Jerozolimy
(4, 4). Przed sądem Jahwe wszystkie różnice społeczne, także te między
kobietami, zostaną wyrównane:  Tak będzie z ludem, jak i z kapłanem, ze
sługą, jak i z jego panem, ze służebnicą, jak i z jej panią... (24, 2).
Finansowo najlepiej zabezpieczone kobiety, prowadzące własne domy,
zajmujące się zbiorem wina i owoców oraz żniwami, gdy wszystko
zostanie zniszczone, zostaną zrównane z płaczkami:  Rozbierzcie się,
zrzućcie wierzchnie szaty i biodra pasem [żałobnym] przepaszcie! Bijcie
się w piersi z powodu [zniszczenia] łanów rozkosznych i winnic plon
przynoszących, z powodu ziem ludu mojego, gdzie rosną ciernie i
chwasty (32, 11nn). I tym razem prorok zapowiada nadejście końca
kary:  Wreszcie [jednak] wylany zostanie na nas Duch z wysoka. Wtedy
pustynia zmieni się w ogród, a ogród będzie za las uważany. (...)
Obsiewać będziecie wszystkie wód pobrzeża, puszczając swobodnie bydło i
osły (32, 15. 20). Jak przed sądem Jahwe wszystkie i wszyscy są równe i
równi, tak też w Jego obietnicy.