Pierwsze organizmy:
Pierwsze organizmy:
" Były organizmami prokariotycznymi
" Były organizmami prokariotycznymi
" Heterotrofami beztlenowymi
" Heterotrofami beztlenowymi
" Energię potrzebną do życia czerpały z
" Energię potrzebną do życia czerpały z
fermentacji
fermentacji
Prokarionty&
Prokarionty&
" & nie posiadają: jądra, wakuoli, siateczki
" & nie posiadają: jądra, wakuoli, siateczki
endoplazmatycznej, aparatu Golgiego, centrioli,
endoplazmatycznej, aparatu Golgiego, centrioli,
wrzeciona podziałowego, mitochondriów i
wrzeciona podziałowego, mitochondriów i
chloroplastów, czyli struktur charakterystycznych
chloroplastów, czyli struktur charakterystycznych
dla eukariontów. DNA prokariotów nie jest
dla eukariontów. DNA prokariotów nie jest
połączony z histonami i występuje w postaci
połączony z histonami i występuje w postaci
długiej podwójnej nici zwanej genoforem
długiej podwójnej nici zwanej genoforem
(czasem określanej też mianem pojedynczego
(czasem określanej też mianem pojedynczego
chromosomu), splątanej w kłębek w obszarze
chromosomu), splątanej w kłębek w obszarze
jądrowym (nukleoid), który nie jest ograniczony i
jądrowym (nukleoid), który nie jest ograniczony i
oddzielony od cytoplazmy błoną jądrową.
oddzielony od cytoplazmy błoną jądrową.
Heterotrofy&
Heterotrofy&
" & wytwarzają jedne związki kosztem
" & wytwarzają jedne związki kosztem
energii uzyskanej podczas utleniania
energii uzyskanej podczas utleniania
(odbierania elektronów) innych związków
(odbierania elektronów) innych związków
organicznych lub nieorganicznych
organicznych lub nieorganicznych
Fermentacja&
Fermentacja&
" & zachodzi w środowiskach w których brakuje
" & zachodzi w środowiskach w których brakuje
akceptora elektronów jakim jest tlen
akceptora elektronów jakim jest tlen
" & jest to wewnętrznie zrównoważona reakcja
" & jest to wewnętrznie zrównoważona reakcja
redoks, w trakcie której jedne produkty
redoks, w trakcie której jedne produkty
akceptują, a inne oddają elektrony, z
akceptują, a inne oddają elektrony, z
uwolnieniem energii, czyli substrat organiczny
uwolnieniem energii, czyli substrat organiczny
utlenia się częściowo, bez udziału osobnego
utlenia się częściowo, bez udziału osobnego
akceptora elektronów
akceptora elektronów
Fermentacja&
Fermentacja&
" & dostarcza stosunkowo niewiele energii
" & dostarcza stosunkowo niewiele energii
" C6H12O6 2CO2 + 2C2H5OH + energia
" C6H12O6 2CO2 + 2C2H5OH + energia
(2ATP)
(2ATP)
Autotrofy
Autotrofy
" Potrafią same dokonać energochłonnej
" Potrafią same dokonać energochłonnej
redukcji nieorganicznego węgla (CO2) w
redukcji nieorganicznego węgla (CO2) w
celu wytworzenia związków organicznych,
celu wytworzenia związków organicznych,
zużywanych następnie jako budulec lub
zużywanych następnie jako budulec lub
paliwo (substrat dalszych przemian
paliwo (substrat dalszych przemian
energetycznych)
energetycznych)
" Pierwsze autotrofy korzystały z energii
" Pierwsze autotrofy korzystały z energii
uwalniającej się w przemianach związków
uwalniającej się w przemianach związków
nieorganicznych w drodze tzw.
nieorganicznych w drodze tzw.
chemosyntezy.
chemosyntezy.
Chemosynteza&
Chemosynteza&
" & polega na redukcji CO2 z wykorzystaniem
" & polega na redukcji CO2 z wykorzystaniem
energii uwolnionej podczas redukcji związków
energii uwolnionej podczas redukcji związków
mineralnych (siarczków, soli amonowych,
mineralnych (siarczków, soli amonowych,
azotynów, siarki rodzimej, soli żelazawych,
azotynów, siarki rodzimej, soli żelazawych,
wodoru czy metanu)
wodoru czy metanu)
" Akceptorem elektronów może być wolny tlen
" Akceptorem elektronów może być wolny tlen
albo utlenione substancje mineralne (siarczany,
albo utlenione substancje mineralne (siarczany,
azotany, węglany)
azotany, węglany)
Chemoautotrofy&
Chemoautotrofy&
" & są niezależne od promieniowania
" & są niezależne od promieniowania
słonecznego i do innych grup organizmów
słonecznego i do innych grup organizmów
" Zielone bakterie siarkowe i purpurowe
" Zielone bakterie siarkowe i purpurowe
bakterie siarkowe są ścisłymi
bakterie siarkowe są ścisłymi
beztlenowcami, rozkładają H2S uwalniając
beztlenowcami, rozkładają H2S uwalniając
siarkę elementarną.
siarkę elementarną.
Fotoautotrofy&
Fotoautotrofy&
" & wykorzystują jako z
ródło energii
" & wykorzystują jako z
ródło energii
promieniowanie słoneczne. W fotosyntezie
promieniowanie słoneczne. W fotosyntezie
donorem elektronów jest cząsteczka wody,
donorem elektronów jest cząsteczka wody,
rozłożona z wykorzystaniem energii
rozłożona z wykorzystaniem energii
świetlnej. Uwalnia się przy tym tlen
świetlnej. Uwalnia się przy tym tlen
cząsteczkowy.
cząsteczkowy.
Tlen
Tlen
" Tlen w stanie wolnym występuje w postaci
" Tlen w stanie wolnym występuje w postaci
cząsteczek dwuatomowych O2 oraz
cząsteczek dwuatomowych O2 oraz
trójatomowych - ozonu O3 (głównie w
trójatomowych - ozonu O3 (głównie w
ozonosferze).
ozonosferze).
" Jest najbardziej rozpowszechnionym
" Jest najbardziej rozpowszechnionym
pierwiastkiem na Ziemi - zawartość tlenu w jej
pierwiastkiem na Ziemi - zawartość tlenu w jej
skorupie wynosi 45%. Stanowi też 20,95%
skorupie wynosi 45%. Stanowi też 20,95%
objętości atmosfery ziemskiej. W postaci
objętości atmosfery ziemskiej. W postaci
związków z innymi pierwiastkami wchodzi w
związków z innymi pierwiastkami wchodzi w
skład hydrosfery (gdzie jego zawartość wynosi
skład hydrosfery (gdzie jego zawartość wynosi
około 89%) i litosfery (np. krzemionka (piasek)
około 89%) i litosfery (np. krzemionka (piasek)
zawiera ok. 53% tlenu). W przyrodzie obieg
zawiera ok. 53% tlenu). W przyrodzie obieg
tlenu odbywa się w cyklu zamkniętym.
tlenu odbywa się w cyklu zamkniętym.
Oddychanie tlenowe uzupełniło
Oddychanie tlenowe uzupełniło
istniejącą wcześniej glikolizę&
istniejącą wcześniej glikolizę&
" & o cykl Krebsa i łańcuch oddechowy
" & o cykl Krebsa i łańcuch oddechowy
" Ogólny wzór tej reakcji to:
" Ogólny wzór tej reakcji to:
 C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + energia
 C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + energia
(36 ATP)
(36 ATP)
 Glukoza + Tlen Dwutlenek Węgla +
 Glukoza + Tlen Dwutlenek Węgla +
Woda + Energia ATP
Woda + Energia ATP
Eukarionty
Eukarionty
" Pierwsze eukarionty odkryto w warstwach
" Pierwsze eukarionty odkryto w warstwach
kopalnych sprzed 1,5  1,7 mld lat
kopalnych sprzed 1,5  1,7 mld lat
Teoria endosymbiozy
Teoria endosymbiozy
Teoria endosymbiozy
Teoria endosymbiozy
" Lynn Margulis  Symbiotyczna planeta
" Lynn Margulis  Symbiotyczna planeta
" Teoria zakłada że mitochondria,
" Teoria zakłada że mitochondria,
chloroplasty i prawdopodobnie wici oraz
chloroplasty i prawdopodobnie wici oraz
centriole powstały w wyniku
centriole powstały w wyniku
symbiotycznych zależności między dwoma
symbiotycznych zależności między dwoma
organizmami prokariotycznymi.
organizmami prokariotycznymi.
Teoria endosymbiozy
Teoria endosymbiozy
" Chloroplasty  bakterie fotosyntetyzujące
" Chloroplasty  bakterie fotosyntetyzujące
" Mitochondria  bakterie tlenowe
" Mitochondria  bakterie tlenowe
" Mutualizm - jedna z interakcji
" Mutualizm - jedna z interakcji
protekcjonistycznych między populacjami,
protekcjonistycznych między populacjami,
charakteryzująca się obopólnymi korzyściami
charakteryzująca się obopólnymi korzyściami
(symbioza) o takim stopniu, który praktycznie
(symbioza) o takim stopniu, który praktycznie
wzajemnie uzależnia istnienie obu populacji.
wzajemnie uzależnia istnienie obu populacji.
Dowody teorii symbiotycznej:
Dowody teorii symbiotycznej:
" chloroplastowe i mitochodrialne DNA w
" chloroplastowe i mitochodrialne DNA w
postaci kolistego chromosomu
postaci kolistego chromosomu
" chloroplastowe i mitochondrialne
" chloroplastowe i mitochondrialne
rybosomy, masą przypominające
rybosomy, masą przypominające
rybosomy prokariontów
rybosomy prokariontów
" synteza białek chloroplastowych i
" synteza białek chloroplastowych i
mitochondrialnych
mitochondrialnych
" Obecność podwójnej błony
" Obecność podwójnej błony
cytoplazmatycznej
cytoplazmatycznej
Ewolucja życia na
Ewolucja życia na
Ziemi
Ziemi
Czas geologiczny Ziemi:
Czas geologiczny Ziemi:
" Ery
" Ery
" Okresy
" Okresy
" Epoki
" Epoki
Era archaiczna
Era archaiczna
" Trwała 2 mld lat
" Trwała 2 mld lat
" Liczne ruchy górotwórcze
" Liczne ruchy górotwórcze
" Erupcje wulkanów
" Erupcje wulkanów
" Ślady życia  stromatolity, warstwy grafitu
" Ślady życia  stromatolity, warstwy grafitu
Era proterozoiczna
Era proterozoiczna
" Rozpoczęła się 1,5 mld lat temu i trwała
" Rozpoczęła się 1,5 mld lat temu i trwała
ok. 1 mld lat
ok. 1 mld lat
" Duże ilości osadów
" Duże ilości osadów
" Skamieniałości bakterii, grzybów,
" Skamieniałości bakterii, grzybów,
wielokomórkowych glonów i zwierząt
wielokomórkowych glonów i zwierząt
Era paleozoiczna
Era paleozoiczna
" Zaczęła się 577 mln lat temu i trwała ok.
" Zaczęła się 577 mln lat temu i trwała ok.
322 mln lat
322 mln lat
" Dzieli się na 6 okresów: kambr, ordowik,
" Dzieli się na 6 okresów: kambr, ordowik,
sylur, dewon, karbon i perm
sylur, dewon, karbon i perm
Kambr
Kambr
" Ogromna ilość skamieniałości
" Ogromna ilość skamieniałości
" Tempo ewolucji bardzo szybkie (eksplozja
" Tempo ewolucji bardzo szybkie (eksplozja
kambryjska)
kambryjska)
" Wszystkie obecnie żyjące typy zwierząt z
" Wszystkie obecnie żyjące typy zwierząt z
wyjątkiem strunowców
wyjątkiem strunowców
" Gąbki, koralowce, ślimaki, liliowce,
" Gąbki, koralowce, ślimaki, liliowce,
skorupiaki, głowonogi, ramienionogi,
skorupiaki, głowonogi, ramienionogi,
trylobity
trylobity
Kambr
Kambr
" Żywa skamielina - skrzypłocz (mieczogon)
" Żywa skamielina - skrzypłocz (mieczogon)
" Skrzypłocze występują w Oceanie
" Skrzypłocze występują w Oceanie
Atlantyckim u wybrzeży Ameryki Północnej
Atlantyckim u wybrzeży Ameryki Północnej
i Środkowej oraz przy azjatyckich brzegach
i Środkowej oraz przy azjatyckich brzegach
Pacyfiku
Pacyfiku
Kambr
Kambr
" Świat roślin reprezentują glony
" Świat roślin reprezentują glony
" Ustalenie się zasadniczego planu budowy
" Ustalenie się zasadniczego planu budowy
ciała organizmów
ciała organizmów
Ordowik
Ordowik
" Zalanie większej części lądów
" Zalanie większej części lądów
" Pierwsze ślady kręgowców 
" Pierwsze ślady kręgowców 
bezszczękowych ryb pancernych
bezszczękowych ryb pancernych
" Pod koniec ordowiku nastąpiło masowe
" Pod koniec ordowiku nastąpiło masowe
wymieranie zwierząt (tzw. wymieranie
wymieranie zwierząt (tzw. wymieranie
ordowickie), prawdopodobnie związane z
ordowickie), prawdopodobnie związane z
gwałtownymi przemianami
gwałtownymi przemianami
środowiskowymi.
środowiskowymi.
Sylur
Sylur
" pierwsze grzyby lądowe i rośliny lądowe,
" pierwsze grzyby lądowe i rośliny lądowe,
określane mianem psylofitów.
określane mianem psylofitów.
" Pojawienie się pierwszych zwierząt
" Pojawienie się pierwszych zwierząt
lądowych oddychających powietrzem 
lądowych oddychających powietrzem 
pajęczaki podobne do skorpionów
pajęczaki podobne do skorpionów
Dewon
Dewon
" Duża różnorodność ryb m.in. rekiny, ryby
" Duża różnorodność ryb m.in. rekiny, ryby
dwudyszne, trzonopłetwe i kostnoszkieletowe
dwudyszne, trzonopłetwe i kostnoszkieletowe
Dewon
Dewon
" Latimeria  przedstawiciel trzonopłetwych
" Latimeria  przedstawiciel trzonopłetwych
Karbon
Karbon
" powstanie pasm górskich (Góry Świętokrzyskie,
" powstanie pasm górskich (Góry Świętokrzyskie,
Sudety)
Sudety)
" Liczne widłaki, skrzypy, paprocie nasienne,
" Liczne widłaki, skrzypy, paprocie nasienne,
rośliny nagozalążkowe
rośliny nagozalążkowe
" Duże nagromadzenia szczątków tych roślin,
" Duże nagromadzenia szczątków tych roślin,
rosnących w bagniskach w klimacie tropikalnym,
rosnących w bagniskach w klimacie tropikalnym,
utworzyły pokłady węgla kamiennego.
utworzyły pokłady węgla kamiennego.
" Pierwsze gady  kotylozaury
" Pierwsze gady  kotylozaury
" Uskrzydlone owady  karaczany i ważki
" Uskrzydlone owady  karaczany i ważki
Perm
Perm
" Dochodzi do wypiętrzenia gór Uralu. W
" Dochodzi do wypiętrzenia gór Uralu. W
Ameryce Północnej powstają Appalachy.
Ameryce Północnej powstają Appalachy.
" Zaczynają dominować rośliny nasienne,
" Zaczynają dominować rośliny nasienne,
zróżnicowały się iglaki i pojawiły się
zróżnicowały się iglaki i pojawiły się
sagowce
sagowce
" Pojawiła się grupa gadów mięsożernych
" Pojawiła się grupa gadów mięsożernych
będąca przodkami ssaków
będąca przodkami ssaków
Perm
Perm
" Duże zmiany klimatyczne i topograficzne
" Duże zmiany klimatyczne i topograficzne
prowadzą do największego w historii Ziemi
prowadzą do największego w historii Ziemi
wymierania gatunków, zwanego czasem
wymierania gatunków, zwanego czasem
barwnie matką wielkich wymierań.
barwnie matką wielkich wymierań.
Całkowicie znikają wtedy m.in. trylobity i
Całkowicie znikają wtedy m.in. trylobity i
koralowce czteropromienne
koralowce czteropromienne
Era mezozoiczna
Era mezozoiczna
" Rozpoczęła się 248 mln lat temu i trwała 183
" Rozpoczęła się 248 mln lat temu i trwała 183
mln lat
mln lat
" Dzieli się na: trias, jurę i kredę
" Dzieli się na: trias, jurę i kredę
" Była to era gadów
" Była to era gadów
" Najbardziej prymitywnymi gadami tamtej ery
" Najbardziej prymitywnymi gadami tamtej ery
były żółwie, które przetrwały w nieomal
były żółwie, które przetrwały w nieomal
niezmienionej formie do dzisiejszych czasów
niezmienionej formie do dzisiejszych czasów
" Do połowy kredy dominowały rośliny
" Do połowy kredy dominowały rośliny
nagozalążkowe, potem ustąpiły miejsca
nagozalążkowe, potem ustąpiły miejsca
okrytozalążkowym
okrytozalążkowym
Era mezozoiczna
Era mezozoiczna
" Dinozaury
" Dinozaury
" Zróżnicowanie się większości
" Zróżnicowanie się większości
współczesnych rzędów owadów
współczesnych rzędów owadów
" Pierwsze ssaki pojawiły się w triasie
" Pierwsze ssaki pojawiły się w triasie
" Pierwsze ślady ptaków odnaleziono w
" Pierwsze ślady ptaków odnaleziono w
osadach jurajskich
osadach jurajskich
Era mezozoiczna
Era mezozoiczna
" Pod koniec okresu kredowego wiele
" Pod koniec okresu kredowego wiele
zwierząt gwałtownie wymarło, wyginęła
zwierząt gwałtownie wymarło, wyginęła
też większość gatunków roślin
też większość gatunków roślin
nagozalążkowych
nagozalążkowych
" Zderzenie z olbrzymim meteorytem 
" Zderzenie z olbrzymim meteorytem 
dowód - obecność warstewki iłów o dużej
dowód - obecność warstewki iłów o dużej
zawartości irydu
zawartości irydu
Era kenozoiczna
Era kenozoiczna
" Era ssaków i roślin okrytozalążkowych
" Era ssaków i roślin okrytozalążkowych
" Rozpoczęła się 65 mln lat temu i trwa do
" Rozpoczęła się 65 mln lat temu i trwa do
dzisiaj
dzisiaj
" Dzieli się na: trzeciorzęd (63 mln lat) i
" Dzieli się na: trzeciorzęd (63 mln lat) i
czwartorzęd (ok. 2 mln lat)
czwartorzęd (ok. 2 mln lat)
" Trzeciorzęd dzielimy na 5 epok: paleocen,
" Trzeciorzęd dzielimy na 5 epok: paleocen,
eocen, oligocen, miocen i pliocen
eocen, oligocen, miocen i pliocen
" Czwartorzęd dzielimy na: plejstocen i
" Czwartorzęd dzielimy na: plejstocen i
holocen (epokę współczesną)
holocen (epokę współczesną)
Trzeciorzęd
Trzeciorzęd
" wypiętrzenia Alp, Karpat, Gór Dynarskich,
" wypiętrzenia Alp, Karpat, Gór Dynarskich,
Pirenejów, Apeninów, Atlasu, Kordylierów,
Pirenejów, Apeninów, Atlasu, Kordylierów,
Andów, Himalajów i Kaukazu
Andów, Himalajów i Kaukazu
" gwałtownym rozwój roślin
" gwałtownym rozwój roślin
okrytozalążkowych w tym traw
okrytozalążkowych w tym traw
" Szczątki najstarszych kopytnych
" Szczątki najstarszych kopytnych
znaleziono w osadach paleocenu
znaleziono w osadach paleocenu
Trzeciorzęd
Trzeciorzęd
" W plejstocenie miały miejsce 4
" W plejstocenie miały miejsce 4
zlodowacenia. Poziom oceanów obniżył się
zlodowacenia. Poziom oceanów obniżył się
nawet o ok. 100 m. Powstały liczne
nawet o ok. 100 m. Powstały liczne
 mosty między lądami dzięki którymi
 mosty między lądami dzięki którymi
mogły przemieszczać się zwierzęta. Np.
mogły przemieszczać się zwierzęta. Np.
połączenie Alaski z Syberią, czy Anglii z
połączenie Alaski z Syberią, czy Anglii z
Europą
Europą
Trzeciorzęd
Trzeciorzęd
" W plejstocenie zaczęły wymierać wielkie
" W plejstocenie zaczęły wymierać wielkie
ssaki np. mamut, tygrys szablozębny
ssaki np. mamut, tygrys szablozębny
" Wyginęło też wiele gatunków drzew,
" Wyginęło też wiele gatunków drzew,
pojawiły się natomiast liczne zioła
pojawiły się natomiast liczne zioła
" W eocenie pojawiły się pierwsze latające
" W eocenie pojawiły się pierwsze latające
ssaki nietoperze i pierwsze ssaki morskie -
ssaki nietoperze i pierwsze ssaki morskie -
walenie.
walenie.
" W pliocenie pojawił się człowiek
" W pliocenie pojawił się człowiek
Antropogeneza
Antropogeneza
Naczelne (Primates)
Naczelne (Primates)
" Pojawiły się ok. 65 mln lat temu
" Pojawiły się ok. 65 mln lat temu
" Należą do gromady ssaków (Mammalia)
" Należą do gromady ssaków (Mammalia)
" Większość wykazuje przystosowanie do
" Większość wykazuje przystosowanie do
nadrzewnego tryby życia  pięciopalczaste
nadrzewnego tryby życia  pięciopalczaste
kończyny z przeciwstawnym kciukiem
kończyny z przeciwstawnym kciukiem
" Smukłe kończyny zdolne do ruchu obrotowego w
" Smukłe kończyny zdolne do ruchu obrotowego w
stawie biodrowym i ramiennym
stawie biodrowym i ramiennym
" Stereoskopowe (trójwymiarowe) widzenie
" Stereoskopowe (trójwymiarowe) widzenie
" Złożone zachowania społeczne
" Złożone zachowania społeczne
Rząd naczelne (Primates)
Rząd naczelne (Primates)
Podrząd wyższe naczelne (Anthropoidea)
Podrząd wyższe naczelne (Anthropoidea)
Śródrząd małpy naczelne Starego Świata
Śródrząd małpy naczelne Starego Świata
Nardzodzina człekokształtne
Nardzodzina człekokształtne
(Hominoidea)
(Hominoidea)
Rodzina mniejsze małpy
Rodzina mniejsze małpy
człekokształtne  gibony
człekokształtne  gibony
Rodzina większe małpy człekokształtne
Rodzina większe małpy człekokształtne
 orangutan, goryl, szympans
 orangutan, goryl, szympans
Rodzina człowiekowate (Hominidae):
Rodzina człowiekowate (Hominidae):
człowiek pierwotny i współczesny
człowiek pierwotny i współczesny
" Goryle i szympansy mają skład surowicy
" Goryle i szympansy mają skład surowicy
krwi niemal taki sam jak ludzie
krwi niemal taki sam jak ludzie
współcześni
współcześni
" Sekwencja aminokwasów hemoglobiny
" Sekwencja aminokwasów hemoglobiny
szympansa jest identyczna z sekwencją
szympansa jest identyczna z sekwencją
aminokwasów hemoglobiny człowieka
aminokwasów hemoglobiny człowieka
" Linia człowiekowatych (hominidów)
" Linia człowiekowatych (hominidów)
oddzieliła się od linii małp
oddzieliła się od linii małp
człekokształtnych 4  5 mln lat temu
człekokształtnych 4  5 mln lat temu
" Miednica ludzka jest krótsza, okrąglejsza
" Miednica ludzka jest krótsza, okrąglejsza
co dostarcza lepszych miejsc do przyczepu
co dostarcza lepszych miejsc do przyczepu
mięśni wykorzystywanych do poruszania
mięśni wykorzystywanych do poruszania
się w pozycji pionowej.
się w pozycji pionowej.
" Otwór czaszki przez który przechodzi
" Otwór czaszki przez który przechodzi
rdzeń przedłużony znajduje się w środku
rdzeń przedłużony znajduje się w środku
podstawy czaszki
podstawy czaszki
" Wydłużenie się nóg w stosunku do
" Wydłużenie się nóg w stosunku do
długości rąk
długości rąk
" Przesunięcie się palucha w ten sposób, że
" Przesunięcie się palucha w ten sposób, że
umieszczony jest równolegle do
umieszczony jest równolegle do
pozostałych palców stopy
pozostałych palców stopy
" Powiększenie się rozmiarów mózgu w
" Powiększenie się rozmiarów mózgu w
stosunku do wielkości ciała
stosunku do wielkości ciała
" Brak wydatnych wałów nadoczodołowych
" Brak wydatnych wałów nadoczodołowych
" Układ szczęki w kształcie litery U
" Układ szczęki w kształcie litery U
Rodzaj Austalopithecus
Rodzaj Austalopithecus
(południowe małpoludy)
(południowe małpoludy)
" Australopithecus aferensis  czaszka
" Australopithecus aferensis  czaszka
podobna do czaszki współczesnych małp,
podobna do czaszki współczesnych małp,
prymitywne uzębienie, brak zdolności
prymitywne uzębienie, brak zdolności
mowy, brak umiejętności wytwarzania
mowy, brak umiejętności wytwarzania
narzędzi
narzędzi
" 3,8 mln lat temu na terenach obecnej
" 3,8 mln lat temu na terenach obecnej
Afryki
Afryki
"  Lucy - szkielet młodej kobiety znaleziony
"  Lucy - szkielet młodej kobiety znaleziony
przez w Etiopii w 1974
przez w Etiopii w 1974
Rodzaj Austalopithecus
Rodzaj Austalopithecus
(południowe małpoludy)
(południowe małpoludy)
" Australopithecus africanus  3 mln lat
" Australopithecus africanus  3 mln lat
temu, jego ręce i zęby były podobne do
temu, jego ręce i zęby były podobne do
ludzkich, żywił się pokarmem roślinnym i
ludzkich, żywił się pokarmem roślinnym i
zwierzęcym
zwierzęcym
Homo habilis  człowiek zdolny
Homo habilis  człowiek zdolny
" Pierwszy gatunek który odznaczał się
" Pierwszy gatunek który odznaczał się
typowymi cechami ludzkimi
typowymi cechami ludzkimi
" 1,9 mln lat temu
" 1,9 mln lat temu
" Jego szczątki znajdywano w wielu
" Jego szczątki znajdywano w wielu
miejscach Afryki
miejscach Afryki
" Pierwsze prymitywne narzędzia wykonane
" Pierwsze prymitywne narzędzia wykonane
z rozmysłem
z rozmysłem
Homo erectus  człowiek
Homo erectus  człowiek
wyprostowany
wyprostowany
" Pojawił się w Afryce ok. 1,5 mln lat temu,
" Pojawił się w Afryce ok. 1,5 mln lat temu,
jego przedstawiciele żyli jeszcze 200 tys
jego przedstawiciele żyli jeszcze 200 tys
lat temu
lat temu
" Całkowicie spionizowana postawa ciała
" Całkowicie spionizowana postawa ciała
" Jego poziom inteligencji umożliwił mu
" Jego poziom inteligencji umożliwił mu
życie w zimnych klimacie  wykorzystanie
życie w zimnych klimacie  wykorzystanie
ognia, wykorzystanie skór jako ubioru
ognia, wykorzystanie skór jako ubioru
Homo neanderthalensis 
Homo neanderthalensis 
neandertalczyk
neandertalczyk
Zamieszkiwał rozległe
Zamieszkiwał rozległe
przestrzenie Eurazji. Posiadał
przestrzenie Eurazji. Posiadał
krępą budowę ciała i wały
krępą budowę ciała i wały
nadoczodołowe. Polował na
nadoczodołowe. Polował na
duże zwierzęta. Opiekował
duże zwierzęta. Opiekował
się chorymi i starymi
się chorymi i starymi
osobnikami swojego gatunku.
osobnikami swojego gatunku.
Odprawiał obrzędy o
Odprawiał obrzędy o
charakterze religijnym m.in.
charakterze religijnym m.in.
grzebał zmarłych.
grzebał zmarłych.
Homo sapiens - człowiek rozumny
Homo sapiens - człowiek rozumny
Człowiek anatomicznie
Człowiek anatomicznie
współczesny powstał 200-150
współczesny powstał 200-150
tysięcy lat temu w Afryce. Mniej
tysięcy lat temu w Afryce. Mniej
więcej 100 tysięcy lat temu dotarł
więcej 100 tysięcy lat temu dotarł
na Bliski Wschód, ok. 60 tys. lat
na Bliski Wschód, ok. 60 tys. lat
temu do Australii, a prawie 40 tys.
temu do Australii, a prawie 40 tys.
lat temu do Europy (był to tzw.
lat temu do Europy (był to tzw.
kromaniończyk, czyli człowiek z
kromaniończyk, czyli człowiek z
Cro Magnon- od nazwy stanowiska
Cro Magnon- od nazwy stanowiska
archeologicznego we Francji).
archeologicznego we Francji).
Ewolucja kulturowa
Ewolucja kulturowa
" Ewolucja kulturowa polega na stopniowym
" Ewolucja kulturowa polega na stopniowym
dodawaniu wiedzy do istniejących już
dodawaniu wiedzy do istniejących już
doświadczeń.
doświadczeń.
" Pierwsze stosunkowo rozwinięte kultury
" Pierwsze stosunkowo rozwinięte kultury
ludzkie powstały w mezolicie, czyli
ludzkie powstały w mezolicie, czyli
środkowej epoce kamiennej (od 120 do 35
środkowej epoce kamiennej (od 120 do 35
tys. lat temu). Właśnie wtedy człowiek
tys. lat temu). Właśnie wtedy człowiek
zaczął panować nad swoim środowiskiem,
zaczął panować nad swoim środowiskiem,
mógł więc osiedlać się w mniej
mógł więc osiedlać się w mniej
sprzyjających warunkach.
sprzyjających warunkach.
Ewolucja kulturowa
Ewolucja kulturowa
" Z mezolitu pochodzą też najstarsze zabytki
" Z mezolitu pochodzą też najstarsze zabytki
kultury duchowej, czyli pierwsze dzieła
kultury duchowej, czyli pierwsze dzieła
sztuki. Człowiek zaczął wykorzystywać
sztuki. Człowiek zaczął wykorzystywać
ochrę jako barwnik, początkowo
ochrę jako barwnik, początkowo
prawdopodobnie do malowania ciała,
prawdopodobnie do malowania ciała,
póz
niej do malowania na skałach.
póz
niej do malowania na skałach.
Ewolucja kulturowa
Ewolucja kulturowa
" Ewolucję kulturową można podzielić na rozwój
" Ewolucję kulturową można podzielić na rozwój
społeczności łowiecko-zbierackich, rozwój
społeczności łowiecko-zbierackich, rozwój
rolnictwa i rewolucję przemysłową
rolnictwa i rewolucję przemysłową
" Znaczenie łowiectwa spadło 1,5 tys lat temu
" Znaczenie łowiectwa spadło 1,5 tys lat temu
" Współcześnie żyjące grupy społeczności
" Współcześnie żyjące grupy społeczności
łowiecko-zbierackich  Inuici, Aborygeni
łowiecko-zbierackich  Inuici, Aborygeni
" Ludzie zaczęli uprawiać rośliny 10 tys lat temu
" Ludzie zaczęli uprawiać rośliny 10 tys lat temu